Search results

1

Pierwszy rok niepodległości – Ziemia Sokólska

100%

Maksimiuk D.

Studia Podlaskie

|

2019

|

vol. 27

177-195

EN

In November 1918, the future of the Eastern Lands of the pre-partition Commonwealth was a question mark. It was a case, for example, of the Sokółka area located in the Grodno Governorate of tsarist Russia, which found itself under the German occupation during World War I. The Germans did not leave it until the end of April 1919, and then it was taken over by Polish troops. It was then that the process of creating the Polish statehood in this area, in very difficult circumstances, commenced.

PL

W listopadzie 1918 r. przyszłość Ziem Wschodnich przedrozbiorowej Rzeczypospolitej stała pod znakiem zapytania. Tak było m.in. z położoną w guberni grodzieńskiej carskiej Rosji Sokólszczyzną, która w czasie I wojny światowej znalazła się pod niemiecką okupacją. Niemcy ustąpili z niej dopiero pod koniec kwietnia 1919 r. i wtedy też zajęły ją polskie oddziały. Rozpoczął się wówczas, w bardzo trudnych warunkach, proces tworzenia na tym obszarze państwowości polskiej.

2

Stanowisko Klubu Pracy Konstytucyjnej wobec przepisów wyznaniowych sejmowego projektu konstytucji w latach 1919–1921

100%

Magiera P.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2021

|

vol. 136

145-168

EN

The paper is about the participation of the Constitutional Work Club (CWC) in the debates of the Legislative Sejm over denominational regulations of the parliamentary project of Constitution in years 1919–1921. The role of the main speaker of this parliamentary club on those topics was monopolized by Alfred Halban. He presented a conservative vision of the relations between the Catholic Church and the state, especially he wanted to preserve the ecclesiastical autonomy in its spiritual mission. Simultaneously, he supported the idea of signing the concordat between Poland and the Holy See, because he considered this type of the agreement as a natural consequence of the organizational structure of the Catholic Church. The participation of CWC in the parliamentary debate did not affect the shape of denominational regulations in the Constitution. Nevertheless, this activity had a positive impact because A. Halban was a significant proponent of substantive and meticulous parliamentary discussion on the denominational issues.

PL

Artykuł przedstawia udział konserwatywnego Klubu Pracy Konstytucyjnej w debatach Sejmu Ustawodawczego nad przepisami wyznaniowymi sejmowego projektu konstytucji w latach 1919–1922. Stałym mówcą klubu w tych sprawach był Alfred Halban, który przedstawiał konserwatywną wizję stosunków Kościoła katolickiego i państwa, dbając o zachowanie autonomii Kościoła w pełnieniu jego duchowej misji. Jednocześnie popierał koncepcję zawarcia konkordatu ze Stolicą Apostolską, traktując tę umowę jako oczywistą konsekwencję struktury organizacyjnej Kościoła katolickiego. Udział KPK w sejmowej debacie nie wywarł decydującego wpływu na kształt przepisów wyznaniowych konstytucji, niemniej jednak miał on pozytywny wymiar, gdyż A. Halban był jednym z głównych rzeczników prowadzenia ściśle merytorycznej dyskusji nad sprawami wyznaniowymi i nieulegania w tej kwestii emocjom.

3

Krucjata antyalkoholowa w Sejmie Ustawodawczym i jej efekty (1919–1922)

100%

Grata P.

UR Journal of Humanities and Social Sciences

|

2018

|

issue 3(8)

5-25

PL

Walka z alkoholizmem była istotnym elementem polityki społecznej II Rzeczypospolitej, a u podstaw działań podejmowanych w tym kierunku legło tworzenie odpowiednich norm prawnych. Największe zasługi w tym względzie należy przyznać Sejmowi Ustawodawczemu, którego dziełem była pierwsza na ziemiach polskich ustawa przeciwalkoholowa. Sprawy krzewienia abstynencji i ograniczenia spożycia wyrobów spirytusowych w żadnej z kolejnych kadencji parlamentarnych nie znalazły już takiego zrozumienia jak w Sejmie Ustawodawczym, którego skład, struktura społeczna oraz podatność na tendencje abstynenckie skutkowały wyraźnie prohibicyjnym nastawieniem w kwestii konsumpcji alkoholu. Uprawniony wydaje się zatem wykorzystany w tytule niniejszego szkicu termin „krucjata antyalkoholowa”. Efektem podejmowanych w Sejmie Ustawodawczym działań stała się ustawa z 23 kwietnia 1920 r. wprowadzająca znaczące ograniczenia w sprzedaży napojów alkoholowych. Co więcej, przepisy ustawy dawały adherentom prohibicji nadzieję na stopniowe jej wprowadzenie w całym kraju. W toku zabiegów o wprowadzenie ograniczeń produkcji, handlu i spożycia alkoholu bardzo wyraźnie zarysował się konflikt między aktywistami walki z alkoholizmem a rządem, zwłaszcza Ministerstwem Skarbu. Ścierały się w nim z założenia słuszne idee z interesem budżetu państwa. W starciu tym zdecydowanie zwyciężyli zwolennicy ograniczeń w sprzedaży alkoholu, jednak ich zwycięstwo nie przełożyło się na praktykę, a ustawa z 23 kwietnia 1920 r. nigdy nie została w pełni zaimplementowana. Potwierdzeniem niepowodzenia jej twórców stała się przyjęta przez Sejm 21 marca 1931 r. ustawa o ograniczeniach w sprzedaży, podawaniu i spożyciu napojów alkoholowych (przeciwalkoholowa), która oznaczała oficjalny zwrot ku pragmatyzmowi w tej sferze życia społecznego.

EN

The struggle against alcoholism was an essential element of social policy during the Second Republic, and at its heart were the creation of appropriate legal norms. The biggest contribution in this field was made by the Legislative Sejm, whose work became the first Polish anti-alcohol laws. The matter of the propagation of abstinence and the restriction of the consumption of strong alcohols never met with as much sympathy or understanding as it did during the term Legislative Sejm, whose membership, social structure and inclination towards temperance resulted in a clear prohibitionist tendency on the question of the consumption of alcohol related products. There would appear to be much justification in the titular ‘anti-alcohol crusade’. The results of the Sejm’s work was the passing of the Act of 23rd April 1920, which introduced significant limits on the sale of alcoholic drinks. Furthermore, the terms of the Act gave adherents of prohibition some hope of its gradual implementation across the country. During the phase of limiting production, sale and consumption there developed a highly visible conflict between activists fighting with alcoholism and the Government, especially the Treasury Minister. The clash centred around the conflict between ideals and the interests of the national budget. This conflict was won decisively by the supporters of limiting the sale of alcohol, although this victory brought nothing tangible as a result, and the Act of 23rd April 1920 was never fully implemented. The final confirmation of this failure was the passing of an Act of 21st March 1931 which limited the sale, serving and consumption of alcoholic drinks (anti-alcohol), which officially marked the return to pragmatism in this area of public life.

4

Kwestie wyznaniowe w debacie konstytucyjnej Sejmu Ustawodawczego (1919–1921)

61%

Szczepański D.

Studia Prawnicze KUL

|

2022

|

issue 2

145-163

UK

Під час конституційної дебати 1919–1921 років релігійні питання викликали багато дискусій і суперечок. Концепції повного відокремлення костелу від держави, яку представляло ліве крило, протиставлялася концепція правого крила з перспективою римо-католицького костелу як правлячого. У прийнятій березневій Конституції знайдено компромісну формулу, спрямовану на збереження принципу рівності віросповідань, підкреслюючи при цьому особливе становище католицького костелу. Запровадивши поділ державою на прийняті та невизнані конфесії, у першій групі, Конституція по-різному визначила автономію католицького костелу. Детальний обсяг повноважень костелу мав регулюватись конкордатом зі Святим Престолом. Серед інших конституційних рішень, що стосуються моделі світської держави принцип свободи совісті та віросповідання, а також рівності незалежно від віросповідання. У березневій конституції постулат правого крила про те, що посаду президента повинен займати лише поляк-католик, також не було реалізовано. Статтю про конфесійну школу до Конституції не було внесено, але обов’язковість релігії в державних і місцевих школах збережено. Результатом конституційних дебатів 1919–1921 рр. став ідеологічний і системний компроміс – у конституційному законі, ухваленому 17 березня 1921 р., не домінували ні праві, ні ліві. Ця ситуація стала джерелом численних політичних конфліктів і зусиль щодо перегляду березневої Конституції.

RU

Во время конституционных дебатов, проведенных в 1919–1921 годах, именно религиозные вопросы вызвали много дискуссий и споров. Концепциям левого крыла полного отделения церкви от государства правые противопоставляли перспективу Римско-католической церкви как правящей силы. В принятой Мартовской Конституции была найдена компромиссная формула, направленная на сохранение принципа равноправия конфессий, но при этом подчеркивающая особое положение Католической церкви. Вводя разделение на конфессии, принятые государством, и конфессии, не принятые государством, Конституция особо определила автономию Католической церкви в первой группе. Подробный объем прав Церкви должен был регулироваться конкордатом со Святым Престолом. Конституционные решения, относящиеся к модели светского государства, включали принцип свободы совести и религии, а также равенства независимо от религии. В Мартовской Конституции не был реализован постулат правых о том, что только поляк-католик должен занимать пост президента. Статья о религиозных школах не была внесена в Конституцию, но обязательность религии в государственных и местных школах была сохранена. Конституционные дебаты 1919–1921 годов привели к идеологическому и политическому компромиссу – ни правые, ни левые группировки не доминировали в Основном законе, принятом 17 марта 1921 года. Эта ситуация стала источником многочисленных политических конфликтов и попыток пересмотра Мартовской Конституции.

EN

During the constitutional debate in 1919–1921, religious issues provoked a great deal of discussion and controversy. The concept of the left wing of the complete separation of the Church from the state was contrasted by the right wing with the formula of the Roman Catholic Church as ruling. In the adopted March Constitution, a compromise formula was found, aimed at preserving the principle of equality of faiths, while emphasizing the special position of the Catholic Church. By introducing the division into accepted and unrecognized denominations by the state, the constitution defined the autonomy of the Catholic Church differently in the former group. The detailed scope of the Church’s powers was to be regulated by the concordat with the Vatican. The constitutional solutions referring to the secular state model include, inter alia, the principle of freedom of conscience and religion as well as equality regardless of religion. The right wing’s postulate that only a Pole-Catholic would hold the office of president was not implemented in the March Constitution. An article about a denominational school was not introduced into the constitution, but the obligation of religion in state and local government schools was maintained. The result of the constitutional debate in 1919–1921 was an ideological and systemic compromise – neither right-wing nor left-wing groups dominated the constitutional law passed on 17 March 1921. The above situation was a source of numerous political conflicts and efforts to revise the March Constitution.

PL

Podczas debaty konstytucyjnej prowadzonej w latach 1919–1921 szczególnie wiele dyskusji i kontrowersji wywoływały kwestie wyznaniowe. Koncepcjom lewicy całkowitego oddzielenia Kościoła od państwa prawica przeciwstawiała perspektywę Kościoła rzymskokatolickiego jako panującego. W uchwalonej Konstytucji marcowej znaleziono formułę kompromisową, zmierzającą do zachowania zasady równouprawnienia wyznań, przy podkreśleniu szczególnej pozycji Kościoła katolickiego. Wprowadzając podział na wyznania przez państwo akceptowane i nieuznane, w tej pierwszej grupie Konstytucja odmiennie określiła autonomię Kościoła katolickiego. Szczegółowy zakres uprawnień Kościoła miał uregulować konkordat ze Stolicą Apostolską. W rozwiązaniach konstytucyjnych nawiązujących do modelu państwa świeckiego znalazły się m.in. zasada wolności sumienia i wyznania oraz równouprawnienia bez względu na wyznanie. W Konstytucji marcowej nie zrealizowano też postulatu prawicy, aby urząd prezydenta piastował tylko Polak-katolik. Do Konstytucji nie wprowadzono artykułu o szkole wyznaniowej, ale utrzymano obowiązek religii w szkołach państwowych i samorządowych. Efektem debaty konstytucyjnej z lat 1919–1921 był kompromis ideowo-ustrojowy – ani ugrupowania prawi-cowe, ani lewicowe nie zdominowały uchwalonej 17 marca 1921 r. ustawy zasadniczej. Sytuacja ta stanowiła źródło licznych politycznych konfliktów i dążeń do rewizji Konstytucji marcowej.

Refine search results

1 Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

1 Studia Podlaskie

1 Studia Prawnicze KUL

1 UR Journal of Humanities and Social Sciences

1 2022

1 2021

1 2019

1 2018

1 Grata P.

1 Magiera P.

1 Maksimiuk D.

1 Szczepański D.

Pierwszy rok niepodległości – Ziemia Sokólska

Stanowisko Klubu Pracy Konstytucyjnej wobec przepisów wyznaniowych sejmowego projektu konstytucji w latach 1919–1921

Krucjata antyalkoholowa w Sejmie Ustawodawczym i jej efekty (1919–1922)

Kwestie wyznaniowe w debacie konstytucyjnej Sejmu Ustawodawczego (1919–1921)