Search results

1

Słownik jako tekst kultury

100%

Rudnicka E.

Język Polski

|

2016

|

vol. 96

|

issue 4

47-64

PL

Przedmiotem badań w artykule są słowniki ogólne języka polskiego i uwarunkowania kulturowe związane z ich tworzeniem oraz funkcjonowaniem. Celem rozważań jest wyraźne pokazanie, że słownik to nie tylko środek czy narzędzie służące dokumentacji i przekazywaniu informacji na temat języka, lecz także swoiste repozytorium doświadczenia zbiorowego danej społeczności. Autorka rozpatruje definicje tekstu kultury i dowodzi, że słownik można włączyć do tej kategorii. Dlatego też postuluje badanie i interpretowanie słowników w taki sposób, jak się to czyni w wypadku typowych tekstów kultury.

EN

The subject of the article are Polish national dictionaries and cultural factors associated with their preparation and functioning. The aim of the discussion is to demonstrate clearly that the dictionary is not only a tool for documentation and information on the language, but also a kind of repository of collective experiences of the community. The author examines the definitions of the text culture, and argues that the dictionary can be included in this category. Therefore, she calls for studying and interpreting dictionaries in the same way as we do with the typical texts of culture.

2

Recepcja tekstów kultury w erze postpisma. Analiza wybranych koncepcji

100%

Gwadera A.

Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy

|

2019

|

issue 4(58)

10-19

EN

The article attempts to critically analyse the futuristic projection of culture through the prism of its products in a technologically changing society. In the era of widespread digitisation, there is a significant decrease in readership, both in Poland and worldwide. Among the reasons for this, researchers unanimously mention new media. The analysis of the phenomenon of the space of films, series and the Internet allowed to create an alternative theory of the reception of cultural texts. Placing the theory of fiction (Arkadiusz Żychliński) and the hypothesis of the post-written era, in which the key element is the transfer of experiences (Jacek Dukaj) at the centre of the theory of fiction (Arkadiusz Żychliński) and the hypothesis of the post-written era, in which the key element is the transfer of experiences (Jacek Dukaj) is an attempt to create a new humanities (or the lack thereof) with its theoretical and methodological elements. An alternative view of the future allows for a critical, quasi-philosophical analysis of human actions.

PL

W artykule podjęto próbę krytycznej analizy futurystycznej projekcji kultury przez pryzmat jej wytworów w zmieniającym się technologicznie społeczeństwie. W dobie powszechnej cyfryzacji notowany jest znaczący spadek czytelnictwa zarówno w Polsce, jak i na świecie. Badacze wśród przyczyn tego stanu rzeczy zgodnie wymieniają nowe media. Analiza fenomenu przestrzeni filmów, seriali i Internetu pozwoliła na stworzenie alternatywnej teorii odbioru tekstów kultury. Postawienie w centrum teorii fikcji (Arkadiusz Żychliński) oraz hipoteza ery postpiśmiennej, w której kluczowym elementem jest transfer przeżyć (Jacek Dukaj), stanowi próbę kreowania nowej humanistyki (lub też jej braku) wraz z jej elementami teoretycznymi i metodologicznymi. Alternatywne spojrzenie na przyszłość pozwala na krytyczną, quasi-filozoficzną analizę poczynań człowieka.

3

Recepcja tekstów kultury w erze postpisma. Analiza wybranych koncepcji

100%

Gwadera A.

Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy

|

2019

|

issue 4(58)

10–19

PL

W artykule podjęto próbę krytycznej analizy futurystycznej projekcji kultury przez pryzmat jej wytworów w zmieniającym się technologicznie społeczeństwie. W dobie powszechnej cyfryzacji notowany jest znaczący spadek czytelnictwa zarówno w Polsce, jak i na świecie. Badacze wśród przyczyn tego stanu rzeczy zgodnie wymieniają nowe media. Analiza fenomenu przestrzeni filmów, seriali i Internetu pozwoliła na stworzenie alternatywnej teorii odbioru tekstów kultury. Postawienie w centrum teorii fikcji (Arkadiusz Żychliński) oraz hipoteza ery postpiśmiennej, w której kluczowym elementem jest transfer przeżyć (Jacek Dukaj), stanowi próbę kreowania nowej humanistyki (lub też jej braku) wraz z jej elementami teoretycznymi i metodologicznymi. Alternatywne spojrzenie na przyszłość pozwala na krytyczną, quasi-filozoficzną analizę poczynań człowieka.

EN

The article attempts to critically analyse the futuristic projection of culture through the prism of its products in a technologically changing society. In the era of widespread digitisation, there is a significant decrease in readership, both in Poland and worldwide. Among the reasons for this, researchers unanimously mention new media. The analysis of the phenomenon of the space of films, series and the Internet allowed to create an alternative theory of the reception of cultural texts. Placing the theory of fiction (Arkadiusz Żychliński) and the hypothesis of the post-written era, in which the key element is the transfer of experiences (Jacek Dukaj) at the centre of the theory of fiction (Arkadiusz Żychliński) and the hypothesis of the post-written era, in which the key element is the transfer of experiences (Jacek Dukaj) is an attempt to create a new humanities (or the lack thereof) with its theoretical and methodological elements. An alternative view of the future allows for a critical, quasi-philosophical analysis of human actions.

4

Semiotyka gestów rytualnych – kilka uwag o metodzie badawczej

100%

Kraczoń K.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2013

|

vol. 4

|

issue 4

089-103

EN

Semiotics of Ritual Gestures: Some Observations on the Research Method

5

António Feijó i Leopold Staff – poetyckie wizje Orientu na tle polsko-portugalskich relacji literackich i kulturalnych (od parnasizmu do palimpsestu)

100%

Kalewska A.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria

|

2021

|

vol. 21

167-200

EN

The article aims to discuss the Chinese culture inspirations in Polish and Portuguese modernist poetry. In the context of Polish-Portuguese literary relationships, late Romantic, Symbolic, Parnassianism-related and Oriental tendencies are presented in the works of a Portuguese poet Antón Feijó (1859-1917), with references to a selected aspect of Leopold Staff’s works (1878-1957). A historical-literary analysis is accompanied by literary and cultural comparative studies. Within the comparative method of presenting the Parnassian palimpsests, as 'The Chinese Lyric Book' ('Cancioneiro Chinês', 1890) by António Feijó and 'Chinese Flute' ('Fletnia chińska', 1922) by Leopold Staff are categorised, the thesis about the independent status of the works in question was built. Modernist visions of the Orient, understood to date a paraphrase or an adaptation of Chinese poetry read in translations from French, gain the status of original works. In view of blurring the differences between the European adaptations - Portuguese poem and Polish poetic prose, based on Oriental motifs drawn from two different French sources (translations): Judith Gautier’s and Franz Touissant’s works - and the Chinese original, the methodological approach to the text as to a palimpsest is justified. Feijó’s “Chinese Poetry” and Oriental poetic landscapes in Staff’s prose are therefore independent literary works, analysed in parallel, as mirror reflections of the fascination with the Orient’s culture. The literary works in question fully deserve the title of cultural texts, the recipient of which will be a Polish reader, a lover of poetry inspired by French Parnassianism.

6

PROFESOR CZESŁAW ROBOTYCKI (1944–2014)

100%

Święch J.

Muzealnictwo

|

2014

|

vol. 55

246-248

EN

A renowned ethnologist and culture anthropologist, prof. dr hab. Czesław Robotycki unexpectedly passed away on January 19, 2014 in Cracow. Born on November 2, 1944 in Radomyśl nad Sanem, he graduated in ethnography from the Faculty of Philosophy and History of the Jagiellonian University, at the Department of Slavic Ethnography in 1968, where he was then serving as an adjunct. Spending his entire professional life with the Jagiellonian University, he obtained his PhD degree (1997), habilitation (1993) and professor title (1999) there. Scientific achievements of professor Czesław Robotycki comprise of almost 150 publications, including: three individual monographs in the field of ethnology, cultural anthropology and museology. He received recognition among museum experts from Poland as an eminent lecturer – and in the years 2012-2014 the Head – of the Postgraduate Studies in Museology at the Jagiellonian University. According to professor Robotycki, museums as institutions and museum exhibitions are part of the cultural canon, where self-reports (texts on culture) are developed. He considered ethnographic museums and exhibitions as the same cultural text as other canonical, e.g. academic texts. Moreover, he claimed that these institutions are able – by using ethnomethodological concepts – to convincingly illustrate the processes of cultural democratization (i.e. a permanent division into high and low culture) through presentation of the most volatile aspects of everyday life: customs, subcultures, kitsch, things rejected by elites – everything that creates our day-to-day visual environment and the atmosphere of a place. According to professor Robotycki, museums should be considered as places where not only physical objects (which is obvious) but also ideas are stored.

PL

19 stycznia 2014 r. zmarł nagle w Krakowie prof. dr hab. Czesław Robotycki – wybitny etnolog i antropolog kultury. Profesor urodził się 2 listopada 1944 r. w Radomyślu nad Sanem. W 1968 r. ukończył studia w zakresie etnografii na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, w Katedrze Etnografii Słowian i został tam zatrudniony na stanowisku asystenta. Całe zawodowe życie Profesora związane było z Uniwersytetem Jagiellońskim. W tej uczelni doktoryzował się (1997), uzyskał habilitację (1993) oraz otrzymał profesurę tytularną (1999). Na bogaty dorobek naukowy prof. Czesława Robotyckiego składa się blisko 150 publikacji, w tym: trzy samodzielne, książkowe opracowania monograficzne z zakresu etnologii, antropologii kulturowej i muzealnictwa. W środowisku polskich muzealników zyskał uznanie jako znakomity wykładowca Podyplomowego Studium Muzeologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz jego kierownik w latach 2012–2014. Muzea, zdaniem Profesora, jako instytucje i prezentowane w nich ekspozycje należą do kanonu kultury. Są miejscami, w których dokonuje się samoopisu – wytwarza się teksty o kulturze. Muzea etnograficzne i znajdujące się w nich kolekcje postrzegał jako taki sam tekst kulturowy, jak inne teksty z poziomu kanonicznego, np. naukowy. Wskazywał, że właśnie w tego typu placówkach, przy zastosowaniu koncepcji etnometodologicznych, można przekonywująco ilustrować procesy demokratyzowania się kultury – zaniku trwałego podziału na kulturę wysoką i niską, poprzez prezentację zjawisk życia codziennego, tak ulotnych, jak: obyczajowość, subkulturowość, kicz, rzeczy odrzucone przez elity – wszystko to, co tworzy nasze codzienne otoczenie wizualne i nastrój miejsca. Przekonywał, że we współczesnych sposobach odczytywania muzeów, powinniśmy widzieć je nie tylko jako miejsca deponowania rzeczy – co jest oczywiste – ale również idei.

7

Scenariusze i listy dialogowe „Dekalogu” Krzysztofa Kieślowskiego jako teksty kultury na zajęciach z cudzoziemcami

100%

Jelonkiewicz M., Warszawski U.

Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców

|

2011

|

vol. 18

PL

Projekcja filmu, jego omówienie, streszczenie fabuły i analiza problemów przedstawionych w scenariuszu to ważne elementy edukacji kulturowej i językowej cudzoziemców w procesie poznawania języka i kultury obcego kraju. Szczególnie ważne jest prezentowanie filmów znanych reżyserów, których artystyczne dokonania gwarantują silne przeżycia i emocje, a przy tym wysoki poziom artystyczny. Do takich reżyserów należy Krzysztof Kieślowski. Jego filmy należą dziś do kultowych, są znane w kraju i za granicą. Lektura scenariuszy może być dopełnieniem projekcji filmowej i stanowi połączenie zajęć kulturowych z nauką języka.

EN

Film screening, discussing it, summarizing the plot, and analyzing the problems presented in the screenplay can be important elements of teaching language and culture to foreigners. It is necessary to show films by the directors who guarantee high artistic level. Krzysztof Kieślowski surely is such a director. His films are considered cult films in Poland and abroad. Reading of his screenplays can be an additional element of a class based on a film screenings. During such a lesson, we can put cultural education together with teaching the language.

8

Kształcenie świadomego odbiorcy kultury w gimnazjum

80%

Żurek S. J.

Edukacja

|

2015

|

issue 3(134)

98–113

PL

W artykule przedstawiono cząstkowe wyniki badania „Dydaktyka literatury i języka polskiego w gimnazjum w świetle nowej podstawy programowej” przeprowadzonego wśród uczniów klas 1–3 gimnazjum, ich nauczycieli polonistów, bibliotekarzy, szkolnych pedagogów oraz rodziców w roku szkolnym 2012/2013 na terenie województwa mazowieckiego, lubelskiego, świętokrzyskiego, małopolskiego i podkarpackiego. Jego celem było sprawdzenie stopnia wdrażania podstawy programowej na III etapie nauczania. Dane zbierano metodami ilościowymi (ankiety, testy) i jakościowymi (wywiady, obserwacje lekcji). Tekst pokazuje, w jaki sposób kształtowane jest świadome odbieranie kultury (promocja kultury w szkole, analiza i interpretacja różnych tekstów kultury, pozaszkolna aktywność kulturowa uczniów) w środowisku szkolnym i pozaszkolnym. Z badań wynika, że współczesna szkoła w niewielkim stopniu kształtuje ucznia jako świadomego odbiorcę kultury, co jest jednym z głównych celów edukacji polonistycznej, a gimnazjaliści w zdecydowanej większości opierają się na rodzinnym kapitale kulturowym.

EN

The paper presents partial results from research conducted in the school year 2012/2013 in lower-secondary schools in five voivodeships of south-east and central Poland. The aim of the study was to examine progress in the introduction of the new core curriculum. Students, teachers of Polish language, librarians and head-teachers were asked to reply to a questionnaire about reception of the Arts. The methods used were both quantitative (tests, questionnaires) and qualitative (interviews, scrutiny of classes). The article describes approaches to modeling the conscious reception of the Arts, in- and out-of-school, in the community. Results indicated that schooling in Poland failed to develop young people in this way, otherwise considered one of the most important aims of education in the humanities. The majority of students at lower-secondary schools reflected only their familial cultural capital.

9

Film jako forma apokryficzna? O „Komunii” i „Bożym Ciele” – uwagi nie tylko filmoznawcze

80%

Jazdon M., Kaźmierczak M.

Pamiętnik Literacki

|

2022

|

vol. 113

|

issue 1

131-154

PL

Autorzy artykułu proponują wykorzystanie apokryfu jako użytecznego narzędzia w analizie i interpretacji filmu. „Komunia” (film dokumentalny w reżyserii Anny Zameckiej z roku 2016) i „Boże Ciało” (obraz Jana Komasy z roku 2019) służą tutaj jako przykłady formy apokryficznej we współczesnej kulturze. Autorzy pracy stoją na stanowisku, że formy apokryficzne zmieniają medium, lecz mimo to nadal pokazują chęć tworzenia alternatywnych form myślenia o religii. Film, rozumiany jako medium literatury, stanowi źródło ukrytych lub zapomnianych przedstawień głównych dyskursów religijnych. W tym kontekście myślenie potoczne jest dominującą formą poznania.

EN

The authors of the article introduce the apocryphal form as a useful tool in analysis and interpretation of the film. “Komunia” (“Communion”) (a documentary directed by Anna Zamecka, 2016) and “Boże Ciało” (“Corpus Christi”) (a feature film directed by Jan Komasa, 2019) are the examples of the apocryphal form in contemporary culture. The authors are of the opinion that the apocryphal forms change medium but even so they reflect the will of creation alternative forms of thinking about religion. The film, treated as a medium of literature, is a source of hidden or forgotten representations of dominant religious discourses. Colloquial thinking is a dominant form of cognition in this context.

10

„Gorzkie żale” w odbiorze licealistów

71%

Łazarska D.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria

|

2020

|

vol. 20

355-368

RU

The starting point of the article is a cluster of reflections on the interdisciplinary potential of 'Lenten Lamentations' (Gorzkie żale). Subsequently, the text moves on to present the arrangement, methodology and foundations of empirical studies conducted in the year 2017 among a group of high school students from grades 1–3, who were put in charge of two tasks. In the first one they were supposed to say what the service of 'Lenten Lamentations' meant to them. The other one, which was an analysis of specific hymns from the liturgy, examines the impact of their lyrics on the students. The gathered material, which is very rich, makes it possible to assume a number of analytical approaches. The present article concentrates only on discussing a handful of selected results. The conclusions concern methods and ways of reading texts of culture in Polish literature classes.

PL

The starting point of the article is a cluster of reflections on the interdisciplinary potential of 'Lenten Lamentations' (Gorzkie żale). Subsequently, the text moves on to present the arrangement, methodology and foundations of empirical studies conducted in the year 2017 among a group of high school students from grades 1–3, who were put in charge of two tasks. In the first one they were supposed to say what the service of 'Lenten Lamentations' meant to them. The other one, which was an analysis of specific hymns from the liturgy, examines the impact of their lyrics on the students. The gathered material, which is very rich, makes it possible to assume a number of analytical approaches. The present article concentrates only on discussing a handful of selected results. The conclusions concern methods and ways of reading texts of culture in Polish literature classes.

11

Znaczenie jednostki leksykalnej a tekst precedensowy

71%

Kilkiewicz A.

Język Polski

|

2020

|

vol. 100

|

issue 2

20-32

PL

Tematem artykułu są procesy modyfikacji znaczenia leksykalnego pod wpływem użycia wyrazów w tekstach precedensowych (jako tekstach kultury). Pojęcie tekstów precedensowych autor przejął za J.N. Karaułowem, autorem koncepcji semantyki kulturowej. W związku z tym są rozpatrywane trzy typy procesów: apelatywizacja, egzemplifikacja i reinterpretacja. Pierwszy proces realizuje się w postaci deonimizacji, która ma różne stopnie nasilenia: maksymalny – w wypadku utraty statusu nazwy własnej, minimalny – w wypadku aluzji i reminiscencji. Egzemplifikacja pojęcia ogólnego umożliwia oddziaływanie na emocje adresata, a także wpływa na funkcję pragmatyczną wypowiedzenia. Reinterpretacja polega na zawężeniu pojęciu leksykalnego, co wiąże się z dodatkowym nacechowaniem aksjologicznym wyrazu.

EN

The topic of this article is the processes of modification of lexical meaning due to the use of words in precedent texts (as texts of culture).The author adopted the concept of precedent texts from J.N. Karaulov, the author of the concept of cultural semantics. Therefore, three types of processes are considered: appellativization, exemplification and reinterpretation. The first process is implemented in the form of deonymization, which has various degrees of severity: one maximal in the event of loss of the proper name status, one minimal in the event of allusions and reminiscences. The exemplification of the general concepts has an impact on the addressee’s emotions and also affects the pragmatic function of the sentence. Reinterpretation consists in narrowing the lexical concept, which is additionally associated with axiological meaning of the word.

Refine search results

Słownik jako tekst kultury

Recepcja tekstów kultury w erze postpisma. Analiza wybranych koncepcji

Recepcja tekstów kultury w erze postpisma. Analiza wybranych koncepcji

Semiotyka gestów rytualnych – kilka uwag o metodzie badawczej

António Feijó i Leopold Staff – poetyckie wizje Orientu na tle polsko-portugalskich relacji literackich i kulturalnych (od parnasizmu do palimpsestu)

PROFESOR CZESŁAW ROBOTYCKI (1944–2014)

Scenariusze i listy dialogowe „Dekalogu” Krzysztofa Kieślowskiego jako teksty kultury na zajęciach z cudzoziemcami

Kształcenie świadomego odbiorcy kultury w gimnazjum

Film jako forma apokryficzna? O „Komunii” i „Bożym Ciele” – uwagi nie tylko filmoznawcze

„Gorzkie żale” w odbiorze licealistów

Znaczenie jednostki leksykalnej a tekst precedensowy