Search results

1

Дискурсивые процессы формирования коллективных (этнокультурных, этноязыковых) идентичностей в ранних южнославянских этнографических монографиях

100%

Плас П.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2008

|

vol. 20

367-376

PL

Autor omawia niektóre konkretne sposoby prezentowania „tożsamości ludowych” w pracach etnograficznych w terenu północnej Dalmacji. Pochodzą one z końca XIX w. i osadzone są w kontekście wczesnych badań etnograficznych Słowian Południowych. Prace te wyrastały z programów akademickich, których celem było stworzenie opisów opartych na standardowych i szczegółowych ankietach. Przyjmując perspektywę pragmatyczną analizy dyskursu, autor omawia wiele fragmentów prac, wskazując na te ich aspekty, które mają znaczenie w tworzeniu tożsamości grupowych przez eksponowanie opozycji „my” i „oni”. Analiza odkrywa różne strategie budowania tożsamości wyrastające z tekstu.

EN

The paper examines specific discursive realizations of “folk identities” in a north Dalmatian ethnographic account from the end of the nineteenth century in the context of early South Slavic institutional-ethnographic practice. Texts such as these were produced as part of academic programmes involving the production of local and regional ethnographies by “literates from the people” in response to standardized elaborate questionnaires. Adopting a pragmatic/discourse-analytic perspective, our analysis deals with a number of relevant fragments and indicated those aspects of linguistic/textual discourse that are significant for constructing group identities as “us--our” vs. “them--of the other”. The analysis reveals the different levels and processes of discursive identity formation that emerge from the text, and suggests that systematic attention to such processes is indispensable if a reliable historical pragmatics of “ethnographic reality”, including the notion of “identities”, is hoped for.

2

Болгары - это мы или другие? (Само)идентификация павликан из Баната

100%

Вучкович М., Обижаевa М.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2008

|

vol. 20

333-348

PL

Artykuł oparty jest na badaniach przeprowadzonych wśród Paulicjan na terytorium zachodniego Banatu (Serbia) przez naukowców z Instytutu Studiów Bałkańskich w Belgradzie i z Uniwersytetu w Sofii. W literaturze używa się wielu terminów na określenie tej grupy etnicznej: bułgarscy katolicy, bułgarscy Paulicjanie, Bułgarzy z Banatu, a także палчене, палкене / Palćani, trzy ostatnie to etnonimy używane przez Paulicjan w odniesieniu do samych siebie. Artykuł omawia indywidualne i zbiorowe poczucie tożsamości członków grupy na podstawie wywiadów i ankiet przeprowadzonych z jednym z badanych respondentów. Podczas wywiadów przeprowadzanych przez uczonych z Serbii, informator mówił o swojej grupie etnicznej Palćani (Paulicjanie) i Bugari (Bułgarzy), jednak przy innych okazjach używał innych terminów. Rozmawiając z uczonymi z Bułgarii, używał następujących określeń: palk’êne (mając na myśli „ja/my“) oraz bъlgare (wy). Autorka próbuje wyjaśnić sens użyć i odkryć źródła owej niekonsekwencji terminologicznej.

EN

This paper is based on the fieldwork conducted in the community of Paulicians on the territory of the West Banat (Serbia) by the researchers of the Institute for Balkan Studies (Belgrade) and the University of Sofia. The appellation used for this ethnic group varies in the scholarly literature: Bulgarians Roman-Catholics, Bulgarians Paulicians, the Banat-Bulgarians and палчене, палкене / Palćani, the ethnonym used by Paulicians alone in reference to themselves. The paper explores (self-)identification, be it individual or collective, in the discourse of one of the interlocutors. During the interviews done by the researchers from Serbia, the informant has referred to his community as Palćani (Paulicians) and Bugari (Bulgarians). On some occasions, nevertheless, he has called into question the latter as an affiliation option. Talking to the researchers from Bulgaria he has used these ethnonyms to express the I / we (palk’êne) : you (bъlgare) relation. This paper aims at tracing the factors which caused the informant’s statements on the adequacy of the self-identification as Bulgarian(s) to be inconsistent.

3

Языковое самосознание староверов Латгалии

80%

Королева Е. Е.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2008

|

vol. 20

231-242

PL

Autorka opisuje historię staroobrzędowców we wschodniej części Łotwy zwanej Łatgalią. Staroobrzędowcy pojawili się tam w XVII wieku jako uciekinierzy przed prześladowaniami ze strony administracji carskiej (były to wówczas Inflanty polskie). Opustoszony przez epidemię dżumy region stworzył przybyszom korzystne warunki osiedlenia. Staroobrzędowcy odegrali ważną rolę w rozwoju gospodarki na Łotwie. Życie religijne odrodziło się w końcu lat 80. XX wieku, jednak obecnie jego waga znacznie się zmniejsza wskutek emigracji młodszego pokolenia do Europy Zachodniej. Dziś na Łotwie mieszka około 100 tys. staroobrzędowców, co stanowi największe ich skupisko na terenie krajów bałtyckich. Zdaniem autorki teza o subetnicznym charakterze staroobrzędowców łotewskich w ramach etosu rosyjskiego znajduje pełne uzasadnienie w samoidentyfikacji (poczuciu przynależności etnicznej) członków tej grupy. Spełnione są wszystkie warunki uznania jej za grupę etniczną: wspólnota pochodzenia, losów historycznych, wartości kultury i tradycji, języka oraz terytorium, jak również obecność poczucia przynależności etnicznej. Poziom tego ostatniego jest w omawianej grupie wysoki, co wiąże się z dumą z przynależności do tej grupy i poczuciem jej unikalności. Świadczą o tym nazwy tej grupy, obecne w spontanicznych wypowiedziach staroobrzędowców o sobie. Odrzucają oni negatywnie wartościującą nazwę raskol’niki (tj. odpowiedzialni za rozłam, rozłamowcy), a także nazwę staroobrjadcy jako narzuconą przez ich prześladowców. Stosują najczęściej nazwy własnej grupy starovery lub starovercy, w których zawarty jest element pozytywnie wartościujący, podkreślający dawność, wierność tradycji i ortodoksyjność wiary, co widać wielokrotnie w ich spontanicznym mówieniu o sobie. W kontekstach ujawnia się również funkcjonowanie tych nazw jako etnonimów. Inne nazwy także zawierają element pozytywnej samooceny: krepkovery, krepkovercy. Z kolei o prawosławnych (którzy przyjęli reformę Nikona), mówią nikoniancy, nikoniane, podczas gdy oni sami tak siebie nigdy nie nazywają. W pozostałych nazwach także ujawnia się pozytywne wartościowanie w nazwach własnej grupy oraz negatywne w nazwach grup innych, zwłaszcza prawosławnych, nazywanych cerkovniki. W ten sposób opozycja swój obcy nakłada się na opozycję aksjologiczną słuszny niesłuszny. Jako wskaźniki przynależności do grupy występują także określone formuły grzecznościowe oraz wyrażenia wykrzyknikowe (emotywy).

EN

The author describes the history of Old Believers in an eastern part of Latvia called Latgalia. The people appeared there in the 17th century, having escaped from persecutions on the part of tsarist administration (the land belonged to Poland at the time). The region was deserted because of a plague epidemic. Old Believers played an important role in the development of the region’s economy. The importance of religious life rose in the 1980’s but at the moment it is diminishing again due to the emigration of the younger generation to Western Europe. There are about 100,000 Old Believers in Latvia today, the biggest community in the Baltic region. The author supports the view that Old Believers are a sub-ethnic group within the Russian ethnos. All conditions necessary for recognizing them as an ethnic group are fulfilled: a common origin and history, the role of culture, tradition, language and territory, as well as the feeling of ethnic distinctness. The level of the latter is high, Old Believers are proud to belong to the unique community which they constitute. This is manifested in the use of the names in reference to themselves. The people reject the negative name raskol’niki (i.e. those responsible for divisions) or staroobryadtsy, the latter being imposed by their enemies. They usually use the terms starovery or starovertsy ‘Old Believers’, with a positive element in it, highlighting the ancient, traditional and orthodox nature of the religion. The names can also be used as ethnonyms. Other names, too, contain elements of positive self-valuation: krepkovery, krepkovertsy. In reference to the members of the Orthodox Church, in turn, they use the names nikonantsy or nikonane (those who accepted Nikon’s reform). Another term used for the purpose, with negative valuation, is tserkovniki. In this way the US/THEM opposition is superimposed on the axiological opposition RIGHT/WRONG. Another manifestation of one’s integration with the group are certain polite forms of address and interjections (emotives).

4

Rodina, otečestvo, otčizna v diskursivnych praktikach sovremiennogo russkogo jazyka. Opyt analiza kul’turnoj idiomy

80%

Sandomirskaja I.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

1999

|

vol. 11

51–68

PL

Po rozpadzie Związku Radzieckiego w roku 1991 na mapy polityczne wróciła Rosja. Autorka nawiązując do obserwacji Jacques’a Derridy podkreśla, że o ile z znaczeniu nazwy Związek Radziecki brak było składników etnicznego, narodowego i religijnego, które by mogły stanowić podstawę dla budowania grupowej tożsamości mieszkańców tego państwa, o tyle powrót tradycyjnej nazwy Rosja odnowił praktykę identyfikacji grupowej w kategoriach narodowych, a w znaczeniu słów Rossija, russkij zaktualizował sem ‘etniczność’. Jednak nauczany w szkole przedmiot zwany do niedawna historią Związku Radzieckiego oficjalnie nazwano nie „historią Rosji”, lecz „historią Ojczyzny”, ros. istoriją Otečestwa. Dlaczego z trzech możliwych do użycia w tym kontekście rosyjskich wyrazów – rodina, otečestvo, otčizna – wybrano właśnie ten? Autorka traktując wymienione wyrażenia jako „idiomy kulturowe” (w sensie sprecyzowanym w jej rozprawie Idioma i kultura: v poiskach obščego osnovanija, „Etnolingwistyka” 8) poddaje je analizie konceptualnej i narratologicznej i odkrywa specyficzne znaczenia ideologiczne i polityczne łączone z każdym z nich.

EN

After the collapse of the Soviet Union in 1991, Russia made its comeback onto the political maps of the world. Referring to Jacques Derrida’s observation, the author says that.it if in the term Soviet Union there were no ethnic, national and religious components to constitute the basis for a collective identity of the country’s inhabitants, the return of the traditional name Rossiya, (Russia) renewed the practice of identifying oneself with the others in national terms. Furthermore, the meaning of Rossiya and russkiy actualized the sememe ‘ethnicity’. However, the school subject until recently called the history of the Soviet Union is now officially referred to not as ‘the history of Russia’ but ‘the history of the homeland’, more specifically istoriya Otechcstva. Why has this term been chosen out of the three possible Russian words: rodina, otechestvo, otchizna? The author treats the words as ‘cultural idioms’ in the sense discussed in her article Idioma i kultura: v poiskakh obshchego osnovaniya (in Etnolingwistyka 8), analyzes them conceptually and narratologically and reveals their specific ideological and political meanings.

5

Opozycja swoi/obcy w języku ginących społeczności Drzewian połabskich i pomorskich Słowińców

80%

Popowska-Taborska H.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

|

2008

|

vol. 20

215-222

PL

Autorka bada językowe przejawy autoidentyfikacji nieistniejących już dziś społeczności połabskich Drzewian i pomorskich Słowińców. Podstawę materiałową stanowią: Słownik etymologiczny języka Drzewian Połabskich (wykorzystujący wszystkie zachowane zasoby leksyki połabskiej) oraz relacje pochodzące bezpośrednio od samych Słowińców (spisane przez badaczy tego obszaru w II połowie XIX wieku). Przeprowadzone analizy słownictwa połabskiego wiodą autorkę do wniosku, że pierwotny podział na swoich i obcych, oparty na odrębności etnicznej (bądź językowej) został przeniesiony do sfery podziałów społecznych (socjalnych, majątkowych, zawodowych). Na przykład pierwotne słowiańskie *nemьcь oznaczające ‘człowieka niemego’, następnie człowieka narodowości niemieckiej, w połabskim zaczęło oznaczać ‘młodzieńca należącego do stanu wyższego niż chłopski’. Badaczka stwierdza, że Słowińcy, podobnie jak inne grupy Słowian, poczucie tożsamości grupowej opierali na tożsamości językowej. Zauważa jednak, że Słowińcy w odróżnieniu od Połabian mieli świadomość obecności od wschodu pobratymców Kaszubów. Oddzielenie bagnami od kaszubskiego zaplecza powodowało, że ludność słowińska była skazana na bytowanie w zamkniętym kręgu własnej kultury. Specyficzne elementy tej kultury (uprawiane z pokolenia na pokolenie rybołówstwo) najsilniej opierały się germanizacji (np. słownictwo rybołówcze zachowało się najdłużej w obcym otoku językowym). Dialekt słowiński w miarę postępującej germanizacji stawał się językiem zawodowym rybaków, do których zacieśniał się malejący krąg „swoich”.

EN

The author investigates linguistic manifestations of self-identification of the now extinct communities of Polabian Drevani and Pomeranian Slovincians. The analysis is based on the Etymological Dictionary of the Language of Polabian Drevani (containing all the preserved lexical items of the language) and accounts elicited from Slovincians in the second half of the 19th century. On the basis of Polabian lexis, the author concludes that the original division into US and THEM, based on ethnic or linguistic distinctions, was transferred to the social domain (the criteria of social status, wealth, profession etc.). For example, the Slavic *nemьcь ‘mute person’, then ‘a German’, began to denote a young man of a social status higher than that of a peasant. Slovincians, similarly to other Slavs, based their feeling of collective identity on linguistic identity. However, in contrast to Polabians, Slovincians were aware of the presence of Kashubians, fellow Slavs, to their east. Being separated from them by marshland, Slovincians were destined to live within their own culture. Characteristics of that culture, such as fishing methods, were resistant to German influences for a long time (e.g. the original lexis of fishing was preserved the longest). With encroaching Germanization, Slovincian was reduced to a fishing jargon, the circle of US becoming progressively more and more limited to fishermen.

6

LANGUAGES AND THE SELF

80%

Komorowska H.

Neofilolog

|

2019

|

issue 52/1

15-28

EN

The article looks into the meaning of concepts of L2 Self, L2 Ideal self and L2 Motivational Self Systems from the point of view of their useful-ness for SLA/FLT research. Psychological and sociological terminology related to the Self, Identity, Storied Self, Social Identity and Ethnicity is then discussed as well as various types of the Self useful in the analysis of attitudes to first, second and foreign languages. Examples of linguistic decisions are offered that lead to language maintenance, language loss or changes of the dominant language. Linguistic behaviour is traced back to possible ways of presenting the Self as well as to different approaches to ethnicity, integration and assimilation. Conclusions and implications for classroom language learning and teacher education are also presented.

Refine search results

5 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 Neofilolog

1 2019

4 2008

1 1999

1 Komorowska H.

1 Popowska-Taborska H.

1 Sandomirskaja I.

1 Вучкович М.

1 Королева Е. Е.

1 Обижаевa М.

1 Плас П.

Дискурсивые процессы формирования коллективных (этнокультурных, этноязыковых) идентичностей в ранних южнославянских этнографических монографиях

Болгары - это мы или другие? (Само)идентификация павликан из Баната

Языковое самосознание староверов Латгалии

Rodina, otečestvo, otčizna v diskursivnych praktikach sovremiennogo russkogo jazyka. Opyt analiza kul’turnoj idiomy

Opozycja swoi/obcy w języku ginących społeczności Drzewian połabskich i pomorskich Słowińców

LANGUAGES AND THE SELF