Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 11

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  szachy
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Queens in the shadow of kings – sociological notes on the historical process of women’s discrimination and emancipation in chess

100%
Stempień J. R.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
|
2020
|
issue 75
65-84
PL
Artykuł dotyczy nierównej pozycji kobiet i mężczyzn w szachach. Nierówność ta przejawia się obecnie w maskulinizacji rozgrywek szachowych, płciowo określonych różnicach w prezentowanym poziomie gry oraz w dyskryminacji finansowej. Analiza historyczna po­kazuje, że szachy na przestrzeni wieków były uznawane za rozrywkę właściwą zarówno kobietom, jak i mężczyznom. Dopiero proces sportowej instytucjonalizacji szachów (i przekształcania ich w rozrywkę typu serious leisure w typologii R. Stebbinsa), który dokonał się w dobie kształtowania się społeczeństwa przemysłowego, przyniósł dyskryminację kobiet w szachach. Działania emancypacyjne kobiet na tym polu, datowane od drugiej połowy XIX wieku, były w prasie szachowej komentowane w dwojaki sposób, który został w tekście nazwany „narracją W. Steinitza” i „narracją P. de Coubertina”. Obie te perspektywy zachowały żywotność do dzisiaj, towarzysząc postępowi w zakresie zrównywania pozycji kobiet i mężczyzn w szachach, jaki przyniosły XX i XXI wiek.
EN
The article concerns the unequal position of men and women in chess. This inequality is currently manifested in the male-dominated population of chess players, gender determined differences in the game level attained, and financial discrimination. Historical analysis shows that over the centuries chess has been regarded as a pastime suitable for both men and women. It was only the process of institutionalization of chess as a sport (and turning it into serious leisure activity, in R. Stebbins’ typology), which took place in the era of industrial society, that discrimination against women in chess came about. The emancipatory activities of women in this field, dating back to the second half of the 19th century, were commented on in the chess press in two ways, which are referred to in the text as the “Steinitz narrative” and the “de Coubertin narrative”. Both of these perspectives have remained resilient to this day, accompanying the progress in equalizing the position of men and women in chess that were seen in the 20th and 21st centuries.
2
Content available remote

BOLESŁAWA PRUSA „FILOZOFIA GRY SZACHOWEJ”

85%
Rumińska M.
Świat Tekstów. Rocznik Słupski
|
2018
|
vol. 16
33-48
EN
This article is devoted to analysing the columnistic statements by Prus – a chess fan – about the chess game. Columnist describes different kinds of analogies between chess and life and draws conclusions from them about actions that allow to achieve success on various levels of life (individual, social, political, historical). Prus’ interviews about chess are arranged in a kind of philosophical discourse, in which the chronicler consist-ently returns to the issues expressed in years in columns: on the one hand, he points and condemns the faults of Poles, on the other, calls for a change in mentality and behaviour.
3
Publication available in full text mode
Content available

Pasje sportowe legionistów w okresie pierwszej wojny światowej i w dwudziestoleciu międzywojennym

85%
Wolsza T.
Dzieje Najnowsze
|
2017
|
vol. 49
|
issue 2
PL
Artykuł traktuje o sportowych zainteresowaniach legionistów w latach I wojny światowej oraz o ich późniejszej działalności w różnych związkach i klubach sportowych. Niektórzy brali udział w zawodach rangi mistrzowskiej, z olimpiadami włącznie. Czołowi politycy II Rzeczypospolitej byli ponadto mecenasami imprez sportowych, zwłaszcza tych prestiżowych. Szczególnie dużym zainteresowaniem cieszyły się zawody hippiczne, piłka nożna i turnieje szachowe. The article deals with interests of legionaries in sports participation during World war I and their later activities in various sports associations and clubs. Some of them participated in sporting competitions on the championship level, including Olympic Games. Leading politicians of the Second Polish Republic acted as patrons of sporting events, especially those of high prestige. Especially popular were equestrian competitions, soccer, and chess tournaments.
4
Publication available in full text mode
Content available

The sociological paradox of chess: the transclass distinction of the game of kings

80%
Olechnicki K.
Acta Universitatis Lodziensis. Folia Sociologica
|
2020
|
issue 75
49-64
PL
Artykuł podejmuje kwestię socjologicznego paradoksu gry w szachy, polegającego na tym, że z jednej strony nadają one osobom przynależącym do ich społecznego świata rodzaj pożądanej dystynkcji, ale z drugiej strony z dystynkcją tą nie jest sprzęgnięte położenie klasowe. Mówiąc językiem Pierre’a Bourdieu, jeśli potraktujemy szachy jako fragment pola sportu, to powinna się w nich zaznaczać dystynkcja klasowa, jednak w tym przypadku tak się nie dzieje. Dlaczego w praktyce szachy są niezwykle popularne i rozpowszechnione, i w związku z tym egalitarne, choć wydają się znakomitym tworzywem do powiększania przewagi klasowej? Co sprawia, że tak wielu ludzi gra w szachy i w jaki sposób szachy nadają graczom ponadklasową dystynkcję? Odpowiadając na te pytania, należy zwrócić uwagę na kwestie dostępności i otwartości sza­chów, ich społeczny charakter, totalność szachowego doświadczenia i niemożność zdefiniowania w jednym tylko polu: sportu, nauki czy sztuki oraz – last but not the least – na nieoczekiwane możliwości manipulowania illusio szachów.
EN
The article deals with the sociological paradox of chess. On the one hand, this game gives people who belong to its social world a kind of desirable distinction, but on the other hand this distinction is not connected with the class position. In Pierre Bourdieu’s terms, if we treat chess as part of the sports field, then class distinction should be interconnected with it. Why is chess extremely popular and widespread, and therefore egalitarian, although it seems to be an excellent instrument for increasing class advantage? What makes so many people play chess, and how does chess confer the transclass distinction upon them? In answering these questions I will focus on the accessibility and openness of chess, its social nature, the totality of chess experience and the impossibility of defining it within one field: sport, science or art, and – last but not least – on the possibility of manipulating chess’s illusio.
5
Publication available in full text mode
Content available

Dysfunkcjonalizm metodologiczny – nowa propozycja analityczna w socjologii sportu i jej zastosowanie na przykładzie szachów

80%
Stempień J. R.
|
2020
|
vol. 16
|
issue 1
162-185
EN
The article investigates the problem of the empirical use of some definitions of sport, formulated on the grounds of the so-called contextual approach and structured contextualism (typology of P. Nosal). A question about how to research the social recognition(crucial within these definitions) of a particular activity as a sports activity is problematic. The suggested authorial solution is called methodological dysfunctionalism and assumes that negative phenomena (dysfunctions) within sport may be treated as indexes of a particular state of social awareness. Five dysfunctions are covered in the analysis, following Merton’s understanding of this notion. These include: doping, corruption, politicization, commercialization, and mediatization. In the second part of the paper, the presented approach is tested based on the example of chess (the applied definition of sport is the one introduced by R. Giulianotti). The collected data shows that when investigating chess, one can observe many of the negative phenomena that are generally considered to be the ‘dark side’ of sport. Taking into account that all of the criteria of Giulianotti’s definition were fulfilled as well as the presence of typical sports dysfunctions was confirmed, it is reasonable – and congruent with methodological dysfunctionalism – to conclude that chess should be considered a sport.
PL
W artykule podejmowany jest problem operacjonalizacji definicji sportu, formułowanych na gruncie tak zwanego podejścia kontekstualnego i ustrukturyzowanego kontekstualizmu (typolo­gia P. Nosala). Problematyczna jest bowiem kwestia, jak badać (kluczowe w tych definicjach) społeczne definiowanie danej praktyki jako sportowej. Zaproponowane autorskie rozwiązanie – nazywane dysfunkcjonalizmem metodologicznym – zakłada, że obserwowane w przypadku sportu negatywne zjawiska (dysfunkcje) mogą być traktowane jako wskaźniki określonego stanu świadomości społecznej. W analizie uwzględnia się pięć dysfunkcji, przyjmując Mertonowskie rozumienie tego terminu (z uszczegółowieniami Z. Bizonia i M. Sokołowskiej). Są to: doping, korupcja, polityzacja, komercjalizacja i mediatyzacja. Zaproponowane podejście jest następnie, w drugiej części artykułu, testowane w praktyce na przykładzie szachów. Wykorzystuje się tu definicję sportu zaproponowaną przez R. Giulianottiego. Zebrany materiał pokazuje, że w przypadku szachów można zaobserwować wiele z negatywnych zjawisk, które są „ciemnymi stronami” sportu w ogóle. Biorąc pod uwagę spełnienie wszystkich kryteriów definicyjnych Giulianottiego i potwierdzenie występowania typowo sportowych dysfunkcji, można – na gruncie dysfunkcjonalizmu metodologicznego – przyjąć, że obecnie szachy należy uznawać za sport.
6
Publication available in full text mode
Content available

Szachy między grą-zabawą, sportem a e-sportem

71%
Dąbrowski M.
Rocznik Lubuski
|
2021
|
vol. 47
|
issue 2
131-145
EN
The aim of this article is to determine how chess should be classified.Based on the literature review, three possible answers are proposed: chessis a sport, chess is a game and pastime, chess is an e-sport. The theoretical concepts were subjected to empirical verification. 18 individual in-depth interviews were conducted. The respondents were: active chess players,parents of competitive chess players, chess instructors, chess enthusiasts,e-sports and computer games fans, and people who were not interested in chess or e-sports. The study also included the observation of the training process and chess tournaments of players representing chess clubs Jagiellonia Białystok and MUKS Stoczek 45 Białystok. The findings confirmed that there was no uniform definition of chess. Chess was considered as something more than a game and pastime by the respondents. At the same time,a number of respondents refused to call chess a sport because of its lack of physical activity. A valuable observation emerged that in the future chessmay evolve into an e-sport.
PL
Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie do jakich aktywności należy klasyfikować grę w szachy. Na podstawie przeglądu literatury zostały zaproponowane trzy możliwe odpowiedzi na powyższy problem: szachy są sportem, szachy są grą i zabawą, szachy są e-sportem. Koncepcje teoretyczne zostały poddane empirycznej weryfikacji. Przeprowadzono 18 indywidualnych wywiadów pogłębionych. Respondentami byli: aktywni szachiści, rodzice zawodników, instruktorzy szachowi, amatorzy królewskiej gry, fani e-sportu oraz gier komputerowych, osoby niezainteresowane szachami oraz e-sportem. Badanie poszerzono o obserwację procesu szkoleniowego oraz uczestnictwa we współzawodnictwie sportowym przedstawicieli sekcji szachowych klubów: Jagiellonia Białystok oraz MUKS Stoczek 45 Białystok. Badania potwierdziły brak jednolitej definicji szachów. Szachy zostały uznane za coś więcej niż grę i zabawę przez respondentów. Jednocześnie zarejestrowano głosy, które odmawiają królewskiej grze miana sportu, z powodu braku aktywności fizycznej. Cenne poznawczo są zdiagnozowane możliwości rozwoju szachów jako e-sportu.
7
Publication available in full text mode
Content available

Szachy – poszukiwanie drogi w dorosłe życie

71%
MAC M.
Edukacja-Technika-Informatyka
|
2018
|
vol. 9
|
issue 1
271-276
PL
Rozwój technologii informatycznych wykreował możliwości analizy rozproszonych danych. Nowoczesne bazy danych pozwalają nam przyjrzeć się każdemu problemowi z nieskończenie wielu perspektyw. Coraz bardziej i coraz szybciej zmieniające się nasze otoczenie wymusza na nas (pedagogach) coraz bardziej wnikliwej, szybszej i dogłębnej analizy naszych wychowanków, studentów. Jednak w wielu przypadkach nasza diagnoza musi być błędna, gdyż dane, na których oparliśmy naszą analizę, były niepełne, niewystarczające lub nieodpowiednie do diagnozy, jaką przyjdzie nam postawić. Dlatego dziś stawiam tezę, iż w obecnie również nauki humanistyczne powinny w szerszym zakresie czerpać z możliwości analitycznych, jakie daje nam informatyka.
EN
The expansion of the computer science technologies has created opportunities for distributed data analysis. Modern data bases allow to look into every issue/problem from the perspective of countless aspects. Our surrounding changes more and more in time and at fast pace which forces us (pedagogues) to analyze our pupils and students more deeply and faster. Still, in many cases our diagnose must be false, since the data which we relied on while performing the analysis, was incomplete, insufficient or inappropriate to make a diagnose we are about to set. That is why I put up an argument, that nowadays soft science (humanities) should draw on a wider range from ana-lytic possibilities which come from computer science.
8
Publication available in full text mode
Content available

E-szachy wobec performatyki

71%
Szymala J.
Homo Ludens
|
2022
|
issue 1(15)
203-222
EN
I propose to look at chess, especially e-chess, through performatics. Performative is causative, efficient, equal (as a subject), active (in the sense of action). The computerization of chess, the emergence of automatic game recording paradoxically reduces their performativity; as you archive, add games to virtual libraries, the „here and now” aspect of viewing disappears. Man and computer perform. Programs change their faces, convert from platform to platform, complement each other and support people. This, in turn, attracts more chess players to the game, so the performance is broadened. The educational role of e-chess in performance education cannot be overestimated.
PL
Proponuję spojrzenie na szachy, zwłaszcza e-szachy, przez performatykę. Performatyczny to sprawczy, wydajny, równy (jako podmiot), aktywny (w sensie działania). Komputeryzacja szachów, pojawienie się automatycznego zapisu partii paradoksalnie zmniejsza ich performatywność; w miarę archiwizowania, dodawania gier do wirtualnych bibliotek, zanika fenomen kibicowania „tu i teraz”. Współcześnie dochodzi do zbliżenia performansu kulturowego, technicznego i organizacyjnego. Ludzie i komputery performują; stajemy się wspólnikami, szachy stają się e-szachami, zdarza się również, że człowiek zaczyna od e-szachów, zanim siądzie przed rzeczywistym przeciwnikiem. W artykule posłużyłem się metodą autoetnografii – opisałem, jak podjąłem wyzwanie zorganizowania drużyny, klubu i turnieju szachowego w szkole średniej z wykorzystaniem narzędzi i metod tradycyjnych oraz elektronicznych. Edukacyjna rola e-szachów na gruncie edukacji performatycznej jest nie do przecenienia.
9
Publication available in full text mode
Content available

Szachy – (nie)ludzka gra. Ludzie, maszyny i antycypacje przyszłości

57%
Smykowski M.
Kultura Współczesna. Teoria. Interpretacje. Praktyka
|
2018
|
vol. 101
|
issue 2
132-142
EN
The aim of the article is to review relationships of people and machines in the light of technological and cultural development of chess. I posit that a pre-modern desire to create an invincible machine has changed since a breakthrough game played between Garry Kasparov and Deeper Blue computer in 1997, and turned into an opposite desire: to play an defeat the machine. In contemporary chess community transversal connections between a man and a computer are crucial – not only for the future of the game, but also for the development of human cognitive structures and the emergence of processes taking place within the chess computer systems, which can be defined as quasi-humane.
10
Publication available in full text mode
Content available

Jan Paweł II i szachy

57%
Cybulski M.
Wschodni Rocznik Humanistyczny
|
2020
|
vol. XVII (2020)
|
issue 2: Rozejm w Dywilinie (1618) na tle epoki, pod red. A. Góraka
225-229
PL
Niniejszy szkic poświęcony został kwestii zainteresowania Jana Pawła II problematyką szachową. Jak odnotowuje się w wielu ogólnodostępnych źródłach, sport szachowy, obok innych, był jedną z pasji młodego Karola Wojtyły, a następnie – papieża Jana Pawła II. Przypisuje mu się udział w słynnym międzynarodowym turnieju szachowym przedwojennego Krakowa, jak również autorstwo szeregu kompozycji szachowych (tzw. dwu- i trzychodówek), które następnie zostały opublikowane w fachowych periodykach poświęconych „64 polom”. Autor szkicu systematyzuje informacje na temat rzekomego (?) hobby papieża--Polaka, którym miałyby być „królewska gra” oraz praca w charakterze tzw. Problemisty szachowego.
EN
This text is devoted to the interest of John Paul II in chess issues. As it is noted in many publicly available sources, the sport of chess, among others, was one of the passions of young Karol Wojtyła, and then – Pope John Paul II. He is credited with participating in the famous international chess tournament of pre-war Krakow, as well as the authorship of a number of chess composition (the so-called two- and three-mover), which were then published in professional periodicals devoted to “64 fields”, released in Poland and abroad. The author of the text attempts to systematize information on the alleged (?) hobby of the Polish Pope, which would be the “royal game” and work as the so-called chess problemist.
RU
Эссе посвящено интересу Иоанна Павла II к шахматам. Как отмечается, во многих общедоступных источниках, шахматы, кроме других спортов, были одним из увлечений молодого Кароля Войтылы, а затем - Папы Иоанна Павла II. Ему приписывают участие в известном международном шахматном турнире довоенного Кракова, а также авторство ряда шахматных композиций (так называемых двух- и трехходов), которые затем были опубликованы в профессиональных периодических изданиях, посвященных «64 полям», издававшихся в Польше и за рубежом. Автор эскиза пытается систематизировать информацию о якобы (?) увлечениях Папы-Поляка, которыми были «королевская игра» и работа как шахматный проблемник.
11
Publication available in full text mode
Content available

Od wrogości do akceptacji. Polsko-litewskie kontakty sportowe w dwudziestoleciu międzywojennym

50%
Wolsza T.
Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej
|
2020
|
vol. 55
|
issue 1
109-128
EN
In the first part of reflections, the reader will find information on the sports competitions of Polish sportspeople with the representatives of Czechoslovakia, Germany, and the Soviet Union, with due regard to the suspension of sports contacts for political reasons. The second part deals with the Polish-Lithuanian contacts in 1938–39 after the neighbouring countries established diplomatic relations.
PL
W pierwszej części rozważań czytelnik odnajdzie informacje na temat rywalizacji sportowej zawodników polskich z reprezentantami Czechosłowacji, Niemiec i Związku Sowieckiego, z uwzględnieniem aspektu zawieszenia kontaktów sportowych z powodów politycznych. Druga część traktuje o kontaktach polsko-litewskich w latach 1938–1939, po nawiązaniu przez sąsiadujące kraje stosunków dyplomatycznych.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.