Search results

1

Czesława Miłosza koncepcja przekładu tekstów biblijnych. Rekonstrukcja

100%

Kaczorowska M.

Przekładaniec. Półrocznik Katedry UNESCO do Badań nad Przekładem i Komunikacja Miedzykulturowa UJ

|

2011

|

issue 25

344-357

EN

Czesław Miłosz, known mainly as a poet, translator of poetry and lecturer in Polish literature, was also a Bible translator from original languages. He wanted to create not only a new translation of the Bible, but also a new language: of translation and of Polish poetry. He saw himself as a restorer of Polish culture. In his work this intention was deeply intertwined with an aspiration towards a spiritual renewal of the contemporary man. As a Bible translator, Miłosz wanted to obtain a text as close to its original as possible and, at the same time, poetically successful and beautiful. But his critics claimed that he had missed the goal. Some reproached Miłosz for creating a version much “heavier” in reception, even unnatural; others maintained that the translator had not understood the essence of the sacred text. This article reconstructs Miłosz’s ideas of biblical translation and of poetry. It also points out their similarities and concludes that Miłosz translated the Bible to integrate it with his own poetic vision rather than to produce a text for liturgy.

2

Translating Romans 5:12 in the early 16th century. Franciscus Titelmans’s polemic against humanists

81%

Mantyk T. K.

|

2021

|

vol. 11

|

issue 2

301-326

PL

Translating the Bible has never been an easy task, least of all at the times of theological controversy. A New Latin translation by Erasmus of Rotterdam, executed on the eve of the Reformation, met much criticism on philological and theological level. Franciscus Titelmans, a young, Franciscan scholar from Leuven, addressed in his Collationes quinque numerous issued regarding the translation of the Epistle to the Romans. This article focuses on Romans 5:12. Titelmans claimed that Erasmus’s translation of this verse threatened the dogma of original sin and promoted the resurgence of Pelagianism. The article analyses his arguments showing that although he was not entirely alien to philology, he relied more on the Church Fathers and the authority of the Church in his translation. Philological and logical arguments served only as auxiliary proofs for the meaning that had been established by patristic commentaries. Consequently, this debate mirrors diverse attitudes of both scholars. The Humanist opted for sound philology, even if it resulted in questionable theological statements, the Franciscan for sound theology, even if it led to imperfect philological choices. Although specific arguments of this debate are outdated and hardly relevant to modern-day biblical studies, divergent attitudes of its protagonists are well reflected in current debates, making it worth

3

DUAL A TEOLOGIJA PŘINOŠK K PROBLEMATICE WUŽIWANJA DUALOWYCH FORMOW W HORNJOSERBSKICH PŘEŁOŽKACH BIBLIJE

75%

DZIKIEWICZ D.

Slavia Occidentalis

|

2019

|

issue 76/1

11-19

EN

This article describes the relations between dual grammatical number and theology. The original thesis was: Upper Sorbian translations of the Bible contain theologically problematic uses of dual forms. The hypothesis is accompanied by an analysis of the exegesis and theology of the periscopes Gen 1, 28; Mt 20, 23; £k 2, 7; J 1, 41 and 17, 21. Application or failure to apply dual forms in the texts in question poses significant problems on the level of theology. This article contains also a suggestion of certain rules to be followed in future revisions of the existing translation of the Upper Sorbian Bible. Firstly, the use of dual grammatical number should go hand in hand with the theological perspective of the biblical texts. Secondly, in cases when the category of dual grammatical number cannot accommodate theology, the latter should be a priority.

4

Konfesyjność tłumaczeń biblijnych na przykładzie Biblii Ewangelicznego Instytutu Biblijnego

72%

Merecz R.

Colloquia Theologica Ottoniana

|

2017

|

issue 2

145-156

PL

W artykule omówiono nowe tłumaczenie Biblii opublikowane przez Ewangelicki Instytut Biblijny w Poznaniu. Jedną z głównych cech charakterystycznych tego przekładu Biblii jest to, że jest to pierwsze tłumaczenie Pisma Świętego w polskich kręgach ewangelickich. Porównano niektóre teksty biblijne w nowym przekładzie Biblii (EIB) z dwoma katolickimi i jednym luterańskim tłumaczeniem w celu sprawdzenia, czy istnieją jakiekolwiek uprzedzenia teologiczne obecne w pracy translacyjnej. Wniosek jest taki, że tłumaczenie odbija ewangelickie zrozumienie pewnych perykop biblijnych. Pokazuje również, że inne Biblie mają własne założenia teologiczne i że żadne tłumaczenie Biblii nie jest od niego wolne. Wszystkie tłumaczenia są interpretacją i jako takie są produktem teologicznie ukierunkowanych tłumaczy.

EN

The essay discusses a new Bible translation published by Evangelical Biblical Institute in Poznan. One of the main characteristics of the Bible is that it is the very first translation of the Holy Scriptures done within Polish Evangelical circles. The essay compares some biblical texts in the new translation with two Catholic Bibles and the Lutheran one to see if there is any theological bias present in the translation. The conclusion is that the translation displays Evangelical, rather than a Catholic or Lutheran, understanding of certain texts. It also shows that other Bibles have their own theological biases and that no Bible translation is free from it. All translations from one language to another are interpretations and as such are products of theologically biased interpreters. The essay ends with some suggestions to readers and Bible translators.

5

Migracje Słowa Bożego, czyli obrona wartości Wulgaty według Franciszka Titelmansa.

58%

Mantyk T. K.

|

2019

|

vol. 9

|

issue 3

525-546

EN

A new translation of the New Testament directly from Greek published by Erasmus of Rotterdam in 1516 was a milestone of biblical scholarship. His work, seemingly challenging the traditional Vulgate translation, provoked much opposition. Among Erasmus’s adversaries was Francis Titlemans, a young Franciscan theologian from Leuven. In his Prologus Apologeticus he criticised Erasmus’s work as a self-aggrandising exercise in vain glory and defended the centuries old authority of the Vulgate. The kernel of his argument was that the Word of God migrated from one language to another under strict Divine supervision that ensured its incorruptibility. Thus, biblical translation was not merely a matter of philology but required divine inspiration. Some arguments of Titelmans were reflected in canons of the Council of Trent relating to the Bible. Although the exact content of his arguments appears irrelevant to contemporary Biblical scholarship, some suppositions underlying his polemic with Erasmus sound very similar to those resonating in modern debates, making this 500 years old controversy a valuable subject of study.

PL

Nowe tłumaczenie Nowego Testamentu, dokonane bezpośrednio z greki, zostało opublikowane przez Erazma z Rotterdamu w 1516 r. stając się ważnym punktem odniesienia dla badań nad tekstem Biblii. Dzieło Erazma zdawało się podważać dotychczasowe tłumaczenie, Wulgatę, i wywołało wiele polemik. Jednym z krytyków Erazma był młody franciszkanin z Lovanium, Franciszek Titelmans. W swoim Prologus Apologeticus zarzucał on Erazmowi motywowane pychą poszukiwanie próżnej chwały i bronił autorytetu obowiązującej od stuleci Wulgaty. Sednem jego argumentacji było przeświadczenie o migracjach Słowa Bożego. Objawienie przenosiło się z języka do języka pod ścisłym nadzorem Boskiej Opatrzności, co gwarantowało wierność przekazu. Tym samym, kwestia tłumaczenia nie była li tylko sprawą filologii, lecz wymagała natchnienia Bożego. Argumentacja Titelmansa znalazła częściowe odzwierciedlenie w dekretach Soboru Trydenckiego poświęconych Biblii. Co prawda szczegóły jego wywodu zupełnie nie przystają do stanu współczesnych badań nad Biblią, to jednak pewne ogólne założenia obecne w jego polemice z Erazmem są zaskakująco bliskie bieżącym debatom, czyniąc ową kontrowersję sprzed blisko pięciuset lat ważnym zagadnieniem badawczym.

6

Typy przekładu tekstu biblijnego a jego odbiór – na podstawie tłumaczeń niemieckojęzycznych Biblii

51%

Schultheiß C.

Rocznik Teologiczny

|

2017

|

vol. 02

225-248

PL

W artykule przedstawiono dwa typy tłumaczeń Biblii: tradycyjny – filologiczny oraz współczesny – komunikacyjny, ich specyficzne cechy oraz możliwości zastosowania. Przy analizie przekładów i ich typów nie może chodzić o ustalenie, która wersja jest lepsza. Najpierw przybliżono zagadnienia teoretyczne i wyszczególniono ich różne typy, a następnie rozpatrzono czynniki, które trzeba uwzględnić w procesie tłumaczenia. Przekłady Biblii różnią się w rozwiązywaniu problemów dotyczących relacji między treścią i formą oraz różnic kulturowych, co zaprezentowano na przykładach Biblii, głównie na tłumaczeniu Lutra oraz Gute Nachricht Bibel. Różnice między poszczególnymi przekładami wynikają także z celu tłumaczenia oraz z uwzględnienia docelowego odbiorcy, dla którego jest on przeznaczony. Można twierdzić, że zrewidowane tłumaczenie Lutra z komentarzem (Erklärungsbibel) wymaga od czytelnika wprawdzie więcej wysiłku (obcowanie z trudniejszym tekstem biblijnym oraz czytanie czasem obszernych komentarzy), ale za to umożliwia głębsze wniknięcie w treść. Komunikacyjne tłumaczenie w Gute Nachricht Bibel jest bardziej przystępne, co siłą rzeczy pociągało za sobą uproszczenia. Przeznaczone jest dla „początkujących” w czytaniu Biblii. Należy docenić istnienie różnych typów przekładów biblijnych, które umożliwiają nie tylko czytelnikom bez znajomości biblijnego języka hebrajskiego (i aramejskiego) oraz greckiego lepsze poznanie przekazu biblijnego i dostrzeżenie wielu możliwości interpretacyjnych.

EN

This article outlines two types of translations of the Bible, i.e. the traditional one (philological) and the modern one (communicative). It also outlines their characteristics and possible uses. It should be pointed out that the analysis of the translations does not aim at determining which version is better. Firstly, the article presents the theory of translations and outlines their different types. It then presents factors which need to be considered during the translation process. Translations of the Bible differ with regards to solving problems which concern relationships not only between the content and the form but also the cultural differences. This was shown in two translations of the Bible: the Luther Bible and Gute Nachricht Bibel. These two versions differ as there are different reasons underlying the process of translation, e.g. having the target reader in mind. It can be claimed that the Luther’s revised translation with the commentary (Erklärungsbibel) requires more effort from the reader as it is a more difficult biblical text with elaborate commentaries. However, it allows the reader to focus on the content more. The communicative translation in Gute Nachricht Bibel is more accessible, and thus it required simplification of the content. Its target readers are “elementary” readers of the Bible. The fact that there exist different types of translations of the Bible should be appreciated as this allows people who do not know the biblical language, Hebrew (and Aramaic) or Greek, to learn and better understand what the Bible is about, and helps them notice many possible interpretations.

7

Biblijne nomina propria w aspekcie historyczno-porównawczym (na materiale Biblii Jakuba Wujka i Biblii Gdańskiej)

44%

Szurek M.

Onomastica

|

2015

|

vol. 59

321-339

EN

The article draws attention to those aspects of language which show the individual nature of the Bible of Jakub Wujek and The Bible of Gdańsk. These bibles are actually two different works of this translation, with different confessional affiliations. Moreover, the article represents an attempt to analyze and classify the few places of parallel text in which the lexical differences are present. At the beginning, the author looks for these differences in the proper nouns which determine the names of God in the Old Testament, and in the names which characterize Jesus. The selected biblical place names are analyzed in the last part of the article. The research material was taken from the texts of the first editions of the Bible of Jakub Wujek and The Bible of Gdańsk.

Refine search results

2 The Biblical Annals

1 Colloquia Theologica Ottoniana

1 Onomastica

1 Przekładaniec. Półrocznik Katedry UNESCO do Badań nad Przekładem i Komunikacja Miedzykulturowa UJ

1 Rocznik Teologiczny

1 Slavia Occidentalis

1 2021

2 2019

2 2017

1 2015

1 2012

2 Mantyk T. K.

1 DZIKIEWICZ D.

1 Kaczorowska M.

1 Merecz R.

1 Schultheiß C.