Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

Results found: 5

first rewind previous Page / 1 next fast forward last

Search results

Search:
in the keywords:  szkolnictwo katolickie
help Sort By:

help Limit search:
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
1
Publication available in full text mode
Content available

Proces likwidacji szkół katolickich w powojennej Polsce na przykładzie Salezjańskiego Prywatnego Gimnazjum Krawieckiego we Wrocławiu

100%
Musiał M.
Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
|
2014
|
vol. 122
187-204
PL
Prywatne Salezjańskie Gimnazjum Krawieckie funkcjonowało we wrocławskim poelżbietańskim kompleksie klasztorno – szpitalnym przy kościele św. Antoniego w latach 1946 – 1951. Jako placówka szkolno – wychowawcza, odpowiadało początkowo potrzebom formującej się władzy powojennej Polski, zarówno w zakresie kształcenia kadry rzemieślniczej jak i regulowania czy wspomagania procesu adaptacji na ziemiach włączonych w granice Polski po 1945 r. nowej, napływającej ze wszystkich części kraju, ludności. Przemiany polityczne dążące do zaostrzenia stosunku państwa względem Kościoła pociągnęły za sobą masową wręcz akcję likwidacyjną wszelkich form społecznej działalności związków wyznaniowych, w sposób szczególny na polu oświaty. Omawiane na łamach artykułu wrocławskie Gimnazjum Krawieckie stanowi jeden z wielu przykładów przebiegu tego procesu. Tym dotkliwszego, że pozostawiającego trwające do dziś konsekwencje, chociażby w postaci ostatecznego przejęcia większości zabudowań klasztornych, które po latach, jako zdewastowany obiekt zabytkowy, wystawiane są na sprzedaż.
EN
Private Salesian Tailor Gymnasium functioned in Wroclaw post-elizabethan school-hospital complex at St. Andrew’s Church, in the years 1946 – 1951. As an educational post, it initially suited the needs of the forming authorities of the post-war Poland, both in the scope of educating craft industry employees as well as regulating or aiding the adaptation process of immigrants from all over the country in the territo-ries incorporated into Poland after 1945. Political changes aiming at aggravating relations between the State and the Church resulted in a mass action of eradicating all forms of social activity of religious associations, especially in the field of education. The Wroclaw Tailor Gymnasium presented in the article constitutes one of many examples of the course of this process, being the more acute as its consequences last until the present day – for instance the ultimate takeover of most of monastery build-ings, which are being put on sale as devastated historic buildings.
2
Publication available in full text mode
Content available

Małe Seminarium Księży Misjonarzy w Wilnie w okresie międzywojennym

84%
Bałuka CM T.
Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce
|
2014
|
vol. 122
139-165
PL
Artykuł prezentuje dzieje Małego Seminarium prowadzonego przez Księży Misjonarzy we Wilnie w okresie międzywojennym. Ta instytucja swymi początkami sięga czasów św. Wincentego a Paulo żyjącego w XVII w. W Polsce pierwsze Małe Seminaria prowadzone przez misjonarzy pojawiły się dopiero w czasie zaborów na początku XIX wieku w prowincji litewskiej misjonarzy. W prowincji krakowskiej misjonarzy takie Małe Seminarium utworzono w 1878 r. W latach 20tych XX w. o miejsce w Małym Seminarium ubiegało się bardzo dużo kandydatów, dlatego misjonarze podjęli decyzję, aby od roku szkolnego 1924/25 uruchomić w Wilnie drugie tego typu seminarium. Miało ono jednocześnie rozładować tłok w krakowskim zakładzie misjonarskim oraz ułatwić dostęp do nauki uczniom z terenów wschodniej Polski. Małe Seminarium Księży Misjonarzy było prywatnym zakładem naukowym, w którym kształciła się młodzież, pragnąca w większości poświecić się stanowi duchownemu. Zakład ten obejmował cztery niższe klasy szkoły średniej, według programu nauk gimnazjów państwowych typu klasycznego. Uczniowie odbywając edukację w tym zakładzie naukowym pod wpływem przełożonych rozeznawali swoje powołanie i zdatność do poświęcenia się pracy w Zgromadzeniu poprzez podejmowanie w przyszłości misji i pracy formacyjnej w diecezjalnych seminariach duchownych. Inni poprzez naukę w męskim gimnazjum zgromadzenia korzystali z wszechstronnego rozwoju jaki gwarantowała szkoła, aby w ten sposób przygotować się do życia w społeczeństwie lub podjąć wyższe studia na uczelniach, obierając różne kierunki w procesie zdobywania wiedzy.
EN
The article presents the history of the Small Seminary of Vincentian Fathers in Vilnius in the interwar period. The institution has its roots in the 17th century, in the times of St. Vincent de Paul. The first Small Seminaries administered by Missionaries appeared in Poland only in the times of partitions, at the beginning of the 19th century in the Province of Lithuania. In the Province of Cracow a Small Seminary was created in 1878. In the 1920s a great number of candidates applied to the Cracow Seminary, that being the reason why the Vincentian Fathers decided to create a second institution of this type in Vilnius, in the school year 1924/25. Its dual aim was to reduce the number of applicants in the Cracow institution as well as to facilitate the access to the seminary for students from Easter Poland. The Small Seminary of Vincentian Fathers was a private educational institution for young people who wanted to dedicate themselves to priesthood. The institution com-prised four lower grades of secondary school according to the programme of state gymnasiums of classical type. With the help of their superiors, Seminary students had a possibility to recognize their calling and qualifications for future work in the Con-gregation on missions or in formative work in diocesan seminaries. Others – through learning in male gymnasium of the Congregation – could benefit from the compre-hensive development guaranteed by the school as a way of preparation for social life or undertaking university studies of various branches.
3
Publication available in full text mode
Content available

Inwentarz zespołu „Wyższe Seminarium Duchowne w Gnieźnie” z zasobu Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie

84%
Krucki ks. Ł., Mizerka J.
Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne
|
2022
|
vol. 119
143-178
EN
Founded in 1960 by Primate Stefan Wyszynski, the Gniezno Archdiocesan Archive was assigned with the role of collecting, preserving, processing and providing access to archival materials related to the history of the Archdiocese and Metropolis of Gniezno. The ‘Ecclesiastical Seminary in Gniezno’ fond, which reflects the complicated history of one of the oldest seminaries functioning in the Polish lands, occupies an important place in its collection. The Gniezno Seminary was founded by Archbishop Stanisław Karnkowski in 1602. However, its erection witnessed unfavourable times, and consequently proved unsustainable. In 1718, Archbishop Stanisław Szembek re-established the seminary and entrusted its administration to the missionaries of St Vincent à Paulo. It survived in that form until 1835. After the dissolution of the congregation under the Prussian partition, Archbishop Marcin Dunin decided to transform the Gniezno seminary into a practical education facility for seminarians. This form of institution survived until 1927, although the seminary was closed in 1875–1886 as a result of the kulturkampf. In 1927, Cardinal August Hlond reorganized the seminary’s studies. In Gniezno, he established a full philosophical study for seminarians from the archdioceses of Gniezno and Poznań. During World War II, the Germans set up a police school in the building. Seminar classes did not resume until April 1945. In 1953, Cardinal S. Wyszyński managed to consolidate philosophical and theological studies in Gniezno. Since 1998, the Gniezno seminary has been part of the Faculty of Theology of the Adam Mickiewicz University in Poznań, while retaining its own legal personality and organizational distinctiveness. The rich tradition of the Gniezno seminary has resulted in a preservation of extensive archival resource concerning its activities. It includes 376 units that refer to documentation produced after 1718. This is because the earlier documents produced by the seminary’s registry have not survived, as evidenced by the printed inventory report accompanying this study. It includes archives with distinguishable thematic groups of files: alumni; regulations and curricula; library; income and expenditure; contracts and accounts; Braciszewo estate; inventories; correspondence; archbishop’s boarding school; foreign seminary; priestly retreats; construction records.
PL
Założone w 1960 roku przez prymasa Stefana Wyszyńskiego, Archiwum Archidiecezjalne w Gnieźnie zostało zobowiązane do gromadzenia, przechowywania, opracowywania oraz udostępniania archiwaliów związanych z dziejami archidiecezji i metropolii gnieźnieńskiej. W jego zasobie ważne miejsce zajmuje zespół „Wyższe Seminarium Duchowne w Gnieźnie”, który odzwierciedla skomplikowane dzieje jednego z najstarszych seminariów funkcjonujących na ziemiach polskich. Seminarium duchowne w Gnieźnie zostało założone przez abp. Stanisława Karnkowskiego w 1602 roku. Erekcja ta przypadła jednak na niesprzyjające czasy, stąd też okazała się nietrwała. W 1718 roku abp Stanisław Szembek dokonał ponownego ustanowienia seminarium i powierzył jego zarząd misjonarzom św. Wincentego à Paulo. W tej formie przetrwało ono do 1835 roku. Po kasacie zgromadzenia w zaborze pruskim abp Marcin Dunin postanowił przekształcić seminarium gnieźnieńskie w zakład kształcący kleryków w zakresie praktycznym. Rozwiązanie to przetrwało do 1927 roku, mimo iż w latach 1875-1886 seminarium było zamknięte na skutek kulturkampfu. W 1927 roku kard. August Hlond dokonał reorganizacji studiów seminaryjnych. W Gnieźnie ustanowił pełne studium filozoficzne dla kleryków z archidiecezji gnieźnieńskiej i poznańskiej. W trakcie II wojny światowej w gmachu uczelni Niemcy urządzili szkołę policyjną. Zajęcia seminaryjne wznowiono dopiero w kwietniu 1945 roku. W 1953 roku kard. S. Wyszyński doprowadził do scalenia w Gnieźnie studiów filozoficznych i teologicznych. Od 1998 roku gnieźnieńskie seminarium stanowi część Wydziału Teologicznego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, przy zachowaniu własnej osobowości prawnej i odrębności organizacyjnej. Bogata tradycja gnieźnieńskiego seminarium sprawiła, że z jego działalności zachował się okazały zasób archiwalny. Obejmuje on 376 jednostek, które odnoszą się do dokumentacji wytworzonej po 1718 roku. Nie zachowały się bowiem wcześniejsze dokumenty wytwarzane przez kancelarię seminaryjną, co uświadamia drukowany inwentarz dołączony do niniejszego opracowania. Uwzględnia on archiwalia, z których można wyodrębnić następujące tematyczne grupy aktowe: wychowankowie; regulaminy i programy nauczania; biblioteka; dochody i rozchody; kontrakty i rachunki; majątek Braciszewo; inwentarze; korespondencja; konwikt arcybiskupi; seminarium zagraniczne; rekolekcje kapłańskie; akta budowlane.
4
Content available remote

La democracia, la secularización y el renacimiento de las escuelas católicas en Polonia

67%
Bar W.
Studia Prawnicze KUL
|
2013
|
issue 2 (54)
17-26
PL
System szkolnictwa publicznego w Polsce zaczął się kształtować po przyjęciu chrześcijaństwa - przy klasztorach i parafiach, zwłaszcza od XII w. W 1364 r. powstała pierwsza szkoła wyższa w Krakowie. Istotny wkład wnieśli jezuici i pijarzy (od XVI w.). Do powstania Komisji Edukacji Narodowej (1773) szkolnictwo pozostawało poza zainteresowaniem państwa. Pod zaborami ostoją polskości stały się prywatne szkoły prowadzone przez instytucje kościelne, od XIX w. licznie przez zakony żeńskie. System tych szkół stał się podstawą oświaty publicznej po odzyskaniu niepodległości (1918); nowego znaczenia nabrał w czasie II wojny światowej i okupacji Polski przez Niemcy i ZSRR. Dopiero przemiany ustrojowe z 1989 r. otworzyły na nowo prowadzenie edukacji przez inne podmioty niż państwo. Aktualnie system oświaty dzieci i młodzieży obejmuje ponad 5,5 mln osób, czyli 14,% populacji. Ponad 55 000 uczy się w 518 szkołach katolickich w rozumieniu prawa kanonicznego: w 142 szkołach podstawowych, 139 liceach ogólnokształcących, 20 szkołach ponadgimnazjalnych przygotowujących do zawodu, w 3 szkołach policealnych oraz 20 szkołach specjalnych dla dzieci niepełnosprawnych. Pracuje z nimi ok. 10 000 nauczycieli, z tego ok. 4 000 na pełnym etacie. Mimo, że liczba uczniów w polskich szkołach spadła o 1/3 w ciągu minionych 10 lat, to do szkół katolickich ustawiają się kolejki. Pojawiają się postulaty czy próby ograniczania ich działalności, ale szkoły te bronią ich wyniki. Na przykład katolickie licea ogólnokształcące, które w skali kraju stanowią 5,2%, wśród najlepszych dwustu stanowią 12 %; natomiast w 3 województwach (na 16) okazały się najlepsze, w 13 innych znalazły się w czołówce. Łącznie na pozycjach od 1 do 10 uplasowała się ich ponad połowa. Siłą szkolnictwa katolickiego jest nie tylko kadra, poziom nauczania i bogatsza oferta programowa, ale też wychowanie. Szczególną popularnością cieszą się szkoły podstawowe i gimnazja. Wizytówką szkół jest system wartości oparty na doktrynie chrześcijańskiej. Coraz więcej rodziców pragnie wychowywać dzieci na bazie tych uniwersalnych wartości, o czym świadczą też podane statystyki.
EN
The system of public education in Poland has begun to form after the acceptance of Christianity – schools were established next to monasteries and parishes, especially after 12th century. In 1364 the first school of higher education was established in Cracow. In this subject an important role was performed by the Jesuit and Piarist Orders (since 16th century). Until the creation of the Commission of National Education (1773) the system of education was outside the scope of state’s interest. During the partition times private schools run by the Church institutions, after 19th century very often by female convents, constituted a safe refuge for the Polish language, religion, culture. The system of those schools was the base for creating the system of public education after regaining independence (1918) and acquired a new meaning during the World War II and the time of the German and Soviet occupation. Only after the transformation in 1989 the possibility of educating by the institutions not owed by the state was reestablished. At present the system of children and youth education involves over 5,5 million people, that is 14% of the Polish population. Over 55 000 of the students are enrolled in 518 the Catholic schools defined as the Catholic schools in accordance with the Canon Law. Among them are: 142 primary schools, 139 high schools, 20 schools of the secondary education with the purpose of preparation for particular professions, 3 schools offering education after graduating of the high school and one special school for children with special needs. Within those schools there are 10 000 teachers working, out of that 4 000 with the status of full time teachers. Despite the fact that the number of students in Polish schools has decreased about 1/3 of the total number in last 10 years, the number of students willing to enroll to the Catholic schools is increasing. From time to time there are suggestions or attempts of limitation of the activities of the Catholic schools but they are staying strong due to their educational results. For instance: the Catholic high schools that constitute 5,2% of total number of Polish high schools, within the group of 200 the best high schools in Poland constitute 12%. What is more, in three voivodeships (out of 16) Catholic high schools were evaluated as the best high schools, and in the remaining 13 voivodeships Catholic high schools are in the top of list (half of those schools were evaluated in the top 10). Among of the strengths of the Catholic education there is not only the quality of the staff, level of education or the better curriculum but also learning values. The Catholic schools of primary and secondary education are those schools with most popularity and value. The showcase of those schools is the value system based on the Christian doctrine. More and more parents want their children to be raised in the accordance of those universal values what is supported by the statistical data.
RU
Система народного образования в Польше начала формироваться после принятия христианства в монастырях и приходах, особенно од ХII века. В 1364 году создано первое высшее учебное заведение в Кракове. Значительный вклад внесли иезуиты и пиары (с ХVI в. ). До возникновения Комиссии народного образования (1773) образование оставалось без внимания со стороны государства. Во времья оккупации польским оплотом были частные школы под руководством костела, начиная с ХIХ века, в большинстве под руководством женских монастырей. Система этих школ стала основой для государственного образования после провозглашения независимости (1918); новое значение она приобрела во время Второй мировой войны и окупации Польши Германией и Советским Союзом. Только политические изменения 1989 года открыли кроме государственного еще и новые возможности образования в инных негосударственных учреждениях. В настоящее время система образования детей и молодежи включает более 5,5 млн. человек, или 14% населения. Более 55000 учится в 518 в католических школах в смысле канонического права: в 142 начальных школах, 139 общеобразовательных лицеях, 20 средних школ в рамках подготовки к профессии, в трех средних полицеальных школах и 20 специальных школах для детей с ограниченными возможностями. С ними работает около 10000 учителей , из которых около 4000 полный рабочий день. Хотя число учеников в польских школах сократилось на треть за последние 10 лет, много желающих учиться в католических школах. Были требования, которые пытаются ограничить их деятельность, но эти школы защищаются своими результатами. Например, католические общеобразовательные лицеи, которых в Польше 5,2%, среди лучших двухсот приходится 12%, а в трех воеводствах (из 16 ) оказались найлучшими, в 13 других были в первых рядах. Всего на позициях с 1 по 10 разместилась более половины из них. Сила католического образования не только в кадрах, в уровне обучения и в предла- гаемом более широком спектре программ; но также и в воспитании. Особенно популярными являются начальные школы и гимназии. Визытной карточкой школ является система ценностей, основанных на христианской морали. Все больше и больше родителей хотят воспитывать своих детей на этих общечеловеческих ценностях, о чем свидетельствуют и статистические данные.
5

Środowiska polskiej emigracji na Zachodzie wobec Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w latach zimnej wojny

67%
Łukasiewicz S.
Roczniki Humanistyczne
|
2018
|
vol. 66
|
issue 2: Historia. Zeszyt specjalny
265-305
PL
Katolicki Uniwersytet Lubelski w latach zimnej wojny należał do grona nielicznych uczelni z Europy zdominowanej przez komunizm, które utrzymywały intensywne i ważne kontakty ze światem zachodnim. Ułatwieniem bez wątpienia był profil uczelni i jej związki z Kościołem katolickim. To jednak nie tłumaczy całości fenomenu tych kontaktów ani ich siły. Po 1945 r. istotną bowiem część społeczności katolickiej na Zachodzie stanowili polscy emigranci. Kościół w Polsce był postrzegany praktycznie przez wszystkich emigrantów jako ostoja tradycyjnych wartości, poddawana silnej presji politycznej przez władze PRL. KUL symbolizował specyficzny wymiar tego ucisku – wobec katolickiego szkolnictwa wyższego i niezależnej od władzy nauki. Utrzymywanie tych kontaktów było niezwykle trudne, ale pozwoliło przetrwać uniwersytetowi materialnie, rozbudować zbiory biblioteczne, a nawet zaistnieć w nauce światowej. Było to zasługą pojedynczych oddanych sprawie osób (np. księdza Antoniego Banaszaka), powoływanych w tym celu Towarzystw Przyjaciół KUL na całym świecie, jak również środowisk i instytucji, które – jak np. Instytut Literacki w Paryżu – widziały w niezależności KUL-u ważną i godną wsparcia wartość. Tekst niniejszy stanowi próbę zaprezentowania panoramy geografii miejsc, z których płynęła ta pomoc, jak i różnorodności jej form – stypendiów, przekazów pieniężnych, wsparcia materialnego, ułatwiania kontaktów ze światem zachodnim. To również dzięki temu KUL był w okresie zimnej wojny uczelnią tak wyjątkową.
EN
During the Cold War Catholic University of Lublin (KUL) belonged to a group of few universities in Europe subjugated by communism, which had intensive and important contacts with the Western world. The catholic character and strong ties with Catholic Church helped in this. But it doesn’t explain nor the whole phenomenon of those contacts either their strength. Since 1945 the important part of Catholic community in the West were Polish émigré. Almost all of them perceived Catholic in Poland as an anchor of traditional values which was under strong political pressure of the communist authorities. KUL symbolised specificity of this oppression – directed against catholic higher education as well as against independent research. Preservation of mentioned contacts was a hard task, but helped university to survive financially, to extend the library collections and even to become known in world science. All credit goes to individuals ready for sacrifice (like priest Antoni Banaszak), special societies of Friends of KUL all over the world as well as other milieus (among the Literary Institute in Paris), which saw in KUL’s independence a value worth support. This text is only an attempt to reconstruct the geography of places from which that support was received as well as diversity of types of that support: grants, money transfers, direct financial help, facilitation in contacts with Western researchers. This is also the reason why KUL was so extraordinary university of Cold War times.
first rewind previous Page / 1 next fast forward last
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.