Search results

1

Ze studiów nad późnośredniowieczną epigrafiką. O trzech XV-wiecznych płytach nagrobnych z obszaru współczesnej Polski

100%

Zdrenka J.

Studia z Dziejów Średniowiecza

|

2023

|

issue 26

404-420

EN

The aim of this text was to verify the current state of research and broaden the knowledge concerning late medieval tombstones from the area of contemporary Poland. Relatively verified readings of epigraphic inscriptions from three tombstones: one from Siedlnica and two from Żagań, have been read and published in it for the very first time. The tombstone from Siedlnica from 1448 is so far the oldest registered tombstone with a German inscription from the area of the Kingdom of Poland in the period before 1454–1466 (until the incorporation of Prussia). It was already known, but the reading of the inscription’s content was unsatisfactory. A similar verification was carried out in the case of Katharina von Miltitz’s tombstone plate from Żagań dating back to 1479. It was also known to previous researchers of the issue. Whereas, the Jakob Lichtenberg’s tombstone from 1419, developed by us, was introduced into the scientific circulation for the first time. In addition to strictly epigraphic knowledge, a better elaboration of these sources also enriches the knowledge in the field of prosopography and genealogy of people who have been commemorated by them.

2

Nápisy jako pramen k dějinám zbožnosti v německy mluvících oblastech Čech v 18. a 19. století na příkladu Teplicka

88%

Wolf J.

Český lid: etnologický časopis (Český lid: Ethnological journal)

|

2010

|

vol. 97

|

issue 2

145-165

EN

The present article focuses on specific source for the history of religiosity and popular religiosity, namely, the epigraphic relics. In the introduction is mentioned the conceptual ambiguity of the term „religiosity“ in theoretical studies and the fact that some researchers prefer to study concrete aspects of religiosity than to establish theoretical conceptions. For this material study was selected the same, inductive approach. In the first place the religious situation in the eighteenth century in the selected region (Teplicko) is delineated, as well as the changes in the subsequent century. The region was inhabited mostly by Bohemian Germans, Follows the typology of inscriptions according to Kloos, on which the article is based. The rest of the text is dedicated to the possibilities of use of inscriptions in the study of religiosity and popular religiosity in the eighteenth and nineteenth century. In this connection it aims to formulate and partly also to answer such questions as what were the images of the afterlife and the resurrection of the body, what was the relationship of iconographic and epigraphic decoration, how did the religious ideas change reflect in the inscriptions of the eighteenth and nineteenth century. Two supplements attached to the article explain, among others, the occurrence and frequency of the cults of the saints in the studied area.

3

Kolory pamięci. Symboliczne i pozasymboliczne znaczenie koloru w kulturze wizualnej cmentarzy

63%

Gutowski B.

Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

|

2021

|

vol. Wydanie specjalne

|

issue 28

104-121

EN

The issues related to the symbolic and extrasymbolic meaning of the coloring of the tombstones which erected in cemeteries from the end of the 18th century up until the 20th century has never been the subject of broader academic reflection. The article discusses the symbolism of colors such as white, black, red, and blue. The discussion is based on selected examples, resulting from the documentation works in the cemeteries such as the Rasos Cemetery in Vilnius, or cemeteries from the Ternopil region. Napoleon’s tombstone monument in Paris-which is not located in a cemetery, but is an example of building symbolic meaning through coloring-is a starting point in this discussion. Also presented are the extrasymbolic reasons behind a given color selection, related to aesthetics, the local availability of the stones, and their import.

PL

Problematyka symbolicznego i poza symbolicznego znaczenia kolorystyki nagrobków powstających na cmentarzach od końca XVIII w. po wiek XX, nie była dotąd przedmiotem szerszej refleksji badawczej. W artykule omówione zostały wybrane przykłady będące m.in. efektem prac dokumentacyjnych na cmentarzach: wileńskiej Rossie, Bajkowa w Kijowie i z terenu Tarnopolszczyzny. Artykuł skupia się na problematyce występowania i symboliki takich kolorów jak: biel, czerń, czerwień, niebieski. Punktem wyjścia jest paryski pomnik nagrobny Napoleona, dzieło nie znajdujące się na cmentarzu, ale będące przykładem budowania znaczenia symbolicznego poprzez kolorystykę. Ukazane zostały również poza symboliczne powody wybierania kolorystyki związane z estetyką, lokalną dostępnością kamieni i ich importem.

4

Nowożytne obiekty sepulkralne w kościołach historycznej Warmii (ok. 1500–ok. 1800)

63%

Czernik Z.

Komunikaty Mazursko-Warmińskie

|

2022

|

vol. 320

|

issue 1

57-150

EN

Already in the oldest Christian tradition, churches were places of burial. Most often, rulers of states, clergy, people of merit for the Church, outstanding personalities, local rulers, towns-people, and nobility found their final resting place there. It was no different in Warmia. Already from the 14th century, the dead were buried in the built churches – in Warmian circumstances, they were primarily clergymen. This situation practically lasted until the 19th century, when the forms of cemeteries known to this day developed, and churches simply ran out of places – both for the burials themselves and for places of commemoration of the dead. From approx. between 1500 and 1800, several hundred burials were made in the Warmian churches. Starting from the Warmia cathedral and ending with village churches. To date, approx. 200 sepulchral objects – mainly epitaphs and tombstones (apart from them, two tombstones by the wall and one altar dedicated to the deceased).

PL

Już w najstarszej tradycji chrześcijańskiej kościoły były miejscem pochówków. Najczęściej miejsce wiecznego spoczynku znajdowali tam władcy państw, duchowni, osoby zasłużone dla Kościoła, wybitne osobistości, lokalni rządcy, mieszczanie, szlachta… Nie inaczej też było na Warmii. Już od XIV wieku w wybudowanych kościołach chowano zmarłych - w warmińskich okolicznościach w większości były to osoby duchowne. Sytuacja taka praktycznie trwała do XIX wieku, kiedy to wykształcają się do dziś znane formy cmentarzy, a w kościołach po prostu zaczyna brakować miejsc - zarówno na same pochówki, jak i na miejsca upamiętniania zmarłych. Od ok. 1500 roku do 1800 w kościołach warmińskich dokonano kilkuset pochówków. Zaczynając od katedry warmińskiej kończąc na wiejskich kościołach. Do dziś zachowało się ok. 200 obiektów sepulkralnych - przede wszystkim epitafiów i płyt nagrobnych (oprócz nich dwa nagrobki przyścienne i jeden ołtarz poświęcony zmarłemu).

5

Kamień w zabytkach wielickich nekropolii

63%

Zadak R.

Studia i Materiały do Dziejów Żup Solnych w Polsce

|

2014

|

issue 29

129-142

EN

The article is devoted to the use of natural stone in the monuments of Wieliczka cemeteries. The author of the study has presented the subject of rock materials used to raise tombstones. Certain types of rocks and their properties have been described. Various types of tombstones have been characterized, from the beginning of the municipal cemetery and the Jewish cemetery to the first half of the twentieth century. The article also presents the historical background of the above mentioned cemeteries as well as the names of sculptorscreators of Wieliczka tombstones. It should be emphasized that some of the tombstones listed in the article are subject to special protection of monuments and by the decision of the Regional Conservator of Historic Monuments in Cracow in 1991 were entered in the register of monuments of Cracow (Małopolska) Province. Others, according to the author, have high artistic values, and in some cases, the used stone is a worth noting rarity.

6

Winieta latarni morskiej w La Coruña na mapie Beatusa z Burgo de Osma w kontekście symboliki wczesnochrześcijańskiej

51%

Kochanek P.

Vox Patrum

|

2019

|

vol. 71

291-326

EN

The purpose of this article is to compare the vignette of the lighthouse of La Coruña, which is on the map of Beatus from Burgo de Osma, with the lighthouses carved on reliefs of sarcophagi and tombstones in the epoch of the Roman Empire and with the vignettes of this lighthouse on other surviving medieval maps. In this way, to point out the ideological kinship between these elements. The lighthouse on the reliefs of pagan sarcophagi is the symbol of the happy port to which the human soul is heading. In turn, the lighthouse on Christian grave plates, found in the Roman catacombs, is a symbol of salvation, sometimes treated as the equivalent of the cross. The lighthouse on the map of Burgo de Osma is located on the western border of the world known at that time, which areas were the most remote from both the garden in Eden in the East and from Jerusalem, the place of salvific work of Christ. So these were areas of spiritual darkness, where, according to tradition, Jakub the Elder brought the light of the Gospel. With his arrival, in the areas where death reigned so far, the hope of salvation flared, which is illustrated graphically on the analyzed Beatus map by the lighthouse, which is near the Apostle’s sanctuary. In this way, a safe spiritual haven was first established on the western periphery of the then known world, which over time became a great pilgrimage center. It is no coincidence that this map was made in the circle of the monastic Benedictine culture, which carefully preserved the old Christian tradition.

PL

Niniejszy artykuł porównuje winietę latarni morskiej z La Coruña, która znajduje się na mapie Beatusa z Burgo de Osma, z latarniami morskimi wyrzeźbionymi na reliefach sarkofagów i płyt nagrobnych w epoce cesarstwa rzymskiego oraz z winietami tejże latarni na innych zachowanych mapach średniowiecznych. W ten sposób starano się wskazać na ideowe pokrewieństwo pomiędzy tymi elementami. Latarnia morska na reliefach pogańskich sarkofagów jest symbolem szczęśliwego portu, do którego zmierza ludzka dusza. Z kolei latarnia morska na chrześcijańskich płytach grobowych, odnalezionych w rzymskich katakumbach, jest symbolem zbawienia, taktowanym niekiedy jako ekwiwalent krzyża. Latarnia na mapie z Burgo de Osma znajduje się na zachodnich kresach znanego wówczas świata, które to obszary były najbardziej oddalone zarówno od ogrodu w Edenie na Wschodzie, jak i od Jerozolimy, miejsca zbawczego dzieła Chrystusa. Były to więc tereny duchowego mroku, dokąd zgodnie z tradycją Jakub Starszy przyniósł światło Ewangelii. Wraz z nim na obszarach, gdzie dotąd panowała śmierci, zapłonęła nadzieja zbawienia, czego graficznym wyrazem na analizowanej mapie Beatusa jest zestawienie latarni morskiej z sanktuarium Apostoła. W ten sposób na kresach Zachodu powstała najpierw bezpieczna duchowa przystań, a później wielkie centrum pielgrzymkowe, rozświetlające duchowe mroku tej peryferyjnej części ówczesnego świata. Nie przypadkiem mapa ta została wykonana w kręgu klasztornej kultury benedyktyńskiej, która przechowywała pieczołowicie dawną chrześcijańską tradycję.

7

Nagrobki przy kościele Wniebowzięcia NMP i św. Jakuba Apostoła w Szadku

51%

Czyżewski B.

Biuletyn Szadkowski

|

2016

|

vol. 16

31-61

EN

First churchyards were founded around 5th–6th century AD near the temples where in crypts were the remains of saints. Over time, these cemeteries were built near every church. Burials at the churchyards were abandoned in the 18th century because of numerous epidemics that had sources at these cemeteries. People started to bury their dead at cemeteries outside the cities. The churchyard at the Church of Assumption of the Blessed Virgin Mary and Saint James the Apostle in Szadek was founded in the Middle Ages and continued to be used during the next centuries. It seems that the cemetery was used until the second half of the 19th century and even at the beginning of the 20th century. Currently, beside the church are seven tombstones and gravestones, which are the remains of the old churchyard. The preserved tombstones and gravestones belonged to: Józef Formański and Helena Formańska, Wiktoria Rolińska, Józefa Maliszewska, Józef Kozieł, Marceli and Cecylia Kozłowski, Teodora Skupińska oraz Jan Kiełkiewicz. These people lived in Szadek and the surrounding villages and were buried at the end of the 19th – beginning of 20th century.

PL

Pierwsze przykościelne cmentarze były zakładane około V–VI w. n.e. w pobliżu świątyń, w podziemiach których spoczywały szczątki świętych. Z biegiem czasu cmentarze takie zaczęły powstawać przy każdym kościele. Grzebania zmarłych przy kościołach zaprzestano dopiero w XVIII w. w związku z licznymi epidemiami, które swoje źródła miały na tych nekropoliach. Rozpoczęto zakładanie cmentarzy poza miastami i likwidację przykościelnych miejsc pochówku. Przykościelny cmentarz przy kościele pw. Wniebowzięcia NMP i św. Jakuba Apostoła w Szadku został założony już w okresie średniowiecza i funkcjonował przez następne stulecia. Ze źródeł wynika, że nekropolia działała jeszcze w drugiej połowie XIX w., a być może nawet i na początku XX w. Obecnie, przy kościele w Szadku znajduje się siedem tablic i nagrobków oraz pozostałości kamieniarki nagrobnej, których nie da się przypisać do konkretnych grobów. Zachowane tablice i nagrobki należały do: Józefa Formańskiego i Heleny Formańskiej, Wiktorii Rolińskiej, Józefy Maliszewskiej, Józefa Kozieła, Marcelego i Cecylii Kozłowskich, Teodory Skupińskiej oraz Jana Kiełkiewicza. Osoby te zamieszkiwały Szadek oraz okoliczne wsie i zostały pochowane pod koniec XIX – na początku XX w.

8

Zmienne losy starego cmentarza w Biłgoraju

45%

Garbacz K.

Ochrona Zabytków

|

2016

|

issue 2

219-257

PL

Zabytkowe cmentarze są świadectwem dziedziczonej z pokolenia na pokolenie pamięci o przodkach. Niestety, część z nich została w XX w. zdewastowana i ograbiona z wielu elementów kamiennej architektury nagrobnej. Do tej grupy założeń należy stary cmentarz w Biłgoraju, w województwie lubelskim, założony przed końcem XVIII w. Jego użytkowanie zakończono około 1880 r., ale prawne zamknięcie nastąpiło dopiero w 1959 r. W ciągu kilkudziesięciu lat pozbawiony opieki cmentarz uległ tak daleko posuniętej degradacji, że w 1982 r. zarejestrowano tylko trzy nieuszkodzone wolno stojące nagrobki kamienne; pozostałe przetrwały jedynie we fragmentach. Zniszczeniu uległa też część drzewostanu. W 1977 r. cmentarz został wpisany do rejestru zabytków, dziesięć lat później powstało założenie projektowe lapidarium. Próby ratowania biłgorajskiego cmentarza zbiegły się z czasem ogólnej dyskusji na temat stanu zachowania nekropolii w Polsce i szybko postępującego ich niszczenia, zarówno przez wandali, jak i wskutek decyzji władz administracyjnych, nakazujących likwidację tych już nieużytkowanych. Na przykładzie biłgorajskiego założenia autor starał się pokazać wieloletni proces powojennej destrukcji jednej z tych nekropolii, które bez uszczerbku przetrwały czasy okupacji hitlerowskiej.

EN

Old cemeteries are evidence of the memory about ancestors inherited throughout generations. Sadly, in the 20th century, some of them were devastated and robbed of many elements of stone tomb architecture. In this group is the old cemetery in Biłgoraj, Lublin Voivodeship, established in the late 18th century. Its use was discontinued ca. 1880. However, it was not legally closed until 1959. Within several decades, without care, the cemetery fell into such advanced degradation that in 1982 only three undamaged, free-standing tombstones were registered; others survived only in fragments. Some of the trees were destroyed as well. In 1977, the cemetery was entered into the register of historic sites; ten years later, the design of a lapidarium was created. Attempts to save the Biłgoraj cemetery coincided with general discussion on the state of conservation of necropolises in Poland and their quickly advancing degradation, both by vandals and as a result of decisions made by administrative authorities who order liquidation of the disused ones. On the example of the Biłgoraj complex, the author attempted to illustrate the years-long process of post-war destruction of one of these necropolises, which survived the period of Nazi occupation without harm.

Refine search results

1 Biuletyn Szadkowski

1 Komunikaty Mazursko-Warmińskie

1 Ochrona Zabytków

1 Saeculum Christianum. Pismo Historyczne

1 Studia i Materiały do Dziejów Żup Solnych w Polsce

1 Studia z Dziejów Średniowiecza

1 Vox Patrum

1 Český lid: etnologický časopis (Český lid: Ethnological journal)

1 Czernik Z.

1 Czyżewski B.

1 Garbacz K.

1 Gutowski B.

1 Kochanek P.

1 Wolf J.

1 Zadak R.

1 Zdrenka J.

2 2023

1 2021

1 2019

2 2016

1 2014

1 2010