Search results

1

Cnota trzeźwości: indywidualna czy społeczna?

100%

Wojcieszek K.

Rocznik Tomistyczny

|

2018

|

vol. 7

255-269

EN

Contemporary societies suffer a lot from the Lack of moderation in the use of psychoactive substances, especially nicotine and ethanol. Traditional approach for regulating the use of ethanol was concentrated on the competencies of a single person, both in the case of sobriety and drunkenness. Saint Thomas Aquinas, in two issues of Summa Theologiae (2-2, qu. 149-150) took a similar position. Meanwhile, it seems that the sobriety and drunkenness have a more social character. It is much more difficult to develop sobriety in the societies in which there is a consent to the abuse of psychoactive substances.

2

«Castitas» chez Augustin d'Hyppone

100%

Wachowicz A.

Roczniki Teologiczne

|

2019

|

vol. 66

|

issue 3: Teologia moralna

33-50

PL

Święty Augustyn z Hippony broni w swoich dziełach De continentia, De bono conjugale i De Santa virginitate „castitas” ośmieszaną przez pogan. Nie stara się on jednak określić jasnej granicy między „castitas”, „pudicitiam” i „continentia”. „Castitas” jest dla niego cnotą pozwalającą oprzeć się przede wszystkim złej pożądliwości. Następnie, będąc ściśle związaną z cnotą umiarkowania, „castitas” wyznacza jakość relacji do Boga dla dziewic oraz relacji między mężem i żoną (pomaga zachować wierność małżeńską). Święty Augustyn nie stawia w swych dziełach na pierwszym miejscu kwestii etycznych, ale bada człowieka jako stworzenie obdarzone popędem seksualnym, które ma odnaleźć wewnętrzną jedność „zagubioną” przez grzech pierworodny. Czystość jest tym uprzywilejowanym elementem, który uczestniczy w odbudowaniu tej jedności: między duchem i ciałem oraz między stworzeniem i Stwórcą. „Castitas” jest więc cnotą „animus” (człowieka wewnętrznego), który zachowuje umiar w relacjach seksualnych oraz potrafi oprzeć się nieuporządkowanym popędom seksualnym. Augustyn nie sprowadza „castitas” tylko do wysiłku woli ludzkiej, jak chciałby Pelagiusz. Przyznaje on, iż najcięższą z walk człowieka jest walka o życie w czystości, gdyż wymaga ona codziennego zmagania, a zwycięstwo bywa naprawdę rzadkie, wszystko przy pomocy Bożej. Są dwie pożądliwości: dobra i zła. Ta ostatnia często wymyka się spod kontroli, dlatego człowiek musi nieustannie walczyć. Dobra pożądliwość potrzebna jest natomiast do przetrwania rodzaju ludzkiego. Jest ona dobra wyłącznie wtedy, gdy jest „wykorzystywana” w związku małżeńskim. Człowiek, który idzie za złą pożądliwością, traci „castitas”, tym samym odwraca się od Boga.

EN

In his works De continentia, De bono conjugale and De «Santa virginitate» Saint Augustine of Hippo defends “castitas” ridiculed by pagans. He does not try to define a clear border between “castitas”, “pudicitiam” and “continentia”, though. He understands “castitas” as a virtue allowing to resist bad lust. Furthermore, being closely related to the virtue of moderation, “castitas” determines the quality of relationship between husband and wife also helps to maintain marital fidelity. St. Augustine does not treat ethical issues as superior ones in his works. He examines a man as a creature endowed with a sex drive that is to find inner unity “lost” through the original sin. Purity is the very privileged element that participates in the reconstruction of this unity: between spirit and body and between creation and the Creator. “Castitas” is then the virtue of “animus” (internal man) who maintains moderation in sexual relationships and is able to resist unsettled sex drives. Augustine does not bring down “castitas” only to the effort of human will, as Pelagius would. He admits that the hardest fight of a man is securing a clean life, as it requires a daily fight, and victory is really rare, all with the power of God. There are two desires: the good and the bad one. The latter is often out of control. Thus people must constantly fight. Good lust is needed for the survival of a mankind. It is worthy only when “used” in a marriage. The man who follows evil lust loses the “castitas” and therefore turns away from God.

3

Oblicza umiarkowania. Cnota skromności w aretologii Tomasza z Akwinu

100%

Andrzejuk I.

Rocznik Tomistyczny

|

2022

|

issue 11

147-158

EN

The paper presents an analysis of Thomas’ thought on the virtue of modesty and shows its relation to temperance and nobility. The matter of modesty is of lesser importance in the ethics of Thomas Aquinas. The virtue of modesty is subordinated to the virtue of temperance and its role is to help us shape our external steps and actions in order. When speaking of modesty Thomas willingly turns to the views of Cicero and Andronicus. In the Summa, in its parts dedicated to temperance, Aquinas analyses all kinds of modesty. Important among them is humility, which directly pertains to temperance. Its subject is to regulate our desire to be exceptional. Hence, humility gives us ability to proper self-esteem. All other virtues, which are kinds of modesty, regulate: our longing to knowledge, attitude toward neighbours, ways of spending our leisure time, ways of dressing up. Thomas points out in his texts that the process of achieving the virtue of modesty is not a complicated task, because its object does not cause any particular difficulties. Not as in the case of moderation, which needs auxiliary virtues in order to restraint our strong natural craving.

4

O potrzebie umiaru w kulturze nadmiaru

100%

Smółka L.

Horyzonty Wychowania

|

2020

|

vol. 19

|

issue 52

35-44

EN

RESEARCH OBJECTIVE: The aim of the article is to conceptualize the virtue of moderation, to explore the consequences of neglecting this moral skill in consumer culture, and to look at ethical consumerism from the perspective offered by the contemporary virtue ethics.THE RESEARCH PROBLEM AND METHODS: The research problem focuses on finding answers to the following questions: What is moderation? In what way does the lack of moderation in consumer culture affect people’s lives? What practical guidelines on ethical consumerism can be provided by the contemporary virtue ethics? The method used: an analysis and synthesis of the relevant literature.THE PROCESS OF ARGUMENTATION: By referring to academic sources, the virtue of moderation has been characterized, the symptoms of the lack of moderation in the consumer society have been described, and the consequences of this lack for human development have been discussed. Furthermore, it has been demonstrated how the virtue ethics can be successfully applied in determining the characteristics of a responsible consumer.RESEARCH RESULTS: The analyses indicate that moderation is a controversial virtue, which –in spite of its undeniable merits– is not accepted by everyone. The consumer society is particularly impervious to this virtue and pays a heavy price for it. What is needed is a turn towards values, which have to be reflected in action, that is in the behaviour of a virtuous person.CONCLUSIONS, INNOVATIONS, AND RECOMMENDATIONS: Everybody needs moderation to be able to embrace their humanity. However, being guided by moderation is particularly difficult in the age of consumerism because buying and consuming are treated as virtues. That is why people, especially children and youth, should be made aware of the relationships between their own development and their consumer behaviour. In this context, it is particularly important to work on the improvement of one’s character.

PL

CEL NAUKOWY: Celem artykułu jest konceptualizacja cnoty umiarkowania, wskazanie konsekwencji zaniedbania tej sprawności moralnej w kulturze konsumpcji, wyeksponowanie współczesnej etyki cnoty jako perspektywy rozważań nad konsumpcją etyczną. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Przedstawiony problem badawczy dotyczy odpowiedzi na pytania: Czym jest umiarkowanie? Jak brak umiaru w kulturze konsumpcyjnej wpływa na życie ludzi? Jakich praktycznych wskazówek w kwestii etycznej konsumpcji może dostarczyć nam współczesna etyka cnót? Zastosowano metodę analityczno-syntetyczną literatury przedmiotu. PROCES WYWODU: Na podstawie opracowań naukowych dokonano charakterystyki cnoty umiarkowania, przedstawiono, jak brak umiaru ujawnia się w społeczeństwie konsumpcyjnym i jakie są tego konsekwencje dla rozwoju człowieka. Wykazano użyteczność etyki cnoty dla refleksji nad kształtowaniem cech odpowiedzialnego konsumenta. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Z przeprowadzonych analiz wynika, że umiarkowanie to cnota kontrowersyjna, nie przez wszystkich akceptowana, mimo jej niewątpliwych walorów. Szczególne niezrozumienie dla niej wykazuje społeczeństwo konsumpcyjne, które płaci za to wysoką cenę. Konieczny jest zwrot ku wartościom, które muszą być urzeczywistniane w konkretnych czynach, czyli działaniach człowieka cnotliwego. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Każdy, aby móc realizować się w człowieczeństwie, potrzebuje umiarkowania. Kierowanie się nim jest szczególnie trudne w dobie kultury konsumpcyjnej, gdzie cnotą stało się nabywanie i konsumowanie. Warto pomagać, zwłaszcza młodym, zrozumieć zależności między rozwojem własnym a przejawianymi zachowaniami konsumenckimi. Kluczowa jest zwłaszcza praca na swoim charakterem.

5

Umiarkowana pochwała klasycyzmu

100%

Nowak W.

Logos i Ethos

|

2017

|

vol. 45

EN

The paper considers the notion of temperance, which is said to be one of the main virtues. Firstly, the multi‑aspectual character of temperance is emphasized. Temperance may be considered, among others, from philosophical, psychological, aesthetical point of view. Next, different definitions of temperance are referred to and various forms and types of temperance are presented. Finally, the author emphasizes the relation between classicism and temperance in opposition to romantic conception of life and world.

PL

Artykuł jest poświęcony relacji między pięknem i umiarem w estetyce klasycyzmu i romantyzmu. Dobierając przykłady, staram się pokazać, że umiar był kluczowym pojęciem estetyki klasycznej, a także sztuki życia w dobie antyku. W drugiej części artykułu traktuję klasycyzm i romantyzm jako paradygmatyczne postawy życiowe i staram się ocenić ich przydatność w warunkach życia współczesnego.Słowa klucze

6

The Vices against the Virtue of Temperance among the Atyap Cultural Heritage of Africa: A Philosophical Approach

80%

Abui A. A.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2019

|

vol. 10

|

issue 4

161-177

PL

W dyskursie moralnym cnoty wciąż zajmują centralne miejsce. Dzieje się tak, ponieważ dyskusje o moralności obracają się wokół pojęć cnoty i wady. Bierze się za pewnik, że wynikiem cnót są czyny dobre moralnie, natomiast wady prowadzą do czynów złych, powszechnie potępianych. Etycy cnót opierają swoje argumenty na założeniu, że czyny ludzkie są bezpośrednio połączone bądź to z cnotą, bądź z wadą. Każdej cnocie odpowiada nadmiar lub deficyt, którego przekroczenie wiąże się z przeciwną jej moralną dyspozycją, nazywaną wadą. W takim wypadku, powinna istnieć jakaś ustalona miara, na której podstawie rozróżniamy między cnotą a wadą. Jakie kryteria obowiązują w przypadku ustalania takiej miary? Co więcej, istnieje tradycyjny podział cnót na kardynalne i poboczne: jakie dokładnie cechy moralne winna mieć cnota, by być określona jako kardynalna? W artykule autor podejmuje próbę analizy jednej z tak zwanych cnót kardynalnych, mianowicie umiarkowania. Szczególny nacisk został położony na pojęciach wstydu i honoru, rozumianych w duchu dziedzictwa kulturowego szczepu Atyap. Celem autora jest znalezienie tych cech, które odpowiadają za ustanowienie umiarkowania cnotą kardynalną oraz podjęcie próby wyznaczenia miary, która odpowiada za wady związane z pojęciem umiarkowania.

EN

The place of virtues in moral discussions continues to occupy a central position. This is because moral arguments revolve around virtues and vices. It is taken for granted that virtues produce commendable good moral actions, whereas vices lead to immoral actions that are widely condemned. Virtue ethicists ground their arguments on the assumption that human actions are directly linked to either virtues or vices. But then, to each of the virtues, there exists a degree of excess or deficit, above or below which we begin to speak of counter habitual predispositions, called vices. If this is so, then there should be a way of ascertaining the measure on the basis of which we distinguish between a virtue and its vice. How do we justify the criteria for arriving at such a measure? More so, there is a traditional classification of virtues into cardinal and peripheral virtues: what exact moral features could a virtue exemplify in order to be classified as a cardinal rather than a peripheral virtue? In this article, the Author attempts the analysis of one of the so-called cardinal virtues, precisely that of temperance. He tries to highlight the concept of shame verses honour as viewed and practiced among the atyap cultural heritage in Africa. The goal is modest, namely: to highlight those moral features which justify the classification of temperance as a cardinal virtue and to account for the standard or measure which account for the distinguishing of the vices associated with temperance.

7

Umiarkowanie i roztropność Symeona, władcy bułgarskiego w listach Mikołaja Mistyka, patriarchy Konstantynopola. Kilka uwag

80%

Leszka M. J.

Vox Patrum

|

2022

|

vol. 84

93-104

EN

Between 912–927, Nicholas Mystikos, Patriarch of Constantinople maintained a correspondence with Simeon, ruler of Bulgaria. The goal of Nicholas’ correspondence was to persuade Simeon to end hostilities and make peace with Byzantium. For this purpose, he employed various methods and resorted to a variety of arguments. Appeals to temperance and prudence were clearly means of influencing Simeon to abandon military action and take steps that would bring peace. It seems that for Nicholas Mystikos, the primary criterion for recognizing Simeon as a temperate and prudent man were his actions in the political sphere and whether they were aligned with Byzantine interests.

PL

W latach 912-927 Mikołaj Mistyk, patriarcha Konstantynopola prowadził korespondencję z Symeonem, władca Bułgarii. Jej celem było nakłonienie Symeona do zakończenia działań wojennych i zawarcia pokoju z Bizancjum. By ten cel osiągnąć Mikołaj Mistyk imał się różnych metod i sięgał po różnorodne argumenty. Odwoływanie się patriarchy do umiaru i roztropności było jednym z środków wpłynięcia na Symeona, by ten zaniechał działań militarnych, a podjął takie, które doprowadziłyby do zawarcia pokoju. Dla Mikołaja Mistyka podstawowym kryterium uznania Symeona za człowieka kierującego się w swoim życiu m.in. cnotami umiarkowania i roztropności było to, czy jego działania w sferze politycznej były zgodne z bizantyńskimi interesami.

8

Vade-mecum drogami cnoty. O poetyckiej aretologii Cypriana Norwida

80%

Ziołowicz A.

Studia Norwidiana

|

2021

|

vol. 39

5-30

EN

This article discusses the concept and imagery of virtue in Norwid’s cycle of poems Vademecum, focusing on lyrical pieces that refer directly to this subject (“Larwa” [The Larva], “Fatum” [Fate], “Ironia” [Irony] ,“Zawody” [Disappointments], “Centaury” [Centaurs], “Królestwo” [Kingdom], “Cnót-oblicze” [Face-of-Virtues], “Bohater” [Hero], “Ideał i reformy” [Ideal and Reforms],“Fortepian Szopena” [Chopin’s Piano]). They are nevertheless considered in the light of his entire body of work and on the backdrop of ancient – Greek and Roman – as well as Christian aretology. Norwid’s poetic study of virtue remains closely connected with these traditions, but is also inspired by literature (especially Homer, Prudentius and Dante) and art (the iconography of virtue). As analyses demonstrate, an aretology that involves reflection on virtues such as valour, moderation, justice and kalokagathia constitutes an important factor that binds together Vade-mecum at the levels of the development of the lyrical subject, the epic dimension of the cycle, as well as the anthropological and ethical issues it raises. These questions facilitate better understanding of Norwid’s concept of a poet-moralist and his diagnosis regarding the crisis of humanity in the nineteenth century.

PL

Artykuł dotyczy obrazowania i koncepcji cnoty w cyklu poetyckim Vade-mecum. Przedmiot analizy stanowią utwory, w których mamy do czynienia z bezpośrednimi nawiązaniami do tej problematyki (Larwa, Fatum, Ironia, Zawody, Centaury, Królestwo, Cnót-oblicze, Bohater, Ideał i reformy, Fortepian Szopena), jednak widzianymi w kontekście całego dzieła pisarza i sytuowanymi na tle starożytnej, greckiej i rzymskiej, oraz chrześcijańskiej refleksji aretologicznej. Poetycka aretologia Norwida pozostaje w ścisłym związku z wymienionymi tradycjami, podlega również inspiracjom literackim (zwłaszcza Homer, Prudencjusz, Dante), a także artystycznym (ikonografia cnoty). Jak dowodzą przeprowadzone analizy, wątek aretologiczny, obejmujący przede wszystkim refleksję nad takimi cnotami, jak męstwo, umiarkowanie, sprawiedliwość i kalokagathia, jest ważnym czynnikiem spójności Vade-mecum (na poziomie kreacji podmiotu dzieła, w epickiej płaszczyźnie cyklu, w obrębie problematyki antropologiczno- etycznej). Jest to zespół zagadnień pozwalających lepiej zrozumieć Norwidowską koncepcję poety-moralisty oraz Norwidowską diagnozę kryzysu człowieczeństwa w XIX wieku.

9

Umiarkowanie i jego modele

80%

Trzcieniecka-Schneider I.

Logos i Ethos

|

2017

|

vol. 45

EN

Temperance is one of the four cardinal virtues which were first formulated by Plato. Today the notion of temperance has a central position in many ethical systems, especially in ecophilosophy (environmental philosophy). Temperance, involwing balance and moderation, may give resolution to many contemporary human problems. The attempt of analysis of this concept with simple formal means can make clear some hidden assumptions and the structure of the concept of temperance. The analised concept includes both – a decision (a choice) and an action/behaviour as an effect of the decision. First model is based on Aristotle’s theory of golden mean presented in his Nicomachean Ethics. The attempt of reconstruction Aristotle’s idea using mathematical notion of weighted mean shows that the concept of temperance is strongly restricted to the cultural background. Therefore in extremal cases the universal concept of temperance may not exist.Second model given by Epicurus is based on the notion of consequence. It concerns pleasure and pain only, but temperance is just recommended in using pleasures. The set of temperant decisions is built recurently. A – the set of pleasure – is modified step by step by consequence CR(A) where R – set of rules – includes modus ponens, law of identity and some simple laws of everyday provenience. U is the set of temperant choices in Epicurean sense iff ∀p ∈ P, ~(p ∈ CR (U)) where P – set of pain.

PL

Umiarkowanie jest jedną z czterech cnót kardynalnych, pierwotnie podanych przez Platona. Obecnie pojęcie umiarkowania zajmuje kluczową pozycję w wielu systemach etycznych, w tym w ekofilozofii. Umiarkowanie zakłada zachowanie właściwej równowagi, potrzebnej przy dokonywaniu wyborów życiowych. Próba analizy tego pojęcia przy pomocy prostych środków formalnych pozwala ujawnić ukryte założenia, a także jego strukturę. W pojęciu umiarkowania mieści się zarówno decyzja (wybór), jak i działanie bądź zachowanie jako efekt podjętej decyzji. Pierwszy model oparty jest na koncepcji Arystotelesa i jego „złotego środka” zawartej w Etyce nikomachejskiej. Próba rekonstrukcji koncepcji Arystotelesa pokazuje, że pojęcie umiarkowania w tym ujęciu jest silnie zrelatywizowane do kręgu kulturowego i, co wydaje się zaskakujące, w skrajnych przypadkach jego określenie może okazać się niemożliwe.Drugi model, podany przez Epikura, jest oparty na pojęciu konsekwencji logicznej. Wprawdzie dotyczy jedynie przyjemności i przykrości, ale umiarkowanie najczęściej zalecane jest właśnie w odniesieniu do rzeczy przyjemnych. Zbiór decyzji umiarkowanych jest budowany rekurencyjnie. A – zbiór przyjemności – jest modyfikowany krok po kroku poprzez konsekwencje CR(A), gdzie R jest zbiorem reguł zawierającym prócz reguły modus ponens oraz reguły tożsamości proste, najczęściej nieformalne, reguły działania/wyboru pochodzące z codziennego doświadczenia. Zbiór U jest zbiorem wyborów umiarkowanych w sensie Epikura wtedy i tylko wtedy, gdy dla dowolnego p należącego do zbioru przykrości, p nie należy do zbioru konsekwencji ∀p ∈ P, ~(p ∈ CR(U)).

Refine search results

2 Logos i Ethos

2 Rocznik Tomistyczny

1 Horyzonty Wychowania

1 Roczniki Kulturoznawcze

1 Roczniki Teologiczne

1 Studia Norwidiana

1 Vox Patrum

1 Abui A. A.

1 Andrzejuk I.

1 Leszka M. J.

1 Nowak W.

1 Smółka L.

1 Trzcieniecka-Schneider I.

1 Wachowicz A.

1 Wojcieszek K.

1 Ziołowicz A.

2 2022

2 2021

2 2019

1 2018

2 2017

Cnota trzeźwości: indywidualna czy społeczna?

«Castitas» chez Augustin d'Hyppone

Oblicza umiarkowania. Cnota skromności w aretologii Tomasza z Akwinu

O potrzebie umiaru w kulturze nadmiaru

Umiarkowana pochwała klasycyzmu

The Vices against the Virtue of Temperance among the Atyap Cultural Heritage of Africa: A Philosophical Approach

Umiarkowanie i roztropność Symeona, władcy bułgarskiego w listach Mikołaja Mistyka, patriarchy Konstantynopola. Kilka uwag

Vade-mecum drogami cnoty. O poetyckiej aretologii Cypriana Norwida

Umiarkowanie i jego modele