Search results

1

„Historia nie jest osobna”. Hannah Arendt i jej biografia/e

100%

Nowicka D.

Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Literacka

|

2020

|

issue 37

133-149

EN

This article – as mentioned in the introduction – details three ways to understand the category of biography in Hannah Arendt’s writings. In the first, I mention the very act of writing a biography by the author – a story of Rahel Varnhagen or Walter Benjamin, also referring to the biographical and epistolographic essays that Arendt pointed out. In the second, I’m interested in the aspect of refugee biography proposed by Arendt in “We Refugees” which she used to redefine the term “refugee”. In the third aspect, I present Arendt as the protagonist of a biography in Julia Kristeva’s writings.

2

Środki obrazowania wydarzeń rewolucji godności na Ukrainie (na podstawie publikacji "Мистецький Барбакан: Трикутник 92: Антологія")

99%

Romaniuk S., Jakubowska-Krawczyk K.

Studia z Filologii Polskiej i Słowiańskiej

|

2018

|

vol. 53

EN

Imaging the events of the Ukrainian Revolution of Dignity (based on the anthology Mystets’kyĭ Barbakan: Trykutnyk 92: Antolohiia)The source of the analysed material is the anthology Mystets’kyĭ Barbakan, only 300 copies of which have been printed. It is a collection of works of literature, journalism, and art from the period of the Ukrainian Revolution of Dignity (the so-called Maĭdan) of 2013–2014. We focus on the works of art containing both words and images and we combine approaches from language and cultural studies: the imaging devices used in these selected works have been analyzed using the tools of poetics of literature and media, as well as linguistic methodology. Środki obrazowania wydarzeń rewolucji godności na Ukrainie (na podstawie publikacji Мистецький Барбакан: Трикутник 92: Антологія)Źródłem materiału do badania jest antologia Mystećkyj Barbakan, która ukazała się nakładem zaledwie 300 egz. Jest zbiorem tekstów literackich i publicystycznych, a także dzieł artystycznych z okresu rewolucji godności (tzw. Majdanu) na Ukrainie w latach 2013–2014. Analiza wybranych utworów artystycznych zawierających dwa składniki – słowo i obraz – została dokonana w oparciu o podejście lingwistyczno-kulturoznawcze: sposób obrazowania w wybranych pracach przeanalizowany został za pomocą narzędzi poetyki literatury i mediów, a także metodologii badań językoznawczych.

3

Tekst ustny w języku i kulturze

83%

Tołstaja S. M., Fal W.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

1992

|

vol. 5

27–30

PL

Celem artykułu jest ukazanie funkcjonowania pojęcia tekstu ustnego w opozycji do pojęcia tekstu pisanego. Autorka pojęcie tekstu ustnego przedstawia jako konfigurację następujących cech: (1) ustność w wąskim znaczeniu – jako forma dźwiękowa; (2) jednoczesność wymawiania i odbioru; (3) jednokrotność (niepowtarzalność); (4) określoność i obecność adresata; (5) specyficznie ustna struktura tekstu. Tekst pisany ma cechy opozycyjne, przeciwstawne. Wszystkie wymienione cechy jednocześnie ma tylko tekst ustny idealny, któremu najbliższy jest tekst języka potocznego, podczas gdy w realnej różnorodności tekstów werbalnych konkretnym rodzajom (gatunkom) tekstów właściwe są tylko niektóre, nie wszystkie z wyliczonych cech. Według autorki definiując pojęcie „tekst ustny” należy wychodzić nie z opozycji binarnej: tekst ustny – tekst pisemny, zakładając jednoznaczną kwalifikację każdego konkretnego tekstu jako mówionego lub jak opisanego, lecz z określonej skali ustności rozciągającej się miedzy biegunami „ustny” (tekst ustny) i „pisany” (tekst literacki). Miejsce każdego konkretnego tekstu w tej skali i, co za tym idzie, stopień ustności określa wzajemny stosunek wyżej wymienionych właściwości, i w zasadzie stopień ten może być zmierzony. Powyższe stwierdzenia prowadzą do dostatecznie szerokiego funkcjonalnego rozumienia tekstu ustnego w jego opozycji do tekstu pisanego, które można rozciągnąć na teksty kulturowe w ogóle oraz opozycję kultury ustnej i pisanej. Ze względu na sposób przechowywania ustny tekst kulturowy jest podobny do ustnego tekstu językowego (wypowiedzi ustnej), zaś ze względu na stałość i odtwarzalność – do pisanego tekstu językowego. Zatem przez sam fakt, że tekst należy do sfery kultury, następuje jego przesunięcie w skali ustności w stronę bieguna pisanego. Wnioski autorki: (1) opozycja tekst ustny – tekst pisany jest zasadnicza nie tylko dla języków, ale i dla kultury, gdzie ma ona treść nieporównanie bardziej złożoną i stanowi jedną z kategorii podstawowych; (2) na płaszczyźnie językowej opozycję ustny – pisany należy rozpatrywać na skali ustności, jako kategoria kultury opozycja ta zachowuje w pełni swój charakter binarny.

EN

The aim of the article is to show how the notion of spoken text functions in opposition to the notion of written text. The author presents the notion of spoken text as a configuration of the following characteristics: (1) the ‘orality’ in the narrow sense – as an acoustic form; (2) the simultaneity of emission and reception; (3) uniqueness (lack of repetitiveness); (4) the definite character and presence of the addressee; (5) the specifically oral structure of the text. The written text has opposite characteristics. All of the above mentioned characteristics are distinctive of the ideal spoken text, the closest to which is the colloquial text, while in terms of the actual diversity of verbal texts, only some of the enumerated features (and not all of them) are typical of concrete types (genres) of texts. According to the author, the defining notion of ‘spoken text’ has to be derived not from the binary opposition between the spoken and written texts that assumes the unequivocal qualification of each concrete text as spoken or as described, but from a determined scale of ‘orality’ spread across the poles of ‘oral’ (spoken texts) and ‘written’ (literary texts). The placement of each concrete text on this scale, and what is a direct consequence, the degree of orality, is determined by a mutual relationship of the above mentioned characteristics and, in principle, this degree can be measured. The above statements lead to a sufficient functional understanding of the spoken text in opposition to the written text, which can be extended to cover texts of culture in general and the opposition between spoken and written cultures. Because of the way of preserving, spoken texts of culture are similar to texts of spoken language (spoken expressions), whereas on account of its stability and the ability to be reconstructed, it is similar to texts of written language. Consequently, due to the sole fact that a text has to be classified to the realm of culture, it is moved on the scale of orality in the direction of the written pole. Author’s conclusions: (1) the opposition between the written and the spoken text is constitutive not only for languages, but also for culture, in which case it is incomparably more complex and constitutes one of the basic categories; (2) on the plane of language, the opposition spoken—written has to be considered on the scale of orality, as a category of culture, the said opposition preserves fully its binary character.

4

Słownik jako tekst kultury

83%

Rudnicka E.

Język Polski

|

2016

|

vol. 96

|

issue 4

47-64

PL

Przedmiotem badań w artykule są słowniki ogólne języka polskiego i uwarunkowania kulturowe związane z ich tworzeniem oraz funkcjonowaniem. Celem rozważań jest wyraźne pokazanie, że słownik to nie tylko środek czy narzędzie służące dokumentacji i przekazywaniu informacji na temat języka, lecz także swoiste repozytorium doświadczenia zbiorowego danej społeczności. Autorka rozpatruje definicje tekstu kultury i dowodzi, że słownik można włączyć do tej kategorii. Dlatego też postuluje badanie i interpretowanie słowników w taki sposób, jak się to czyni w wypadku typowych tekstów kultury.

EN

The subject of the article are Polish national dictionaries and cultural factors associated with their preparation and functioning. The aim of the discussion is to demonstrate clearly that the dictionary is not only a tool for documentation and information on the language, but also a kind of repository of collective experiences of the community. The author examines the definitions of the text culture, and argues that the dictionary can be included in this category. Therefore, she calls for studying and interpreting dictionaries in the same way as we do with the typical texts of culture.

5

Semiotyka gestów rytualnych – kilka uwag o metodzie badawczej

83%

Kraczoń K.

|

2013

|

vol. 4

|

issue 4

089-103

EN

Semiotics of Ritual Gestures: Some Observations on the Research Method

6

„Gorzkie żale” w odbiorze licealistów

83%

Łazarska D.

Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Historicolitteraria

|

2020

|

vol. 20

355-368

RU

The starting point of the article is a cluster of reflections on the interdisciplinary potential of 'Lenten Lamentations' (Gorzkie żale). Subsequently, the text moves on to present the arrangement, methodology and foundations of empirical studies conducted in the year 2017 among a group of high school students from grades 1–3, who were put in charge of two tasks. In the first one they were supposed to say what the service of 'Lenten Lamentations' meant to them. The other one, which was an analysis of specific hymns from the liturgy, examines the impact of their lyrics on the students. The gathered material, which is very rich, makes it possible to assume a number of analytical approaches. The present article concentrates only on discussing a handful of selected results. The conclusions concern methods and ways of reading texts of culture in Polish literature classes.

PL

The starting point of the article is a cluster of reflections on the interdisciplinary potential of 'Lenten Lamentations' (Gorzkie żale). Subsequently, the text moves on to present the arrangement, methodology and foundations of empirical studies conducted in the year 2017 among a group of high school students from grades 1–3, who were put in charge of two tasks. In the first one they were supposed to say what the service of 'Lenten Lamentations' meant to them. The other one, which was an analysis of specific hymns from the liturgy, examines the impact of their lyrics on the students. The gathered material, which is very rich, makes it possible to assume a number of analytical approaches. The present article concentrates only on discussing a handful of selected results. The conclusions concern methods and ways of reading texts of culture in Polish literature classes.

7

Kształcenie świadomego odbiorcy kultury w gimnazjum

67%

Żurek S. J.

Edukacja

|

2015

|

issue 3(134)

98–113

PL

W artykule przedstawiono cząstkowe wyniki badania „Dydaktyka literatury i języka polskiego w gimnazjum w świetle nowej podstawy programowej” przeprowadzonego wśród uczniów klas 1–3 gimnazjum, ich nauczycieli polonistów, bibliotekarzy, szkolnych pedagogów oraz rodziców w roku szkolnym 2012/2013 na terenie województwa mazowieckiego, lubelskiego, świętokrzyskiego, małopolskiego i podkarpackiego. Jego celem było sprawdzenie stopnia wdrażania podstawy programowej na III etapie nauczania. Dane zbierano metodami ilościowymi (ankiety, testy) i jakościowymi (wywiady, obserwacje lekcji). Tekst pokazuje, w jaki sposób kształtowane jest świadome odbieranie kultury (promocja kultury w szkole, analiza i interpretacja różnych tekstów kultury, pozaszkolna aktywność kulturowa uczniów) w środowisku szkolnym i pozaszkolnym. Z badań wynika, że współczesna szkoła w niewielkim stopniu kształtuje ucznia jako świadomego odbiorcę kultury, co jest jednym z głównych celów edukacji polonistycznej, a gimnazjaliści w zdecydowanej większości opierają się na rodzinnym kapitale kulturowym.

EN

The paper presents partial results from research conducted in the school year 2012/2013 in lower-secondary schools in five voivodeships of south-east and central Poland. The aim of the study was to examine progress in the introduction of the new core curriculum. Students, teachers of Polish language, librarians and head-teachers were asked to reply to a questionnaire about reception of the Arts. The methods used were both quantitative (tests, questionnaires) and qualitative (interviews, scrutiny of classes). The article describes approaches to modeling the conscious reception of the Arts, in- and out-of-school, in the community. Results indicated that schooling in Poland failed to develop young people in this way, otherwise considered one of the most important aims of education in the humanities. The majority of students at lower-secondary schools reflected only their familial cultural capital.

8

Film jako forma apokryficzna? O „Komunii” i „Bożym Ciele” – uwagi nie tylko filmoznawcze

67%

Jazdon M., Kaźmierczak M.

Pamiętnik Literacki

|

2022

|

vol. 113

|

issue 1

131-154

PL

Autorzy artykułu proponują wykorzystanie apokryfu jako użytecznego narzędzia w analizie i interpretacji filmu. „Komunia” (film dokumentalny w reżyserii Anny Zameckiej z roku 2016) i „Boże Ciało” (obraz Jana Komasy z roku 2019) służą tutaj jako przykłady formy apokryficznej we współczesnej kulturze. Autorzy pracy stoją na stanowisku, że formy apokryficzne zmieniają medium, lecz mimo to nadal pokazują chęć tworzenia alternatywnych form myślenia o religii. Film, rozumiany jako medium literatury, stanowi źródło ukrytych lub zapomnianych przedstawień głównych dyskursów religijnych. W tym kontekście myślenie potoczne jest dominującą formą poznania.

EN

The authors of the article introduce the apocryphal form as a useful tool in analysis and interpretation of the film. “Komunia” (“Communion”) (a documentary directed by Anna Zamecka, 2016) and “Boże Ciało” (“Corpus Christi”) (a feature film directed by Jan Komasa, 2019) are the examples of the apocryphal form in contemporary culture. The authors are of the opinion that the apocryphal forms change medium but even so they reflect the will of creation alternative forms of thinking about religion. The film, treated as a medium of literature, is a source of hidden or forgotten representations of dominant religious discourses. Colloquial thinking is a dominant form of cognition in this context.

9

Z rozważań nad tekstem donżuanowskim literatury rosyjskiej

67%

Szymańska A., Uniwersytet Łódzki W. F.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Rossica

|

2015

|

vol. Zeszyt specjalny 2015

PL

W artykule rozważana jest możliwość ustanowienia na gruncie literaturoznawstwa rosyjskiego, poprzez analogię do tekstu petersburskiego, tekstu donżuanowskiego literatury rosyjskiej. W tym celu ustanowiony został zespół cech wspólnych dla utworów odwołujących się do postaci Don Juana. Jednym z dowodów istnienia tekstu donżuanowskiego jest krąg tekstów odwołujących się do modelu słynnego uwodziciela i prześmiewcy. Innymi wyznacznikami są obecność osnowy mitycznej, związek ze sferą ‘sacrum’ i ‘profanum’, obecność konstant w zachowaniu Don Juana, zbliżony sposób językowego kodowania i inne.

EN

The author of the paper considers the possibility of creating in the Russian theory of literature, by way of analogy to the ‘Petersburg text,’, the ‘Don-Juan text’ of Russian literature. To this purpose, a complex of permanent futures shared by literary works that refer to Don Juan are described. The existence of a ‘Don-Juan text’ is evidenced by a group of literary works that employ the archetype of the famous seducer. Other indicators are: the presence of mythological structure, connection with the spheres of the sacred and the profane, constants in Don Juan’s behaviour, specific vocabulary, classifying the most recurrent words and phrases according to their semantics and function in the text.

10

Znaczenie jednostki leksykalnej a tekst precedensowy

58%

Kilkiewicz A.

Język Polski

|

2020

|

vol. 100

|

issue 2

20-32

PL

Tematem artykułu są procesy modyfikacji znaczenia leksykalnego pod wpływem użycia wyrazów w tekstach precedensowych (jako tekstach kultury). Pojęcie tekstów precedensowych autor przejął za J.N. Karaułowem, autorem koncepcji semantyki kulturowej. W związku z tym są rozpatrywane trzy typy procesów: apelatywizacja, egzemplifikacja i reinterpretacja. Pierwszy proces realizuje się w postaci deonimizacji, która ma różne stopnie nasilenia: maksymalny – w wypadku utraty statusu nazwy własnej, minimalny – w wypadku aluzji i reminiscencji. Egzemplifikacja pojęcia ogólnego umożliwia oddziaływanie na emocje adresata, a także wpływa na funkcję pragmatyczną wypowiedzenia. Reinterpretacja polega na zawężeniu pojęciu leksykalnego, co wiąże się z dodatkowym nacechowaniem aksjologicznym wyrazu.

EN

The topic of this article is the processes of modification of lexical meaning due to the use of words in precedent texts (as texts of culture).The author adopted the concept of precedent texts from J.N. Karaulov, the author of the concept of cultural semantics. Therefore, three types of processes are considered: appellativization, exemplification and reinterpretation. The first process is implemented in the form of deonymization, which has various degrees of severity: one maximal in the event of loss of the proper name status, one minimal in the event of allusions and reminiscences. The exemplification of the general concepts has an impact on the addressee’s emotions and also affects the pragmatic function of the sentence. Reinterpretation consists in narrowing the lexical concept, which is additionally associated with axiological meaning of the word.

Refine search results

„Historia nie jest osobna”. Hannah Arendt i jej biografia/e

Środki obrazowania wydarzeń rewolucji godności na Ukrainie (na podstawie publikacji "Мистецький Барбакан: Трикутник 92: Антологія")

Tekst ustny w języku i kulturze

Słownik jako tekst kultury

Semiotyka gestów rytualnych – kilka uwag o metodzie badawczej

„Gorzkie żale” w odbiorze licealistów

Kształcenie świadomego odbiorcy kultury w gimnazjum

Film jako forma apokryficzna? O „Komunii” i „Bożym Ciele” – uwagi nie tylko filmoznawcze

Z rozważań nad tekstem donżuanowskim literatury rosyjskiej

Znaczenie jednostki leksykalnej a tekst precedensowy