Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 16

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  spółdzielnie
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
PL
Spółdzielnie są zrzeszeniami osób, które łączą swoje kapitały i tworzą przedsiębiorstwa. Ponad 170-letnia historia ruchu spółdzielczego pokazuje, że można mówić o spółdzielczym paradygmacie rozwoju. Jego podstawą jest własność prywatna i rynkowa alokacja zasobów, demokratyzm zarządzania, otwartość i tolerancja. Ważną składową spółdzielczego wzorca rozwoju jest ścisłe powiązanie z regionem. Lokalność przywiązuje członków, ich cele i kapitał do konkretnego miejsca na ziemi w wyniku czego nie ma spekulacji i pogoni za zyskiem gdzie indziej. Spółdzielnie jako zrzeszenia ludzi prowadzących wspólnie i w oparciu o własne zasoby przedsiębiorstwa realizują cele swoich członków. Jednym z takich celów jest godna praca i życie w bezpiecznym środowisku społecznym i przyrodniczym. Dlatego można uznać, że spółdzielnie w każdym swoim działaniu wdrażają rozwój zrównoważony we wszystkich jego aspektach: społecznym, ekonomicznym i środowiskowym. Potwierdzają to inicjatywy realizowane przez spółdzielnie z całego świata, które swoje działania odnoszą do konkretnych celów zrównoważonego rozwoju 2030. Celem artykułu jest zwrócenie uwagi na spółdzielczość jako ważny obszar społecznie odpowiedzialnej przedsiębiorczości oraz wykazanie, że spółdzielczość można uznać za sprawdzony sposób realizacji celów zrównoważonego rozwoju. Artykuł ma charakter teoretyczno-badawczy. Dokonano w nim przeglądu literatury dotyczącej rozwoju zrównoważonego i społecznej odpowiedzialności biznesu oraz zbadano spółdzielcze inicjatywy w ramach celów rozwoju zrównoważonego zaprezentowane na interaktywnej platformie „Coops for 2030”. Artykuł rozpoczyna spojrzenie na CSR w perspektywie istniejącej teorii i praktyki oraz jej miejsce w rozwoju zrównoważonym. Następnie prześledzono ewolucję celów zrównoważonego rozwoju. W dalszej części przedstawiona została społeczna odpowiedzialność spółdzielni oraz realizacja przez nie celów zrównoważonego rozwoju. Artykuł kończą refleksje o tym, że potencjał spółdzielni jako formy ludzkiego działania prowadzącego do osiągnięcia wspólnych celów, w tym celów zrównoważonego rozwoju, jest również w XXI wieku aktualny i możliwy do zrealizowania.
EN
Cooperatives are associations of people who combine their capital and create businesses. More than 170-year history of the cooperative movement shows that it is possible to speak of cooperative development paradigm. It is based on private property and market allocation of resources, democracy of governance, openness and tolerance. An important component of the cooperative model of development is closely linked with a region. Locality attaches members, their goals and capital to their place on the ground. There is no speculation and the pursuit of profit elsewhere. Therefore it can be concluded that cooperatives in all their activities are guided by CSR and implement sustainable development. This is confirmed by initiatives of cooperatives from around the world exhibited at the online platform launched by the ICA „Coops for 2030”. On that display, cooperatives’ actions relate to specific sustainable development goals pointed to horizon of year 2030. Cooperatives create a better world of civil society. The article attempts to show that cooperatives can be considered as proven way to the objective of sustainable development. Cooperative development paradigm is parallel to the paradigm of sustainable development and CSR. This article is of theoretical and research character. Authors have used in this article the literature review and examined cooperative initiatives in the framework of the sustainable development of an interactive platform „Coops for 2030”. The article begins a new approach to the CSR from the critical perspective and it forecasts changes to this concept. Then authors traced the evolution of sustainable development goals. In the next part is presented the social responsibility of the cooperative and the implementation of the goals of sustainable development. The article ends with reflection that the cooperatives as a form of human activity also in XXI century have the potential to achieve common goals, including the goals of sustainable development.
PL
Celem artykułu jest określenie etapów rozwoju ruchu spółdzielczego oraz znaczenia spółdzielczości w rozwoju społeczno-gospodarczym w Polsce. Ponadto przedstawiono spółdzielnie na tle gospodarki narodowej oraz aktualny stan liczby spółdzielni działających w Polsce w poszczególnych branżach gospodarki w latach 1989–2016. Rola i pozycja spółdzielczości w rozwoju społeczno-gospodarczym znacznie się różniła na poszczególnych etapach rozwoju, co wynikało z odmiennych warunków funkcjonowania i polityki państwa. Spółdzielczość od początku powstania odgrywała ważną rolę w rozwoju społeczno-gospodarczym. W latach 1947–1989 spółdzielnie odgrywały znaczącą rolę w gospodarce, co wynikało z polityki państwa. Po zmianie systemu gospodarowania pozycja spółdzielczości znacznie się zmniejszyła w zakresie udziału sektora spółdzielczego w gospodarce narodowej oraz liczby podmiotów spółdzielczych w tradycyjnych branżach. Pojawiły się natomiast nowe formy spółdzielcze takie jak spółdzielnie socjalne, grupy producentów rolnych, co świadczy o przydatności tej formy gospodarowania do rozwiązywania wielu problemów społecznych i gospodarczych. O pozycji spółdzielczości powinny decydować potrzeby polskiej gospodarki i polskiego społeczeństwa. Rozwijać powinny się formy spółdzielcze dostosowane do aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej Polski i warunków gospodarki rynkowej. Nie jest ważna pozycja w gospodarce narodowej, ale przede wszystkim wartości, którymi kierują się spółdzielnie, a które będą przynosić korzyści nie tylko ekonomiczne, ale i społeczne. Spółdzielczą formę gospodarowania opartą o wartości takie jak uczciwość, demokracja, troska o innych można wykorzystać jako instrument do rozwiązywania wielu problemów społeczno-gospodarczych. Jest to kierunek rozwoju spółdzielczości opartej o wartości.
EN
The aim of the paper is to determine the stages of the development of the cooperative movement and the importance of cooperative activity in the socio-economic development in Poland. In addition, co-operatives are presented against the background of the national economy and the current state of a number of cooperatives operating in Poland, in particular sectors of economy in 1989–2016. The role and position of cooperatives in the socio-economic development was significantly different at particular stages, which resulted from different conditions of functioning and the state policy. From the beginning, the cooperative played an important role in socio-economic development. In the years 1947–1989, cooperatives played a significant role in the economy, which resulted from the state policy. After the change of the management system, the position of cooperatives decreased significantly in terms of the share of the cooperative sector in national economy and the number of cooperative entities in traditional industries. However, new cooperative forms appeared, such as social cooperatives, groups of agricultural producers, which proves the usefulness of this form of management for solving many social and economic problems. The position of cooperatives should be determined by the needs of the Polish economy and Polish society. Cooperative forms have adapted to the current socio-economic situation in Poland and market economy conditions. It is not a position in the national economy that matters, but above all, the values by which the cooperatives are lead, and which will bring not only economic, but also social benefits. A cooperative form of management based on values such as honesty, democracy and care for others can be used as an instrument to solve many socio-economic problems. This is the direction of the development of value-based cooperative movement.
PL
Podstawowym celem artykułu jest analiza funkcjonowania sektora spółdzielczego w państwach członkowskich Unii Europejskiej w okresie spowolnienia gospodarczego. W artykule wykazano, że spółdzielnie są ważnym elementem krajobrazu gospodarczego w większości państw Europy Zachodniej, a ich funkcjonowanie sprzyja utrzymaniu zatrudnienia i stabilizacji sytuacji gospodarczej. Wynika to z odmiennej reakcji sektora spółdzielczego na negatywne szoki zewnętrzne (skutkujące spadkiem popytu na oferowane dobra i usługi) w porównaniu z przedsiębiorstwami prywatnymi. W artykule przedstawiono kilka wniosków na temat funkcjonowania sektora bankowości spółdzielczej w okresie kryzysu, a także sformułowano argumenty za uwzględnieniem spółdzielni w podręcznikach do nauki ekonomii.
EN
The primary objective of this paper is to analyze the functioning of the cooperative sector in the EU member states during the economic slowdown. The article shows, that cooperatives are an important element of the economic landscape in most countries of Western Europe, and the functioning of the cooperative sector in times of crisis is likely to maintain employment and economic stability. This results from different reactions of the cooperative sector to negative external shocks (resulting in the decline of demand for offered goods and services) in comparison with private companies. The article presents a number of proposals on the functioning of the co-operative banking sector during the crisis, and formulates arguments for the inclusion of cooperative problematic into economic science textbooks.
EN
The aim of the article is to evaluate the national legal instruments (determinants) affecting the establishment and operation of agricultural cooperatives. This problem is wide, therefore, deliberations focus primarily on French and Italian legislation. It presents a brief evolution of regulations on agricultural cooperatives in these countries, with special focus on Rural Code (French Rural Code) and the Italian Civil Code. Emphasis is put on a broad definition of agricultural cooperatives occurring in France and legal simplification concerning the activities of these entities in Italy. Further discussion focuses on the Polish legislation. Particular attention has been given to the development of cooperative agricultural producer groups which was partly a result of significant changes in law. In conclusion, the author states that the legislatures of the old EU Member States have introduced over the years a number of legal instruments affecting the establishment and operation of agricultural cooperatives. While the Polish legislator is trying to facilitate the creation and operation of cooperatives, gradually introducing changes to different legal acts. Such a legislative way is only temporary and does not solve the problems in a comprehensive manner. Therefore, the author favorably evaluates the preparation of a draft act on cooperatives of farmers.
PL
Celem artykułu jest próba oceny prawnych krajowych instrumentów (determinantów) wpływających na zakładanie i funkcjonowanie spółdzielni rolniczych. Problematyka ta jest szeroka, dlatego rozważania koncentrują się w pierwszej kolejności na ustawodawstwie francuskim i włoskim. Przedstawiono krótko ewolucję regulacji prawnych dotyczących spółdzielni rolniczych we wspomnianych krajach, ze szczególnym uwzględnieniem Code rural (francuski Kodeks rolny) oraz włoskiego Kodeksu cywilnego. Zaakcentowana została szeroka definicja spółdzielni rolniczych występująca we Francji oraz uproszczenia regulacji prawnych dotyczących działalności tych podmiotów we Włoszech. W dalszej kolejności rozważania koncentrują się na ustawodawstwie polskim. Wskazano na rozwój spółdzielczych grup producentów rolnych, do czego przyczyniły się w znaczącym stopniu zmiany regulacji prawnych. W konkluzji autorka stwierdziła, że ustawodawcy w starych państwach członkowskich Unii Europejskiej na przestrzeni lat wprowadzili liczne instrumenty prawne wpływające na uproszczenia w zakresie zakładania i funkcjonowania spółdzielni rolniczych. Natomiast prawodawca polski wprowadza stopniowo zmiany do różnych ustaw. Taka droga legislacyjna jest tylko czasowa i nie rozwiązuje problemów w sposób kompleksowy. Z tego powodu autorka korzystnie oceniła przygotowanie projektu ustawy o spółdzielniach rolników.
EN
The aim of the article is to present the protection of consumer interests, especially when it comes to the deposits in cooperative financial institutions and consumers’ rights in the epidemic period on the example of members of SKOKs and customers of cooperative banks. The Covid-19 epidemic has confirmed that in the case of consumers who are at the same time members of a cooperative, and who use the services of a cooperative bank or credit union, they are not only recipients of service but also owners of the bank or credit union itself, interested in maintaining the credit union's standing at a level that allows it to operate and does not expose the member to the loss of his or her shares, let alone to additional payments to the cooperative due to additional membership liability, or ultimately – in the case of a takeover by another entity – to the loss of the influence on the activities of the institution to which the member belongs. Thus, in the case of both cooperative savings and credit unions and cooperative banks, the membership bond results not only in an increased scope of rights for the consumers themselves, but also increases the stability of these entities as cooperatives in the financial market. Members of cooperatives also have other rights as defined in the law or in the statutes, and the cooperative law, the statutes and contracts concluded by the cooperative with its members also define the rights of members arising from legal relations derivative of membership in the cooperative.
PL
Celem artykułu jest przedstawienie ochrony interesów majątkowych konsumentów, w szczególności w zakresie ochrony ich depozytów w spółdzielczych instytucjach finansowych oraz praw konsumenckich w okresie epidemii na przykładzie członków SKOK i klientów banków spółdzielczych. Okres epidemii Covid-19 potwierdził, że konsumenci będący jednocześnie członkami spółdzielni, którzy korzystają z usług kasy czy banku spółdzielczego są jednocześnie nie tylko usługobiorcami, ale także – właścicielami samej kasy czy banku spółdzielczego, zainteresowanymi utrzymaniem standingu kasy na poziomie umożliwiającym prowadzenie działalności i nienarażającym członka na utratę wniesionych udziałów, a tym bardziej – na ponoszenie dodatkowych świadczeń na rzecz spółdzielni z tytułu dodatkowej odpowiedzialności członkowskiej, czy też w ostateczności – w przypadku przejęcia przez inny podmiot – na utratę dotychczasowego wpływu na działalność instytucji, do której przynależy. W przypadku więc zarówno spółdzielczych kas oszczędnościowo–kredytowych jak i banków spółdzielczych, stosunek członkostwa skutkuje nie tylko zwiększonym zakresem uprawnień samych konsumentów, ale także zwiększa stabilność tych podmiotów, jako spółdzielni na rynku finansowym. Członkom spółdzielni przysługują również inne prawa określone w ustawie lub w statucie, a prawo spółdzielcze, statut oraz umowy zawierane przez spółdzielnię z jej członkami określają także prawa członków wynikające ze stosunków prawnych, pochodnych od członkostwa w spółdzielni.
IT
Le entità composte da persone che si uniscono per raggiungere un obiettivo comune realizzando attività congiunte sono una forma favorevole di business nel settore agricolo. Ci riferiamo alle società cooperative e ai vantaggi che portano dal punto di vista del singolo piccolo agricoltore o allevatore. La legge spagnola che stabilisce il regime giuridico generale delle cooperative è la legge 27/1999 del 16 luglio 1999. Tuttavia, ci sono anche vari regolamenti autonomi approvati in questo settore. Lo studio qui presentato evidenzia la rilevanza pratica delle cooperative nel settore agricolo in Spagna, analizzando aspetti fondamentali che si presentano nella pratica, come il rispetto dei principi guida, la struttura e il funzionamento di questa entità.
EN
Organisations made up of individuals who join together to achieve a common goal by taking joint action are a preferred form of activity in the agricultural sector and refers to cooperative societies and the advantages they provide from the point of view of the individual small grower or breeder. The general legal regime of cooperatives was established in Spain by Act 27/1999 of 16 July 1999, but there are also a number of autonomous regulations that also govern this sector. The considerations presented in the article, thanks to the analysis of important practical aspects such as the observance of the guiding principles, as well as the structure and operation of cooperatives, show their practical importance in the agricultural sector in Spain.
PL
Podmioty tworzone przez osoby, które łączą się, aby osiągnąć wspólny cel dzięki podejmowanym razem działaniom, są korzystną formą prowadzenia działalności w sektorze rolnym. Chodzi o spółdzielnie, które zapewniają korzyści każdemu drobnemu rolnikowi lub hodowcy. Ustrój prawny spółdzielni w Hiszpanii został uregulowany ustawą 27/1999 z 16 lipca 1999 r., choć istnieje też wiele niezależnych rozporządzeń przyjetych dla tego sektora. Przedstawione w artykule rozważania, dzięki przeprowadzonej analizie aspektów, takich jak przestrzeganie zasad przewodnich, struktura i funkcjonowanie tych podmiotów, podkreślają praktyczne znaczenie spółdzielni w sektorze rolniczym w Hiszpanii.
ES
Podmioty tworzone przez osoby, które łączą się, aby osiągnąć wspólny cel dzięki podejmowanym razem działaniom, są korzystną formą prowadzenia działalności w sektorze rolnym. Chodzi o spółdzielnie, które zapewniają korzyści każdemu drobnemu rolnikowi lub hodowcy. Ustrój prawny spółdzielni w Hiszpanii został uregulowany ustawą 27/1999 z 16 lipca 1999 r., choć istnieje też wiele niezależnych rozporządzeń przyjętych dla tego sektora. Przedstawione w artykule rozważania, dzięki przeprowadzonej analizie aspektów, takich jak przestrzeganie zasad przewodnich, struktura i funkcjonowanie tych podmiotów, podkreślają praktyczne znaczenie spółdzielni w sektorze rolniczym w Hiszpanii.
EN
Hybrid coordination systems (marketing cooperatives and contracts) are in place in agriculture to link smallholder farmers to the global agri-food value chains. With the framework of transaction cost economics, this study, however, is particularly designed to investigate the key determinants pushing dairy farmers to hybrids (marketing cooperatives and contracts), viz. spot market channels in the local food chains. A household survey of 415 smallholder dairy farmers was designed. Data collection was administered using trained enumerators. A multinomial logistic regression model was employed to analyze data and to identify the signifi cant determinants. The results indicate that high transaction costs and resource constraints were found driving farmers to cooperative engagement and contracts, implying that hybrids were found to be a solution to farmers’ constraints of access to information and institutional absence, as well as resource constraints. Policy makers and development partners are advised to strengthen cooperative societies and contract enforcement mechanisms. Providing information and resources to increase smallholders’ capacity with resources appear to be interventions which will enable the agricultural marketing system to properly function by serving smallholders in linking to the global food chains.
PL
Koordynacja systemów hybrydowych funkcjonujących w rolnictwie (umów i współpracy rynkowej) umożliwia zaistnienie małych gospodarstw rolnych w globalnym łańcuchu żywnościowym. W niniejszym artykule, odnosząc się do ekonomicznych kosztów działalności, próbowano wskazać kluczowe czynniki, które decydują o współdziałaniu właścicieli małych gospodarstw rolnych w systemach hybrydowych, tj. w ramach łańcucha żywności dostarczanej na rynek lokalny. W trakcie badania przeprowadzono ankiety w grupie 415 właścicieli małych gospodarstw rolnych. Do analizy danych i w celu zidenty- fi kowania najważniejszych czynników zastosowano wielomianowy logistyczny model regresji. Wykazano, że wysokie koszty transakcji i ograniczone zasoby były głównym czynnikiem podejmowania współpracy i podpisywania umów, co oznacza, że systemy hybrydowe uznawano za dobre rozwiązanie wobec ograniczonego dostępu do informacji i zasobów oraz braku dzia- łania w ramach istniejących instytucji. Decydenci i partnerzy w dziedzinie rozwoju powinni zatem wspierać spółdzielczość i mechanizmy określone w umowach. Dostarczanie informacji i wspieranie pozycji właścicieli małych gospodarstw rolnych powinno umożliwić im dostęp do systemu rynkowego ułatwiającego właściwe funkcjonowanie, tak aby mogli uczestniczyć w globalnym łańcuchu żywnościowym.
PL
Artykuł dotyczy wykładni problematycznego art. 37 ust. 1 i 2 u. o skok, który nie jest sformułowany jednoznacznie i nasuwa wskutek tego dwojakie warianty interpretacyjne. Pierwszy zakłada, że art. 37 ust. 1 i 2 u. o skok nie ma zastosowania do przypadków nabycia przez kasę np. papierów wartościowych, jeżeli nabyła je ona w zamian za inne składniki majątkowe niż środki pieniężne, które nie są wykorzystywane na pożyczki i kredyty dla członków kas. Drugi – przeciwnie –zakłada, że z art. 37 ust. 2 u. o skok wypływa kolejna, samodzielna norma prawna, która formułuje generalny zakaz posiadania przez kasę pewnych aktywów, których wartość przekracza ustaloną granicę 8% aktywów kasy. Wykładnia art. 37 ust. 1 i 2 u. o skok ograniczona jedynie do dyrektyw językowych nie dała jasnego i jednoznacznego rezultatu, ponieważ jej wynikiem były dwie możliwości interpretacyjne. W takiej sytuacji powszechnie zarówno w piśmiennictwie, jak i orzecznictwie uznaje się za celowe sięgniecie do subsydiarnej wykładni systemowej i funkcjonalnej w celu uzasadnienia wyboru jednej z dwóch możliwości interpretacyjnych. Efektem tego będzie opowiedzenie się za pierwszym wariantem interpretacyjnym art. 37 u. o skok.
EN
The article relates to the interpretation of a problematic Article 37 paragraphs 1 and 2 of the Act on credit unions that is not worded clearly and consequently raises two variants of interpretation. The first assumes that it shall not apply to cases such as the acquisition by the credit union of, for example, the securities, if they are acquired in exchange for other assets than cash which is not used for loans to members of the credit union. On the contrary, the second interpretation assumes that from the art. 37 paragraph 2 arises next, independent legal norm, which formulates the general prohibition on possession by the credit union of certain assets whose value exceeds the limit of 8% of the assets of this credit union. Interpretation of Art. 37 paragraphs 1 and 2 of the Act on credit unions, limited to language directives did not give a clear and unequivocal result, because it resulted in two possible interpretations. In such a situation it is common, both in the literature and judicature, to consult the subsidiary functional and systemic interpretation in order to justify the choice of one of the mentioned two possibilities. The effect of this will be to opt for the first interpretative option of art. 37 of the Act on credit unions.
EN
This article includes origin and history of co-operatives enterprises in Poland. From many important, current problems connected with the process of economic transition concerned enterprises the co-operatives which are specific organizational-proprietary form of conducting economic activity. The main chapter includes the presentation of the results of the research co-operatives sector in Poland concerned economic situation of those entities during economic transition. Off all the important and dire problems connected with the process of economic transition in Poland the co-operatives are bothered by, the research concentrated only on analysis of statistical data prepared by Central Statistical Office of Poland. As a result of analysis of Information and Statistical Papers is conclusion that the polish co-operatives defeat business struggle with other companies especially from the private sector and their competitiveness and the market share are decreased.
EN
The article presents the origins, development and liquidation of the Jewish cooperative movement in Poland after the Second World War. It outlines the socio-political background, which contributed to the creation of a kind of national-cultural autonomy for the Jews, including one of its pillars - the cooperative movement. The functioning of cooperative institutions was analyzed for the structure of the industry, distribution and their number, and the number of workers employed there. I also assessed the role that their own cooperatives played in the reconstruction of post-war life of the Jewish population in Poland, both in the material as well as social and psychological fields, and also in the development of the cooperative movement in general.
PL
W artykule przedstawiono genezę, rozwój i likwidację żydowskiego ruchu spółdzielczego w Polsce po drugiej wojnie światowej Nakreślono uwarunkowania społeczno-polityczne, które przyczyniły się utworzenia swoistej autonomii narodowo-kulturalnej dla Żydów, w tym jednego z jej filarów – spółdzielczości Funkcjonowanie placówek spółdzielczych analizowano pod kątem struktury branżowej, rozmieszczenia oraz liczby ich i pracowników w nich zatrudnionych Dokonano również oceny roli, jaką własne spółdzielnie odegrały w odbudowie powojennego życia ludności żydowskiej w Polsce, zarówno w sferze materialnej, jak i społecznej oraz psychologicznej, a także w rozwoju ruchu spółdzielczego w ogóle.
EN
The main purpose of this paper is to evaluate the use of trade credit by dairies in Poland, taking into account their legal form – cooperative versus non-cooperative dairies. The survey covered 113 dairies in Poland, of which 55.8% were cooperatives and 44.2% were entities operating in another form. The study concerned  the years 2018–2020. The financial data used in this paper was retrieved from the Emerging Markets Information Service database (EMIS). The results show that trade receivables were an important item in total assets and current assets of dairies, and trade payables were an important source of financing their operations. During the period under consideration, the dairies surveyed reduced their use of trade credit, especially as a trade creditor. The number of net trade debtors increased in 2020 relative to previous years due to the increase in their number in the group of dairy cooperatives. The dairies surveyed were slightly faster in recovering trade receivables than repaying their obligations to suppliers. In 2020 relative to 2018, most dairies shortened their cash conversion cycle. Non-cooperative dairies showed higher average shares of trade receivables in total assets and current assets than cooperatives, which can be linked to differences in their goals. Dairy cooperatives paid off their trade payables and collected trade receivables faster, as well as managed their inventories more efficiently than their non-cooperative counterparts.
PL
Zasadniczym celem artykułu jest ocena wykorzystania kredytu kupieckiego przez mleczarnie w Polsce z uwzględnieniem ich formy prawnej jako spółdzielczych lub niespółdzielczych mleczarni. Badaniem objęto 113 mleczarni w Polsce, z czego 55,8%  stanowiły spółdzielnie, a 44,2% – podmioty prowadzące działalność w innej formie. Analiza dotyczyła lat 2018–2020. Dane finansowe potrzebne do realizacji badania pozyskano z bazy EMIS. Badanie wykazało, że należności z tytułu udzielonego kredytu handlowego stanowiły ważną pozycję aktywów ogółem oraz aktywów obrotowych badanych mleczarni, a zobowiązania handlowe były istotnym źródłem finansowania ich działalności. W rozważanym okresie analizowane podmioty ograniczyły swoje zaangażowanie w zakresie wykorzystania kredytu kupieckiego, zwłaszcza w charakterze jego dawcy. W 2020 r. względem lat wcześniejszych wzrosła liczba biorców per saldo kredytu kupieckiego za sprawą zwiększenia się ich liczby w grupie spółdzielni mleczarskich. Badane mleczarnie nieco szybciej odzyskiwały należności handlowe niż spłacały swoje zobowiązania wobec dostawców. W 2020 r. względem 2018 r. w większości mleczarni odnotowano skrócenie cyklu konwersji gotówki. Niespółdzielcze mleczarnie wykazywały wyższe średnie udziały należności handlowych w aktywach ogółem oraz aktywach obrotowych niż spółdzielnie, co można wiązać z różnicami w zakresie ich celów. Spółdzielnie mleczarskie szybciej spłacały swoje zobowiązania handlowe i ściągały należności handlowe oraz sprawniej zarządzały swoimi zapasami niż inne podmioty z sektora.
PL
Dominujące dotychczas podejścia ekonomiczne w sposób lekceważący i marginalny traktowały rolę spółdzielni i przedsiębiorstw społecznych we współczesnej gospodarce rynkowej. Niewielka uwaga przywiązywana do tego zjawiska wynika z ograniczonej stosowalności analizy przypadku spółdzielni i przedsiębiorstw społecznych do dwóch podstawowych założeń ekonomii głównego nurtu: egoistycznych interesów jednostek i maksymalizacji zysku jako jedynego możliwego celu funkcjonowania przedsiębiorstwa. Niezgodność między założeniami teoretycznymi a dowodami empirycznymi prowadzi do niedoceniania potencjału wzrostu oraz wagi i roli odgrywanej przez spółdzielnie i przedsiębiorstwa społeczne. Wyjaśnienia trwałości i wzrostu tych typów organizacji nie dostarcza również teoria instytucjonalna. Uważamy zatem, że należy rozszerzyć założenia głównych modeli teoretycznych, aby postrzegać przedsiębiorstwa jako mechanizmy koordynacji działalności gospodarczej, i aby interesariusze takich fi rm kierowali się wielością motywacji i ujawniali zróżnicowane preferencje. W celu zarządzania kompleksowością motywacyjną i behawioralną, spółdzielnie i przedsiębiorstwa społeczne tworzą specyfi czne procedury organizacyjne. W konsekwencji ich cele nie są jednoznaczne: mogą odwoływać się do indywidualnego wzrostu zysku, korzyści wzajemnych, a także korzyści publicznych opartych na preferencjach altruistycznych.
EN
In the article the authors analyse, the dominant to date economic approaches have downplayed and marginalised the role of co-operative and social enterprises in contemporary market economies. This insuffi cient attention derives from the limited applicability to the case of co-operative and social enterprises of two of the main assumptions of orthodox microeconomic theory: the presence of self-interested individuals and profi t-maximisation as the only possible fi rm objective. The mismatch between theoretical assumptions and empirical evidence has led to the underestimation of the growth potential, weight and role of co-operative and social enterprises. An explanation for the persistence and growth of these organisational types has not been provided by institutionalism either. Thus, the authors maintain that the assumptions of the main theoretical models must be enlarged to consider fi rms as coordination mechanisms of economic activities, whose stakeholders are driven by a plurality of motivations and display complex preferences. In order to mange motivational and behavioural complexity, co-operative and social enterprises develop specifi c organisational routines. Consistently, their objectives are not univocal: they can contemplate private appropriation, mutual benefi t goals and public benefi t aims supported by altruistic preferences.
EN
The article aims, firstly, to define the legal framework of the way agricultural producer groups are established, recognized and how they operate (with particular attention given to amendments to legal regulations of 2019 and 2020) and to assess them in the context of current challenges that farms and agricultural markets are facing, and secondly, determining which legal regulations constitute a barrier to the establishment and development of agricultural producer organizations and indication of proposals fortheir amendment. The considerations focusprimarily on EU regulations on agricultural producer organisations (including, in particular, Regulation (EU) No 1308/2013 of the European Parliament and of the Council of 17 December 2013 establishing a common organisation of the markets in agricultural products and repealing Council Regulations (EEC) No 922/72, (EEC) No 234/79, (EC) No 1037/2001 and (EC) No 1234/2007) and the Polish regulations amended in 2019 and 2020. The issue of the European Green Deal and the 2030 biodiversity strategy and “farm to fork” published in May 2020 by the European Commission is discussed. It is agricultural producer organisations that can contribute to the implementation of the assumptions included in those EU documents and they are important in terms of the development of farms and agricultural markets. Further on, the publication points out to the differences and similarities between organisations and groups of agricultural producers. In the conclusion, the author states, inter alia, that the factors hindering the recognition of the organisations include a high number of agricultural producers necessary for registration and the amount of supplied agricultural products. She positively assesses the amendments to the legal regulations that entered into force in May 2020. They allow agricultural producer organisations to use EU funds under the measure “Creation of producer groups and producer organisations” covered by the Rural Development Program for 2014-2020. Finally, she proposes adopting a separate act on agricultural producer organisations, regulating the principles of establishing and functioning of the entities in questions.
PL
Celem rozważań była próba określenia kształtu prawnego zakładania, uznawania i funkcjonowania organizacji producentów rolnych (ze szczególnym uwzględnieniem zmian regulacji prawnych z 2019 i 2020 r.) oraz ich oceny w kontekście obecnych wyzwań dotyczących gospodarstw i rynków rolnych. Starano się także ustalić, które regulacje prawne stanowią barierę w zakresie zakładania i rozwoju organizacji producentów rolnych oraz wskazać propozycje ich zmiany. Rozważania skoncentrowano przede wszystkim na regulacjach unijnych dotyczących organizacji producentów rolnych (w tym zwłaszcza na rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013 z 17 grudnia 2013 r. ustanawiających wspólną organizację rynków produktów rolnych) oraz znowelizowanych w 2019 i 2020 r. polskich przepisach. Poruszono zagadnienie europejskiego Zielonego Ładu i strategii na rzecz bioróżnorodności 2030 oraz „od pola do stołu” opublikowanych w maju 2020 r. przez Komisję Europejską. Do realizacji założeń wynikających z tych unijnych dokumentów mogą przyczynić się właśnie organizacje producentów rolnych, są one również ważne w aspekcie rozwoju gospodarstw i rynków rolnych. W dalszej części rozważań wskazano różnice i podobieństwa pomiędzy organizacjami a grupami producentów rolnych. W konkluzji stwierdzono m.in., że czynnikiem stanowiącym barierę w zakresie uznawania organizacji jest prawdopodobnie m.in. wysoka liczba producentów rolnych konieczna do rejestracji, jak i ilość dostarczanych produktów rolnych. Pozytywnie oceniono zmiany regulacji prawnych, które weszły w życie w maju 2020 r. Pozwalają one na korzystanie także przez organizacje producentów rolnych ze środków unijnych z działania „Tworzenie grup producentów i organizacji producentów” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020. Na koniec zaproponowano uchwalenie odrębnej ustawy o organizacjach producentów rolnych, regulującej zasady zakładania i funkcjonowania omawianych podmiotów.
PL
Tło badań. Historia przedsiębiorstw spółdzielczych w Polsce sięga połowy XIX wieku. Pomimo długiej historii, po przekształceniu gospodarki centralnej w gospodarkę wolnorynkową branża spółdzielcza w Polsce drastycznie się kurczy, podczas gdy w gospodarkach rynkowych model biznesowy spółdzielni to alternatywa dla konsumpcji i produkcji. „Wolny wybór” rynku oznacza, ze jest na nim miejsce dla wszystkich. Cel artykułu. Celem artykułu jest analiza przedsiębiorstw opartych na spółdzielczym i komercyjnym modelu biznesowym pod kątem ich wyników ekonomicznych i funkcji społecznych na polskim rynku. Metody. Artykuł ma charakter teoretyczno-empiryczny. Część teoretyczna zawiera przegląd modeli biznesowych przedsiębiorstw spółdzielczych i komercyjnych. Część empiryczna składa się z realizacji dwóch kroków badawczych, uwzględniających dwa niezależne elementy. Badanie oparto na metodzie analizy sprawozdań finansowych dostępnych na stronach internetowych Ministerstwa Finansów oraz Krajowego Rejestru Sądowego. Wykorzystano MS Excel 2016 oraz aplikacje do tworzenia i odczytywania raportów finansowych przez e-KRS. Wnioski i wartość dodana. Wyniki pierwszego etapu badania potwierdziły przydatność rankingów największych płatników w porównaniu do wyników ekonomicznych przedsiębiorstw opartych na modelu biznesu spółdzielczego (CBM) i modelu biznesu komercyjnego. Wyniki drugiego etapu badania empirycznego wykazały, że zastosowanie kryterium wartości dodanej w CBM pozwoliło na określenie stopnia ich użyteczności społecznej. Wyniki ekonomiczne wybranych przedsiębiorstw opartych na modelu CBM okazały się zbliżone do wyników komercyjnego modelu biznesowego, ale wyższe pod względem użyteczności społecznej. Obecność spółdzielni wśród największej grupy podatników w Polsce potwierdza ich wyniki ekonomiczne. Użyteczność społeczna została potwierdzona przez strukturę podziału wartości dodanej brutto (WDB), która obejmowała m.in. udział członków, pracowników, budżety lokalne i budżet rządowy. Badania prowadzone w Polsce objęły spółdzielnie działające tylko w jednym kraju. Dlatego na wyniki może mieć wpływ czynnik kulturowy.
EN
Research background. The history of cooperative enterprises in Poland dates to the middle of XIX century. Despite the long history after the transformation of the central economy into a free market economy the cooperative branch in Poland is drastically diminishing, while in market economies the cooperative business model is an alternative to consumption and production. The ''free choice'' of the market means there is room for everyone. Purpose of the article. The aim of the article is to analyze enterprises based on the cooperative and the commercial business models in terms of their economic results and their social functions on the Polish market. Methods. The article is of theoretical and empirical nature. The theoretical part includes the overview of the two business models. The empirical part consists of a study containing two independent elements. Both were based on the method of analyzing financial reports, available on the Polish Ministry of Finance and The National Court Register (Krajowy Rejestr Sądowy - KRS) websites. The MS Excel 2016 and applications for creating and reading financial reports by e-KRS were used. Findings & Value added. The results of the first empirical study have confirmed the usefulness of the biggest payer rankings in comparing the economic results of the enterprises based on cooperative business model (CBM) and commercial business model. The results of the second empirical study have shown that applying the criterion of value added in CBM allowed for determining the degree of their social utility. Economic results of the chosen enterprises based on the CBM model turned out to be similar to those of commercial business model but higher in terms of social utility. The presence of the cooperatives among the biggest taxpayer group in Poland confirms their economic results. Social utility was confirmed by gross value added (GVA) distribution structure, which included i.e. participation of members, employees, local budgets and governmental budget. The research, conducted in Poland, covered cooperatives operating only in one country. Therefore, the results may be affected by a cultural factor.
EN
The research topic of the study is to examine performance and sustainability of new emerging cooperatives in Hungary, As both success and failure of such cooperatives can be observed, the question arises as to what can make a producer owned organization sustainable. According to a recent (2011-2012) European Research project: “Support for farmers’ Cooperatives (SFC)” which has been commissioned and funded by European Commission, DG Agri, there are at least three main factors that determine the success of cooperatives in current food chains. These factors relate to: (a) position in the food supply chain, (b) internal governance, and (c) the institutional environment. The position of the cooperative in the food supply chain refers to the competitiveness of the cooperative vis-à-vis its customers, such as processors, wholesalers and retailers.
PL
Tematem badawczym tej pracy jest zbadanie wydajności i stabilności nowo powstających spółdzielni na Węgrzech. Można zaobserwować zarówno sukcesy i porażki takich spółdzielni, wtedy pojawia się pytanie, do czego może służyć producentowi posiadanie zrównoważenia organizacyjnego. Według ostatnich (2011-2012) badań Europejskiego projektu badawczego: ”Wsparcie dla spółdzielni rolniczych (SFC)”, które zostało zlecone i finansowane przez Komisję Europejską, Dyrekcję Generalną ds. Rolnictwa, istnieją co najmniej trzy główne czynniki, które określają sukcesy spółdzielni we współczesnych łańcuchach pokarmowych. Czynniki te odnoszą się do: (a) pozycji w łańcuchu dostaw żywności, (b) ładu wewnętrznego, (c) środowiska instytucjonalnego. Pozycja spółdzielni w łańcuch dostaw żywności odnosi się do konkurencyjności spółdzielni wobec swoich klientów, takich jak np. przetwórcy, hurtownicy i sprzedawcy detaliczni. W ostatnich kilku latach formowanie organizacji producenckich na Węgrzech uległo zahamowaniu. Na przykładzie dwóch bardzo ważnych takich organizacji (POs), jednej- działającej z sukcesami, drugiej, której działalność po początkowym sukcesie zakończyła się porażką, sformułowano studia przypadku, ukazujące doświadczenia programów wsparcia takich organizacji z UE i narodowych oraz problemy dotyczące koordynacji działań kolektywnych ze strony farmerów i ich roli w tworzeniu „łańcuchów” dostawców żywności. Inny problem dotyczy niedostatku „miękkich” czynników, czyli kapitału społecznego ułatwiającego kooperację, opartego na zaufaniu i chęci współpracy
PL
Tekst prezentuje cele i zadania ekonomii społecznej oraz zawiera analizę jej założeń. Przedstawiono aktualny stan i perspektywy rozwoju ekonomii społecznej w województwie lubuskim. Materiałem empirycznym były dokumenty lokalne i regionalne odnoszące się do tej formy przedsiębiorczości. Zwrócono uwagę na szanse i możliwości rozwoju tego sektora w województwie lubuskim, pokazano także bariery utrudniające tworzenie nowych miejsc pracy w ramach przedsiębiorczości społecznej. W opracowaniu scharakteryzowano również typy podmiotów ekonomii społecznej, zwracając uwagę na ich specyfikę i rodzaj działalności. Opisano także instytucje wsparcia ekonomii społecznej w województwie. Zwrócono uwagę na to, że udany rozwój przedsiębiorczości społecznej w Lubuskiem będzie możliwy wówczas, gdy uda się wypracować rozbudowane sieci współpracy wielosektorowej.
EN
The text presents the aims and tasks of the social economy and includes analysis of its assumptions. It also presents the current status and perspectives of the development of the social economy in the Lubuskie voivodeship. Empirical material was local and regional documents related to this form of entrepreneurship. Attention was paid to the prospects and opportunities for development of this sector in the Lubuskie voivodeship, and barriers to the creation of new jobs within social entrepreneurship were also shown. The types of social economy entities were also characterized in the study, paying attention to their specificity and type of activity. The organisations of social economy support in the voivodship are also described. It was pointed out that a successful development of social entrepreneurships in Lubuskie would be possible if the elaborated multisectoral networks could be developed.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.