Search results

1

Kreacjonizm po lubelsku

100%

Piotrowski R.

Filozoficzne Aspekty Genezy

|

2007/2008

|

vol. 4-5

219-228

PL

Recenzja książki: Piotr JAROSZYŃSKI (red.), Ewolucjonizm czy kreacjonizm, Przyszłość Cywilizacji Zachodu, Fundacja "Lubelska Szkoła Filozofii Chrześcijańskiej", Lublin 2008, s. 374.

EN

Review of: Piotr JAROSZYŃSKI (red.), Ewolucjonizm czy kreacjonizm, Przyszłość Cywilizacji Zachodu, Fundacja "Lubelska Szkoła Filozofii Chrześcijańskiej", Lublin 2008, s. 374.

2

Dyskusja nad artykułem Adama Trybusa, „Program badawczy SETI a teoria inteligentnego projektu”

80%

Bylica P., Gazda M., Jodkowski K., Kilian K. J., Sagan D.

Filozoficzne Aspekty Genezy

|

2016

|

vol. 13

211-242

PL

Niniejszy tekst stanowi zapis dyskusji nad artykułem Adama Trybusa, „Program badawczy SETI a teoria inteligentnego projektu”, przeprowadzonej przez pracowników i doktorantkę Instytutu Filozofii Uniwersytetu Zielonogórskiego w ramach spotkań Zielonogórskiej Grupy Lokalnej „Nauka a Religia”. Autor artykułu uznaje, że praktyka porównywania teorii inteligentnego projektu z programem badawczym SETI w celu wykazania naukowego charakteru tej pierwszej jest bezpodstawna. W dyskusji jej uczestnicy wskazują na błędy popełnione przez autora, jak również polemizują z wygłaszanymi w jej trakcie poglądami.

EN

This text is a record of the discussion on the paper “Program badawczy SETI a teoria inteligentnego projektu” [The SETI Research Programme and the Theory of Intelligent Design] by Adam Trybus on a seminar of the Zielona Góra Local Group “Science and Religion” held at the Institute of Philosophy, the University of Zielona Góra. The author argues that comparing the theory of intelligent design and the SETI research programme does not form a valid argument for the scientific character of the former. During the discussion, its participants indicate errors and omissions of the presented paper and discuss various issues related to the described subject area.

3

Jaki „artyficjalizm” stanowi epistemiczny układ odniesienia nauki

80%

Sagan D.

Filozoficzne Aspekty Genezy

|

2018

|

vol. 15

223-250

PL

Artykuł dotyczy koncepcji epistemiczych układów odniesienia, sformułowanej przez Kazimierza Jodkowskiego i bardziej szczegółowo opracowanej przez Krzysztofa Kiliana. Epistemiczny układ odniesienia to założenie nakładane na całą naukę, bez którego nauki nie da się uprawiać. Określa ono, jakie rodzaje przyczyn mogą lub muszą być przywoływane w wyjaśnieniach naukowych. Wyróżniane są trzy możliwe epistemiczne układy odniesienia: naturalizm metodologiczny, nadnaturalizm i artyficjalizm. W artykule skupiam się na analizie artyficjalizmu, ponieważ Jodkowski i Kilian posługują się tym terminem w sposób niejednoznaczny: traktowany jest jako epistemiczny układ odniesienia teorii inteligentnego projektu lub jako epistemiczny układ odniesienia nauki jako całości. Wyjaśniam, jak należy prawidłowo rozumieć ten termin w odniesieniu do całej nauki, wskazując przy tym, jak naukę postrzegają główni zwolennicy artyficjalizmu, to jest teoretycy projektu. Argumentuję również, że przypisywanie epistemicznym układom odniesienia tak zwanych twardych jąder, jak czyni to Kilian, jest błędem i prowadzi do zamieszania.

EN

This article concerns the concept of epistemic frameworks as formulated by Kazimierz Jodkowski and then elaborated in more detail by Krzysztof Kilian. An epistemic framework is an assumption imposed on science as a whole, without which the pursuit of the latter would be impossible. It defines what kinds of cause can, or must, be invoked in scientific explanations. Three possible epistemic frameworks are distinguished: methodological naturalism, supernaturalism and artificialism. In this article, I focus on the analysis of artificialism, as Jodkowski and Kilian use this term ambiguously, treating it as something that could be an epistemic framework either for intelligent design theory or for science as a whole. I explain how this term should be understood with reference to science as a whole, indicating at the same time how science is perceived by the main proponents of artificialism — namely, design theorists. Moreover, I argue that ascribing so-called “hard cores” to epistemic frameworks, as Kilian does, is a mistake, and can lead to confusion.

4

O jakim artyficjalizmie mówi się w ramach koncepcji epistemicznych układów odniesienia? Polemika z Dariuszem Saganem

80%

Kilian K. J.

Filozoficzne Aspekty Genezy

|

2018

|

vol. 15

251-280

PL

Dariusz Sagan utrzymuje, że istnieją trzy możliwe epistemiczne układy odniesienia: naturalizm metodologiczny, nadnaturalizm i artyficjalizm. Pokazuję, że w polskim piśmiennictwie, odnosząc się do współczesnego pojmowania naukowości, wyróżniono więcej epistemicznych układów odniesienia. Ponadto ujęcie Sagana jest zbyt wąskie lub przedwczesne, ponieważ historia nauki nie została jeszcze zbadana pod tym względem. W opinii Sagana Jodkowski i ja posługujemy się nazwą „artyficjalizm” w sposób niejednoznaczny: traktowana jest ona jako epistemiczny układ odniesienia teorii inteligentnego projektu lub jako epistemiczny układ odniesienia nauki jako całości. Teoria inteligentnego projektu jest wzorcowym przykładem dopuszczania wyjaśnień artyficjalistycznych i stąd właśnie bierze się największa ilość odniesień do tej teorii jako przykładu akceptacji tego epistemicznego układu odniesienia. Zdaniem Sagana przypisywanie epistemicznym układom odniesienia tak zwanych „twardych jąder”, jak czynię to ja, jest błędem. Nie jest to błąd, tylko efekt rozpoznanego od dawna w filozofii nauki faktu występowania nierozerwalnego związku między akceptowanymi założeniami metodologicznymi i akceptowaną metafizyką.

EN

According to Dariusz Sagan, there are three possible epistemic frameworks: methodological naturalism, supernaturalism and artificialism. I aim to show that if we inspect the literature in Polish dealing with our contemporary understanding of science, we find that more epistemic frameworks have in fact been distinguished. Moreover, I argue that Sagan’s approach is too narrow, or premature, in that the history of science has not yet been fully examined in regard to this. According to Sagan, Jodkowski and I use the name “artificialism” in an ambiguous way: it is treated as an epistemic framework either for intelligent design theory or for science as a whole. The theory of intelligent design is a model example where artificialistic explanations are permitted, and so a maximal number of references to this theory is taken to itself be indicative of some sort of acceptance of this epistemic framework. Sagan also holds that ascribing so-called “hard cores” to epistemic frameworks, as I do, is a mistake. I, on the other hand, claim that that is not the case, as it is rather the effect of the fact — long-established in the philosophy of science — of the existence of an inseparable connection between the methodological assumptions we endorse and the metaphysical commitments we embrace.

5

Teoria inteligentnego projektu a nadnaturalizm. O tezie, że projektantem może być Bóg lub istoty pozaziemskie

80%

Sober E.

Filozoficzne Aspekty Genezy

|

2007/2008

|

vol. 4-5

21-39

PL

Kiedy rzecznicy teorii inteligentnego projektu (ID) zaprzeczają, że ich teoria ma charakter religijny, opowiadają się za teorią minimalistyczną (teorią mini-ID), według której odkryte w naturze nieredukowalnie złożone adaptacje są dziełem jednego lub większej liczby inteligentnych projektantów. Nie uznają jej za religijną, ponieważ nie określa ona tożsamości projektanta – dzieła stworzenia mógł dokonać nadprzyrodzony Bóg lub grupa istot pozaziemskich. W niniejszym artykule próbuję wykazać, że teza ta bagatelizuje konsekwencje płynące z teorii mini-ID. Teoria mini-ID uzupełniona o kolejne cztery założenia, których wiarygodność została ustalona niezależnie, pociąga istnienie nadprzyrodzonego inteligentnego projektanta. W dalszej części artykułu dowodzę, że takie teorie naukowe, jak darwinowska teoria ewolucji, nie wypowiadają się na temat istnienia nadprzyrodzonych projektantów.

EN

When proponents of Intelligent Design (ID) theory deny that their theory is religious, the minimalistic theory they have in mind (the mini-ID theory) is the claim that the irreducibly complex adaptations found in nature were made by one or more intelligent designers. The denial that this theory is religious rests on the fact that it does not specify the identity of the designer – a supernatural God or a team of extra-terrestrials could have done the work. The present paper attempts to show that this reply underestimates the commitments of the mini-ID Theory. The mini-ID theory, when supplemented with four independently plausible further assumptions, entails the existence of a supernatural intelligent designer. It is further argued that scientific theories, such as the Darwinian theory of evolution, are neutral on the question of whether supernatural designers exist.

6

Argumenty na rzecz naturalizmu jako epistemicznego układu odniesienia

80%

Kilian K. J.

Filozoficzne Aspekty Genezy

|

2018

|

vol. 15

7-69

PL

Artykuł bada ważniejsze argumenty na rzecz naturalizmu metodologicznego. Analizy te pozwalają uznać tezę, w myśl której nie istnieją dobre powody do uznania naturalizmu metodologicznego za kamień węgielny współczesnej nauki. Ani znane fakty, ani rozumowania nie stanowią nieodpartych racji na rzecz tego naturalizmu.

EN

This paper investigates putatively plausible arguments for methodological naturalism. The analysis sets out to show that there are no good reasons for accepting methodological naturalism as a cornerstone of contemporary science. Neither any known fact, nor any line of reasoning, provides an irrefutable rationale for such a form of naturalism.

7

Czy teoria inteligentnego projektu posiada konsekwencje, dotyczące istnienia nadnaturalnego projektanta? Polemika z Elliottem Soberem

80%

Jodkowski K.

Filozoficzne Aspekty Genezy

|

2007/2008

|

vol. 4-5

41-49

PL

Jest to polemika z artykułem Elliotta Sobera, Teoria inteligentnego projektu a nadnaturalizm.

EN

A polemic with the article of Elliott Sober, Teoria inteligentnego projektu a nadnaturalizm.

8

Dyskusja nad artykułem Adama Groblera, „Słabości eksplanacyjne teorii inteligentnego projektu”

71%

Bylica P., Jodkowski K., Kilian K. J., Sagan D.

Filozoficzne Aspekty Genezy

|

2013

|

vol. 10

17-63

PL

Niniejszy tekst stanowi zapis dyskusji nad artykułem Adama Groblera, „Słabości eksplanacyjne teorii inteligentnego projektu”, przeprowadzonej przez pracowników Instytutu Filozofii Uniwersytetu Zielonogórskiego w ramach spotkań Zielonogórskiej Grupy Lokalnej „Nauka a Religia”. Artykuł Groblera jest krytyczny wobec teorii inteligentnego projektu, odbiega jednak do pewnego stopnia od standardowych krytyk. Grobler nie powtarza niektórych błędów: wie, że teoria inteligentnego projektu nie identyfikuje projektanta z istotą nadprzyrodzoną; że teoria ta jest (chce być) neutralna wobec filozoficznego sporu między naturalizmem a nadnaturalizmem; nie traktuje darwinowskiej teorii ewolucji jako testowalnej teorii naukowej, ale jako metafizyczny program badawczy dostarczający idei heurystycznych. Przedstawia także nowe argumenty krytyczne. Grobler uznaje teorię inteligentnego projektu za teorię nienaukową przede wszystkim na tej podstawie, że nie oferuje wyjaśnień intencjonalnych dotyczących motywów domniemanego projektanta, a w związku z tym nie dostarcza żadnych idei heurystycznych mogących stanowić punkt wyjściowy badań naukowych. Uważa też za wątpliwe, czy da się wytyczyć granicę między tym, co możliwe, a tym, co niemożliwe do uzyskania drogą kumulacji przypadkowych zmian. W dyskusji jej uczestnicy wskazywali na wady i zalety argumentów Groblera oraz polemizowali z wygłaszanymi w jej trakcie poglądami.

EN

This text is the record of the discussion on Adam Grobler’s paper, „Słabości eksplanacyjne teorii inteligentnego projektu” [Explanatory Weaknesses of Intelligent Design], conducted by the employees of University of Zielona Góra’s Institute of Philosophy within the scope of meetings of Zielonogórska Grupa Lokalna „Nauka a Religia” [Zielona Góra’s Local Group „Science and Religion”]. Although Grobler’s paper is critical of the intelligent design theory, it differs, to a certain degree, from the standard critiques. Grobler avoids repeating some of the mistakes: he knows that intelligent design theory does not identify the designer with a supernatural being; that this theory is (want to be) neutral in regard to the philosophical controversy between naturalism and supernaturalism; he does not view the theory of evolution as a testable scientific theory, but as a metaphysical research program providing heuristic ideas. He presents also new critical arguments. Grobler recognizes intelligent design as an unscientific theory on the basis, above all, that it offers no intentional explanations regarding the motives of the supposed designer, and thus it provides no heuristic ideas that could be a starting point of scientific research. He thinks also that it is doubtful, whether the bound between what is possible and what is impossible to attain by accumulation of random changes could be specified. In the course of the discussion, its participants indicated the advantages and disadvantages of Grobler’s arguments and engaged in polemics with the views expressed during the debate.

9

Naturalizm i jego rola w nauce

71%

Brand L.

Filozoficzne Aspekty Genezy

|

2016

|

vol. 13

49-74

PL

Filozofia naturalizmu dominuje w myśli naukowej z powodów, które można wyjaśnić, wgłębiając się w jej historię. Niniejszy artykuł podejmuje się oceny charakteru i implikacji naturalizmu w sytuacji, gdy różne jego komponenty badane są oddzielnie. Naturalizm filozoficzny odrzuca możliwość istnienia Boga. Ten rodzaj naturalizmu jest czysto filozoficzny, a zatem nie może być poddany testom naukowym i nie będzie przedmiotem artykułu. Naturalizm metodologiczny (NM) to metoda uprawiania nauki, która nie bierze pod uwagę żadnych czynników o charakterze nadprzyrodzonym. Zdaje się, na pierwszy rzut oka, że jest to nieszkodliwy i konieczny element metody naukowej. Skoro jednak współcześni naukowcy działający w obrębie nauk eksperymentalnych lub obserwacyjnych nie zastanawiają się nad tym, czy powinni uwzględniać przyczyny nadnaturalne w swoich wyjaśnieniach, to trudno twierdzić, że naturalizm metodologiczny jest tej sferze nauki niezbędny. Niemniej, badając historię (na przykład geologiczną lub biologiczną) należy podjąć decyzję, co począć z NM. W artykule zawarto stwierdzenie, że gdy zbadanie świadectw pewnych zdarzeń historycznych jest możliwe, są one pełnoprawnym przedmiotem badań naukowych, nawet jeśli nauka nie może rozważyć wszystkich ich możliwych przyczyn. Przykładem niech będą świadectwa nagłych i rozległych procesów geologicznych, które mogą sugerować (zapoczątkowany przez Boga) globalny potop jako ich przyczynę.

EN

The philosophy of Naturalism dominates scientific thinking, for reasons that can be understood from review of the history of scientific thought. This article evaluates the nature and implications of Naturalism when several components are examined separately. Philosophical Naturalism rejects the possibility that God exists. It is clearly a philosophy, cannot be tested by science, and will not be discussed further in this paper. Methodological Naturalism (MN) is simply a method for doing science that does not accept any supernatural explanations. It seems, on the surface, to be harmless and a necessary part of the scientific method. However, since modern scientists working in areas of experimental, observational science do not seem to puzzle over whether they should invoke the supernatural in their explanations, it seems difficult to claim that MN is necessary in this part of science. However, in the study of history (geological or biological history, e.g.) it is important to decide what to do with MN. This article claims that when we can examine evidence for certain historical events, they are legitimate subjects for science, even if science cannot examine all the possible causes for those events. An example would be evidence for very rapid and extensive geological processes that may suggest a (divinely initiated) global flood as the cause.

10

Epistemiczne układy odniesienia − nowe spojrzenie na racjonalność naukową

61%

Kilian K. J.

ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich

|

2018

|

vol. 18

37-58

RU

Эпистемические системы отсчёта – это небольшие, состоящие из двух или трёх элементов, наборы наиболее общих, исторически меняющихся аксиом, определяющих условия, необ-ходимые для ведения научной деятельности. В настоящее время с двумя эпистемическими системами отсчёта, основанными на методологическом натурализме, конкурируют системы супернатурализма и артифициализма. Ранее существовали две эпистемические системы отсчёта: ультимационизм, с которым конкурировал предвосхитизм, и соответсвиизм, вытесненный методологическим натурализмом.

EN

Epistemic frameworks are small, two- or three-element sets of the most general, historically changeable assumptions. These assumptions determine sine qua non conditions of scientific practice. Nowadays, two epistemic frameworks based on methodological naturalism have been in competition with the epistemic frameworks of supernaturalism and artificialism. Previously, two epistemic frame-works, one of ultimationism and another of certism, had been current. Previdism was in competition with the former, while the latter has been superseded by the methodological naturalism.

11

Geneza idei epistemicznych układów odniesienia i ich odmiany

61%

Kilian K. J.

Filozoficzne Aspekty Genezy

|

2017

|

vol. 14

137-190

PL

Nazwa „epistemiczny układ odniesienia” została wprowadzona przez Kazimierza Jodkowskiego w 2004 roku i jest efektem jego uprzednich analiz sporu ewolucjonizmu z kreacjonizmem. Epistemiczne układy odniesienia to niewielkie, dwu- lub trzyelementowe zbiory najogólniejszych, historycznie zmiennych założeń, które określają konieczne warunki uprawiania nauki. Współcześnie, z dwoma, bazującymi na naturalizmie metodologicznym, epistemicznymi układami odniesienia, rywalizują epistemiczne układy odniesienia nadnaturalizmu i artyficjalizmu. Epistemiczny układ odniesienia naturalizmu antynadnaturalistycznego to nakaz przyjmowania jedynie naturalistycznych wyjaśnień dla faktów i procesów, któremu towarzyszy zakaz przyjmowania wyjaśnień antynaturalistycznych, pojmowanych jako zakaz powoływania się na przyczyny nadnaturalne. Epistemiczny układ odniesienia nadnaturalizmu to nakaz dopuszczania w wyjaśnianiu zjawisk przyrodniczych obok przyczyn naturalnych również wyjaśnień odwołujących się do przyczyn nadnaturalnych — interwencji bytu nadprzyrodzonego, czyli Boga. Epistemiczny układ odniesienia naturalizmu antyartyficjalistycznego to nakaz przyjmowania jedynie naturalistycznych wyjaśnień dla faktów i procesów, któremu towarzyszy zakaz przyjmowania wyjaśnień antynaturalistycznych, pojmowanych jako zakaz powoływania się na przyczyny sztuczne (inteligentne, celowe). Epistemiczny układ odniesienia artyficjalizmu to nakaz dopuszczania w badaniach naukowych obok przyczyn naturalnych również przyczyn sztucznych, inteligentnych.

EN

The term “epistemic framework” was coined by Kazimierz Jodkowski in 2004. That expression, together with the notion of epistemic frameworks, is the outcome of his prior analyses of the evolution-creation controversy. Epistemic frameworks are small, two- or three-element sets of the most general, historically changeable assumptions. These assumptions determine sine qua non conditions of scientific practice. Nowadays, two epistemic frameworks based on methodological naturalism are in competition with the epistemic frameworks of supernaturalism and artificialism. The epistemic framework of antisupernaturalistic naturalism adheres to the precept of accepting only naturalistic explanations for facts and processes. That precept is correlated with a proscription on accepting antinaturalistic explanations, construed in turn as a proscription on referring to supernatural causes. The epistemic framework of supernaturalism follows the precept of accepting not only naturalistic explanations for facts and processes, but also supernaturalistic ones — interventions by a divine being, namely God. The epistemic framework of anti-artificialistic naturalism observes the precept of accepting only naturalistic explanations for facts and processes. That precept is correlated with a proscription on accepting antinaturalistic explanations, construed in turn as a proscription on referring to artificial (intelligent) causes. The epistemic framework of artificialism embraces the precept of accepting, in the context of scientific research, not only natural causes, but artificial (intelligent) ones as well.

Refine search results

10 Filozoficzne Aspekty Genezy

1 ΣΟΦΙΑ. Pismo Filozofów Krajów Słowiańskich

4 2018

3 2017

1 2013

6 Kilian K. J.

3 Jodkowski K.

3 Sagan D.

2 Bylica P.

1 Brand L.

1 Gazda M.

1 Piotrowski R.

1 Sober E.

Kreacjonizm po lubelsku

Dyskusja nad artykułem Adama Trybusa, „Program badawczy SETI a teoria inteligentnego projektu”

Jaki „artyficjalizm” stanowi epistemiczny układ odniesienia nauki

O jakim artyficjalizmie mówi się w ramach koncepcji epistemicznych układów odniesienia? Polemika z Dariuszem Saganem

Teoria inteligentnego projektu a nadnaturalizm. O tezie, że projektantem może być Bóg lub istoty pozaziemskie

Argumenty na rzecz naturalizmu jako epistemicznego układu odniesienia

Czy teoria inteligentnego projektu posiada konsekwencje, dotyczące istnienia nadnaturalnego projektanta? Polemika z Elliottem Soberem

Dyskusja nad artykułem Adama Groblera, „Słabości eksplanacyjne teorii inteligentnego projektu”

Naturalizm i jego rola w nauce

Epistemiczne układy odniesienia − nowe spojrzenie na racjonalność naukową

Geneza idei epistemicznych układów odniesienia i ich odmiany