Search results

1

Protecting conscientious objection as the "hard core" of human dignity

100%

Skwarzyński M.

Ius Novum

|

2019

|

vol. 13

|

issue 2

270-291

PL

Artykuł jest analizą źródła normatywnego i aksjologicznego dla sprzeciwu sumienia. Badanie opierało się na europejskim i krajowym systemie ochrony praw człowieka. Prawo do sprzeciwu sumienia uznaje zarówno art. 9 ust. 1 Europejskiej Konwencji Praw, jak i art. 10 ust. 2 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Problem sprzeciwu sumienia jest obecnie przedmiotem analizy doktryny w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 7 października 2015 r., w sprawie sygn. akt K 12/14, który dotyczył klauzuli sumienia lekarza. Sprzeciw sumienia chroni „rdzeń” godności człowieka i jej istotę. Prawo człowieka do wolności sumienia i wyznania jest jednym z najbliższych, jeśli nie najbliższym, istoty godności ludzkiej. Autor wskazuje również na zakres prawa człowieka do sprzeciwu sumienia i twierdzi, że powinien on mieć charakter pomocniczy, subsydiarny, ograniczony do uzasadnionych przypadków, a także dążyć do ochrony interesów określonych w systemach prawa naturalnego lub w prawie pozytywnym.

EN

The article is an analysis of legal and axiological source of conscientious objection. The study was based on the European and national system of human rights protection. Freedom of conscientious objection is recognized by both Article 9(1) of the European Convention on Human Rights and Article 10(2) of the Charter of Fundamental Rights of the European Union. The problem of conscientious objection is the subject of the analysis of the doctrine in connection with the judgment of the Polish Constitutional Tribunal of 7 October 2015 in case K 12/14, which concerned the doctor’s conscience clause. The conscientious objection protects the hard core of dignity and its essence. The human right to freedom of conscience and religion is one of the closest, if not the closest, to dignity of the human being. The author also points out the scope of the human right to conscientious objection and claims that it should have a subsidiary character, be limited to justified cases, as well as seek to protect the interests stipulated in the systems of natural law or positive law.

2

Sprzeciw sumienia w praktyce medycznej – aspekty etyczne i prawne, red. Piotr Stanisz, Jakub Pawlikowski, Marta Ordon, Lublin: Wydawnictwo KUL 2014, ss. 234

85%

Gądzik Z.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2015

|

vol. 18

384-390

3

Jak rozumieć medyczną klauzulę sumienia?

71%

Galewicz W.

Diametros

|

2012

|

issue 34

136-153

PL

Poniższy tekst nawiązuje do internetowej dyskusji pt. „Jakich świadczeń medycznych wolno odmówić ze względów moralnych?“, przeprowadzonej w listopadzie 2012 r. na stronie Polskiego Towarzystwa Bioetycznego. Dotyczy on medycznej klauzuli sumienia (MKS) - czyli normy, na mocy której pracownik opieki zdrowotnej w określonych warunkach ma prawo odstąpić od wykonania świadczeń medycznych akceptowanych przez prawo, ale niezgodnych z jego sumieniem - i podejmuje trzy główne kwestie związane z jej właściwym rozumieniem: (I) Jak w kontekście MKS rozumieć świadczenia prawnie akceptowane? (II) Jak w kontekście MKS rozumieć samo sumienie oraz świadczenia niezgodne z sumieniem? (III) Jak rozumieć warunki, które musi spełnić pracownik, sprzeciwiający się wykonaniu pewnego świadczenia, aby móc usprawiedliwić swój sprzeciw przez powołanie się na MKS (w tym zwłaszcza warunek udzielenia odpowiednich informacji, warunek wskazania innych możliwości oraz warunek uprzedniego powiadomienia o swoim sprzeciwie)? (IV) Jakich świadczeń zdrowotnych nie można odmówić powołując się na MKS?

EN

The article that follows relates to an online debate dedicated to the topic: “What medical services can be denied on the basis of moral considerations?”, carried out in November 2012 on the website of the Polish Bioethics Society. The article deals with the medical conscience clause (MCC), a norm which entitles a healthcare provider, under certain circumstances, to deny medical services which are accepted by law but infringe upon his/her conscience. It raises three main issues regarding its proper understanding: (I) How to understand legally accepted medical services in the context of the MCC? (II) How to understand conscience itself and medical services infringing upon conscience in the context of the MCC? (III) How to understand the conditions which must be met by a healthcare provider who denies a given service, so as to justify the denial by appealing to the MCC (in particular, the conditions which consist of: providing the relevant information, indicating other possibilities, notifying about the denial in advance)? (IV) What medical services cannot be denied by appealing to the MCC?

4

Sprzeciw sumienia wobec wyzwań współczesnego zarządzania.

71%

Kietliński K.

Teologia i Moralność

|

2013

|

vol. 8

|

issue 2(14)

91-100

EN

Every person in life and at work wants to act in accordance with one's values and principles, to have a harmonious conscience. The right to conscientious objection stems from the freedom and dignity of the human person. Objection expresses the primacy of conscience in relation to the law. Conscientious objection is understood as a reaction to the mismatch between people management practices (objective function) to the conscience of the individual. Conscientious objection is a value in itself, helps to create a better world. Regarding management, there is a need to seek a balance between the quality of the organization and the individual conscience. Quality of the organization (management) defined by the purpose and functions of management should be verified by the ethical standards.

PL

Człowiek potrzebuje żyć i pracować zgodnie z pewnymi zasadami i wartościami, w harmonii ze swoim sumieniem. Wyraża sprzeciw sumienia w wypadku działań naruszających jego godność. Należy podkreślić, że prawo sumienia jest nadrzędne wobec prawa stanowionego. Natomiast sprzeciw człowieka w organizacji jest reakcją jego sumienia na praktyki niezgodne z misją przedsiębiorstwa. Dlatego jakość organizacji przejawiająca się w jej celu i funkcjach powinna być weryfikowana przez standardy etyczne.

5

Profetyczny wymiar sprzeciwu sumienia

71%

Wanat Z.

Teologia i Moralność

|

2013

|

vol. 8

|

issue 2(14)

19-33

EN

The possibility of conscientious objection for different professions, particularly doctors and pharmacists, is a very topical issue both with reference to law and ethics. The author of this article suggests that the reflection should be enriched with a biblical perspective, which enables connecting the concept of conscience with the teaching of prophets and thus brings out the prophetic dimension of conscientious objection. Therefore he outlines the biblical aspect of conscience and the broad phenomenon of prophetism and depicts the prophet as the nation's conscience. The author presents biblical examples of conscientious objection in the Old Testament and in the light of the words and deeds of Jesus as a Prophet. He enumerates the characteristic features of the objection and its significance for contemporary people.

PL

Możliwość sprzeciwu sumienia przez ludzi różnych zawodów, w szczególności lekarzy i farmaceutów, jest zagadnieniem żywo dyskutowanym, zarówno w aspekcie prawnym, jak i etycznym. Autor artykułu proponuje dopełnić tę refleksję o perspektywę biblijną, która pozwala skojarzyć kategorię sumienia z nauczaniem i życiem proroków, i ukazać profetyczny wymiar sprzeciwu sumienia. W tym celu szkicuje biblijny aspekt sumienia i szerokiego zjawiska profetyzmu ukazując proroka jako sumienie narodu. Na tym tle przedstawia biblijne przykłady sprzeciwu sumienia w Starym Testamencie, sprzeciw sumienia w świetle słów i czynów Jezusa jako Proroka i wskazuje na cechy charakterystyczne owego sprzeciwu oraz na jego znaczenie dla współczesnego człowieka.

6

Problematyka wolności sumienia w świetle współczesnych wyzwań

71%

Machinek M.

Collectanea Theologica

|

2016

|

vol. 86

|

issue 1

85-106

PL

In the first section the article presents the three main dimensions of conscience.There is no doubt that the primary dimension is the dimension ofindividual conscience. It is the “guardian of the integrity of” moral person(E. Fromm). It is so closely associated with the self-consciousness of peoplethat acting against the judgment of conscience, a man acts against himself.Conscience is also “a window on what is common” (Joseph Ratzinger), tomoral truth, what is the revelation of the objective dimension of conscience.Finally, it is important religious dimension. It manifests itself in definingconscience as the voice of God.In the second section the author analyzes the key element of the contemporarydispute about conscience that is his relationship to authority, boththe state and the church. There is no doubt that state law should respect thefreedom of conscience of citizens and, in situations of serious conflicts –provide the opportunity to invoke the conscience clause. In contrast to thepluralistic society ecclesial community has the right to have moral convictionsstemming form faith, which are crucial to belong to the individualreligious community. This does not invalidate in any way the importance ofconscience, which remains the final court (although not the highest standard,which is God) of moral action.

7

Analiza projektu ustawy o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, ustawy o diagnostyce laboratoryjnej oraz ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, zawartego w druku senackim nr 1034/IX kadencja (sprzeciw sumienia)

71%

Olszówka M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2019

|

vol. 22

349-377

EN

Conscientious objection is a refusal to fulfil the obligation that arises from the law due to one’s reasonably justified moral judgment that qualifies fulfilling this obligation as ethically wrong (objective evil). The right to conscientious objection, which is an integral element of freedom of conscience, is a constitutional right of every human being. As emphasised by the Constitutional Tribunal of the Republic of Poland in the judgment of 7 October 2015 (K 12/14): “the right to invoke the conscience clause and, as a result, the right to refuse to perform an act contrary to one’s conscience is the guarantee of freedom of conscience”. Regulating the use of the right to conscientious objection, that is, establishing the so-called conscience clause, is the responsibility of the ordinary legislator. The draft legislation amending the Act on the professions of physician and dentist, the Act on laboratory diagnostics and the Act on the professions of nurse and midwife, adopted by the Human Rights, the Rule of Law and Petitions Committee of the Senate of the Republic of Poland, was supposed to regulate the conscience clause in medical professions, realise the petition to revoke art. 3 para. 2 of the Act of 17 May 1989 on guarantees of freedom of conscience and religion, which generally prohibits the invocation of conscientious objection, and implement the above-cited judgment of the Tribunal in a comprehensive way. Although this initiative deserves approval, the current text of the draft law proves that the judgment of the Tribunal will be implemented only to a limited extent. It ignores the request made in the petition and lowers the statutory standard of protection of the right to conscientious objection. First of all, it is questionable that healthcare entities (e.g., manager of hospitals) would be obliged to indicate real possibilities of obtaining a service refused by a physician or nurse (midwife), and, in the case of a laboratory diagnostician, to perform a service. This is contrary to freedom of conscience, which means, as noted by the Constitutional Tribunal, protection from conduct “which indirectly leads to an unacceptable ethical effect, [and] in particular [protection] from coercion to cooperate in achieving an immoral goal” (e.g., from the obligation to inform a patient who can perform an abortion and where it can be performed). At the same time, the draft law questions the so-called institutional conscience clause, which the Parliamentary Assembly of the Council of Europe requested to respect in Resolution no. 1763 of 7 October 2010.

PL

Sprzeciw sumienia to odmowa wykonania obowiązku wynikającego z przepisów prawa ze względu na racjonalnie uzasadniony osąd moralny, który kwalifikuje wykonanie tego obowiązku jako etycznie niegodziwe (obiektywne zło). Prawo do sprzeciwu sumienia – integralny element wolności sumienia – jest konstytucyjnym prawem każdego człowieka. Jak podkreślił Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 7 października 2015 r., K 12/14: „prawo powołania się na klauzulę sumienia i w rezultacie prawo do odmowy wykonania czynności sprzecznej z własnym sumieniem stanowi gwarancję wolności sumienia”. Obowiązkiem ustawodawcy zwykłego jest uregulowanie sposobu korzystania z prawa do sprzeciwu sumienia, czyli ustanowienie tzw. klauzuli sumienia. Uchwalony przez Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji Senatu RP projekt inicjatywy legislacyjnej dotyczącej ustawy o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, ustawy o diagnostyce laboratoryjnej oraz ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej w zamierzeniu miał uregulować klauzule sumienia w zawodach medycznych oraz jednocześnie zrealizować petycję wzywającą do uchylenia art. 3 ust. 2 ustawy z 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (generalnie zakazującego powoływania się na sprzeciw sumienia) i kompleksowego wykonania cytowanego wyroku Trybunału. Choć sama inicjatywa zasługuje na aprobatę, to jednak analiza treści projektu dowodzi, że tylko do pewnego stopnia wykonuje wyrok Trybunału, ignoruje żądanie zawarte w petycji oraz obniża ustawowy standard ochrony prawa do sprzeciwu sumienia. Na krytykę zasługuje przede wszystkim propozycja zobowiązania podmiotów leczniczych (w praktyce będą to ich kierownicy, np. dyrektor szpitala) do wskazania realnych możliwości uzyskania świadczenia, którego odmówił lekarz lub pielęgniarka (położna), a w przypadku diagnosty laboratoryjnego – do wykonania zlecenia. Narusza bowiem wolność sumienia, która – jak zauważył Trybunał Konstytucyjny – oznacza także ochronę przed postępowaniem, „które pośrednio prowadzi do nieakceptowalnego etycznie skutku, w szczególności przed przymusem współdziałania w osiąganiu celu niegodziwego” (np. przed obowiązkiem informowania, kto i gdzie może wykonać aborcję), jak również kwestionuje tzw. instytucjonalną klauzulę sumienia, do której respektowania wezwało Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy w rezolucji nr 1763 z 7 października 2010 r.

8

Sprzeciw sumienia w życiu Kościoła.

57%

Derdziuk A.

Teologia i Moralność

|

2013

|

vol. 8

|

issue 2(14)

77-89

EN

This presentation indicates the plane of conscientious objection in the Church, criteria for discernment of its authenticity and the place and form of its expression. Conscientious objection in the Church based on the prophetic mission of summoning to conversion, has an individual dimension - clear testimony of life, and a social dimension also - in the form of actions to eliminate wrong attitudes within and outside the Church. In order to discern the situation that induces Christians to show their conscientious objection it is very important to listen to God rather than people. The decision must be made in an atmosphere of faith and love. The attitude of objection requires courage, but also prudence in the choice of tools and forms of expression of disagreement to evil.

PL

W niniejszym przedłożeniu wskazano na płaszczyzny sprzeciwu sumienia w Kościele, kryteria rozeznawania jego autentyczności oraz miejsce i formę jego wyrażania. Sprzeciw sumienia w Kościele polegający na profetycznej misji wzywania do nawrócenia, obok płaszczyzny indywidualnej w formie czytelnego świadectwa życia ma też swój wymiar społeczny w postaci działań na rzecz wyeliminowania niewłaściwych postaw w łonie Kościoła i na zewnątrz. W rozeznawaniu sytuacji skłaniającej chrześcijanina do okazania sprzeciwu sumienia istotne jest nastawienie na to, by słuchać bardziej Boga niż ludzi. Winno to dokonywać się klimacie wiary i miłości. Postawa sprzeciwu wymaga odwagi, ale też roztropności w dobieraniu narzędzi i form wyrażania niezgody na zło.

9

Sprzeciw sumienia w kulturze.

57%

Gryz K.

Teologia i Moralność

|

2013

|

vol. 8

|

issue 2(14)

101-115

EN

The Church has always attached great significance to the world of culture, understanding culture as a place and a help in the task of evangelization. Many Christians join actively in cultural endeavors, which impart the Christian character to our world. Unfortunately, nowadays, due to the influence of changes inspired predominantly by laicization, some of the cultural trends distance themselves from the Christian heritage, and even sometimes defy this heritage. The question arises: how should a Christian behave in the face of such phenomena? Should he still take actively participate in cultural exchange or should he keep aloof. How to benefit from the achievements of culture with dubious moral character? How to be faithful to one's conscience and simultaneously not refrain from the evangelical mission in the Areopaguses of contemporary culture? The paper tries to give answers to these questions.

PL

Kościół od zawsze przywiązywał dużą wagę do świata kultury, widząc w niej miejsce i pomoc w ewangelizacji. Wielu chrześcijan aktywnie włączało się i nadal włącza w działania kulturalne, które nadawały chrześcijański charakter światu, w którym żyjemy. Współcześnie jednak pod wpływem przemian, związanych z silnym wpływem laicyzacji, niektóre nurty kulturowe dystansują się do dziedzictwa chrześcijańskiego, a nawet je wyraźnie kontestują. Pojawia się pytanie: jak powinien zachować się chrześcijanin w obliczu takich zjawisk? Czy powinien nadal aktywnie uczestniczyć w wymianie kulturalnej, czy też powinien się od nich dystansować? Jak korzystać z osiągnięć kulturalnych, które posiadają dwuznacznie moralny charakter? Jak pozostać wierny swojemu sumieniu, a jednocześnie nie rezygnować z misji ewangelizacyjnej na areopagach współczesnej kultury? Próbę poszukiwania odpowiedzi na te pytania podejmuje niniejszy artykuł.

10

Sprzeciw sumienia a prawo naturalne.

57%

Szostek A.

Teologia i Moralność

|

2013

|

vol. 8

|

issue 2(14)

7-18

EN

First of all the author explains that moral conscience will be understood as the practical judgment concerning the deeds of the agent and that conscientious objection means dissent against the positive law. The ground of this dissent is the natural law. In the first part of his article the author recalls St. Thomas Aquinas' concept of the natural law, emphasizing the connection between its divine authority and the human (rational) participation. In the organized society (in the state) the interpretation of the natural law is made by means of the positive law. When this interpretation goes against the convictions of the citizen, he/she can decide to make a conscientious objection. A special form of this dissent is civil disobedience. In the second part of his article the author provides some examples of the possible conflicts of conscience leading to conscientious objection (inconsistencies in the so called anti-abortion precepts, legalization of in vitro conception and homosexual marriages). The author stresses that these cases are very complicated and a good solution is not easy to reach in the pluralistic societies. He indicates the important role of the public discussion on those difficult issues and warns against rashly blaming those citizens who respect the law in spite of its imperfection.

PL

Po wstępnych ustaleniach, że przez sumienie rozumie się sąd praktyczny odnoszący się do własnych czynów, to sprzeciw podmiotu oraz że sprzeciw, o który chodzi, to sprzeciw wobec prawa stanowionego, a nie prawa naturalnego, które stanowi podstawę tego sprzeciwu, autor w pierwszej części artykułu przypomina św. Tomasza z Akwinu koncepcję prawa naturalnego. Podkreśla zwłaszcza to, iż jest to prawo Boże, ale wpisane w naturę ludzką tak, że rozumny ludzki podmiot - poznając to prawo oraz jego obowiązywalność i szukając właściwego jego zastosowania w praktyce - staje się niejako jego współautorem. W zorganizowanym społeczeństwie (państwie) przekład prawa naturalnego na praktykę życia codziennego dokonuje się poprzez sformułowanie i uchwalenie odpowiednich zapisów prawa stanowionego. Gdy ten przekład nie odpowiada przekonaniom obywatela, może on zdecydować się na sprzeciw sumienia, którego najbardziej znamiennym wyrazem jest obywatelskie nieposłuszeństwo, polegające na podjęciu działań sprzecznych z obowiązującym prawom stanowionym, z gotowością poniesienia prawno-karnych tego kroku konsekwencji. W części drugiej artykułu autor przywołuje niektóre przykłady możliwych konfliktów sumienia prowokujących do podjęcia sprzeciwu sumienia (luki w tzw. prawie antyaborcyjnym, ewentualna legalizacja zapłodnienia in vitro oraz związków homoseksualnych). Podkreśla złożoność tych problemów wynikającą z pluralistycznego charakteru społeczeństwa, zwraca uwagę na potrzebę społecznego dialogu oraz inicjatyw zmierzających do udoskonalenia obowiązującego prawa stanowionego i przestrzega przed pochopnym osądzaniem tych, którzy respektują to prawo pomimo jego ułomności.

11

Spór o medyczną klauzulę sumienia a konstytucyjne zasady równości i bezstronności światopoglądowej władz publicznych

57%

Pawlikowski J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2019

|

vol. 22

41-82

EN

The article analyzes the problem of conscientious objection from the perspective of the constitutional principles of equality (Article 32 of the Polish Constitution) and impartiality of public authorities (Article 25, para. 2). These principles prohibit the legislator and public authorities from introducing unjustified inequalities to legal relations in the public sphere, particularly in the area of fundamental rights and freedoms. They also prohibit the arbitrary support of one side of ideological disputes so that the fundamental rights of one party are not disproportionately restricted by privileging another party. In the area of health care, the need to protect human health or lives results in the obligation to provide effective access to health services for patients and the possibility to impose appropriate obligations and legal restrictions on the freedom of conscience of medical practitioners. However, the majority of cases when a conscientious objection is claimed in medical practice do not concern risky situations for the health or life of beneficiaries. Moreover, the behaviour of a conscientious objector in such cases follows from his or her will to respect the life of every human being. Disputes over the issue of protecting a conceived life are undoubtedly ideological. However, even when one assumes it is impossible to resolve them, there are no grounds for public authorities, in situations when there is no need to protect human life and health, to be on the side of the beliefs accepting the violation of human life while limiting the freedom of those assuming the opposite view to act in accordance with their conscience. Therefore, in cases that go beyond the need to protect health and life, the legislator should not arbitrarily limit the freedom of conscience of service providers. Otherwise, it violates the principle of equality in the area of fundamental rights and freedoms and creates a legal framework for discrimination against certain health care providers based on their profession, position or beliefs. It would also be inconsistent with the principle of equality to differentiate rights to conscientious objection between different groups of proffesionals involved in patients’ care.

PL

W artykule przeanalizowano problem sprzeciwu sumienia z perspektywy konstytucyjnej zasady równości (art. 32 Konstytucji RP) oraz bezstronności światopoglądowej władz publicznych (art. 25 ust. 2). Zasady te zakazują prawodawcy i władzom publicznym wprowadzania nieuzasadnionych nierówności w stosunkach prawnych w sferze publicznej, szczególnie w zakresie podstawowych praw i wolności. Zakazują także arbitralnego opowiadania się po jednej ze stron sporów światopoglądowych, aby uprzywilejowując jedną ze stron nie ograniczać nieproporcjonalnie fundamentalnych praw innych stron. W obszarze świadczeń zdrowotnych konieczność ochrony zdrowia lub życia pacjentów uzasadnia ich uprzywilejowanie w dostępie do świadczeń zdrowotnych oraz nałożenie odpowiednich obowiązków i ograniczeń prawnych w zakresie wolności sumienia na osoby wykonujące zawody medyczne. Jednak większość przypadków manifestowania sprzeciwu sumienia w praktyce medycznej nie dotyczy sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia świadczeniobiorców. Co więcej, wynika z woli respektowania zasady poszanowania życia każdej istoty ludzkiej ze strony obdżektora. Spory wokół kwestii ochrony życia poczętego, do których często nawiązuje się w kontekście dyskusji wokół klauzuli sumienia, mają bez wątpienia podłoże światopoglądowe. Jednak nawet zakładając niemożność ich rozstrzygnięcia, nie ma podstaw, aby władze publiczne, w sytuacjach, w których nie występuje konieczność ochrony życia i zdrowia ludzkiego, opowiadały się po stronie poglądu akceptującego naruszanie ludzkiego życia ograniczając jednocześnie wolność postępowania w zgodzie z sumieniem osób przyjmujących pogląd przeciwny. Zatem w przypadkach wykraczających poza konieczność ochrony zdrowia i życia prawodawca nie powinien arbitralnie ograniczać wolności sumienia świadczeniodawców. W przeciwnym przypadku narusza zasadę równości wobec prawa w zakresie podstawowych praw i wolności oraz tworzy ramy prawne dla dyskryminacji niektórych świadczeniodawców ze względu na ich zawód, funkcję lub światopogląd. Niezgodne z zasadą równości byłoby także różnicowanie uprawnień w zakresie sprzeciwu sumienia pomiędzy różnymi grupami osób zaangażowanych w opiekę nad pacjentem.

12

Korzystanie ze sprzeciwu sumienia w kontekście zasady równouprawnienia i kryterium zawodu

57%

Skwarzyński M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2016

|

vol. 19

63-88

PL

W związku z dotychczasowymi badaniami naukowymi jak i orzecznictwem sądów wskazać należy, że źródłem normatywnym dla sprzeciwu sumienia jest prawo człowieka do wolności sumienia i wyznania. Potwierdza to linia orzecznicza Europejskiego Trybunału Praw Człowieka oraz polskiego Trybunału Konstytucyjnego, zwłaszcza wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie sygn. akt K 12/14. Artykuł uzupełnia argumentację o powiązanie sprzeciwu sumienia z zakazem dyskryminacji. Wskazano w nim, że zasada równouprawnienia i związany z nią zakaz dyskryminacji ma zastosowanie w przypadku klauzuli sumienia. W wyniku przeprowadzonych badań ustalono, że zawód czy praca nie może być negatywną przesłanką różnicującą i dyskryminującą. Łamie to wprost zakaz dyskryminacji, który także obejmuje dyskryminację w przypadku pracy czy zawodu.

EN

As a result of existing research and case–law of the courts, it should be noted that the source of the normative for conscientious objection is a human right to freedom of conscience and religion. This follows from the case law of the ECHR and the Polish Constitutional Court, especially the judgment of the Constitutional Court in case no. No. K 12/14. This article complements the arguments of the relationship of conscientious objection to the prohibition of discrimination. The principle of equality and the related prohibition of discrimination applies in the case of conscientious objection. As a result of the research proved that the profession / work can not be a negative condition for differentiating and discriminating. Directly violates the prohibition of discrimination, which also includes discrimination in the case of work or profession.

13

Prawo do sprzeciwu sumienia w ramach legalnej opieki medycznej. Rezolucja nr 1763 Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z dnia 7 października 2010 roku

57%

Pawlikowski J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

313-338

PL

Celem opracowania jest przedstawienie okoliczności powstania rezolucji nr 1763 zatytułowanej Prawo do sprzeciwu sumienia w ramach legalnej opieki medycznej przyjętej przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy w dniu 7 października 2010 roku. Projekt rezolucji opracowany został przez posłów z ugrupowań socjalistycznych i lewicowych, a jego celem było ograniczenie prawa do sprzeciwu sumienia przez pracowników służby zdrowia i zwiększenie dostępności pacjentów do zalegalizowanych, ale kontrowersyjnych moralnie świadczeń medycznych, przede wszystkim aborcji. Prace nad dokumentem rozpoczęły się w dniu 14 października 2008 roku złożeniem przez grupę posłów wniosku zawierającego projekt rezolucji. Projekt został następnie oddany pod obrady Komisji ds. Społecznych, Zdrowia i Rodziny oraz Komisji ds. Równości Kobiet i Mężczyzn. Przyjęcie dokumentu poprzedzone zostało burzliwą debatą wokół charakteru prawa do sprzeciwu sumienia oraz jego zakresu przedmiotowego i podmiotowego w odniesieniu do systemu opieki medycznej i prawa do ochrony zdrowia. W wyniku przyjętych poprawek ostateczny tekst dokumentu odbiegał istotnie od jego pierwotnej wersji. Zdecydowanie podkreślono w nim fundamentalny charakter prawa do wolności sumienia, w tym prawa do sprzeciwu sumienia, ale również odpowiedzialność państwa za zapewnienie pacjentom dostępu do legalnych świadczeń medycznych. Na końcu opracowania przedstawione zostało polskie tłumaczenie rezolucji nr 1763.

EN

This paper elaborates on the origin of Resolution 1763 The right to conscientious objection in lawful medical care, adopted by the Parliamentary Assembly of the Council of Europe on 7 October 2010. The draft resolution was prepared by the socialist and leftist MPs and aimed to curtail the right to conscientious objection by medical personnel and to increase the availability of legal, yet morally controversial, medical services, especially abortion. The work on the document began on 14 October 2008 when a group of MPs put forward a motion containing the draft resolution. The draft was later submitted to deliberations of the Committee on Social, Health and Family Affairs and the Committee for Equality between Women and Men. Adoption of the document was preceded by a stormy debate on the nature of the right to conscientious objection and its subjective and objective scope as regards the medical care system and the right to health protection. The adopted amendments significantly altered the original text. The final draft laid a strong emphasis on the fundamental nature of the right to freedom of conscience, including the right to conscientious objection, but also stressed the responsibility of the state for providing patients with access to lawful medical services. The Polish translation of Resolution 1763 has been attached at the end of the paper.

14

Odmowa pełnienia służby wojskowej przez Świadków Jehowy jako realizacja klauzuli sumienia. Uwarunkowania prawno-historyczne

57%

Bielecki M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2016

|

vol. 19

107-128

PL

Przedmiotem niniejszego opracowania są kwestie związane ze służbą wojskową Świadków Jehowy. Autor w głównej mierze skupia się na rozwiązaniach normatywnych i analizie orzecznictwa sądowego, ale przytacza również najważniejsze wątki z nauczania Świadków Jehowy. Artykuł przedstawia ewolucję jaka miała miejsce zarówno w regulacjach prawnych jak i stanowisku wymiaru sprawiedliwości. W zasadzie od przemian ustrojowych 1989 roku, zarówno prawodawca jak i sądy, konsekwentnie nie chciały przyznawać Świadkom Jehowy możliwości odmowy służby z bronią w ręku. Choć problemy, które rodzą się w związku w istniejącymi regulacjami i dotychczasową praktyką, w chwili obecnej – kiedy zawieszono powszechną służbę wojskową – zdają się pretendować do miana zbędnych dywagacji, nie można wykluczyć, że w obliczu istniejących zagrożeń, na powrót staną się aktualne.

EN

The subject matter of the present paper is the issue concerning military service of Jehovah’s Witnesses. The author mainly focuses on legal regulations and analysis of judicial decisions, nevertheless, the most important aspects of Jehovah’s Witnesses teaching are also included. The article presents the evolution of legal regulations as well as the standpoint of jurisdiction in this particular area. The permission to refuse military service of Jehovah’s Witnesses had not been granted by either the legislator or the court until the period of system shift. As it is emphasized by the author, problems that arise due to the existing regulations and their practical implementation are believed to become a redundant debate, especially when common military service obligation is suspended. However, in the light of existing threats it cannot be excluded that the military service obligation will be implemented.

15

Mandatory vaccination and conscientious objection

57%

Balak R.

Forum Teologiczne

|

2014

|

vol. 15

67-82

EN

Mandatory vaccination is a bioethical issue that has stirred controversy in the moral and medical fields, especially for Catholic parents. Arguments for claiming conscientious objection are vaccinations developed and made on the basis of a vast number of abortions, intoxication of children with poisonous adjuvants in vaccines and negative side effects of vaccination. The right to conscientious objection is the realization of the protection of one’s personal religious freedom and freedom of conscience. Conscientious objection or freedom of conscience in mandatory vaccination means that a person is obliged to obey the voice of his conscience, even though society or state expect and legislatively demand something different. The state, which does not accept conscientious objection of parents, automatically becomes totalitarian, as it denies a human being the freedom of his conscience. The child’s parent, who claims conscientious objection on the basis of justified arguments, must be unconditionally protected against any criminal actions and against any legal, discipline or economic harm. Conscientious objection and its legislative implementation into the legal system about mandatory vaccination ought to protect every parent or child patient, respecting his religious beliefs and resulting moral attitudes.

PL

Obowiązkowe szczepienia stanowią problem bioetyczny wywołujący burzliwe kontrowersje w sferze moralności I medycyny, szczególnie w przypadku katolickich rodziców. Za sięgnięciem po narzędzie sprzeciwu sumienia przemawia fakt, że szczepionki są wytwarzane kosztem licznych aborcji, a także niebezpieczeństwo skażenia dzieci zawartymi w nich szkodliwymi substancjami dodatkowymi, jak też negatywne skutki uboczne szczepionek. Prawo do sprzeciwu sumienia stanowi realizację ochrony osobistej wolności religijnej oraz wolności sumienia. Sprzeciw sumienia bądź też wolność sumienia w obszarze obowiązkowych szczepień oznacza, że osoba czuje się zobowiązana do posłuszeństwa głosowi własnego sumienia, nawet wtedy, gdy społeczeństwo bądź państwo oczekuje i prawnie nakazuje coś odmiennego. Państwo, które nie akceptuje sprzeciwu sumienia rodziców, staje się automatycznie totalitarne biorąc pod uwagę, że neguje przez to wolność istoty ludzkiej tzn. wolność sumienia. Rodzice dzieci, którzy sięgają po sprzeciw sumienia w oparciu o usprawiedliwione argumenty, musi być bezwarunkowo chroniony przed wszelkimi atakami oraz prawnymi, dyscyplinarnymi czy ekonomicznymi szkodami. Sprzeciw sumienia i jej implementacja w systemie prawnym w odniesieniu do obligatoryjnych szczepień ma chronić każdego rodzica bądź dziecko, respektując ich religijne przekonania i wywodzone z nich postawy moralne

DE

Die Pflichtimpfungen stellen ein bioethisches Thema dar, das für Kontroversen im moralischen und medizinischen Bereich sorgt, speziell bei katholischen Eltern. Argumente für eine Gewissenverweigerung sind folgende: die Tatsache, dass die Impfungen anhand einer großen Zahl der Abortionen entwickelt und hergestellt werden; eine Intoxikation der Kinder mit den in den Impfungen enthaltenen schädlichen Zusatzmittel sowie auch negative Nebeneffekte der Impfungen. Das Recht auf die Verweigerung aus Gewissensgründen stellt eine Inanspruchnahme des Rechtschutzes der personalen Freiheit sowie der Gewissensfreiheit dar. Gewissensverweigerung oder Gewissenfreiheit im Kontext der Pflichtimpfungen bedeutet, dass eine Person gegenüber der Stimme ihres Gewissens frei bleibt, sogar dann, wenn die Gesellschaft oder der Staat etwas anderes erwartet oder sogar befiehlt. Ein Staat, der die Gewissensverweigerung der Eltern nicht zu akzeptieren bereit ist, wird totalitär, wenn man bedenkt, dass dies die Verletzung der Freiheit der menschlichen Person bedeutet, die mit der Gewissensfreiheit gleichbedeutend ist. Ein Elternteil, der zur Gewissensverweigerung greift, muss gegen jeden Angriff sowie gegen allen rechtlichen, disziplinären oder ökonomischen Schaden geschützt werden. Gewissensverweigerung und ihre Implementierung innerhalb eines Rechtssystems, in dem die Impfungen verpflichtend sind, muss jeden Elternteil bzw. jedes Kind als Patient schützen, indem ihre religiösen Überzeugungen sowie daraus resultierende moralische Haltungen respektiert werden.

16

Zagadnienia wyznaniowe w ustawie z dnia 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny

57%

Ożóg M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2023

|

vol. 26

55-90

EN

The aim of this paper is to present a critical analysis of the provisions of the Act of 11 March 2022 on Homeland Defence which pertain to freedom of conscience and religion. The dissertation explores issues related to alternative service, information about religion or belief on the soldier identity plate, restrictions of in-kind services for religious reasons, the postponement of military service for students of seminaries and other clerical schools and the transfer of the clergy to the passive reserve. The analysis is based on the regulations of the Constitution of the Republic of Poland. The paper concludes that there is unequal treatment of conscientious objectors to military service depending on the reasons for their objection, namely religious beliefs or professed moral principles. Furthermore, the rights of individuals have been erroneously linked to the status of their religious community.

PL

Celem artykułu jest krytyczna analiza przepisów dotyczących wolności sumienia i wyznania, które zawarto w ustawie z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny. Rozważania koncentrują się na zagadnieniu służby zastępczej, informacji o religii lub przekonaniach na żołnierskiej tabliczce tożsamości, ograniczeniu świadczeń rzeczowych ze względów religijnych, odraczaniu służby wojskowej alumnów seminariów i innych szkół duchownych oraz przenoszeniu duchownych do pasywnej rezerwy. Punkt odniesienia stanowią przy tym unormowania Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Przeprowadzone badania prowadzą do wniosku o nierównym traktowaniu osób sprzeciwiających się odbywaniu służby wojskowej ze względów sumienia w zależności od tego, czy powołują się na przekonania religijne czy na wyznawane zasady moralne. Zakres uprawnień jednostek niesłusznie powiązano przy tym ze statusem ich wspólnot religijnych.

17

Klauzula sumienia dla farmaceutów. Analiza opinii wydanej przez Comitato Nazionale pre la Bioetica

50%

Głusiec W.

Diametros

|

2012

|

issue 32

62-76

PL

Artykuł ma na celu ukazać złożoność problemu, jakim jest prawne usankcjonowanie klauzuli sumienia dla farmaceutów. Żywa dyskusja na ten temat toczy się obecnie nie tylko w Polsce. Autor omawia wydaną przez Comitato Nazionale per la Bioetica opinię w sprawie sprzeciwu sumienia wobec sprzedaży środków antykoncepcji awaryjnej. Analiza dokumentu odsłania argumenty zwolenników i przeciwników przyznania aptekarzom prawa odmowy sprzedaży takich preparatów. Sam dokument zawiera również wskazania etyczne użyteczne dla odpowiednich władz i instytucji, których zadaniem jest zabezpieczenie dostępności leków dla pacjenta. Wskazania te zachowują swoją aktualność w przypadku ewentualnej legalizacji klauzuli sumienia dla farmaceutów w Polsce.

EN

The aim of this article is to present the complexity of the problem connected with the legitimization of the conscience clause for pharmacists. At this point in time, a lively discussion concerning this issue is taking place not only in Poland but also in other countries. The author discusses an opinion published by the Comitato Nazionale per la Bioetica (The National Bioethics Committee) concerning conscientious objection to selling emergency contraceptives. The analysis of this document presents arguments of both supporters and opponents regarding the right to refrain from selling such pharmaceuticals. The document itself contains ethical recommendations useful for authorities and institutions whose aim is to protect the accessibility of medicines to patients. These recommendations remain valid even if the conscience clause should be legalized in Poland.

18

Sprzeciw sumienia w praktyce pielęgniarki i położnej. Analiza rozwiązań polskich i wybranych rozwiązań europejskich

50%

Dobrowolska B.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2013

|

vol. 16

249-266

PL

Celem artykułu jest przedstawienie dyskusji krajowych i europejskich dotyczących klauzuli sumienia w praktyce pielęgniarki i położnej wraz z analizą problemów, jakie mogą towarzyszyć aplikacji tej regulacji do realiów klinicznych. Kategoria klauzuli sumienia w praktyce medycznej jest definiowana jako specjalna etyczno-prawna regulacja, która daje m.in. pielęgniarkom/położnym prawo odmowy wykonywania zabiegów, które są sprzeczne z uznawanym przez nie systemem wartości. Główny problem podnoszony w dyskusji nad wykorzystaniem klauzuli sumienia w warunkach klinicznych jest sytuacja kolizji dwóch istotnych praw człowieka: prawa wolności sumienia personelu medycznego i prawa pacjenta do legalnych w jego kraju procedur medycznych. Podkreśla się dość powszechnie, że choć prawo do sprzeciwu sumienia pielęgniarek/położnych czy lekarzy jest akceptowane to nie ma ono charakteru absolutnego. Nie można się do niego odwołać w sytuacji nagłej, kiedy występuje zagrożenie życia lub zdrowia pacjenta. Regulacje deontologiczno-prawne w państwach Europy podają podobne warunki, jakie muszą zostać spełnione, aby pielęgniarka mogła skorzystać z tego prawa. Mimo to, praktyka klauzuli sumienia w warunkach klinicznych nie jest wolna od problemów.

EN

The aim of this article is to present national and European discussions on the conscience clause in the practice of nurse and midwife, together with the analysis of the problems which are associated with application of this regulation to the clinical realities. The conscientious clause in medical practice can be defined as a kind of special ethical and legal regulation which gives nurses/midwives right to object to actively perform certain medical procedures which are against their personal system of values. The main issue underlined in the discussion regarding practising conscientious objection in the clinical setting is the collision of two human rights: the right to conscientious objection of medical personnel and the right of patients to specific medical procedures which are legal in their country. However, it is emphasized that eventhough the right to the conscientious objection in nurses/midwives or phisicians practice is widely accepted it is not absolute and this regulation can not be used in cases of danger to life or serious damage to the health of the patient. Deontological and legal regulations in Europe indicate similar conditions which have to be fulfilled if nurse wants to use this right. Neverthereless, application this regulation to the clinical reality is not free of problems.

19

Odmowa przerwania ciąży a klauzula sumienia lekarza

50%

Gałązka M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2013

|

vol. 16

23-42

PL

Artykuł porusza problem sprzeciwu sumienia lekarza, który odmawia przeprowadzenia aborcji ze względu na przekonania moralne lub religijne. Sprzeciw sumienia należy do praw człowieka chronionych przez polską Konstytucję i Kodeks karny. Jest także przewidziany w art. 39 ustawy z 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Prawo do sprzeciwu sumienia wobec interwencji medycznej dotyczy przypadków, gdy jej przeprowadzenie jest prawnym obowiązkiem. Polska Konstytucja chroni ludzkie życie w każdym stadium jego rozwoju. Dopuszczalność aborcji jest wyjątkiem od zasady. Oparta jest na okolicznościach wyłączających bezprawność czynu z powodu konfliktu chronionych prawnie dóbr. Z konstrukcji tej nie da się wyprowadzić podmiotowego „prawa do aborcji”, z którym związany byłby ciążący na lekarzu obowiązek przerwania ciąży. Obowiązek taki nie ma również podstawy prawnej w art. 30 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, ponieważ przepis ten chroni każdą istotę ludzką, łącznie z nienarodzonym dzieckiem. Wydaje się zatem, że lekarz nie ma prawnego obowiązku, by możliwy konflikt między prawem dziecka do życia a prawami matki do życia i zdrowia rozstrzygać przez poświęcenie dziecka. Ma tylko taką możliwość, a jeśli z niej skorzysta, pozostaje wolny od odpowiedzialności prawnej za przerwanie ciąży. Konkludując, wydaje się, że w większości przypadków odmowy aborcji przez lekarza nie jest konieczne odwoływanie się do klauzuli sumienia.

EN

The article discusses the issue of the conscience objection of a physician, who refuses to carry out an abortion on the basis of moral or religious beliefs. The conscience objection belongs to human rights protected by Polish Constitution and Penal Code. It is also provided in the Article 39 of the Act of 5 December 1996 on Medical and Dental Profession. The right of conscience objection to medical intervention applies in cases, where the conducting of such intervention is a legal duty. Polish Constitution protects humans life in every stage of its development. The admissibility of abortion is an exception to the rule. It is based on circumstances exempting the illegality of the act due to the conflict of goods protected by law. With this kind of construction, no subjective “right to abortion” can be derived that would be accompanied by a duty of the physician to terminate the pregnancy. Such a duty has no legal base in the Article 30 Act on Medical and Dental Profession either, because this provision protects every human being, including the unborn child. It seems then, that the physician has no legal obligation to resolve the possible conflict of child’s right to life and mother rights to health and life by sacrifice of a child. He has only such a possibility, the using of which makes him free from legal liability for abortion. In conclusion, it seems that in most cases of the refusal of abortion by a physician, it is not necessary to refer to the conscience clause.

20

Prawo farmaceuty do sprzeciwu sumienia w świetle obowiązujących regulacji prawnych

50%

Drozd M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2013

|

vol. 16

267-280

PL

W pracy przedstawiono ogólną sytuację prawną i faktyczną dotyczącą prawa farmaceuty do sprzeciwu sumienia. Poruszany problem budzi w Polsce wiele kontrowersji i spotyka się z żywą dyskusją. Zwolennicy klauzuli sumienia powołują się na prawo do wolności sumienia oraz postępowania zgodnie z nim, zaś przeciwnicy podnoszą problem naruszenia praw pacjenta. W niniejszym artykule omówione zostały polskie przepisy prawne regulujące pracę farmaceuty oraz procedurę wydawania leków z apteki. Porównawczo przedstawiono także przykłady postępowania w sprawie klauzuli sumienia we Francji i Włoszech. Akty prawne oraz przykłady z innych krajów zostały poddane analizie w kontekście wysuwanych postulatów wprowadzenia do prawa polskiego klauzuli sumienia dla farmaceutów.

EN

The paper presents a general legal and factual situation on applicable law pharmacists to conscientious objection. Issue addressed in Poland arouses a lot of controversy and meets with a lively discussion. Supporters of conscience clause invoke the right to freedom of conscience and act in accordance with him, while opponents raise the issue of patients' rights violations. This article discusses the Polish legislation governing the work pharmacists and dispensing process from the pharmacy. Comparatively also presented examples of conduct on the conscience clause in France and Italy. Legislation and examples from other countries have been analyzed in the context of the introduction of postulates conscience clause for pharmacists to Polish law.

Refine search results

Protecting conscientious objection as the "hard core" of human dignity

Sprzeciw sumienia w praktyce medycznej – aspekty etyczne i prawne, red. Piotr Stanisz, Jakub Pawlikowski, Marta Ordon, Lublin: Wydawnictwo KUL 2014, ss. 234

Jak rozumieć medyczną klauzulę sumienia?

Sprzeciw sumienia wobec wyzwań współczesnego zarządzania.

Profetyczny wymiar sprzeciwu sumienia

Problematyka wolności sumienia w świetle współczesnych wyzwań

Analiza projektu ustawy o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, ustawy o diagnostyce laboratoryjnej oraz ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, zawartego w druku senackim nr 1034/IX kadencja (sprzeciw sumienia)

Sprzeciw sumienia w życiu Kościoła.

Sprzeciw sumienia w kulturze.

Sprzeciw sumienia a prawo naturalne.

Spór o medyczną klauzulę sumienia a konstytucyjne zasady równości i bezstronności światopoglądowej władz publicznych

Korzystanie ze sprzeciwu sumienia w kontekście zasady równouprawnienia i kryterium zawodu

Prawo do sprzeciwu sumienia w ramach legalnej opieki medycznej. Rezolucja nr 1763 Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z dnia 7 października 2010 roku

Odmowa pełnienia służby wojskowej przez Świadków Jehowy jako realizacja klauzuli sumienia. Uwarunkowania prawno-historyczne

Mandatory vaccination and conscientious objection

Zagadnienia wyznaniowe w ustawie z dnia 11 marca 2022 roku o obronie Ojczyzny

Klauzula sumienia dla farmaceutów. Analiza opinii wydanej przez Comitato Nazionale pre la Bioetica

Sprzeciw sumienia w praktyce pielęgniarki i położnej. Analiza rozwiązań polskich i wybranych rozwiązań europejskich

Odmowa przerwania ciąży a klauzula sumienia lekarza

Prawo farmaceuty do sprzeciwu sumienia w świetle obowiązujących regulacji prawnych