Recenzja książki Adama Cybulskiego „Kłopotliwe” ciała. Strategie przedstawiania fizycznej „anormalności” we współczesnym filmie fikcji (2021). Praca ta to całościowe studium ukazywania niepełnosprawności w kinie, poprzedzone rozdziałami poświęconymi metodologii filmoznawczej oraz dyskusji nad kwestią niepełnosprawności w kulturze. Kolejne partie publikacji koncentrują się na historycznych sposobach przedstawiania wskazanego problemu, od początków kina aż po cezurę, jaką jest dla autora Człowiek słoń (1980) Davida Lyncha. W drugiej części monografii autor klasyfikuje współczesne przykłady filmowe, przypisując je do czterech wyodrębnionych strategii narracyjnych, służących ukazywaniu niepełnosprawności: sentymentalno--afirmatywnej, voyeurystycznej, panoptykalnej i metatekstualnej. W książce tej, będącej przede wszystkim analizą filmoznawczą, autor stawia pytania o relacje między konstrukcją spojrzenia filmowego a rzeczywistością społeczną, rozważając tym samym kwestie kulturowej roli medium kinowego.
EN
The article is an academic review of Adam Cybulski’s book “Kłopotliwe” ciała. Strategie przedstawiania fizycznej “anormalności” we współczesnym filmie fikcji [“Troublesome” Bodies: Strategies of Presenting Physical “Abnormality” in Contemporary Fiction Film] (2021). The book is a comprehensive study of disability in film, preceded by chapters explaining the author’s methodology and discussing cultural discourses of disability. The following chapters concentrate on historical ways of presenting disability in film, from its beginnings till the contemporary times, marked, according to the author, by the making of David Lynch’s The Elephant Man (1980). In the second part of the book, contemporary examples of films are assigned to four strategies of presenting disability in film, introduced by Cybulski: sentimental-affirmative, voyeuristic, panoptical and metatextual. Constituting, above all, an analysis based in film studies, the Cybulski’s book also asks questions on the relationships between the construction of filmic gaze and social reality, thus becoming a discussion on the cultural role of the medium.
The eruption of war in Ukraine forced political actors in Poland to raise concerns of security. In this article we will investigate their narrative strategies on the topic. Its aim is to investigate what objectives are related to their statements in reference to the ongoing conflict through the concept of securitization, which can be used to shape a particular political message. This message may be used to affect social attitudes or to execute a broader political strategy of a political actor.
PL
Wybuch wojny na Ukrainie ukierunkował uwagę głównych polskich aktorów politycznych na kwestie związane z bezpieczeństwem. W niniejszym artykule przeanalizowane zostaną ich strategie narracyjne dotyczące tego tematu. Celem będzie odpowiedź na pytanie o intencje, jakie towarzyszą poruszaniu zagadnienia trwającego konfliktu przez pryzmat teorii sekurytyzacji, która może być stosowana do kształtowania określonego przekazu politycznego. Przekaz taki służyć może wpływaniu na postawy społeczne bądź też realizowaniu szerszej strategii politycznej danego aktora.
The subject of this article are verbal (press articles) and non-verbal (press photography) techniques for controlling the topic of refugees, immigrants and migrants as well as the strategies for managing emotions in the press. The analysis draws on the concept of identification proposed by Kenneth Burke. Identification with a dialogue partner is a phenomenon that can be interpreted in terms of interpersonal balance, resulting from the unification of the sender's vision of the world proposed to the recipient. The analysis of the text and accompanying photos in this study indicates a number of narrative strategies that lead to the phenomenon of consubstance postulated by Burke. Its results are, among others, positive relations with the sender of the message, resulting from a positive assessment of the presented values and the image of the world, attempts to imitate opinions, attitudes and behaviors. The analysis proves that each party draws on a similar repertoire of linguistic strategies and rhetorical procedures when trying to identify the worlds of the sender and the recipient. The authors of the presented content focus the readers' attention, direct the way of perceiving the situation, and, by manipulating the image of reality, they evoke the designed emotions through word and image.
PL
Przedmiotem artykułu są werbalne (artykuły prasowe) i niewerbalne (fotografia prasowa) techniki kontrolowania tematu uchodźców, imigrantów i migrantów oraz strategie zarządzania emocjami na przykładzie materiałów prasowych. Analiza odwołuje się do zaproponowanego przez Kennetha Burke’a pojęcia identyfikacji. Identyfikacja z partnerem dialogu jest zjawiskiem, którego efektem może być ujednolicenie wizji świata proponowanej odbiorcy przez nadawcę. Przedstawiona w pracy analiza tekstu oraz towarzyszących mu zdjęć wskazuje strategie narracyjne, które prowadzą do postulowanego przez Burke’a zjawiska konsubstancjalności. Jej rezultatem są m.in. pozytywne relacje z nadawcą komunikatu prasowego, wynikające z dodatniej oceny prezentowanych wartości autora i obrazu świata, prób naśladownictwa opinii, postaw i zachowań. Analiza dowodzi, że każda ze stron konfliktu czerpie z podobnego repertuaru strategii językowych i zabiegów retorycznych stosowanych do identyfikacji światów nadawcy i odbiorcy. Twórcy prezentowanych treści ogniskują uwagę czytelników, ukierunkowują sposób postrzegania sytuacji, a manipulując obrazem rzeczywistości, wzbudzają zaprojektowane emocje słowem i obrazem.
La scelta del tempo verbale adatto a una determinata situazione dipende dal rapporto tra il momento dell’avvenimento e quello dell’enunciazione. Se coincidono abbiamo a che fare con il tempo presente (Bertinetto). È necessario, però, ricordare che il presente è in grado di riferirsi agli eventi passati come accade spesso nei testi narrativi. Per capire lo scopo di questa scelta si sono analizzati diversi tipi di scrittura comprovanti che il presente nella narrativa può servire a sottolineare la posizione temporale del narratore (Il fu Mattia Pascal); a evidenziare un momento importante dal punto di vista dello svolgimento dell’azione (Se questo è un uomo); a costruire descrizioni (Vita) oppure far entrare il lettore nel vivo del racconto (Gli Italiani in Polonia nei secoli), dando l’impressione che egli sia un testimone diretto degli eventi raccontati.
PL
Wybór czasu gramatycznego w danej sytuacji zależy od relacji pomiędzy momentem wydarzenia a momentem wypowiedzi. W przypadku, gdy owe momenty są równoczesne, mamy do czynienia z czasem teraźniejszym (Bertinetto). Należy jednak pamiętać, że czas teraźniejszy ma zdolność opisywania wydarzeń przeszłych, wykorzystywaną często w tekstach narracyjnych. Pragnąć zbadać powody, dla jakich pisarze decydują się na użycie czasu teraźniejszego, poddaliśmy analizie różne typy tekstów, dowodzących, iż czas teraźniejszy, jako element strategii narracyjnej, może służyć do podkreślenia pozycji narratora (Il fu Mattia Pascal); zaakcentowania momentu kluczowego dla przebiegu akcji (Se questo è un uomo); konstruowania opisu (Vita) czy “wciągania” czytelnika w wir akcji (Gli Italiani in Polonia nei secoli), zapewniając mu wrażenie, jakoby sam był uczestnikiem opisywanych wydarzeń.
The X-Files should be considered a breakthrough television series, based on its approach to genre hybridity and narrative structure. The series defies traditional genre classifications, combining elements usually attributed to police procedurals, science fiction, and including elements that can be found in horror and sitcom, as well. The article examines how the series mixes these mainstream and cult genres to create a unique genre hybrid attractive to various types of audience. Furthermore, the article analyzes the narrative strategies employed in The X-Files, such as narrative special effects (e.g. voice-over narration) and multi-episode story arcs that engage viewers and bridge seasons. Finally, the balance between two distinctive episode categories (mytharc and standalone/monster-of-the-week) will be discussed to understand the series’ innovative character.
Celem niniejszego studium jest zwrócenie uwagi na rozpowszechnione stereotypy i toposy, które były wykorzystywane przez średniowiecznych kronikarzy przy opisach tzw. ruchu husyckiego. W centrum mojej uwagi znalazła się postać księcia opolskiego Bolka V (ok. 1400-1460), który niechlubnie wsławił się w ciągu swego życia sojuszem z wojskami husyckimi. Dla wielu autorów nie tylko ze środowiska śląskiego stał się poprzez ten fakt husytą i kacerzem. Także działania, które Bolko V podejmował po wojnach husyckich, wnegatywnym znaczeniu przyciągnęły uwagę współczesnych mu autorów (np.: Jana Długosza, Petra Eschenloera, Eneas Silviusa Piccolominiego czy Kaspara Borgeniego). Jak starałem się udowodnić w tym studium, dla wielu z wyżej wymienionych autorów ważniejsze było wsparcie przez Bolka V króla Jerzego z Podiebradów (Petr Eschenloer, Kaspar Borgeni), czy też ataki które kierował przeciwko polskiemu królestwu w latach czterdziestych i pięćdziesiątych piętnastego wieku (Jan Długosz), aż po sam sojusz z husytami, do którego doszło na początku lat trzydziestych. Właśnie te kroki, które książę opolski czynił na ówczesnej mapie politycznej, sprawiły, że współcześni mu kronikarze opisywali go jako kacerza. W opisach tej postaci znajdziemy cały szereg stereotypów i figur retorycznych, które były w średniowieczu stosowane powszechnie wobec tzw. kacerzy. Bolkowi V była przypisywana przede wszystkim pycha jako ciężki grzech, którego prawdziwy chrześcijanin powinien się wytrzegać. Część autorów zwracała uwagę na niechrześcijańskie życie seksualne Bolka V, E. S. Piccolomini w tym kontekście wątpił także w jego poczytalność. Częstym stereotypem są odwołania do związków Bolka z diabłem czy ciemnymi mocami. Specyficznym stereotypem, który możemy łączyć z księciem opolskim, jest także uczoność. W przypadku Bolka V Kaspar Borgeni wskazywał na fakt, że chodziło o studenta uniwersytetu praskiego. Jak starałem się wykazać, takiego twierdzenie nie należy brać dosłownie, ponieważ studiów w Pradze nie można udowodnić żadnym kolejnym źródłem. Kaspar Borgeni wykorzystał je jako jeden ze środków narracyjnych, który miały ówczesnego czytelnika przekonać, że książę opolski był rzeczywiście godnym potępienia heretykiem. Stworzony w ten sposób obraz Bolka V cechuje się wielką żywotnością, a z twierdzeniami o herezji księcia opolskiego możemy spotkać się jeszcze dziś.
EN
The aim of the present study is to draw attention to the common stereotypes and literary topoi, which were used by medieval chroniclers to describe the so-called Hussite movement. I focus on the person of Bolko V (ca. 1400-1460), the Duke of Opole, who became infamous as an ally of the Hussite troops. For that reason, numerous authors, not only from Silesia, described him as a Hussite and heretic. Also the actions taken by Bolko V after the Hussite wars attracted the attention of his contemporary writers (e.g. Jan Długosz, Peter Eschenloer, Eneas Silvio Piccolomini, Kaspar Borgeni) in a negative way. As I try to show in my study, to a number of the authors mentioned above, the most important thing was Bolko V’s support for King George of Podĕbrady (Peter Eschenloer, Kaspar Borgeni), his attacks on the Polish Kingdom in the 1440s and 1450s (Jan Długosz), and his ally with the Hussites at the beginning of the 1430s. Those very actions taken by the Duke of Opole on the political map of his age decided about the fact that his contemporary chroniclers depicted him as a heretic. In the descriptions of his person we can find numerous stereotypes and rhetorical figures that were commonly used in the Middle Ages to refer to heretics. First of all, Bolko V is accused of pride, a deadly sin that a true Christian should avoid. Some authors mention Bolko V’s non-Christian sexual misconduct, and E. S. Piccolomini in this context additionally doubts his accountability. A common stereotype is the accusation of contacts with the Devil or dark powers. A peculiar stereotype is the Duke of Opole’s learnedness. Kaspar Borgeni mentions Bolko V’s studies at the University of Prague. As I try to show, the information concerning Bolko’s studies in Prague cannot be proven with any other source. Kaspar Borgeni uses that claim as one of his narrative figures in order to convince his readers that the Duke of Opole really was a censurable heretic. The picture of Bolko V created in such a way was very lively and the claims concerning the Duke of Opole’s heresy are formulated even today.
CS
Cílem předkládané studie je poukázat na rozšířené stereotypy a topoi, které byly využívané středověkými kronikáři při popisech tzv. heretických hnutí. V centru mé pozornosti byla postava opolského knížete Bolka V. (ok. 1400-1460), který nechvalně proslul již za svého života spojenectvím s husitskými vojsky. Pro mnohé autory nejenom ze slezského prostředí se tím stal husitou a kacířem. I kroky, které Bolek V. podnikal po husitských válkách, upoutaly v negativním smyslu pozornost dobových autorů (např. Jana Dlugosze, Petra Eschenloera, Eneáše Silviuse Piccolominiho nebo Kaspara Borgeniho). Jak jsem se pokusil doložit v tétostudii, pro mnohé z výše zmíněných autorů byla důležitější podpora Jiřího z Poděbrad ze strany Bolka V. (Petr Eschenloer, Kaspar Borgeni) nebo útoky, které podnikal vůči polskému království ve čtyřicátých a padesátých letech patnáctého století (Jan Dlugosz) než samotné spojenectví s husity, ke kterému došlo na začátku třicátých let. Právě kroky, které opolský kníže podnikal na dobové politické mapě, byly důvodem, proč jej doboví kronikáři popisovali jako kacíře. V jejich popisech nalezneme celou řadu stereotypů a rétorických figur, jež byly ve středověku běžně vztahovány vůči tzv. kacířům. Bolkovi V. byla připisována především pýcha, jakožto závažný hřích, kterého by se správný křesťan měl vyvarovat. Část autorů takéupozorňovala na Bolkův nekřesťanský sexuální život, E. S. Piccolomini v této souvislosti zpochybňoval také jeho příčetnost. Častým stereotypem jsou poukazy na Bolkovo spojenectví s ďáblem či temnými silami. Specifickým stereotypem, který můžeme spojit s opolským knížetem, je poté učenost. V případě Bolka V. poukazoval Kaspar Borgeni na skutečnost, že šlo o studenta pražské univerzity. Jak jsem se pokusil doložit, toto tvrzení nelze brát doslovně, protože studium v Praze nelze prokázat žádným dalším pramenem. Kaspar Borgeni jej využil jako jeden z narativních prostředků, které měly dobového čtenáře přesvědčit, že opolský kníže byl skutečně odsouzeníhodným heretikem. Takto utvořený obraz Bolka V. vykazuje velkou životnost a s tvrzeními o herezi opolského knížete se můžeme setkat ještě dnes.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.