Search results

1

Radykalny weganizm osób kolorowych

100%

Poks M.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2018

|

issue 38

EN

This essay problematizes the complicated relationship between speciesist and racist oppression. Even though the lived experience of exploitation and the long struggle for justice and rights makes racialized groups especially sensitive to the suffering of the Other, the link between human and non-human animals’ interests is, suprisingly, not so easy to make. Things are additionally complicated by the fact that veganism is usually perceived as a white, privileged lifestyle, therefore culturally alienating to people of color. This sense of alienation can be explained by the interiorization of colonial notions of identity, which label people of color as „natural meateaters”. The goal of radical vegans of color, a group of activists rapidly gaining visibility, is to dismantle the colonial matrix of power and struggle for a world free of all forms of oppresion. This essay attempts to present their ideological positions.

PL

Niniejszy esej podnosi kwestię skomplikowanych związków między szowinizmem gatunkowym i rasizmem. Podczas gdy wyostrzona wrażliwość na cierpienie słabszego i doświadczenia w walce o równouprawnienie społeczne powinny pomagać przerzucić pomost między interesami skolonizowanych zwierząt ludzkich i pozaludzkich, w świadomości kolorowych mieszkańców społeczeństw osadniczych weganizm postrzegany jest zazwyczaj jako styl życia uprzywilejowanego białego człowieka - kolonizatora. Na skutek uwewnętrznienia kolonialnych koncepcji tożsamości praktykujący kolorowy weganin czuje się często wyobcowany ze swojej własnej kultury. Do demontażu matrycy kolonialności i solidarnej walki o świat wolny od wszelkich form opresji nawołują najbardziej w ostatnich latach aktywni kolorowi weganie. Analizie ich poglądów poświęcona jest główna część eseju.

2

Zmieniający się kanon literatury amerykańskiej a kwestia amerykańskiej tożsamości: ponad pół wieku debat i kontrowersji

80%

Dobosiewicz I.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2017

|

issue 35

EN

[for abstract in Polish, scroll down] Ilona DobosiewiczUniversity of OpoleThe Changing Canon of American Literatureand the Question of American Identity:Over Half a Century of Debate and ControversyAbstract: The article discusses the ways in which political and cultural revolution in the 1960s together with such social practices as university open admissions and affirmative action have changed the canon of American literature. It presents the factors that have led to the broadening of the canon and argues that the evolving canon of American literature no longer constructs a teleological meta-narrative of a unified tradition but instead reflects the ways in which multiple traditions and cultures engage in a dialog and influence one another.Keywords: literary theory, cultural theoryAbstrakt: Artykuł omawia zmiany jakie zachodziły w postrzeganiu pojęcia kanonu literatury amerykańskiej w wyniku rewolucji politycznej i obyczajowej lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku oraz takich praktyk społecznych jak uniwersytecka polityka otwartych drzwi i akcja afirmatywna. Pokazje jakie czynniki doprowadziły do rozszerzenia kanonu i wskazuje, że obecny kanon literatury amerykańskiej nie konstruuje już teleologicznej meta-narracji dotyczącej jednolitej tradycji, ale pokazuje w jaki sposób różnorakie tradycje i kltury wchodzą ze sobą w dialog i wzajemnie na siebie oddziaływują.Słowa klucze: teoria literatury, teoria kultury

PL

[for abstract in Polish, scroll down] Ilona DobosiewiczUniversity of OpoleThe Changing Canon of American Literatureand the Question of American Identity:Over Half a Century of Debates and ControversiesAbstract: The article discusses the ways in which political and cultural revolution in the 1960s together with such social practices as university open admissions and affirmative action have changed the canon of American literature. It presents the factors that have led to the broadening of the canon and argues that the evolving canon of American literature no longer constructs a teleological meta-narrative of a unified tradition but instead reflects the ways in which multiple traditions and cultures engage in a dialog and influence one another.Keywords: literary theory, cultural theoryAbstrakt: Artykuł omawia zmiany jakie zachodziły w postrzeganiu pojęcia kanonu literatury amerykańskiej w wyniku rewolucji politycznej i obyczajowej lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku oraz takich praktyk społecznych jak uniwersytecka polityka otwartych drzwi i akcja afirmatywna. Pokazje jakie czynniki doprowadziły do rozszerzenia kanonu i wskazuje, że obecny kanon literatury amerykańskiej nie konstruuje już teleologicznej meta-narracji dotyczącej jednolitej tradycji, ale pokazuje w jaki sposób różnorakie tradycje i kltury wchodzą ze sobą w dialog i wzajemnie na siebie oddziaływują.Słowa klucze: teoria literatury, teoria kultury

3

Kształtowanie tożsamości awatara w grach komputerowych. Studium komputerowych adaptacji Waldena Henry'ego D. Thoreau

70%

Tomczak I., Stachura P.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2018

|

issue 37

EN

Izabela Tomczak and Paweł StachuraAdam Mickiewicz University in PoznańPolandShaping the Avatar Identity in Computer Games A Study in Game Adaptations of Henry David Thoreau’s WaldenAbstract: The article discusses possibilities of character building in computer games, which for many gamers is a way of expressing and modifying their own identity. Games differ in the degree of freedom given to a gamer in shaping the identity of the in-game character, or avatar, and in many games avatar-formation is an important part of game structure, providing a lot of game satisfaction, and requiring as much time and involvement as the game-play itself. The games under discussion are adaptations of H.D. Thoreau’s Walden. The choice of games stems from the observation that identity, freedom, and limitation are important themes of Thoreau’s work, which is reflected in the games under discussion. The three games discussed in the article are, thus, treated as modernist and postmodernist readings of a literary text, giving the reader/gamer more or less limited possibilities of shaping the character/avatar. Keywords: cultural theory, Henry David Thoreau, Walden, videogames

PL

For an abstract in English, scroll down.Artykuł omawia możliwości kształtowania postaci w grach komputerowych, dla wielu graczy jest to możliwość wyrażenia i modyfikacji własnej tożsamości. Gry różnią się bardzo swobodą, jaką gracz ma przy kształtowaniu tożsamości postaci-awatara, którą gra, przy czym w wielu współczesnych grach jest to ważna część struktury gry, dostarczająca graczom dużo satysfakcji i wymagająca od nich równie dużo czasu i zaangażowania, co sam proces gry. Omówione gry to komputerowe adaptacje dzieła Walden Henry'ego Davida Thoreau. Dobór przykładowych gier jest uzasadniony tym, że tożsamość, wolność i ograniczenie to ważne tematy dzieła Thoreau, znajdujące swoje odzwierciedlenie w grach opartych na tekście. Trzy omawiane gry zostały zatem potraktowane jako modernistyczne i postmodernistyczne odczytania tektstu literackiego, dające mniej lub bardziej ograniczone możliwości kształtowania postaci-awatara gracza.The article discusses possibilities of character building in computer games, which for many gamers is a way of expressing and modifying their own identity. Games differ in the degree of freedom given to a gamer in shaping the identity of the in-game character, or avatar, and in many games avatar-formation is an important part of game structure, providing a lot of game satisfaction, and requiring as much time and involvement as the game-play itself. The games under discussion are adaptations of H.D. Thoreau's Walden. The choice of games stems from the observation that identity, freedom, and limitation are important themes of Thoreau's work, which is reflected in the games under discussion. The three games discussed in the article are, thus, treated as modernist and postmodernist readings of a literary text, giving the reader/gamer more or less limited possibilities of shaping the character/avatar.

4

Er(r)go...

61%

Kalaga W.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2017

|

issue 34

EN

Er(r)go… , difficult, difficult times for the humanities, “frail and divided within,” difficult for literary studies, bound by “an ontological corset.” And then, the theoretical impasse: the question about the epistemological potential of the poststructuralist paradigm. Farewell to Derrida? The French theory – an American construct. How to think: ahead or backwards? And Nietzsche is best treated with Nietzsche. Is “prosopopeia of another’s tongue” leading us towards or away from the humanities?Turns, paradigm changes, turns, returns – with corrections – and best of all, a turn away from all turns and a return to philology. The appetite for philology and close-reading is growing. Read, one must read and observe texts in the world. Here arises a dispute over the reading distance – which kind of reading is superior? Close, long, or perhaps middle-distance? And how to distinguish literature from the description of soil erosion in Nebraska? Ask Eagleton. And what if interpretation is an expression of naivety and exaltation? Get to work, literary studies! To work as a text-process, not merely a text-result, to writing, not merely to reading. Here lies the pleasure of pre-texts, consorting with the draft, surrounded by fore-texts, draft projections, draft pre-incarnations of the text, draft close-reading, studying the draft, draft history of the text, meta-draft research and Polish draft studies. The genetics of text and genetics of prints; the flowing and ebbing of meaning, hermeneutics of invention, uncertain determinations. The responsibility of “the I-who-reads” towards the “I-who-is-read.” In the meantime, the death of a professional critic, because who needs literary criticism today? Social redundancy? Where are the critics who understand their task as metaphysical – as serving the word of the Other? In their place, weak professionalism. Atrophy of literary communication, a deluge of quasi-literary works, pauperization of the readers’ competence. So, the idiom of slack (for masses), or a voice of reflection? “A vigorous corpse” in the gray zone between the market and the university. Liberation? But, at the end of the day, the return to centralism.Birth of the author, when was that? And now, after his own death, the author finally returns (the assassin resting in his grave for years). It is now possible to peep on the writer in a closed room, as if in a psycho-anthropological laboratory, and search for the universal laws of human creativity. But one must be careful: after death, the archive is not a workshop; a workshop is always dynamic. Herbert’s vertical notes and the “spreading of the great parable,” five loose pages, Nepenthes Family and Linnaeus, and earlier, a notebook. “Revisionary expanse” of Virginia Woolf’s archive. McLuhan, Gutenberg and a typographical man. Packaged doses of philosophy, the book as a very problematic device and a fatal medium. McLuhan talks to Playboy reporter and Pascal lies down on the Gutenbergian Procrustean bed to torture his own spirit. A fractioned man, dismembered by the alphabet, sliced into pieces by print. Streams of knowledge, like grape must, flowing from under the press (printing one, naturally).And here and there, semiotic absolutism, theoretical dogmatism, the hope of saving one’s own name, cultural recontextualisations, a young wife and ridiculous interpretative errors, cultural studies over copyright, doxa as the voice of the people, medialised and mediatised mind of don Quixote, the art of textual analysis like folk dancing, becoming similarly extinct, a sovereign reader, a pink pirate and the praise of the unproductive. And the subject is travelling from Silesia to Warsaw through Ustrzyki Dolne.The present issue is guest-edited by Professor Adrian Gleń from the University of Opole, Poland.Wojciech Kalaga

5

Jakiego literaturoznawstwa potrzebujemy? Uwagi wstępne

61%

Gleń A.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2017

|

issue 34

EN

Introductory remarks on the literary scholarship in the future: prolegomena to the questions raised in the present issue of Er(r)go.

PL

An introductory reflection upon the literary scholarship of the future.

6

Lewacka sałata. Ekonomiczne aspekty weg*anizmu

61%

Alicja Węcławiak A.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2019

|

issue 38

EN

Vegetarianism is – simply speaking – not eating meat. Veganism is a bit more radical option – it is not just not eating meat, but generally animal products: eggs, milk, dairy products, honey. These are relatively simple definitions for these types of diets. However, the problem begins when we define vegetarianism or veganism as a type of diet. Vegetarianism and veganism are therefore not only related to food, we can already speak of a certain lifestyle understood primarily as “the size and form of consumption.” In my article I want to follow the motives behind choosing this type of diet and to reflect not only on the health but also on the cultural aspects of veganism. There are more and more vegetarian and vegan products, new restaurants and fast food restaurants, if not completely vegetarian or vegan, at least including meatless or simply vegetable dishes in their menu. Multitudes of forums and online communities, YouTube channels and blogs with vegetable recipes are multiplying. All this lets us wonder whether the vegetarian/vegan diet has become something of a fashion that will soon pass or whether there are other reasons, and if so, what these reasons are.

PL

Wegetarianizm to – najkrócej rzecz ujmując – niejedzenie mięsa. Weganizm jest nieco bardziej radykalną opcją – to nie tylko niespożywanie mięsa, ale generalnie produktów zwierzęcych: jajek, mleka, nabiału, miodu. Są to stosunkowo proste definicje dla tych rodzajów diet. Problem zaczyna się jednak już wtedy, kiedy określimy wegetarianizm czy weganizm rodzajem diety. Wegetarianizm i weganizm nie jest więc jedynie związany z jedzeniem, można mówić tu już o pewnym stylu życia rozumianym przede wszystkim jako „rozmiary i forma konsumpcji”. W swoim wystąpieniu chcę prześledzić pobudki, jakie stoją za wyborem tego rodzaju diety – zdrowie stanowi jedną z nich – a także poddać refleksji nie tylko zdrowotne, ale także kulturowe aspekty weg*anizmu. Na rynku obecnych jest coraz więcej produktów wegetariańskich i wegańskich, z dużą częstotliwością powstają też nowe restauracje, a nawet lodziarnie czy fast foody, o ile nie całkowicie wege lub wega, o tyle włączające do swojego menu potrawy bezmięsne czy po prostu warzywne. Mnożą się wege fora i społeczności internetowe, kanały na YouTube oraz blogi z przepisami kuchni roślinnej. Wszystko to pozwala zastanawiać się, czy dieta wege/wega stała się czymś w rodzaju mody, która w niedługim czasie przeminie czy też przemawiają za tym także inne względy, a jeśli tak, to jakie.

7

ER(R)GO nr 36 (1/2018) - utopie/iluzje/pragnienia (pod redakcją gościnną Beaty Wojewody)

61%

Er(r)go R.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2018

|

issue 36

EN

Full text of ER(R)GO nr 36 (1/2018) - utopias/illusion/longings (guest edited by Beata Wojewoda)

PL

The complete issue of ER(R)GO nr 36 (1/2018) - utopie/iluzje/pragnienia (guest edited by Beata Wojewoda)

8

Nota o książce Art as Compassion: Bracha L. Ettinger

61%

Kisiel A.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2016

|

issue 33

EN

This critical note focuses on Art as Compassion: Bracha L. Ettinger, edited by Catherine de Zegher and Griselda Pollock. The book is divided into six essays on numerous aspects of art and theory by Bracha L. Ettinger: an artist, psychoanalyst, member of the Second Generation after the Holocaust, and founder of matrixial theory.

PL

Przedmiotem niniejszej noty jest Art as Compassion: Bracha L. Ettinger pod redakcją Catherine de Zegher i Griseldy Pollock. Książka ta składa się z sześciu esejów traktujących o różnych aspektach działalności artystycznej i teoretycznej Brachy L. Ettinger - artystki, psychoanalityczki, członkini Drugiego Pokolenia po Holokauście i twórczyni teorii macierzy.

9

ER(R)GO nr 35 (2/2017) - kanon – ideologia – wartość

61%

Er(r)go R.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2017

|

issue 35

EN

Er(r)go… ,wars for the canon: timeless wisdom or a legitimization of social order? Canon warrants and symbolically represents the imagined unity of a nation and its universal humanist values – such is the military potential of culture. Spivak: „Canons secure institutions to the same degree as institutions secure canons.” Hermeneutics of suspicion and a selective tradition of canon, with a pinch of social justice. Indians reject rationalism and linearity, redefinitions and paradigm changes are thus necessary. Perhaps canon as an intercultural dialogue: a white American, slave narratives and Indians’ ecosystemic, non-anthropocentric vision of the world, and also gender, other races, mixed breeds, diversity, and Jhumpa Lahiri. What about aesthetics? Ethics? Best to replace canon with canon without smoothing out the rough grain of politics and history. Synchronic and diachronic multiplication of canon.Further on, Różewicz’s exits: beyond collectivism, beyond singularity, beyond avant-garde, out of himself into nothing. Autotelic, indeterminate, elusive Różewicz. Repeated and inconclusive disappearance. Różewicz’s recycling and outrageously young poets. Różewicz as a letter of the poetic alphabet, and a paradoxical rigorist, and a realist, and a moralist, and the destroyer of canons, a wanderer through the spaces of canons reversed. And, at the end of the day, “there is no exit.” There is “poetry of trash dumps.” And is poetry actually edible, or not? Fairy tale registers and the glocalization of fairy tales. Do fairy tales have their canon? Fairy tale narratives and re-narratives. Hansel and Gretel, Little Red Riding Hood, and Snow White frolic in the canon. Little Red Riding Hood dies and defeats two wolves. Mother-in-law devours the children of the Sleeping Beauty, father forces Cinderella to marry him, little pigeons peck out her stepsisters’ eyes (only one each), Gretel stabs Baba Yaga with a knife and Hansel persuades the giant to cut the throats of his own children, and can become an SS-Mann at last. And ultimately, one can make money on fairy tales.What is the odour of being? Better not to smell. Cibulka with a bandaged penis – unrestrained creativity. Primal excess, danse macabre, self-aggression, obscenity, iconoclasm, scatology, killing animals. A kick in the butt of perverted dwarves and knödel fight in Vienna. A ban on monogamy. Murder is art: someone butchers a pig in bed. We are looking at a cheap landschaft of a mythical land of happiness with brown past. Orgy as a sacrament of existence. Visual grammar – body as intention, event, result. What of the soul? Do frogs have souls? Does a soul have gender? Aesthetization of a woman, who does not know metaphysics. Women’s sharp minds – ignorance does not lead to salvation. To have time or to live it? The spacing of time and the timing of space. The culture of a nanosecond – network as a detemporalized successor of the clock; eternal present; time as a frozen river. And in the knot of the tale, the protagonist can meet himself. How to record a tape for one’s younger self and how to warn it? Rigorous logic in an impossible plot, and the subject – a shuffled pile of photographs. Cliffordian ethics of belief, evidentialism, epistemic audacity, beliefs, meta-beliefs, sub-beliefs, ei incumbit probatio qui dicit, non qui negat, a mountaineer’s leap over the chasm and the salvation of people on Earth. The canon of computer games; good games need no saving, as they save themselves, poor games should not be saved. Curious: when it becomes part of the canon, a work dies and ceases to exist; a work which does not belong to the canon dies and ceases to exist. Illusions of choice.Wojciech Kalaga

PL

Full text of the complete issue of the journal

10

Nota krytyczna o książce Sanctuary for All Life: The Cowbala of Jim Corbett

61%

Poks M.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2017

|

issue 35

EN

A critical note on the book:Jim Corbett, Sanctuary for All Life: The Cowbala of Jim Corbett (Berthoud, Co: Howling Dog Press, 2005), pp. 328.

PL

A critical note on the book:Jim Corbett, Sanctuary for All Life: The Cowbala of Jim Corbett (Berthoud, Co: Howling Dog Press, 2005), pp. 328.

11

Strona tytułowa i spis treści

61%

ER(R)GO R.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2012

|

issue 1-2(24-25) interiory/eksteriory (pod gościnną redakcją Zbigniewa Białasa i Pawła Jędrzejki)

1-4

XX

Title page, contents

12

Kultura fizyczna a kultura – rozważania teoretyczne

61%

Kobierecki M. M.

Zeszyty Naukowe Zbliżenia Cywilizacyjne

|

2016

|

vol. 12

|

issue 1

116-143

PL

Celem artykułu jest analiza terminu kultura fizyczna jako istotnego elementu szerszej kultury. W polskim piśmiennictwie naukowym pojęcie to nie zawsze jest rozpatrywane z perspektywy jego związków z ogólną kulturą, pojawiają się wręcz opinie, iż nie należy zaliczać go do kultury. Główną tezę artykułu stanowi stwierdzenie, iż kultura fizyczna stanowi część ogólnej kultury i w oparciu o nią powinna być rozpatrywana. Podjęta zostanie także próba odpowiedzi na pytanie dotyczące powodów braku zgody odnośnie tak fundamentalnego zagadnienia, jak związek pomiędzy kulturą fizyczną a kulturą.

EN

The aim of the article is to analyze the term physical culture as an important element of culture in general. In Polish scientific literature the term is not always considered from the perspective of its association with culture. There are even views that it should not be regarded as a part of it. According to the main hypothesis, physical culture is an element of culture in general. An attempt to answer the question about the reasons for lack of consensus concerning such a fundamental issue as the association between culture and physical culture will also be conducted.

13

ER(R)GO nr 37 (2/2018) - maska/pseudonim/awatar

51%

Er(r)go R.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2018

|

issue 37

EN

Full issue of ER(R)GO No. 37 (2/2018) - mask/pseudonym/avatar

PL

Full issue ER(R)GO No. 37 (2/2018) - mask/pseudonyn/avatar

14

Lech Witkowski, Humanistyka stosowana. Wirtuozeria, pasje, inicjacje. Profesje społeczne versus ekologia kultury (Nota o książce)

51%

Jędrzejko P.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2019

|

issue 38

181-184

PL

Nota krytyczna na temat książki Lecha Witkowskiego pt. Humanistyka stosowana. Wirtuozeria, pasje, inicjacje. Profesje społeczne versus ekologia kultury. Wydawnictwo Impuls i Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej, Kraków 2018. Oprawa twarda, 790 stron.

EN

A critical note on Lech Witkowski's book Humanistyka stosowana. Wirtuozeria, pasje, inicjacje. Profesje społeczne versus ekologia kultury. Wydawnictwo Impuls i Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej, Kraków 2018. Hard cover, 790 pages.

15

Er(r)go...

51%

Kalaga W.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2018

|

issue 36

EN

Wojciech KalagaInstitute of English Cultures and LiteraturesFaculty of PhilologyUniversity of Silesia in KatowicePoland Er(r)go…,ou-topos, a non-place, or perhaps, eu-topos, a good place? In any case, utopia, or contra-utopia, anti-utopia, dystopia, techno-utopia, uchronia, metatopia, allotopia, and finally, computopia. And also ecotopia, a world only potentially good, but this is not the end yet, as there is also multimedia simulation as utopia-humanity’s closed mental circuit, locked into utopothesia, non-places, non-time, vacuum,infinity and limitlessness, in other words, computerized narcotization. Such is our everyday technoreality: ontological shifts, traverse osmosis of virtuality and reality, a lack of desire to exit creation, deterritorialization of utopia. And earlier, utopian futuro-spasms of the futurists: sempre in avanti, the beauty of speed, a roaring car racing along the ammunition belt of a machine gun, insatiable train stations, broad-breasted locomotives and the gliding flight of aeroplanes. And then anthropologically uncertain Baudrillard asking: “am I a human or a machine?” Fundamentalist, usurping, toxic utopism (do not, please, mistake it for utopianism) and its two Insufferables. The institutionalization of morality, tracking of enemies and closing of ranks. And what of the utopist? A ludicrous tailor who cuts the client, not the fabric. Scientific thinking hits culture, and Lem takes advantage of this: an amplifier of intelligence, a gnostic machine, a phantomatic generator and the maker of worlds, teleactor, allplanetarysuperphantomaton, cyberdictatorship, but not of the proletariat, phantomatic debauchery: centrifugal onanism and the technology of facilitated pleasure, and, in consequence, a phantomatized society-stroking one’s ego, eradication of enemies, the abuse of subordinates, bloody dictatorship and the self-destruction of an avatar or relocating into another body, correcting, retouching, falsifications of brain, cerebromatic homicides, and, amongst all of this, Mr. Smith. Corporative utopias-what jerks! Corpomen, Purebloods, Consumers, Fabricants, Adams and Eves, prolerats, Gardeners. Evilpresent World, castes and strata, Prolepolis and Complexes, waterless deluge, corpocide, recycling of clones, and the female Fabricants consuming Amnesiad and Stimulin. A dangerous matter-HE (human enhancement)-someone wants to improve us! Ontological tinkering: what could we improve in ourselves, what could we correct? It is those transhumanists who tell us to wind our springs, to screw in ourselves. A registered human-cyborg hears colours, and where is the posthuman dignity? Great visions or pragmatism? Theory of salvation, extra-temporal world, a non-place which exists, the pedagogy of virtuous life, eschatological sanction, eternal life, escapist mentality, autosalvation. Or perhaps particle engineering let us create an active, critical, curious citizen, capable of resisting authority and environmental pressure and let us estimate our impotence. We are hungry. What of liberty? “Liberty! You cannot eat that!” We are entering Silesia, and the re a mythologized cultural symbol-tenement barracks of familoks-but also Arcadia: human, hygienic utopia of Giszowiec, a utopia made real, everyday proletarian happiness (although lonely men get pushed out into a bachelor house), nature, reason, order, harmony and convenience. But even Arcadia must be cleaned, craphouse, dunghill and all. And the (re)constructing of Silesia: the biography of Horst Bienek as distillate. Bienek amongst metaphysical landscapes and protocols from Auschwitz, Bienek’s poetological workshop, modernist textual universe and textualizing strategies, polyphonically open textures, illusions of referential authenticity, poetic realism, the telling of untellable Shoa, kapo, the wheezing of a dying man and the smell of jasmine. Heimatliteratur and professional exiles. Bienek (sur)faces in self-writing and homoerotic titillation escapes into the third person. Aut(h)o(r)biographical (de)scriptions and a narrative game of errors. In America, already deceased Fuller, the architect of things in motion, duplicates the soul of the universe, dymaxion houses and their cosmic consciousness, dymaxion map and the sacred triad: sacred geometry, sacred technology and the sacred secularity of the world. And also, here and the re: counterfinality of reason, blessed truth, blindness of technical utopia, personality without body, homo fantomaticus, homo hierarchicus, Human-us. And today’s fashion for ethics: the utopianism of the ethics of value, ethics of virtue, utopian ethical heroism, axiological totalism, hedonistic imperative, the power of values, autonomous conscience, twenty-five visions of a perfect society, liberated captivity, the yoke of slowness, architecture of oppression, the shadow of a ghost city, cognitive capitalism, virtual habitats, obscene surplus of visibility. The insufferable utopianism of utopism. Wojciech Kalaga

PL

Wojciech KalagaInstytut Kultur i Literatur AnglojęzycznychWydział FilologicznyUniwersytet Śląski w Katowicach Er(r)go… ,ou-topos, a non-place, or perhaps, eu-topos, a good place? In any case, utopia, or contra-utopia, anti-utopia, dystopia, techno-utopia, uchronia, metatopia, allotopia, and finally, computopia. And also ecotopia, a world only potentially good, but this is not the end yet, as there is also multimedia simulation as utopia-humanity’s closed mental circuit, locked into utopothesia, non-places, non-time, vacuum,infinity and limitlessness, in other words, computerized narcotization. Such is our everyday technoreality: ontological shifts, traverse osmosis of virtuality and reality, a lack of desire to exit creation, deterritorialization of utopia. And earlier, utopian futuro-spasms of the futurists: sempre in avanti, the beauty of speed, a roaring car racing along the ammunition belt of a machine gun, insatiable train stations, broad-breasted locomotives and the gliding flight of aeroplanes. And then anthropologically uncertain Baudrillard asking: “am I a human or a machine?” Fundamentalist, usurping, toxic utopism (do not, please, mistake it for utopianism) and its two Insufferables. The institutionalization of morality, tracking of enemies and closing of ranks. And what of the utopist? A ludicrous tailor who cuts the client, not the fabric. Scientific thinking hits culture, and Lem takes advantage of this: an amplifier of intelligence, a gnostic machine, a phantomatic generator and the maker of worlds, teleactor, allplanetarysuperphantomaton, cyberdictatorship, but not of the proletariat, phantomatic debauchery: centrifugal onanism and the technology of facilitated pleasure, and, in consequence, a phantomatized society-stroking one’s ego, eradication of enemies, the abuse of subordinates, bloody dictatorship and the self-destruction of an avatar or relocating into another body, correcting, retouching, falsifications of brain, cerebromatic homicides, and, amongst all of this, Mr. Smith. Corporative utopias-what jerks! Corpomen, Purebloods, Consumers, Fabricants, Adams and Eves, prolerats, Gardeners. Evilpresent World, castes and strata, Prolepolis and Complexes, waterless deluge, corpocide, recycling of clones, and the female Fabricants consuming Amnesiad and Stimulin. A dangerous matter-HE (human enhancement)-someone wants to improve us! Ontological tinkering: what could we improve in ourselves, what could we correct? It is those transhumanists who tell us to wind our springs, to screw in ourselves. A registered human-cyborg hears colours, and where is the posthuman dignity? Great visions or pragmatism? Theory of salvation, extra-temporal world, a non-place which exists, the pedagogy of virtuous life, eschatological sanction, eternal life, escapist mentality, autosalvation. Or perhaps particle engineering let us create an active, critical, curious citizen, capable of resisting authority and environmental pressure and let us estimate our impotence. We are hungry. What of liberty? “Liberty! You cannot eat that!” We are entering Silesia, and the re a mythologized cultural symbol-tenement barracks of familoks-but also Arcadia: human, hygienic utopia of Giszowiec, a utopia made real, everyday proletarian happiness (although lonely men get pushed out into a bachelor house), nature, reason, order, harmony and convenience. But even Arcadia must be cleaned, craphouse, dunghill and all. And the (re)constructing of Silesia: the biography of Horst Bienek as distillate. Bienek amongst metaphysical landscapes and protocols from Auschwitz, Bienek’s poetological workshop, modernist textual universe and textualizing strategies, polyphonically open textures, illusions of referential authenticity, poetic realism, the telling of untellable Shoa, kapo, the wheezing of a dying man and the smell of jasmine. Heimatliteratur and professional exiles. Bienek (sur)faces in self-writing and homoerotic titillation escapes into the third person. Aut(h)o(r)biographical (de)scriptions and a narrative game of errors. In America, already deceased Fuller, the architect of things in motion, duplicates the soul of the universe, dymaxion houses and their cosmic consciousness, dymaxion map and the sacred triad: sacred geometry, sacred technology and the sacred secularity of the world. And also, here and the re: counterfinality of reason, blessed truth, blindness of technical utopia, personality without body, homo fantomaticus, homo hierarchicus, Human-us. And today’s fashion for ethics: the utopianism of the ethics of value, ethics of virtue, utopian ethical heroism, axiological totalism, hedonistic imperative, the power of values, autonomous conscience, twenty-five visions of a perfect society, liberated captivity, the yoke of slowness, architecture of oppression, the shadow of a ghost city, cognitive capitalism, virtual habitats, obscene surplus of visibility. The insufferable utopianism of utopism. Wojciech Kalaga

16

Przemyśleć nowoczesność jeszcze raz – i jeszcze raz. Wokół książki Jakuba Momry, Widmontologie nowoczesności

51%

Hoffmann K.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2017

|

issue 34

EN

Krzysztof HoffmanAdam Mickiewicz UniversityPoznań, Poland Re-thinking Modernity Again – and Again Reflections on Jakub Momra’s BookWidmontologie nowoczesności [Spectrontologies of Modernity]Tekst jest krytyczną lekturą książki Jakuba Momry, Widmontologie nowoczesności. Artykuł problematyzuje kluczowy dla publikacji problem genezy, uwypukla zawarte w książce związki późnej fazy dekonstrukcji z jej wcześniejszymi odczytaniami Freudowskiej psychoanalizy, stawia wreszcie pytanie o przyszłe rozwinięcia zarysowanego projektu.Keywords: cultural theory, deconstructions, spectrontology, modernityPrzemyśleć nowoczesność jeszcze raz – i jeszcze raz. Wokół książki Jakuba Momry Widmontologie nowoczesnościTekst jest krytyczną lekturą książki Jakuba Momry, Widmontologie nowoczesności. Artykuł problematyzuje kluczowy dla publikacji problem genezy, uwypukla zawarte w książce związki późnej fazy dekonstrukcji z jej wcześniejszymi odczytaniami Freudowskiej psychoanalizy, stawia wreszcie pytanie o przyszłe rozwinięcia zarysowanego projektu.Słowa kluczowe: teoria kultury, dekonstrukcja, widmontologia, nowoczesność

PL

Krzysztof HoffmanAdam Mickiewicz UniversityPoznań, Poland Re-thinking Modernity Again – and Again Reflections on Jakub Momra’s BookWidmontologie nowoczesności [Spectrontologies of Modernity]Tekst jest krytyczną lekturą książki Jakuba Momry, Widmontologie nowoczesności. Artykuł problematyzuje kluczowy dla publikacji problem genezy, uwypukla zawarte w książce związki późnej fazy dekonstrukcji z jej wcześniejszymi odczytaniami Freudowskiej psychoanalizy, stawia wreszcie pytanie o przyszłe rozwinięcia zarysowanego projektu.Keywords: cultural theory, deconstructions, spectrontology, modernityPrzemyśleć nowoczesność jeszcze raz – i jeszcze raz. Wokół książki Jakuba Momry Widmontologie nowoczesnościTekst jest krytyczną lekturą książki Jakuba Momry, Widmontologie nowoczesności. Artykuł problematyzuje kluczowy dla publikacji problem genezy, uwypukla zawarte w książce związki późnej fazy dekonstrukcji z jej wcześniejszymi odczytaniami Freudowskiej psychoanalizy, stawia wreszcie pytanie o przyszłe rozwinięcia zarysowanego projektu.Słowa kluczowe: teoria kultury, dekonstrukcja, widmontologia, nowoczesność

17

Przewartościowania społeczne – u podstaw kulturowej teorii zmian

51%

Słaboń A.

Zarządzanie Publiczne / Public Governance

|

2017

|

issue 1(39)

56-66

PL

W artykule przedstawiono rozważania zmierzające do wypracowania kulturowej teorii zmian społecznych. Analizie poddano procesy zmian w sferze wartości, które stanowią zasadniczy element kultury. Wartość rozumiana jest tu jako ważność. Zmiany w sferze wartości zachodzą w wymiarze nie tylko wertykalnym, lecz także horyzontalnym (przesunięcia między centrum i peryferiami). Wyodrębniono kilka typów systemów wartości charakterystycznych dla społeczeństwa polskiego: kultury tradycyjnej i posttradycyjnej, uniwersalistyczny, sukcesu, konsumpcji i buntu. Zmiany w sferze wartości dokonują się poprzez zwiększenie stopnia koherencji każdego z tych systemów, a także przez wzajemne oddziaływanie między nimi, przybierające niekiedy formę wojen kulturowych. Przewartościowania społeczne dokonują się także w następstwie procesów kompensacyjnych, będących reakcją na dominujące cechy świata społecznego.

EN

The aim of the paper is to formulate a cultural theory of social changes. The author analyzes the process of change in the sphere of values, which are the main component of culture. A value is defined as validity. Changes in the sphere of values occur not only in the vertical but also in the horizontal dimension (shifts between the centre and peripheries). The author distinguishes several types of value systems that are characteristic of the Polish society: traditional, post-traditional, universalistic, success-oriented, consumption-driven, and rebellious. Changes in the sphere of values occur when the degree of coherence of each of the systems rises or when the systems interact (e.g. during a “war of cultures”). Changes of social values can also be the result of compensational processes in response to dominating characteristics of social reality.

18

Czy wszyscy znają Jasia i Małgosię? Problem kanonu baśniowego na przykładzie baśni ze zbioru Kinder- und Hausmärchen Wilhelma i Jakuba Grimmów

51%

Kowalczyk K. A.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2017

|

issue 35

EN

[for abstract in Polish scroll down]Kamila KowalczykInstitute of PolishFaculty of PhilologyUniversity of WrocławPoland Is Everyone Familiar with Hansel and Gretel?The Issue of Fairy Tale Canon on the Example of the Fairy Tales from the Kinder- und Hausmärchen Collection by Jacob and Wilhelm Grimm Abstract: The article considers the problems connected with the idea of fairy tale canon, with attention to the fairy tales from the Kinder- und Hausmärchen (Children’s and Household Tales) collection by Jacob and Wilhelm Grimm. Instead of a primary fairy tale or canonical fairy tale, the author proposes a concept of a fairy tale module – an imaginary structure consisting of multiple versions of a single fairy tale which functions in various registers of production and reception (traditional culture, written culture, technological culture). The article also contains a discussion of the fairy tale re-narration based on the contemporary texts of culture which modify those fairy tales and which are well-rooted in collective imagination. The fairy tales basically work as constructs whose shape is determined by other texts of culture and various media (literature, film, comic books, etc.). The article also notes the economic dimension of Grimm’s fairy tales which have been present in culture for over 200 years and which still remain subject to constant changes – the fact particularly apparent in the area of popular culture.Keywords: cultural theory, literary theory, fairy-tale theory, genology. postmodernity Abstrakt: W artykule podjęto rozważania na temat problemów związanych z pojęciem kanonu baśniowego ze szczególnym uwzględnieniem baśni ze zbioru Wilhelma i Jakuba Grimmów Kinder- und Hausmärchen. Celem tekstu jest przedstawienie propozycji badawczej, która na miejsce baśni pierwotnej czy też baśni kanonicznej proponuje pojęcie wzorca baśniowego – struktury wyobrażeniowej ukształtowanej na podstawie różnych wersji jednej baśni, funkcjonującej w różnych rejestrach nadawczych i odbiorczych (kultura tradycyjna, kultura pisma, kultura technologiczna). Ponadto, w artykule znajduje się omówienie zjawiska baśniowej renarracji na podstawie współczesnych tekstów kultury, które modyfikują doskonale zakorzenione w masowej wyobraźni baśnie. Baśnie funkcjonują przede wszystkim jako konstrukty, na których kształt mają wpływ również inne teksty kultury i różne kanały ich przyswajania (literatura, film, komiks, itd.). W pracy zwrócono również problem na wymiar ekonomiczny baśni Grimmowskich, które obecne są w kulturze już od ponad 200 lat i podlegają ciągłym transformacjom, co szczególnie jest zauważalne w przestrzeni kultury popularnej.Słowa klucze: teoria kultury, teoria literatury, teoria baśni, postmodernizm, genologia

PL

[for abstract in Polish scroll down]Kamila KowalczykInstitute of PolishFaculty of PhilologyUniversity of WrocławPoland Is Everyone Familiar with Hansel and Gretel?The Issue of Fairy Tale Canon on the Example of the Fairy Tales from the Kinder- und Hausmärchen Collection by Jacob and Wilhelm Grimm Abstract: The article considers the problems connected with the idea of fairy tale canon, with attention to the fairy tales from the Kinder- und Hausmärchen (Children’s and Household Tales) collection by Jacob and Wilhelm Grimm. Instead of a primary fairy tale or canonical fairy tale, the author proposes a concept of a fairy tale module – an imaginary structure consisting of multiple versions of a single fairy tale which functions in various registers of production and reception (traditional culture, written culture, technological culture). The article also contains a discussion of the fairy tale re-narration based on the contemporary texts of culture which modify those fairy tales and which are well-rooted in collective imagination. The fairy tales basically work as constructs whose shape is determined by other texts of culture and various media (literature, film, comic books, etc.). The article also notes the economic dimension of Grimm’s fairy tales which have been present in culture for over 200 years and which still remain subject to constant changes – the fact particularly apparent in the area of popular culture.Keywords: cultural theory, literary theory, fairy-tale theory, genology. postmodernity Abstrakt: W artykule podjęto rozważania na temat problemów związanych z pojęciem kanonu baśniowego ze szczególnym uwzględnieniem baśni ze zbioru Wilhelma i Jakuba Grimmów Kinder- und Hausmärchen. Celem tekstu jest przedstawienie propozycji badawczej, która na miejsce baśni pierwotnej czy też baśni kanonicznej proponuje pojęcie wzorca baśniowego – struktury wyobrażeniowej ukształtowanej na podstawie różnych wersji jednej baśni, funkcjonującej w różnych rejestrach nadawczych i odbiorczych (kultura tradycyjna, kultura pisma, kultura technologiczna). Ponadto, w artykule znajduje się omówienie zjawiska baśniowej renarracji na podstawie współczesnych tekstów kultury, które modyfikują doskonale zakorzenione w masowej wyobraźni baśnie. Baśnie funkcjonują przede wszystkim jako konstrukty, na których kształt mają wpływ również inne teksty kultury i różne kanały ich przyswajania (literatura, film, komiks, itd.). W pracy zwrócono również problem na wymiar ekonomiczny baśni Grimmowskich, które obecne są w kulturze już od ponad 200 lat i podlegają ciągłym transformacjom, co szczególnie jest zauważalne w przestrzeni kultury popularnej.Słowa klucze: teoria kultury, teoria literatury, teoria baśni, postmodernizm, genologia

19

Zasady estetyczne ekspresjonizmu i jego losy w literaturze rosyjskiej

51%

Ścibior A., Lejderman N.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2019

|

issue 39

203-2014

PL

W artykule rozpatrywany jest wpływ zasad estetycznych ekspresjonizmu na literaturę rosyjską XX wieku w oparciu o wybraną twórczość takich autorów jak m. in. Aleksiej Riemizow, Andriej Bieły, Jewgienij Zamiatin, Borys Pilniak. Zwrócenie uwagi na utwory pisarzy pierwszego popaździernikowego dziesięciolecia pozwala autorowi artykułu wykazać, że ekspresjonizm de facto uformował się jako strategia artystyczna determinująca rozwój ówczesnych kierunków i prądów literackich. Summary The aesthetic principles of the expressionism and its destiny in Russian literature The influence of expressionism on the Russian literature is considered in this article, which is designated by a number of authors: A.Remizov, A.Belyj, E.Zamjatin, B.Pil'njak. Addressing to the works of the writers of the first post-October decades allows the researcher to state that expressionism became an artistic intention, which influenced trends of the literature of those years.

20

Redukcja i proliferacja wieloznaczności: teoria kultury Zygmunta Baumana w polskim okresie jego twórczości

51%

Brzeziński D.

Studia Socjologiczne

|

2017

|

issue 1(224)

29-57

PL

Artykuł poświęcony jest krytycznej analizie teorii kultury Zygmunta Baumana, rozwijanej przez niego przed Marcem 1968 roku. Problematyka ta zaczęła zajmować w jego twórczości miejsce centralne w czasie, gdy został kierownikiem Katedry Socjologii Ogólnej na Uniwersytecie Warszawskim. Obok wielu artykułów Bauman poświęcił jej wówczas dwie książki: Kultura i społeczeństwo. Preliminaria oraz Szkice z teorii kultury. Pierwsza została wydana w roku 1966, a drugą z nakazu władz wycofano z druku i zniszczono jako element represji wymierzonych w autora w związku z wydarzeniami marcowymi. Niedawne odnalezienie niepełnego egzemplarza korektowego tej pracy, jej rekonstrukcja i publikacja – opatrzona napisanym po latach, odautorskim posłowiem – dają wreszcie podstawę do pełnej analizy wczesnej teorii kultury Baumana. Refleksja ta pozwoli przybliżyć słabo znany, a bardzo istotny – tak dla autora, jak i dla dyscypliny przez niego reprezentowanej – okres jego twórczości. Umożliwi ona także zdobycie cennej perspektywy do analizy jego późniejszych prac, ponieważ – jak tego dowiodę – wiele koncepcji, które wypracował on przed laty, było zalążkiem jego rozpoznań na temat transformacji nowoczesności. Artykuł został podzielony na dwie części. W pierwszej przedstawiam spojrzenie Baumana na kulturę jako na mechanizm redukcji wieloznaczności. Unaoczniam w niej inspiracje, jakie czerpał on w tej materii z różnych nurtów rozwijanych na gruncie socjologii i antropologii, ale przede wszystkim wskazuję na oryginalność jego teoretycznych propozycji. Część druga została poświęcona refleksjom socjologa na temat kultury jako procesu proliferacji ambiwalencji. Ów był jego zdaniem signum specificum kultury zachodniej drugiej połowy XX wieku i wyrażał się między innymi w zjawiskach: indywidualizacji, globalizacji i pluralizacji kulturowej.

EN

The paper presents a critical analysis of Zygmunt Bauman’s theory of culture before March 1968. Culture became a central issue in his sociology when he held a position as a chair of the Department of General Sociology at the Warsaw University. He wrote several articles on this topic and two books: Culture and Society: Preliminaries and Sketches on the Theory of Culture. The former one was published in 1966; the print run of the latter was destroyed after Bauman’s expulsion from the University of Warsaw in March 1968. The only one remaining copy of the latter one – to be precise: a major part of the editor’s copy – has been recently found, reconstructed and published together with an author’s afterword. This gave an opportunity to make – for the first time – a comprehensive analysis of Bauman’s early theory of culture. This analysis sheds new light on all his work, as the ways he was interpreting the transformations of modernity in the last decades had its beginnings in his papers written in the sixties of the XX century. The paper is divided in two parts. The first one presents Bauman’s interpretation of culture as a mechanism of reduction of ambivalence. It discusses both his inspirations on the field of sociology and anthropology of culture, as well as originality of his own theoretical concepts. The second part presents Bauman’s vision of culture as a process of proliferation of ambivalence. As far as he was concerned this process was a signum specificum of the western culture in the second part of the XX century. Bauman discussed its following phenomena: individualisation, globalisation and cultural pluralism.

Refine search results

Radykalny weganizm osób kolorowych

Zmieniający się kanon literatury amerykańskiej a kwestia amerykańskiej tożsamości: ponad pół wieku debat i kontrowersji

Kształtowanie tożsamości awatara w grach komputerowych. Studium komputerowych adaptacji Waldena Henry'ego D. Thoreau

Er(r)go...

Jakiego literaturoznawstwa potrzebujemy? Uwagi wstępne

Lewacka sałata. Ekonomiczne aspekty weg*anizmu

ER(R)GO nr 36 (1/2018) - utopie/iluzje/pragnienia (pod redakcją gościnną Beaty Wojewody)

Nota o książce Art as Compassion: Bracha L. Ettinger

ER(R)GO nr 35 (2/2017) - kanon – ideologia – wartość

Nota krytyczna o książce Sanctuary for All Life: The Cowbala of Jim Corbett

Strona tytułowa i spis treści

Kultura fizyczna a kultura – rozważania teoretyczne

ER(R)GO nr 37 (2/2018) - maska/pseudonim/awatar

Lech Witkowski, Humanistyka stosowana. Wirtuozeria, pasje, inicjacje. Profesje społeczne versus ekologia kultury (Nota o książce)

Er(r)go...

Przemyśleć nowoczesność jeszcze raz – i jeszcze raz. Wokół książki Jakuba Momry, Widmontologie nowoczesności

Przewartościowania społeczne – u podstaw kulturowej teorii zmian

Czy wszyscy znają Jasia i Małgosię? Problem kanonu baśniowego na przykładzie baśni ze zbioru Kinder- und Hausmärchen Wilhelma i Jakuba Grimmów

Zasady estetyczne ekspresjonizmu i jego losy w literaturze rosyjskiej

Redukcja i proliferacja wieloznaczności: teoria kultury Zygmunta Baumana w polskim okresie jego twórczości