Search results

1

Cezura ocenzurowana. Raz jeszcze o „Panu Tadeuszu”

100%

Kosowska E.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2021

|

issue 11 (14)

109-123

EN

The article proposes an analysis of various time marks, brought forth in Adam Mickiewicz’s epic poem, which is based on presuppositions drawn on the author’s self-developed concept of cultural anthropology of literature. The author recognises the epic poem as the evidence of coexistence between the written culture of noblemen and the residues of the oral one. What is more, she draws attention to fundamental differences in establishing time marks between cultural systems based mainly on collective memory and the ones based on historical knowledge. The author also highlights the importance of deliberate ignoring of breakthrough moments in the narration about the past just to sustain tradition and preserve the continuity of the previously dominant cultural system.

PL

Autorka proponuje analizę rozmaitych cezur przywoływanych w poemacie Adama Mickiewicza z uwzględnieniem założeń wypracowanej przez siebie koncepcji kulturowej antropologii literatury. Traktuje poemat jako świadectwo współistnienia szlacheckiej kultury cyrograficznej z residuami kultury oralnej i wskazuje, że istnieją różnice w zasadach stanowienia cezury między systemami kulturowymi fundowanymi w przewadze na pamięci społecznej a systemami opartymi głównie na wiedzy historycznej. Akcentuje znaczenie ostentacyjnego pomijania w narracjach o przeszłości momentów przełomowych w celu świadomego podtrzymywania tradycji i uzyskania efektu ciągłości trwania dominującego uprzednio systemu kulturowego.

2

Słowacka post-przeszłość po 1918 roku. Kilka uwag wstępnych

80%

Bystrzak M.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2021

|

issue 11 (14)

81-92

EN

The caesura of 1918 in the history of Slovak culture and literature is customarily defined by political and historical breakthrough - the establishment of Czechoslovakia. Political change does not correspond immediately with the changes within the Slovak society and culture. In the Slovak interwar milieu, there are still traces of the past, which significantly affect the Slovak reality after 1918. Michal Chorváth, Alexander Matuška, and Alžbeta Göllnerová-Gwerková describe the Slovak culture after 1918 according to this thesis. The article summarizes their diagnoses and focuses on the presence of the past in the sociocultural Slovak interwar reality.

PL

Cezurę roku 1918 w historii słowackiej kultury i literatury zwyczajowo ustalają względy polityczno-historyczne, związane z powstaniem Pierwszej Republiki Czechosłowackiej. Zmiana polityczna nie przekłada się od razu na kondycję społeczeństwa i kultury – w słowackiej kulturze międzywojnia nadal istnieją ślady przeszłości, które znacząco wpływają na słowacką rzeczywistość po 1918 roku. Powyższą tezę rozwija między innymi publicystyka społeczno-kulturalna Michala Chorvátha, Alexandra Matuški i Alžbety Göllnerovej-Gwerkovej z lat trzydziestych XX wieku. Artykuł podsumowuje ich diagnozy i skupia się na obecności przeszłości w rzeczywistości społeczno-kulturalnej słowackiego międzywojnia.

3

„Sytuacja” Norwida – „sytuacja” Baudelaire’a

80%

Siwiec M.

Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

|

2021

|

issue 11 (14)

141-160

EN

Norwid and Baudelaire, born in the same year (1821), unconsciously put themselves in a specific position which Paul Valéry described as a ‘situation’. Its fundamental basis is poets’ determination to define themselves against their great Romantic predecessors, stand out and finally, to release themselves from the constraints of the Romantic influence. The position the two poets find themselves in defines their attitude to Romanticism which is based on carrying on and breaking up with the Romantic tradition and this, on the other hand, makes a time mark even more difficult to establish. Their position is presented in the context of contemporary categories such as Romanticism, 19th-century culture model, generation, modernity, and crisis. Such perspective makes it possible to recognise a shared sense of unity in Norwid and Baudelaire’s literary outputs as well as in their reception styles despite the fact the poets are essentially beyond any comparison.

PL

Artykuł dotyczy szczególnego położenia wspólnego Norwidowi i Baudelaire’owi urodzonym w tym samym 1821 r., które Paul Valéry określił mianem „sytuacji”. Jej podstawą jest konieczność określenia się wobec wielkich poprzedników − romantycznych wieszczów, odróżnienia się, walki z wpływem. Pozycja obu poetów, która określa ich stosunek do romantyzmu oparty na kontynuacji i zerwaniu (co utrudnia ustanowienie cezury), ukazana jest w kontekście współcześnie rozumianych kategorii takich jak romantyzm, dziewiętnastowieczność, pokolenie, nowoczesność czy kryzys. Taka perspektywa pozwala dostrzec wspólnotę twórczości i recepcji pisarzy zasadniczo nieporównywalnych.

Refine search results

3 Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo

3 2021

1 Bystrzak M.

1 Kosowska E.

1 Siwiec M.

Cezura ocenzurowana. Raz jeszcze o „Panu Tadeuszu”

Słowacka post-przeszłość po 1918 roku. Kilka uwag wstępnych

„Sytuacja” Norwida – „sytuacja” Baudelaire’a