Search results

1

Między reprodukcją a transformacją. Negocjowanie reguł dotyczących płci w społeczności rzymskokatolickich kobiet

100%

Szwed A.

Lud

|

2021

|

vol. 105

58-83

PL

Artykuł koncentruje się wokół problemu negocjowania reguł dotyczących płci w konserwatywnej, rzymskokatolickiej społeczności kobiet. Analiza opiera się na wynikach badań jakościowych prowadzonych w l. 2019-2020 i jest osadzona w teoretycznej kategorii sprawstwa rozumianego jako zjawisko multimodalne. Praktyki negocjowania wzorów płciowych są analizowane w kontekście dwóch kluczowych dla społeczności obszarów: macierzyństwa i roli kobiecego ciała. Przeprowadzona analiza pokazuje, że reguły odnoszące się do płci mogą być równolegle reprodukowane, reinterpretowane i podważane, a samo sprawstwo religijnych kobiet powinno być ujmowane jako zjawisko wielokierunkowe oraz że w opisywanych procesach negocjowane są nie tylko wzory kobiecości, ale także rozumienie tego, co religijne.

2

Sprawstwo kobiet w organizacjach katolickich

75%

Leszczyńska K.

Studia Socjologiczne

|

2018

|

issue 2(229)

177-204

PL

Artykuł przywołuje różne ujęcia kategorii sprawstwa w naukach społecznych, wskazując na ich ograniczenia w analizie doświadczeń kobiet zaangażowanych w działania w strukturach organizacji religijnych. Celem artykułu jest przybliżenie koncepcji sprawstwa jako wymiaru ludzkiego działania, które jest ukierunkowane na reprodukowanie religijnego status quo, a także systematyzacja różnych, ugruntowanych w badaniach nad płcią i religią ujęć sprawczych wzorów działań (autorstwa m.in. Orit Avishai, Kelsy Burke). Dane empiryczne, do których odwołuje się tekst, są efektem badań zrealizowanych w ramach dwóch projektów, dotyczących relacji między gender a religią, zrealizowanych w Polsce i w Anglii. Tekst bazuje przede wszystkim na wynikach indywidualnych wywiadów pogłębionych przeprowadzonych m.in. z kobietami aktywnymi w organizacjach kurialnych Kościoła katolickiego w Polsce i w polskich organizacjach kościelnych w Anglii działających w ramach Polskich Misji Katolickich.

EN

The article engages with different approaches to the concept of agency in social sciences, pointing to their limitations in the analysis of the experiences of women involved in the structures of religious organizations. The aim of the article is to present the concept of agency as a dimension of social action, reproducing the religious status quo, as well as to systematize the models of actions used in research on gender and religion, including Orit Avishai and Kelsy Burke conceptions. The text also exempliﬁes empirically the experiences of women in religious organizations of the Roman Catholic Church in terms of varied dimensions of agency. Empirical data come from the research undertaken within the frameworks of the two projects devoted to the relationship between gender and religion and conducted in Poland and in England. The article is based primarily on the results of individual in-depth interviews with women who are active in the organizations of the Catholic Church in Poland and in England in the Polish Catholic Missions.

3

Koncepcja człowieka w teorii społecznej Margaret S. Archer

75%

Leonarska D.

Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne

|

2015

|

issue 10

122-129

PL

Margaret S. Archer rozwinęła ważną koncepcję osoby ludzkiej na gruncie socjologii. Koncepcja ta w sposób wyraźny wpisuje się w jej prace nad strukturą i sprawstwem. Ukazuje ona, iż osoba ludzka jest zarazem dzieckiem i ojcem społeczeństwa, co oznacza, że z jednej strony, struktury, socjalizacja i społeczeństwo wywierają ważny wpływ na nasz rozwój. Z drugiej zaś, osoby ludzkie są aktywnymi, nie pasywnymi podmiotami działania, które za sprawą swoich licznych ludzkich sił, jak np. refleksyjność, mają zdolność do zmiany, do pozostawiania swojego śladu w społeczeństwie. Rozpoznając te cechy osoby ludzkiej, M.S. Archer podważa dwa modele człowieka promowane w dzisiejszej socjologii, tj. "człowieka nowoczesności" i "istoty społecznej", pierwszy będący zubożałym modelem człowieka, drugi natomiast jego przesocjalizowaną wersją. W niniejszym tekście przedstawiono zarys każdego z wyżej wymienionych modeli człowieka i opisano zaproponowaną przez M.S. Archer koncepcję podmiotu relacyjnego, który musi utrzymywać relacje ze wszystkimi porządkami społeczeństwa i nie może uciec od żadnego z nich.

4

Wprowadzenie do twórczości profesor Margaret S. Archer

75%

Leonarska D.

Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne

|

2015

|

issue 10

9-15

PL

Niniejszy artykuł ma na celu przybliżenie polskiemu czytelnikowi twórczości Margaret S. Archer, współczesnej brytyjskiej socjolog, teoretyk społeczeństwa, przedstawicielki krytycznego realizmu społecznego i analitycznego dualizmu. W artykule dokonano przeglądu najważniejszych dzieł M.S. Archer, w których wypracowała ona całościową i spójną teorię społeczną. Jej badania dotyczą zasadniczo problemów struktury i sprawstwa, morfogenezy i morfostazy, zmiany społecznej, a także refleksyjności i konwersacji wewnętrznej. M.S. Archer sprzeciwia się w swojej pracy redukcjonistycznym, czyli konflacyjnym podejściom w naukach społecznych. Jej koncepcje stanowią istotny wkład do współczesnej teorii społecznej i wchodzą w dialog z koncepcjami takich socjologów, jak: Anthony Giddens, Pierre Bourdieu czy Ulrich Beck.

5

Sztuka sprawstwa. Antropologiczny wymiar działania/oddziaływania artystycznego

75%

Kawalec A.

Przegląd Filozoficzny. Nowa Seria

|

2016

|

issue 2

6

Migrant workers’ routes to the informal economy during the economic crisis: structural constraints and subjective motivations

63%

Vianello F. A., Sacchetto D.

Prakseologia

|

2016

|

vol. 158/1

299-322

EN

Drawing on a longitudinal research we conducted over five years (2010–2015) with 40 documented migrant workers who lost their job at the beginning of the recession, this article analyses their routes to the informal economy in Northern Italy. Moving away from the expulsion and exit dichotomous theories on participation in underground work, we argue that it is necessary to take into consideration both the structural constraints pushing migrants to enter the informal economy and their subjective motivations, both economic and non-economic. Through two waves of in-depth interviews with Moroccan and Romanian workers, we investigate the migrants’ working paths in order to understand different conditions and motivations driving them to work off the books. First, we highlight that migrants who work irregularly are not only the unemployed, but also poor casual workers and deprived self-employed. Moreover, we sustain that working irregularly is not only a poverty escape strategy to deal with the casualization, worsening and reduction of formal working opportunities, but it is also a way to meet identity and social needs.

PL

Opierając się na badaniach panelowych, prowadzonych w latach 2010–2015 z 40 przebywającymi legalnie we Włoszech migrantami, którzy utracili pracę na początku recesji, artykuł analizuje ścieżki, które doprowadziły ich do gospodarki nieformalnej. Odchodząc od dychotomicznych teorii wykluczenia i rozstania dotyczących podejmowania pracy nierejestrowanej, dowodzimy, że konieczne jest wzięcie pod uwagę zarówno ograniczeń strukturalnych wpychających migrantów w stronę gospodarki nieformalnej, jak i ich subiektywnych motywacji o charakterze ekonomicznym oraz pozaekonomicznym. Analizując dwa zbiory wywiadów pogłębionych z pracownikami marokańskimi i rumuńskimi, badamy ścieżki pracy migrantów, aby zrozumieć różne warunki i motywacje podejmowania pracy w szarej strefie. Po pierwsze, podkreślamy, że imigranci, którzy pracują w tej strefie, to nie tylko bezrobotni, ale również pracownicy sezonowi i ubodzy samozatrudnieni. Ponadto, utrzymujemy, że praca nierejestrowana to nie tylko strategia ucieczki od ubóstwa wynikająca z uelastycznienia, pogorszenia i zmniejszenia możliwości pracy rejestrowanej, ale także sposób na zaspokojenie potrzeb tożsamościowych i społecznych.

7

Ryba, która ma głos. Prawo dziecka do partycypacji

63%

Brzozowska M.

Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka

|

2017

|

vol. 16

|

issue 2

45-64

PL

Artykuł przybliża specyfikę prawa dziecka do partycypacji, wskazując, że choć jest ono jednym z filarów praw dziecka w ogóle, stanowi spore wyzwanie, zarówno jeśli chodzi o jego rozumienie (wielość znaczeń, jakie można przypisać dziecięcej partycypacji), jak i urzeczywistnianie (uprzedzenia dotyczące myślenia o dzieciach jako aktywnych, sprawczych aktorach społecznych). Analizuję w nim rozumienie prawa do partycypacji zawarte w Konwencji o prawach dziecka. Przede wszystkim jednak moim celem jest podświetlenie kilku znaków zapytania, wątpliwości i problemów związanych z partycypacją dzieci, wynikających w dużej mierze, choć nie tylko, z asymetrii szeroko rozumianej władzy w relacjach między dziećmi a dorosłymi. Mając zwłaszcza na uwadze kontekst dzieci marginalizowanych, partycypację traktuję tutaj nie tylko jako prawo, które dziecko może egzekwować vis-a-vis dorosłych czy systemu, ale również jako relację między nim a dorosłymi i – szerzej – kontekstem społecznym. W obrębie tej relacji wskazuję z kolei trzy wątki, które w moim odczuciu są istotne dla jej budowania: sprawstwo, zaufanie i etyka troski. Nie traktuję ich przy tym jako odpowiedzi na pytanie o to, jak powinno być realizowane prawo dziecka do partycypacji, ale raczej jako kontekst, w jakim warto o nim myśleć.

EN

The article introduces the specificity of a child’s right to participation. Although it is considered as one of the pillars of children’s rights – a right to participation presents a challenge – both when it comes to its understanding (children’s participation has many different meanings) and its realisation (embodied by uneasiness of viewing children as active social actors). I analyse how it is defined in the context of the Convention on the Rights of the Child. Most importantly however, I try to highlight some of the questions and problematic issues that children’s participation brings about, noting that most of them stem from the asymmetry of power in child-adult relations. Focusing on the marginalised children, I look into the three important aspects of child-adult relations that – albeit not unproblematically – shape the way we may think of children’s participation. These are: agency, trust and the ethics of care.

8

Szanse życiowe młodych Polaków – problem sprawstwa

63%

Łukasik I. M.

Lubelski Rocznik Pedagogiczny

|

2016

|

vol. 35

|

issue 3

EN

Entering adulthood is a process which for many people becomes a source of disappointment and frustration. If young people aren’t prepared for the encounters with difficulties which can be met while searching for their own place in life during their school education, they become helpless and have a “cracked” reflectivity, as noted by Margaret S. Archer. At the same time one cannot ignore the gradual emergence of a new social class – the precariat – a dangerous class, as we are warned by Guy Standing. This group consists predominantly of young adults who are often seeking work far from home without any guarantee of employment. The role played by the sense of agency is indisputable. Life chances depend on whether one acts with his/her free will. The only hope for proper social functioning is community building because, according to Charles Taylor, individualism, the predominance of instrumental rationality, and the lack of active citizenship constitute a kind of contemporary threat.

PL

Wkraczanie w dorosłe życie to proces, który dla wielu osób staje się źródłem rozczarowań, frustracji. Jeśli młodzi ludzie w okresie szkolnej edukacji nie zostaną przygotowani na zetknięcie z trudnościami, jakie ich mogą czekać przy poszukiwaniu swojego miejsca w życiu, to stają się ludźmi bezradnymi, o „pękniętej” refleksyjności (określenie Margaret S. Archer). Nie można nie dostrzec tworzenia się nowej i – jak przestrzega Guy Standing – groźnej klasy społecznej, prekariatu. W tej grupie dominują młodzi dorośli poszukujący rynku pracy nawet daleko od domu rodzinnego, bez gwarancji zatrudnienia. Rola sprawstwa jest bezsporna. Szanse życiowe zależą od działania podmiotu zgodnego z wolną wolą. Nadzieją na właściwe funkcjonowanie społeczne jest budowanie wspólnoty, ponieważ indywidualizm, prymat rozumu instrumentalnego, brak aktywności obywatelskiej, zdaniem Charlesa Taylora, stanowią rodzaj współczesnego zagrożenia.

9

Narracje nadziei, ambiwalencje doświadczenia. Opowieści o życiu w czasie remisji raka piersi w jednym z polsk ich stowarzyszeń samopomocowych

63%

Lubaś M., Słaby K.

Lud

|

2017

|

vol. 101

PL

Artykuł zawiera analizę opowieści Amazonek - Ochotniczek – działających w jednym z polskich stowarzyszeń samopomocowych – na temat życia w remisji choroby nowotworowej piersi. Podstawą rozważań są świadectwa etnograficzne w postaci wywiadów narracyjnych i obserwacji uczestniczącej prowadzonych podczas badań terenowych we wspomnianej grupie samopomocowej. Przedmiotem uwagi czynimy wariantywność opowieści Rozmówczyń a także hierarchizacje praktyk narracyjnych. W oparciu o typologię Artura Franka wyróżniamy dwa typy konstrukcji narracyjnych w opowieściach kobiet: narracje restytucji zdrowia oraz narracje poszukiwania. Pierwszy typ narracji ujmujący chorobę i jej skutki jako stan przejściowy prowadzący do wyzdrowienia stanowi modus operendi stowarzyszenia, służy on przede wszystkim niesieniu nadziei i wsparcia osobom aktualnie chorującym. Narracje poszukiwania zdają sprawę z tego, co pomija narracja restytucji zdrowia, czyli przypadków wznowy raka, utraty poczucia kobiecości, a także osamotnienia jakiego doświadczają osoby po mastektomii piersi. Analizowany przez nas przypadek zróżnicowanie narracji i praktyk narracyjnych w stowarzyszeniu samopomocowym rzuca światło na konsekwencje procesów biomedykalizacji chorób. Biorąc pod uwagę analizowane świadectwa można stwierdzić, że systemy i aparaty biomedyczne współkształtują ale nie determinuje w całości sposobów narratywizowania doświadczenia remisji raka piersi. Narracje restytucji zdrowia dominują w wielu kontekstach działalności stowarzyszenia, narracje poszukiwania ujawniają się w prywatnych rozmowach i wywiadach biograficznych. W narracjach poszukiwania ujawnia się sprawstwo kobiet. Przełamują schemat narracji restytucji zdrowia będący wyrazem biomedycznego sposobu myślenia o chorobie i życiu w remisji choroby. Wymowa opowieści poszukiwania pozostaje ambiwalentna. Poczucie dumy z pokonania choroby i znalezienia trwałych znaczących relacji z innymi, miesza się w nich z doświadczeniem wznowy, poczuciem utraty kobiecości, osamotnieniem. Artykuł jest przyczynkiem do dyskusji o przemianach społecznej i politycznej organizacji doświadczenia życia z remisją choroby nowotworowej w efekcie biomedykalizacji. Analiza pokazuje pewien przypadek zróżnicowania konstrukcji narracyjnych i praktyk narratywizowania. Narracje restytucji zdrowia dominują w publicznych wystąpieniach kobiet, narracje poszukiwania spycha się do sfery prywatnej i nieformalnych wypowiedzi. Są one wyrazem sprawstwa osób po mastektomii, chociaż nie stanowią zarzewia buntu wobec dominujących publicznie sposobów narratywizowania doświadczenia raka piersi i życia w remisji tej choroby.

10

O potrzebie odnalezienia swojego miejsca w świecie – humanistyczne inspiracje do działań wychowawczych

63%

Joachimowska M.

|

2020

|

vol. 19

|

issue 52

45-55

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The aim of the undertaken analyzes is to indicate coherent – in their significance and meaning, although variously defined – ways and processes read as educational inspirations flowing from the discussed authors. THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The research problem is to realize the possibilities of managing your life, to experience responsible agency in your activities in various spheres of human life. The research methods used constitute an analysis isolating the concepts and categories relevant for our purpose (comparative analysis) and reading their sense and meaning in the context of the adopted research issues (content analysis) using elements of the method phenomenological insight and elements of philosophical hermeneutics. THE PROCESS OF ARGUMENTATION: The paths indicated by selected authors are opportunities for finding yourself and thus your place in the world in a sense of agency and self-determination. They constitute certain processes and mechanisms that can and should inspire to educational activities in the spirit of humanities. RESEARCH RESULTS: They can be included in five key categories necessary to achieve the indicated goal, which are: narrative of yourself and your activities (reflection, self-reflection, internal conversation, dialogue and narrative imagination); asking yourself questions about the sense of being in the world in a sense of authenticity; understanding of yourself and the surrounding reality; responsibility for your own thinking, speaking, understanding and acting; commitment to personal and social development, taking a position (a conscious way of being in the world).CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: They are read inspirations such as waking up, moving, shaking to change, to be better yourself, to develop in the process of education. It is actions (praxis) that create self-awareness and identity by defining a place in the world, which is why education should be the art of a responsible and satisfying life.

PL

CEL NAUKOWY: Celem podjętych rozważań jest wskazanie spójnych – w swej wymowie i znaczeniu, choć różnie określanych – dróg oraz procesów odczytanych jako inspiracje do działań wychowawczych, które wypływają z twórczości omawianych autorów. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Problem badawczy stanowi uświadomienie (jak uświadomić sobie oraz jak pomóc drugiemu człowiekowi uświadomić sobie?) możliwości kierowania swoim życiem zmierzające do doświadczenia odpowiedzialnego sprawstwa w swoich działaniach w różnych sferach życia człowieka. Zastosowane metody badawcze to analiza polegająca na wyodrębnieniu istotnych, dla podjętego celu, pojęć i kategorii (analiza porównawcza) oraz odczytaniu ich sensu i znaczenia w kontekście przyjętej problematyki badawczej (analiza treści) z zastosowaniem elementów metody wglądu fenomenologicznego i elementów hermeneutyki filozoficznej. PROCES WYWODU: Wskazane przez wybranych autorów drogi stanowią możliwości sprzyjające odnajdywaniu siebie, a tym samym swojego miejsca w świecie w poczuciu sprawstwa i samostanowienia. Stanowią one pewne procesy i mechanizmy, które mogą i powinny inspirować do działań wychowawczych w duchu humanistyki. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Można je ująć w pięć kluczowych, niezbędnych/koniecznych w osiągnięciu wskazanego celu, kategorii, jakimi są: 1) narracja siebie i swoich aktywności (refleksja, autorefleksja, konwersacja wewnętrzna, dialog i wyobraźnia narracyjna); 2) stawianie sobie pytania o sens bycia w świecie w poczuciu autentyczności; 3) rozumienie siebie i otaczającej rzeczywistości; 4) odpowiedzialność za własne myślenie, mówienie, rozumienie i działanie; 5) zaangażowanie w rozwój osobisty i społeczny, zajmowanie stanowiska (świadomy sposób bycia w świecie). WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Stanowią one odczytane inspiracje, takie jak budzenie, poruszanie, wstrząsanie ku przemianie, ku lepszemu byciu sobą, ku rozwojowi w procesie wychowania. To działania (praxis) tworzą świadomość i tożsamość siebie, wyznaczając miejsce w świecie, dlatego wychowanie winno być sztuką życia odpowiedzialnego i satysfakcjonującego.

51%

Rogowska-Stangret M.

|

2022

|

vol. 56

|

issue 1

1-27

EN

Nonanthropocentric approaches are one of the predominant features of contemporary feminist philosophy, especially in critical posthumanities (e.g. Rosi Braidotti) and feminist new materialisms (e.g. Diana Coole). The author aims at outlining the axiological grounds of the turn to nonanthropocentrism. It is done in two steps. First, the author points to recent debates around the impossibility to separate values from facts in the mentioned contemporary trends (illustrated with reference to Bruno Latour, Donna Haraway and Karen Barad). Second, the author presents how the subject of knowledge changes together with the need to uncover the entanglement of values and facts (using the example of Haraway). The author presents responsibility (as response-ability), interdependence and care as an axiological foundation of nonanthropocentrism. The posthumanistic and nonanthropocentric critique of humanism is here presented as motivated by ethics above all other aspects.

PL

Próby nieantropocentrycznego myślenia charakteryzują wiele współczesnych myślowych trendów, na pierwszy plan wysuwają się też we współczesnej filozofii feministycznej. Na przykład w takich nurtach jak krytyczny posthumanizm (vide Rosi Braidotti) czy feministyczne nowe materializmy (vide Diana Coole). Na tym teoretycznym tle autorka kreśli aksjologiczne podstawy zwrotu ku nieantropocentryzmowi. Czyni to w dwóch krokach. Po pierwsze, wskazuje na ostatnie debaty o niemożności oddzielenia wartości od faktów (odwołując się do takich myślicieli i filozofek jak Bruno Latour, Donna Haraway czy Karen Barad). Po drugie, powołując się na koncepcję wiedz usytuowanych Haraway, autorka pokazuje, w jaki sposób podmiot wiedzy zmienia się wraz-z koniecznością uchwycenia splątania faktów i wartości. Autorka wyróżnia trzy wartości będące podstawą nieantropocentryzmu w krytycznym posthumanizmie i feministycznych nowych materializmach. Są to: odpowiedzialność jako możliwość odpowiedzi, współzależność i troska. Posthumanistyczna i nieantropocentryczna krytyka humanizmu jest tu zaprezentowana jako ugruntowana przede wszystkim w etyce.

17

Kryzys Europy – kryzys sprawstwa

51%

Bogusławski M. M., Łódzki U.

Internetowy Magazyn Filozoficzny Hybris

|

2018

|

vol. 42 (3)

EN

In the paper I argue that the source of unrests which torment Europe is the crisis of agency. Referring to Alain Tourain and Joseph E. Stiglitz I try to show that one of the most important sources of crisis of agency are economic disparities and financial capitalism. I also argue that the remedy for the crisis of agency are actions that aim at bringing back the agency to as many actors as possible.

PL

W artykule stawiam tezę, że źródłem niepokojów, które trawią Europę, jest kryzys sprawstwa. Za Alainem Touraine’em i Josephem E. Stiglitzem staram się pokazać, że jednym z ważniejszych źródeł kryzysu sprawstwa są nierówności ekonomiczne i kapitalizm finansowy. Twierdzę także, że remedium na kryzys są działania mające na celu przywrócenie sprawstwa jak największej liczbie aktorów.

18

Problem wewnętrznej spójności medycznej klauzuli sumienia w kontekście sporu o aborcję

45%

Jaworski K.

Diametros

|

2016

|

issue 47

84-97

PL

Artykuł podejmuje problem wewnętrznej spójności medycznej klauzuli sumienia, obecnej w polskim porządku prawnym. Pierwsza część pracy nakreśla koncepcję sumienia jako ostatecznej normy moralności. W części drugiej zreferowano sens medycznej klauzuli sumienia i jej prawny status. Część trzecia podejmuje krytykę klauzuli sumienia w jej obecnym kształcie. Główną osią tej krytyki jest samozwrotność klauzuli sumienia, która w pewnych sytuacjach prowadzi do absurdu.

EN

he article describes the problem of the consistency of the medical conscience clause in the Polish legal system. In the first part of the paper, I outline an account of conscience as the ultimate norm of morality. In its second part, I discuss the meaning of conscience clause and its legal status. Part three examines some criticisms of the clause in its present form. The main criticism is that the clause is self-referential, which in some cases leads to absurdity.

19

Myśl społeczna Georga Simmla w perspektywie współczesnej teorii i socjologii kultury

45%

Brzeziński D.

Przegląd Socjologiczny

|

2019

|

vol. LXVIII (68)

|

issue 1

119-136

PL

Refleksje Georga Simmla poświęcone kulturze są dziś bardzo często przywoływane na gruncie nauk społecznych i humanistycznych. Wiele z tych sądów uważa się za wyjątkowo innowacyjne, a wręcz prorocze względem rozpoznań wypracowywanych przez intelektualistów pod koniec XX i na początku XXI wieku. Biorąc to pod uwagę, dokonuję w niniejszym artykule zestawienia analiz autora Filozofii pieniądza ze współczesnymi pracami z dziedziny teorii i socjologii kultury. W pierwszej części tekstu zwracam uwagę na to, w jaki sposób refleksje Simmla dotyczące zależności między kulturą obiektywną i subiektywną, a także transcendowania jako immanentnej cechy jednostki, wpisują się w aktualne debaty poświęcone relacji między strukturą a sprawstwem. W kolejnej części odnoszę się do rozpoznań Simmla poświęconych fragmentaryzacji i indywidualizacji kultury oraz coraz większemu znaczeniu konsumpcjonizmu w życiu społecznym, wskazując na ich przydatność w analizach kultury współczesnej. W zakończeniu artykułu zamieszczam – obok podsumowania – ogólniejsze refleksje na temat znaczenia rozwiązań przyjętych przez Simmla w radzeniu sobie z wyzwaniami stojącymi przed teorią i socjologia kultury w XXI wieku.

EN

Georg Simmel’s reflections on culture are very often invoked in the contemporary social sciences and humanities. Many of his thoughts are considered to be exceptionally innovative, and even prophetic towards analyses that have been developing since the end of the 20th century. Taking this into consideration, in this article I compare Simmel’s works with contemporary papers on the theory and sociology of culture. In the first part of the article, I draw attention to the way in which Simmel’s reflections on such topics as: the relationship between objective and subjective culture and transcendence as an immanent feature of an individual resemble current debates devoted to the relationship between structure and agency. In the second part, I refer to Simmel’s analyses of the fragmentation and individualization of culture and the growing importance of consumerism in social life. I emphasise that they may be used as an analytic frame for reflections on contemporary culture. In the closing part, I include – along with the summary – more general reflections on the importance of Simmel’s thoughts in coping with the challenges facing the theory and sociology of culture in the 21st century.

20

Caringly subjective agency of Volunteer Fire Brigade members expressing the benefits of gifts and sacrifice for local communities

45%

Stochmal M.

Forum Socjologiczne

|

2019

|

vol. 10

177-199

EN

In the paper, I undertake the exploration of pro-social subjectivity as a latent feature defining the catalog of instructions made by an individual concerning another human being or toward a wider social environment. These instructions are released in practice in the form of various forms of social action for the common good, shaped in specific situational contexts. I perceive pro-social subjectivity here as an emerging or shaped construct of the predisposition of a subject reflectively acting for the common good. The construct of subjectivity is formed by external social influences embedded in the cultural dimension and showed in the form of numerous gifts. The subject adopts the role of creative influence on the existing situational context, often overcoming structural limitations due to the power of reflectiveness. The person undertakes activities related to the transformation of the social environment, reproduction of resources relevant to the social tissue, demonstrates a commitment to the community, co-shapes changes or implements grassroots initiatives. By pro-social orders, I understand here the tendency of the individual to commit acts of sacrifice, at the sources of which we will find the commitment that leads one to such a pattern of demeanor. These acts are specific determinants of attitudes that should be described as pro-social. In the progress of operationalization, I selected five theoretical types of agency in the field of pro-social activities: 1. the agency of civic involvement, 2. the subjective agency expressing attention for democracy, 3. the agency expressing self-gift, 4. the agency expressing the thing gift and 5. the agency in the interest of common good. The distinguished types of agency reflect the repertoire of attitudes toward the implementation (or lack thereof) of pro-social acts as a special kind of gifts for others. Regardless of the generalizations made, these gifts are given to other people, conducive ― and also demonstrative ― to specific forms of social solidarity. In the progress of empirical research, the model of pro-social subjectivity revealed the existence of seven pro-social orientations showing the reflectiveness of man in relation to the following concerns: 1. the direct involvement in co-creating relatively close social networks, 2. the civic level involvement, 3. expressing concerns for democracy, 4. the bond-forming potential of culture, 5. beneficent and charitable support showing the imperatives of generosity, 6. the strengthening of social bonds, a sense of solidarity and 7. self-gift. The dynamics of pro-social subjectivity shows the orientations of members of the Volunteer Fire Department, the research was conducted out in 2017 on a nationwide experiment of 620 people.

XX

W referacie podejmuję eksplorację podmiotowości prospołecznej jako cechy latentnej, określającej katalog dyspozycji czynionych przez jednostkę w stosunku do drugiego człowieka lub w kierunku szerszego otoczenia społecznego. Dyspozycje te są wyzwalane w praktyce w postaci zróżnicowanych form społecznego działania na rzecz dobra wspólnego, kształtowanych w specyficznych kontekstach sytuacyjnych. Podmiotowość prospołeczną postrzegam tutaj jako kształtowany bądź ukształtowany już konstrukt predyspozycji podmiotu refleksyjnie działającego na rzecz dobra wspólnego. Konstrukt podmiotowości jest formowany przez zewnętrzne wpływy społeczne osadzone w wymiarze kulturowym i ujawniające się w postaci rozlicznych darów. Podmiot przyjmuje rolę twórczego oddziaływania na zastany kontekst sytuacyjny, przezwyciężając niejednokrotnie ograniczenia strukturalne dzięki sile refleksyjności. Podejmuje on aktywności związane z przekształceniem otoczenia społecznego, reprodukowaniem zasobów istotnych dla tkanki społecznej, wykazuje się zaangażowaniem na rzecz wspólnoty, współkształtuje zmiany czy realizuje oddolne inicjatywy. Przez dyspozycje prospołeczne rozumiem skłonność jednostki do podejmowania czynów ofiarnych, u źródeł których odnajdziemy zaangażowanie skłaniające ją do takiego, a nie innego wzoru postępowania. Czyny te są swoistymi wyznacznikami postaw, które należy określić mianem prospołecznych. W toku operacjonalizacji wyłoniłam pięć teoretycznych typów podmiotowego sprawstwa w zakresie działań prospołecznych: 1. sprawstwo podmiotowe zaangażowania obywatelskiego, 2. sprawstwo podmiotowe wyrażające troskę o demokrację, 3. sprawstwo podmiotowe wyrażające dar siebie, 4. sprawstwo podmiotowe wyrażające dar rzeczy oraz 5. sprawstwo podmiotowe na rzecz dobra wspólnego. Wyodrębnione typy podmiotowego sprawstwa odzwierciedlają repertuar nastawień do realizacji (lub ich braku) czynów prospołecznych jako szczególnego rodzaju darów dla innych. Niezależnie od poczynionych generalizacji, są to dary ofiarowywane drugiemu człowiekowi, sprzyjające — a zarazem również demonstrujące — specyficzne formy solidarności społecznej. W toku badań empirycznych model podmiotowości prospołecznej odsłonił istnienie siedmiu orientacji prospołecznych, ukazujących refleksyjność człowieka w odniesieniu do towarzyszących mu trosk: 1. bezpośredniego zaangażowania we współtworzenie relatywnie bliskich sieci społecznych, 2. zaangażowania na poziomie obywatelskim, 3. wyrażanie trosk o demokrację, 4. więziotwórczego potencjału kultury, 5. wsparcia dobroczynnego, charytatywnego ukazującego imperatywy hojności, 6. zacieśnianie więzi społecznych, poczucia solidarności oraz 7. daru siebie. Dynamika podmiotowości prospołecznej ukazuje orientacje członków Ochotniczych Straży Pożarnych, badania zrealizowane zostały w 2017 roku na ogólnopolskiej próbie 620 osób.

Refine search results

Między reprodukcją a transformacją. Negocjowanie reguł dotyczących płci w społeczności rzymskokatolickich kobiet

Sprawstwo kobiet w organizacjach katolickich

Koncepcja człowieka w teorii społecznej Margaret S. Archer

Wprowadzenie do twórczości profesor Margaret S. Archer

Sztuka sprawstwa. Antropologiczny wymiar działania/oddziaływania artystycznego

Migrant workers’ routes to the informal economy during the economic crisis: structural constraints and subjective motivations

Ryba, która ma głos. Prawo dziecka do partycypacji

Szanse życiowe młodych Polaków – problem sprawstwa

Narracje nadziei, ambiwalencje doświadczenia. Opowieści o życiu w czasie remisji raka piersi w jednym z polsk ich stowarzyszeń samopomocowych

O potrzebie odnalezienia swojego miejsca w świecie – humanistyczne inspiracje do działań wychowawczych

Postępowanie w sprawach o przestępstwa „stadionowe” – trudności z ustalaniem sprawstwa oraz ich wpływ na sprawność procesu

The participation of children in social research. Introduction to the issue

Odpowiedzialność - jako istotna kategoria pracy nauczyciela

Dekapilaryzacja władzy

Gatunek dziennikarski jako determinanta odpowiedzialności dziennikarza. Wybrane aspekty prawne. Część piąta

Nieantropocentryczne przewartościowanie wartości. Szkic o aksjologicznych podstawach nieantropocentryzmów na przykładzie wybranych nurtów współczesnej filozofii feministycznej

Kryzys Europy – kryzys sprawstwa

Problem wewnętrznej spójności medycznej klauzuli sumienia w kontekście sporu o aborcję

Myśl społeczna Georga Simmla w perspektywie współczesnej teorii i socjologii kultury

Caringly subjective agency of Volunteer Fire Brigade members expressing the benefits of gifts and sacrifice for local communities