Search results

1

Konferencja naukowa pt. „Władza komunistyczna wobec Kościoła katolickiego w PRL”, Lublin, 17 marca 2010 r.

100%

Słowikowska A.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2010

|

vol. 13

333-339

2

Międzynarodowa konferencja naukowa pt. Finansowanie związków wyznaniowych w Polsce i w krajach niemieckojęzycznych – stan aktualny oraz perspektywy zmian, Kamień Śląski, 24-25 kwietnia 2012 r.

88%

Ordon M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2012

|

vol. 15

357-359

3

Układowe formy regulacji stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi (art. 25 ust. 4-5 Konstytucji RP), red. Piotr Stanisz, Marta Ordon, Lublin: Wydawnictwo KUL 2013, ss. 469

88%

Hucał M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2015

|

vol. 18

379-383

4

Gwarancje prawa do wychowania religijno-moralnego w umowach międzynarodowych

75%

Warchałowski K.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2007

|

vol. 10

201-208

PL

Okres po II wojnie światowej charakteryzuje się powstaniem społeczności międzynarodowej opartej na poszanowaniu podstawowych praw człowieka, mających swoje źródło w przyrodzonej godności osoby ludzkiej. Prawa te zostały zagwarantowane w wielostronnych umowach międzynarodowych dotyczących ochrony praw człowieka i stały się instrumentem tworzenia pokojowych warunków życia społecznego w państwach, które wchodzą w skład społeczności międzynarodowej. Wyznaczają one pewne standardy międzynarodowe, dotyczące także prawa człowieka do kształcenia i wychowania zgodnego z własnym światopoglądem, w tym również światopoglądem religijnym.

5

Akcja przejmowania szpitali wyznaniowych w oparciu o ustawę z 28 października 1948 r. o zakładach społecznych służby zdrowia i planowej gospodarce w służbie zdrowia

75%

Szymański A.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2007

|

vol. 10

281-324

PL

Tematem niniejszego artykułu jest zorganizowana przez Departament Samorządu Ministerstwa Administracji Publicznej przy współpracy Ministerstwa Zdrowia i organów wojewódzkich władz administracji państwowej akcja przejmowania szpitali należących do Kościoła katolickiego i innych związków wyznaniowych, która miała miejsce w 1949 roku. Zwrócono w nim szczególnie uwagę na podstawy prawne dokonanych wywłaszczeń, organizację i cele akcji oraz kwestie dotyczące najbardziej ewidentnych naruszeń prawa materialnego i procesowego w związku z działalnością komisji zdawczo-odbiorczych.

6

Kościoły w Finlandii

63%

Serzhanova V.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2007

|

vol. 10

71-88

PL

Od czasów reformacji (XVI w.) luteranizm w Finlandii był wyznaniem narodowym, a Kościół ewangelicko-luterański przez kilka stuleci posiadał status Kościoła Państwowego. Wyznanie protestanckie traktowano jako jeden z elementów wchodzących w skład struktur państwowych. W osobie monarchy koncentrowała się zarówno władza polityczna, jak i religijna, co oznaczało, że król był najwyższym zwierzchnikiem, a także pierwszym członkiem kościoła. Ewolucja protestantyzmu w Finlandii doprowadziła z czasem do formalno-prawnego odstąpienia Kościoła ewangelicko-luterańskiego od statusu Kościoła Państwowego. Współcześnie określany on jest mianem Kościoła Narodowego. Autorka probuje odnaleźć odpowiedź na pytanie: czy mimo braku wyraźnych przepisów formalno-prawnych w tym zakresie Kościół ewangelicko-luterański w Finlandii w rzeczywistości wciąż posiada w jakimś stopniu status Kościoła Państwowego czy też nastąpił zdecydowany rozdział w stosunkach państwo-Kościół z pełnym zachowaniem zasady autonomii i niezależnosci Kościoła od państwa?

7

Kościół Państwowy Islandii

63%

Sagan S.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2007

|

vol. 10

61-70

PL

Przez prawie pięć stuleci, od reformacji do czasów współczesnych w krajach nordyckich sytuacja statusu prawnego Kościołów była dość klarowna. Za konfesję państwową uznawane było wyznanie ewangelicko-lutarańskie. Dopuszczano równolegle egzystencję innych mniejszościowych wspólnot wyznaniowych. Sytuacja ta uległa zmianie po nowelizacji i wejściu w życie 1 stycznia 2000 roku szwedzkiej ustawy zasadniczej – Aktu o Formie Rządu z 1974 roku, która to zniosła wyznanie państwowe. Wprowadziła w to miejsce wolność konfesji. A Kościół Szwecji (Svenska Kyrkan) został zrównany z innymi związkami wyznaniowymi. W trzech państwach nordyckich tj. Danii, Norwegii i na Islandii wyznanie luterańskie uważane jest nadal za państwowe. Dokonując klasyfikacji z punktu widzenia zasad ustrojowych kraje nordyckie pozostają nadal państwami wyznaniowymi w wersji otwartej. Autor omawia status prawny oraz strukturę i działalność Kościoła luterańskiego w Islandii.

8

Konferencja z okazji obchodów 500-lecia Reformacji pt. Kościół Ewangelicko-Augsburski w relacjach z Państwem – aspekty ustrojowe i prawne, Kraków, 9 października 2017 r.

63%

Krzysztofek K., Mikuła M., Zarzycki Z., Strzała M., Ożóg M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2017

|

vol. 20

426-434

9

Ścieżka legislacyjna projektu ustawy o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego

63%

Walencik D.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2007

|

vol. 10

181-200

PL

4 lipca 1991 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił ustawę o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Prace nad ustawą trwały blisko dwa lata. Powstawała ona z wielkim trudem. W wyniku jej uchwalenia uregulowano - zgodnie z zasadami wolności sumienia i religii oraz poszanowania niezależności i autonomii państwa i Kościoła, a nie jak dotychczas w sposób dyskryminujący i restrykcyjny, status prawny Kościoła prawosławnego. Celem tego artykułu jest zrelacjonowanie przebiegu ścieżki legislacyjnej projektu tejże ustawy oraz wskazanie kontekstu uchwalenia przepisów dotyczących regulacji spraw majątkowych Kościoła prawosławnego, zwłaszcza odnoszących się do tzw. mienia pounickiego.

10

Zmiana przepisów wyznaniowych Konstytucji RP z 1997 r.

51%

Borecki P.

Studia Iuridica

|

2017

|

vol. 72

71-86

PL

Possible change of religious regulations of the Constitution should take place in cooperation with churches and world-wide organizations. The legislator limits Poland’s international obligations to protect freedom and human rights in religious matters. The Concordat of 1997 is also a limitation. At present there is an unfavorable political situation for liberal changes. The most important changes should be to increase the protection of non-believers and philosophical organizations. The neutrality of public authorities in religious matters must also be better guaranteed. The beginning of the constitutional debate on religious issues, however, risks the change for the worse. This debate does not start.

11

Wolność religijna w pierwszych polskich konstytucjach do poł. XIX w.

51%

Zarzycki Z.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2010

|

vol. 13

25-44

PL

W literaturze przedmiotu uważa się, że w Polsce przedrozbiorowej do XVIII w. z reguły nie godzono się na indywidualne jednostkowe wybory religijne. Religia była uważana za część porządku ideologicznego państwa. Ze względów natury politycznej zapewniano mniejszościom religijnym pewien stopień swobody religijnej w życiu prywatnym, rzadziej publicznym. Przejawy tolerowania innowierczych kultów religijnych sięgają czasów panowania króla Kazimierza III Wielkiego. Sprawa wolności religijnej i tym samym tolerancji religijnej była mocno i z sukcesami propagowana przez prądy liberalne XVIII-wiecznego Oświecenia, przynależność religijna z reguły nie była już wtedy kryterium decydującym o prawach publicznych. Na tym tle Konstytucję 3 Maja 1791 r. ocenić można jako umiarkowanie postępową. Zapewniła pierwszeństwo, czyli prawne uprzywilejowanie religii katolickiej, jednocześnie przewidując swobodę wyznań religijnych. Rozwiązania przyjęte w Konstytucji Księstwa Warszawskiego z 1807 r. były krokiem naprzód w budowaniu państwa o równouprawnionych wyznaniach. Z kolei Konstytucja Królestwa Polskiego z 1815 r. była bardziej liberalna i narodowa, lecz zarazem mniej demokratyczna. Na gruncie Statutu Organicznego dla Królestwa Polskiego z 1832 r. status prawny religii i Kościoła katolickiego niewiele się zmienił.

EN

The literature on the subject claims that in pre-partition Poland until the 18th century individual choices of denomination were disapproved of. Religion was considered a component of the ideological state order. For political reasons, religious minorities were to some extent autonomous in their private religious expression, which was not the case in the public domain. Toleration of infidel cults goes back to Casimir the Great. The issue of religious freedom and, what follows, religious toleration was strongly and successfully promoted by the liberal trends of the 18th century Enlightenment. Religious belonging was to a lesser extent decisive in the sphere of public rights. In this context, the Constitution of 3rd May 1791 may be assessed as moderately progressive. The constitution safeguarded the precedence, i.e. legal privilege, of the Roman Catholic religion, at the same time allowing for freedom of denomination. The solutions adopted in the Constitution of the Duchy of Warsaw of 1807 went a step forward and fostered equal rights for denominations. On the other hand, the Constitution of the Kingdom of Poland of 1815 was more liberal and national, however less democratic. Under the Organic Statute of the Kingdom of Poland of 1832, the legal status of religion and Roman Catholic Church was hardly altered.

12

Zwolnienia podatkowe dla związków wyznaniowych w orzecznictwie Sądu Najwyższego USA

51%

Michalik P.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2012

|

vol. 15

5-28

EN

The existence of tax exemptions for churches in the American legal system dates back to the colonial times. In federal law, it is mainly based on § 501(c)(3) of Internal Revenue Code, which grants exemption from federal income tax. Meanwhile, in state law the exemptions from real property taxation are of the most importance. Since a landmark ruling in Walz v. Tax Commission from 1970, the United States Supreme Court has recognised, as a rule, constitutionality of such exemptions. According to the Court, they do not violate the Establishment Clause of the First Amendment to the United States Constitution. The Court reasoned that the purpose of the tax exemptions is sustaining the benevolent neutrality of state towards religion and churches, not the advancement of them. In its opinion in Bob Jones University v. United States from 1983, the Court added that, in the field of tax law, every church has to be understood as a charity. For that reason, tax exemptions are granted to churches, which generated an indirect public subsidy for them. This means, however, that being the beneficiaries of the privilege churches are obliged to conform to the qualifying requirements laid down by the state. Furthermore, since its decision in Texas Monthly, Inc. v. Bullock from 1989, the Court has consistently rejected to derive the right to tax exemption from the Free Exercise Clause of the First Amendment. As a result of this, the Court declared that tax exemptions granted exclusively for churches or their activities are unconstitutional.

PL

Zwolnienia podatkowe dla związków wyznaniowych (kościołów) funkcjonują w amerykańskim systemie prawnym od czasów kolonialnych. W prawie federalnym kluczowe znaczenie ma zwolnienie od podatku dochodowego na podstawie § 501(c)(3) federalnego kodeksu podatkowego (IRC). Natomiast w prawie stanowym najważniejsze są zwolnienia z podatku od własności, zwłaszcza nieruchomości, ustanawiane przez właściwe legislatury stanowe. Począwszy od precedensowego orzeczenia w sprawie Walz v. Tax Commission z 1970 r. Sąd Najwyższy USA co do zasady uznawał konstytucyjność przedmiotowych zwolnień. Zdaniem sądu zwolnienia te nie naruszają klauzuli ustanowienia I Poprawki do Konstytucji federalnej, gdyż państwo przyznaje je nie w celu wspierania religii i związków wyznaniowych, ale ze względu na życzliwą neutralność względem nich. Zgodnie z orzeczeniem w sprawie Bob Jones University v. United States z 1983 r. związki wyznaniowe, z punktu widzenia prawa podatkowego, są klasyfikowane do kategorii organizacji pożytku publicznego. Jako takie mogą więc korzystać z pośredniej pomocy finansowej państwa, która jest skutkiem przyznania zwolnienia podatkowego. Oznacza to jednak także, iż będąc beneficjentami przywileju związki wyznaniowe są zobligowane do podporządkowania się wymogom kwalifikacyjnym ustanowionym przez państwo. Ponadto, począwszy od orzeczenia w sprawie Texas Monthly, Inc. v. Bullock z 1989 r. Sąd Najwyższy konsekwentnie odrzucał koncepcję wywiedzenia prawa do zwolnienia podatkowego z klauzuli swobodnej praktyki I Poprawki. Tym samym uznał za niekonstytucyjne zwolnienia przyznawane ekskluzywnie związkom wyznaniowym lub prowadzonej przez nie działalności.

13

Wolność religijna w konstytucjach i ustawach wyznaniowych państw postradzieckich

51%

Szyszlak T. J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2007

|

vol. 10

225-260

PL

Autor artykułu dokonuje szczegółowej analizy konstytucyjnych i ustawowych przepisów gwarantujących wolność religijną w państwach powstałych po upadku Związku Radzieckiego. Pod wpływem pierestrojki doszło do przewartościowania oficjalnego stosunku państwa radzieckiego do religii. Jeszcze w 1990 r. uchwalono ogólnozwiązkową ustawę O wolności sumienia i organizacjach religijnych, a następnie podobne inicjatywy ustawodawcze były podejmowane w republikach związkowych. Po 1991 r. przepisy gwarantujące prawo do wolności religijnej znalazły się w konstytucjach państw postradzieckich. Idea wolności religijnej stała się również przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Niepodległych Państw, organizacji międzynarodowej, grupującej byłe republiki członkowskie ZSRR z wyjątkiem Estonii, Łotwy i Litwy. Na podstawie funkcjonujących w prawie badanych państw przepisów o wolności religijnej można dokonać klasyfikacji państw postradzieckich pod względem ich stosunku do religii. Wśród krajów z funkcjonującymi systemami powiązania należy wyróżnić Armenię i Gruzję, a także Białoruś, Litwę, Łotwę i Rosję, gdzie władze państwowe dzielą wyznania na tradycyjne i nietradycyjne. Do grupy państw neutralnych w stosunku do religii należą Estonia, Kirgistan, Mołdawia i Ukraina. Natomiast z systemami dość ścisłego rozdziału mamy do czynienia w pozostałych państwach Azji Centralnej (Kazachstan, Tadżykistan, Turkmenistan, Uzbekistan) oraz w Azerbejdżanie

14

Zasada równouprawnienia wyznań w prawie polskim

51%

Borecki P.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2007

|

vol. 10

115-159

PL

Równouprawnienie związków wyznaniowych to jedna z naczelnych zasad współczesnego polskiego prawa wyznaniowego. Wyklucza ona nadanie państwu charakteru wyznaniowego, żadna bowiem wspólnota religijna nie może z punktu widzenia formalnoprawnego uzyskać statusu wyznania oficjalnego, narodowego czy dominującego. Jako taka wspomniana zasada zasługuje na uznanie za doniosły element demokratycznego państwa świeckiego. Pozostaje ona w ścisłym związku z zasadą neutralności światopoglądowej państwa. Jest możliwa do urzeczywistnienia jedynie wówczas, gdy państwo zachowuje całkowitą bezstronność wobec różnych koncepcji religijnych wyznawanych przez obywateli i nie angażuje się w sprawy konfesyjne. Zasada równouprawnienia wyznań nabiera zatem szczególnego znaczenia jako gwarancja kolektywnej wolności sumienia i wyznania we współczesnej Polsce, której ludność w przytłaczającej większości należy do Kościoła katolickiego. Ocena stopnia respektowania w Polsce zasady równouprawnienia wyznań może także stanowić przyczynek do rozważań na temat funkcjonalności prawa, przede wszystkim norm ustrojowych, w warunkach wyraźnej dominacji w wymiarze demograficznym, a także kulturowym i politycznym, jednego wyznania oraz wciąż utrzymujących się stereotypów, polegających na utożsamianiu przynależności konfesyjnej z narodową (etniczną).

15

Stanowisko Episkopatu Polski wobec neutralności światopoglądowej państwa w toku prac nad Konstytucją z 2 kwietnia 1997 r.

51%

Twardy D.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2009

|

vol. 12

293-310

PL

Prawo Kościoła do wypowiadania się w sprawach publicznych jest pochodną uprawnienia tej treści przysługującego poszczególnym obywatelom doń przynależącym. Głosu najwyższych władz Kościoła w Polsce nie mogło zabraknąć w toku debaty nad kształtem nowej ustawy zasadniczej. Pojawiająca się w jej trakcie idea neutralności czy też bezstronności światopoglądowej państwa była wielokrotnie przedmiotem oceny Episkopatu Polski. Swoje stanowisko w tym względzie biskupi polscy przedstawiali w publikowanych dokumentach jak i za pośrednictwem przedstawiciela Sekretariatu Konferencji Episkopatu Polski w Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego. Analiza wyrażanych na tych dwóch płaszczyznach enuncjacji pozwala przyjąć, iż preferencje Episkopatu przeszły ewolucję od wyrażanego implicite poparcia do stanowczej negacji zasady neutralności światopoglądowej państwa. Ostatecznie jednak Episkopat nie sprzeciwił się zasadzie bezstronności w kształcie nadanej jej przez art. 25 ust. 2 Konstytucji RP.

EN

The Church’s right to voice her opinion on public matters stems from a similar right held by the citizens comprising the body of the faithful. Consequently, the highest Church authorities felt compelled to take part in the debate in the shape the new constitution. The idea of neutrality and state’s impartiality in the matters of outlook that was surfacing meanwhile was frequently appraised by the Polish Episcopate. The bishops expressed their opposition in various documents as well as via the representative of the Secretariat of the Polish Episcopate Conference in the Constitutional Commission of the National Assembly. The analysis of the episcopate’s contribution in these two areas reveals a transition from the implicite expressed endorsement to firm objection to the neutrality principle. However, in the end, the bishops did not oppose the principle as worded in Article 25(2) of the Polish Constitution.

16

Autonomia kościołów i innych związków wyznaniowych we współczesnym prawie polskim

51%

Borecki P.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2012

|

vol. 15

85-109

EN

The autonomy of religious organizations, or their capacity to lay down and be governed their own internal law (church law), is an ample indication of the collective freedom of conscience and denomination. This autonomy also typifies the system of separation between the state and religious communities. The 2 April 1997 Constitution of the Republic of Poland confers on religious communities the right to enjoy substantial autonomy. Its Article 25(3) reads that the relationship between the state and churches and other religious organizations are based on the principle of respect for their autonomy and the mutual independence of each in its own sphere, as well as on the principle of cooperation for the individual and common good. The author of this study analyses and interprets the aforesaid principle, referring to the doctrine of law and ecclesiastical legislation.

PL

Autonomia związków wyznaniowych, czyli ich zdolność do tworzenia i rządzenia się własnym prawem wewnętrznym (prawem kościelnym), jest istotnym przejawem kolektywnej wolności sumienia i wyznania. Jest to zarazem jedna z podstawowych cech systemu rozdziału państwa i wspólnot religijnych. Konstytucja RP z 2 kwietnia z 1997 r. w szerokim zakresie gwarantuje autonomię wspólnotom religijnym. Jej art. 25 ust. 3 stanowi, że stosunki między państwem a kościołami i innymi związkami wyznaniowych są kształtowane na zasadach poszanowania ich autonomii oraz wzajemnej niezależności w swoim zakresie, a także współdziałania dla dobra człowieka i dobra wspólnego. Autor opracowania dokonuje w nim analizy i interpretacji zasady poszanowania autonomii związków wyznaniowych w swoim zakresie, odwołując się przy tym do wypowiedzi doktryny prawa oraz treści ustawodawstwa wyznaniowego.

17

Zalety oraz mankamenty układowej regulacji stosunku państwa do nierzymskokatolickich kościołów i innych związków wyznaniowych określonych w art. 25 ust. 5 Konstytucji RP

51%

Leszczyński P. A.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2012

|

vol. 15

111-136

EN

A new method of regulating the relations between the state and religious organizations provided for in Article 25(5) of the 1997 Constitution has a number of advantages but is not free from flaws. No doubt, the adopted bilateral approach enables both parties – churches and the state – to determine mutual rights and obligations in the spirit of partnership. It further allows for the specific attributes of a given religious organization in terms of its relation to the public authorities (and vice versa). The departure from the unilateral concept of regulating the status of religious organizations by the state also affirms the recognition of their non-religious role as components of the civil society, e.g. as community, charitable, cultural or educational organizations. Notwithstanding the foregoing, the constitutional novelty of Article 25(5) of the Constitution must also be seen against the backdrop of the principle of equality between churches and other religious organizations, set out in Article 25(1) of the Constitution. The article attempts to envisage the difficulties that a departure from bilateralism might entail, especially when coupled with the return to the concept of a single legal act governing all denominations. The author also highlights the threats that may arise from the abuse of Article 25(5) by religious organizations entitled to undertake such a regulation.

PL

Nowa metoda regulacji stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi określona w art. 25 ust. 5 Konstytucji RP z 1997 r., może być postrzegana w kategoriach zalet, ale i mankamentów. Z pewnością zastosowany w tej metodzie bilateralizm daje obu stronom – państwowej i kościelnej, perspektywę partnerskiego określenia wzajemnych odniesień. Takie podejście pozwala na uwzględnienie specyficznych cen danego związku wyznaniowego w kontekście jego stosunku do władz publicznych i odwrotnie. Odejście od jednostronności regulowania statusu związków wyznaniowych przez państwo stanowi także wyraz docenienia ich roli jako składników społeczeństwa obywatelskiego i dostrzeżenia ich znaczenia pozareligijnego np. w sferze socjalno-charytatywnej, kulturalnej czy opiekuńczo-wychowawczej. Z drugiej strony, konstytucyjne novum art. 25 ust. 5 musi być postrzegane również w kontekście zasady równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych, określonej w art. w art. 25 ust. 1 Konstytucji. W artykule omówione zostały trudności, jakie wiązałyby się z odejściem od bilateralizmu i powrotem do koncepcji jednej, wspólnej dla wszystkich wyznań ustawy. Przedstawione zostały również zagrożenia mogące przejawić się w swoistej instrumentalizacji art. 25 ust. 5 przez uprawnione do takowej regulacji związki wyznaniowe.

18

Wpływ państwa na obsadę stanowisk kościelnych w latach 1950-1972 na przykładzie działań administracji wyznaniowej w Zielonej Górze wobec Kościoła gorzowskiego

51%

Mazurkiewicz D.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2008

|

vol. 11

255-278

PL

Priorytetem władzy komunistycznej w Polsce było wyeliminowanie Kościoła z życia publicznego i uformowanie nowego „socjalistycznego człowieka”. Jednym ze sposobów osiągnięcia tego celu były próby administracyjnego ograniczania podstawowego prawa rządców diecezji do swobodnego mianowania na stanowiska kościelne. Administracja wyznaniowa Polski Ludowej starała się w ten sposób doprowadzić do obsadzenia stanowisk kościelnych, zwłaszcza w kuriach, seminariach i na parafiach, księżmi uległymi władzy państwowej mając nadzieję na stworzenie kościoła narodowego, niezależnego od decyzji Stolicy Apostolskiej. Jako pierwszy do realizacji tego celu posłużył dekret z dnia 9 lutego 1953 r. Wprowadzał on nadzór władz państwowym nad tworzeniem, przekształcaniem, znoszeniem i obejmowaniem duchownych stanowisk kościelnych oraz umożliwiał usuwanie niewygodnych duchownych z zajmowanych urzędów. Kolejny dekret został wydany 31 grudnia 1956 r. Nie znosił on nadzoru państwa nad tworzeniem i obsadzaniem stanowisk kościelnych, ale liberalizował istniejące dotąd przepisy. Stał się jednak na długie lata narzędziem do ograniczenia polityki personalnej Kościoła. Stosowanie obydwu dekretów zostało przedstawione w artykule na przykładzie działań administracji wyznaniowej w Zielonej Górze wobec Kościoła gorzowskiego, ponieważ był on uważany przez władze państwowe za najbardziej wrogi pod względem przestrzegania ich postanowień. Duża zasługa w tym biskupa Wilhelma Pluty, który obsadzał parafie według swojej woli i bronił księży prześladowanych przez totalitarny system oraz tworzył tzw. wikariaty eksponowane, w których zamieszkiwał wikariusz formalnie zależny od administratora parafii, a praktycznie prowadzący samodzielny ośrodek duszpasterski. Zdecydowanej postawie duchowieństwa i świeckich należy przypisać również fakt, że Wydziałowi do Spraw Wyznań w Zielonej Górze nie udał się eksperyment z utworzeniem niezależnej od struktur kościelnych parafii w Gądkowie Wielkim, wobec czego – na podstawie analizy zachowanych dokumentów archiwalnych - należy wyciągnąć wniosek, że zielonogórska administracja wyznaniowa mimo znacznego nakładu sił i środków nie uzyskała znacznego wpływu na obsadzanie stanowisk kościelnych.

EN

The priority of the communist authorities in Poland was to eliminate the Church from public life and to form a new “socialist person”. One of the ways of achieving that aim were the attempts to curb the basic right of diocesan authorities to freely choose candidates for ecclesiastical posts. In that way, the ecclesiastical administration of the People's Republic of Poland intended to staff ecclesiastical posts, especially in curias, seminaries and parishes, with priests submissive to the state authorities, hoping to create a national church that would be autonomous from the decisions of the Holy See. The first step designed to help achieve this goal was the decree of 9 February, 1953. It introduced the supervision of the state authorities over creating, transforming, abolishing and taking ecclesiastical posts and made it possible to remove inconvenient priests from their positions. The next decree was issued on 31 December, 1956. It did not abolish the state’s supervision over creating and staffing ecclesiastical posts, but liberalized the existing regulations. However, it was an instrument for restricting the personal politics of the Church for many years. The application of both decrees is presented in the article on the example of the activity of the ecclesiastical administration in Zielona Góra towards the Gorzów Church, since that Church was considered by the state authorities as the most hostile as far as the observation of their decisions was concerned. The credit goes to bishop Wilhelm Pluta, who staffed the parishes in his own way and defended priests who were persecuted by the totalitarian system as well as created so-called exposed curacies, inhabited by a curate who was formally dependent on the parish administrator, but in practice was in sole charge of his pastoral centre. It is owing to the uncompromising attitude of the clergy and laity that the Office for the Matters Concerning Religions did not succeed in their trial to create a parish independent from the Church structures in Gądków Wielki. On that basis, after analyzing the extant archival documents, one is led to the conclusion that the ecclesiastical administration in Zielona Góra, in spite of remarkable efforts and means, did not gain any significant influence on the staffing of ecclesiastical posts.

19

Prawo wewnętrzne gmin wyznaniowych żydowskich w Polsce a normy ustawowe

51%

Zieliński T. J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2011

|

vol. 14

25-45

PL

Prawo wewnętrzne, o którym mowa w art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej, budzi szczególne zainteresowanie zważywszy na nietypową na tle innych ustaw wyznaniowych strukturę organizacyjną związku wyznaniowego podlegającego tej ustawie. Jest ono dodatkowo wzmocnione przez okoliczność udziału żydowskich osób wyznaniowych w szeroko zakrojonym procesie regulacji spraw dotyczących mienia żydowskiego. Z analizy Prawa Wewnętrznego z dnia 15 stycznia 2006 r. czynionej na tle wskazanej ustawy wynika, iż prawodawca wyznaniowy przyjął w wydanych przez siebie przepisach koncepcję ustroju związku wyznaniowego odmienną od koncepcji wyrażonej w przedmiotowej ustawie. Wykreował byt pod nazwą Wyznaniowa Wspólnota Żydowska, obejmujący jednostki organizacyjne określone w Ustawie oraz jednostki przez siebie ustanowione (w tym oddziały Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich). W szczególności umożliwił osobom wyznania mojżeszowego posiadanie członkostwa poza gminami żydowskimi (bezpośrednio w Związku Gmin), wyposażając tych członków w węższy katalog uprawnień niż przysługujący członkom gmin. System organów Związku Gmin ukształtowany został w taki sposób, iż przedstawiciele gmin stanowią tylko część składu ciał kolegialnych decydujących o kluczowych aspektach działalności związku wyznaniowego.

EN

The Internal Law referred to in Article 3(2) of the Act of 20 February 1997 on the relationship between State and Jewish religious communities in the Republic of Poland garners special attention given the unusual - compared with other acts regulating religious affairs - organizational structure of the religious association covered by this act. It is reinforced by the fact that Jewish religious persons take part in the broad process of resolving the issues pertaining to Jewish property. The analysis of the Internal Law of 15 January 2006 against the backdrop of the mentioned act shows that in the proposed provisions the religious legislator had adopted a concept of the system governing its religious association that is materially different from the concept prescribed in the act. It created an entity known as the Religious Jewish Community, made up of organizational units defined in the act and independently established units (including the branches of the Union of Jewish Religious Communities). In particular, it enabled the people of Mosaic persuasion to have the membership outside the Jewish communities (directly in the Union), thus vesting lesser rights in such members than in any members of the communities. The system of the Union bodies was designed in such a way that the representatives of the communities constitute only a fraction of the collective bodies deciding on the key issues of the religious association's activity.

20

Trybunał Konstytucyjny wobec religii w szkole publicznej (kwestie wybrane)

45%

Szymanek J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2012

|

vol. 15

53-84

EN

The paper looks into the case-law of the Constitutional Tribunal concerning the teaching of religion in Polish state schools. The teaching of religion in a state school has long been attracting attention as a major issue in the relations between the state, churches and other religious organizations. Most of these are resolved by the Constitutional Tribunal, which, however, in the author's view, often advances theses that are debatable, inadequately justified and at times controversial. To support his assertion, the author highlights a decision of 2 December 2009 (file ref. U 10/07) in which the tribunal examined the constitutionality of including the grade in religion in the calculation of the overall pupil's performance. In the author's opinion, in acknowledging the constitutionality of such action, the tribunal assumed a misguided identification of the examined problem.

PL

Opracowanie charakteryzuje orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego dotyczące problematyki obecności nauki religii w szkołach publicznych w Polsce. Zagadnienie obecności religii w szkole publicznej jest dzisiaj jednym z głównych problemów w stosunkach państwa z kościołami i innymi związkami wyznaniowymi. Większość z tych problemów jest rozstrzygana przez Trybunał Konstytucyjny, który jednak zdaniem autora często formułuje tezy wątpliwe, niedostatecznie uzasadnione, czasami kontrowersyjne. Na poparcie tego twierdzenia autor przedstawia orzeczenie z 2 grudnia 2009 r. (w sprawie o sygnaturze akt U 10/07), w którym Trybunał zajął się kwestią zbadania konstytucyjności wliczania oceny z religii do średniej ocen ucznia. W ocenie autora, Trybunał uznając konstytucyjność wliczania tej oceny do średniej, przyjął błędną identyfikację rozstrzyganego problemu

Refine search results

Konferencja naukowa pt. „Władza komunistyczna wobec Kościoła katolickiego w PRL”, Lublin, 17 marca 2010 r.

Międzynarodowa konferencja naukowa pt. Finansowanie związków wyznaniowych w Polsce i w krajach niemieckojęzycznych – stan aktualny oraz perspektywy zmian, Kamień Śląski, 24-25 kwietnia 2012 r.

Układowe formy regulacji stosunków między państwem a związkami wyznaniowymi (art. 25 ust. 4-5 Konstytucji RP), red. Piotr Stanisz, Marta Ordon, Lublin: Wydawnictwo KUL 2013, ss. 469

Gwarancje prawa do wychowania religijno-moralnego w umowach międzynarodowych

Akcja przejmowania szpitali wyznaniowych w oparciu o ustawę z 28 października 1948 r. o zakładach społecznych służby zdrowia i planowej gospodarce w służbie zdrowia

Kościoły w Finlandii

Kościół Państwowy Islandii

Konferencja z okazji obchodów 500-lecia Reformacji pt. Kościół Ewangelicko-Augsburski w relacjach z Państwem – aspekty ustrojowe i prawne, Kraków, 9 października 2017 r.

Ścieżka legislacyjna projektu ustawy o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego

Zmiana przepisów wyznaniowych Konstytucji RP z 1997 r.

Wolność religijna w pierwszych polskich konstytucjach do poł. XIX w.

Zwolnienia podatkowe dla związków wyznaniowych w orzecznictwie Sądu Najwyższego USA

Wolność religijna w konstytucjach i ustawach wyznaniowych państw postradzieckich

Zasada równouprawnienia wyznań w prawie polskim

Stanowisko Episkopatu Polski wobec neutralności światopoglądowej państwa w toku prac nad Konstytucją z 2 kwietnia 1997 r.

Autonomia kościołów i innych związków wyznaniowych we współczesnym prawie polskim

Zalety oraz mankamenty układowej regulacji stosunku państwa do nierzymskokatolickich kościołów i innych związków wyznaniowych określonych w art. 25 ust. 5 Konstytucji RP

Wpływ państwa na obsadę stanowisk kościelnych w latach 1950-1972 na przykładzie działań administracji wyznaniowej w Zielonej Górze wobec Kościoła gorzowskiego

Prawo wewnętrzne gmin wyznaniowych żydowskich w Polsce a normy ustawowe

Trybunał Konstytucyjny wobec religii w szkole publicznej (kwestie wybrane)