Search results

1

Władza sądownicza wobec partii politycznych w Polsce – zagadnienia wybrane

100%

Uliasz J.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2011

|

issue 2 (6)

99-110

PL

Niniejszy artykuł poświęcony jest roli, jaką władza sądownicza spełnia względem partii politycznych w Polsce. Główny nurt rozważań dotyczy uprawnień kontrolnych, przyznanych przez ustawodawcę poszczególnym organom władzy sądowniczej wobec partii politycznych. Autor zwraca uwagę na szczególną pozycję Trybunału Konstytucyjnego, którego zadaniem jest czuwanie nad przestrzeganiem i poszanowaniem zasady pluralizmu politycznego. Piszący omawia także kompetencje Sądu Najwyższego oraz Sądu Okręgowego w Warszawie jako sądu rejestrowego, istotne przede wszystkim w procedurze wpisu partii politycznych do ewidencji. Opracowanie wzbogacone jest licznymi przykładami z orzecznictwa.

EN

The paper discusses the role of the judiciary in relation to political parties in Po- land. Primarily, it deals with the statutory right of the judiciary, i.e. the right to exercise control over political parties. The Author’s major concern is to emphasi- ze the particular role played by the Constitutional Court whose responsibility is to control whether the rule of political pluralism is complied with. Additional- ly, the paper discusses the responsibilities of the Supreme Court and the District Court in Warsaw (Sąd Okręgowy w Warszawie) which maintains the register of political parties. Those responsibilities are particularly important as far as the procedure to register a political party is concerned. The text also includes a large number of relevant court decisions.

2

Władza sądownicza w wybranych państwach postjugosłowiańskich (Słowenia, Chorwacja)

80%

Wojnicki J.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2013

|

issue 4 (16)

11-40

PL

System rządów w Republice Słowenii oraz Republice Chorwacji jest ukształtowany w oparciu o trójpodział władzy – na ustawodawczą, wykonawczą oraz sądowniczą. Władzę sądowniczą sprawują niezależne sądy. Sądy orzekają zgodnie z regulacjami konstytucyjnymi, ustawowymi oraz zgodnie z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi. Struktura sądownicza w Republice Słowenii jest czteroszczeblowa: Sąd Najwyższy, 4 sądy wyższe o właściwości miejscowej, 11 sądów dystryktowych oraz 44 sądy okręgowe. Z kolei do grupy sądów wyspecjalizowanych zaliczamy: wyspecjalizowane sądy pracy i spraw społecznych oraz Sąd Administracyjny. Struktura sądów powszechnych w Republice Chorwacji jest ukształtowana w sposób następujący: sądy rejonowe, sądy żupańskie, Sąd Najwyższy. Natomiast do grupy sądów wyspecjalizowanych zaliczamy: sądy ds. wykroczeń, sądy gospodarcze, Wyższy Sąd ds. Wykroczeń, Wyższy Sąd Gospodarczy oraz Sąd Administracyjny.

EN

The government in the Republic of Slovenia is organized on the principle of separation of powers into legislative, executive and judicial branches. Judicial power is exercised by the courts. The judiciary is autonomous and independent. The courts administer justice according to the Constitution and law, as well as according to international agreements and treaties in force. Judges and lay assessors participate in the administration of justice in conformity with the law. In the Republic of Slovenia the administration of justice is carried out by 44 district courts, 11 regional courts, 4 higher courts: labour courts and social court, Higher Labour and Social Court, the Administrative Court of the Republic of Slovenia and the Supreme Court of the Republic of Slovenia. In addition to courts with general jurisdiction, there are 4 labour courts and 1 social court. There are responsible for ruling on individual and collective labour-related disputes and on social disputes. For second-degree ruling the Higher Labour and Social Court is responsible.

3

Problem konstytucyjności składu obecnej Krajowej Rady Sądownictwa w Polsce

71%

Skotnicki K.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2020

|

vol. 93

47-59

EN

The National Council of the Judiciary was established in Poland in 1989 as a constitutional body. Her most important task is to safeguard the independence of the courts and the independence of judges. From the beginning, it is a mixed body composed of representatives of the legislative, executive and judicial powers dominated by judges. The 1997 Constitution established that this body consists of 25 members: the First President of the Supreme Court, the Minister of Justice, the President of the Supreme Administrative Court, a person appointed by the President of the Republic of Poland, fifteen members selected from among the Supreme Court judges, common courts, administrative courts and courts military members, four members elected by the Sejm from among deputies and two members elected by the Senate from among senators (Article 187 § 1). Therefore, the Constitution does not explicitly state that judges in the composition of the National Council of the Judiciary should be elected by judges. However, by the Constitutional Tribunal and the majority of representatives of the doctrine, this was derived from the principle of a democratic state ruled by law, the principle of the separation of powers, and the principle of the independence of the courts and the independence of judges. This was also the practice until 2017. At the time, based on the linguistic interpretation, it was considered that the judges in the National Council of the Judiciary could be elected by the Sejm, which was also done in 2018, while shortening the term of office of the current judges who are members of this body. This solution is criticized by the vast majority of the legal community, including the judicial one. This raised the question of whether the current composition of the National Council of the Judiciary is compatible with the Constitution. The author fully shares the view that this is not the case.

PL

Krajowa Rada Sądownictwa została utworzona w Polsce w 1989 r. jako organ konstytucyjny. Jej najważniejszym zadaniem jest stanie na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Od początku jest to organ o mieszanym składzie, który tworzą przedstawiciele władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej, w którym dominują sędziowie. Konstytucja z 1997 r. ustanowiła, że organ ten składa się z 25 członków: Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Ministra Sprawiedliwości, Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, osoby powołanej przez Prezydenta Rzeczypospolitej, piętnastu członków wybranych spośród sędziów Sądu Najwyższego, sądów powszechnych, sądów administracyjnych i sądów wojskowych, czterech członków wybranych przez Sejm spośród posłów oraz dwóch członków wybranych przez Senat spośród senatorów (art. 187 ust. 1). Konstytucja nie stanowi zatem wprost, że sędziowie w składzie Krajowej Rady Sądownictwa powinni być wybierani przez sędziów. Przez Trybunał Konstytucyjny oraz większość przedstawicieli doktryny było to jednak wyprowadzane z zasady demokratycznego państwa prawnego, zasady trójpodziału władzy oraz zasady niezależności sądów i niezawisłości sędziów. Taka była też praktyka do 2017 r. Wówczas na podstawie wykładni językowej uznano jednak, że sędziowie w składzie Krajowej Rady Sądownictwa mogą być wybierani przez Sejm, co też uczyniono w 2018 r., skracając przy okazji kadencję dotychczasowych sędziów będących członkami tego organu. Rozwiązanie to jest krytykowane przez zdecydowaną większość środowiska prawniczego, w tym sędziowskiego. Zrodziło to pytanie, czy obecny skład Krajowej Rady Sądownictwa jest zgodny z Konstytucją. Autor w pełni podziela pogląd, że tak nie jest.

4

Państwowa Rada Sądownictwa w Republice Chorwacji

61%

Składowski K.

Przegląd Prawa i Administracji

|

2019

|

vol. 119

17-26

EN

The State Judicial Council is a constitutional body in Croatia. In accordance with the Constitution, the Council consists of eleven members elected for a four-year term of office: seven judges, two professors of legal sciences and two deputies to the Sabor, one of whom must be a member of the opposition. Members of the Council from among the judges are elected by the judges. The procedure of its selection and competences are regulated in detail by the Act on the State Judicial Council.

5

Odpowiedzialność sędziów w świetle zjawiska judykalizacji polityki

61%

Skrzypiński D.

Wrocławskie Studia Politologiczne

|

2014

|

vol. 17

53 - 64

EN

Analysis of dimensions of enforcing the responsibility of judges is a subject of the present article in the era of deepening of process judicialization of politics. In the author’s opinion judicialization of politics is indicating the process, in which meaning of courts is growing as organs settling political disputes. This phenomenon is changing the way of understanding the independence of judges and is shedding new light for enforcing their responsibility.

6

Rada Główna Władzy Sądowniczej w Hiszpanii

61%

Glejt-Uziębło P., Uziębło P.

Przegląd Prawa i Administracji

|

2019

|

vol. 119

59-70

EN

In this article, the authors focus on showing the normative structure of the General Council of the Judiciary as a specific body aimed at protecting the independence of the courts and the independence of the judiciary. In the content of the article they analyse the principles of creation of this body, its internal organisation and competences. The main purpose of this analysis is to answer the question of whether Spanish solutions can be an inspiration to other states that want to properly protect the above values. However, the conclusions are not positive. A very narrow constitutional regulation, and thus granting of significant freedom for the legislator in shaping the General Council, causes basic weaknesses related to the functioning of a kind of “government” of judges.

7

Z teorii i praktyki samorządu terytorialnego

61%

Kiczka K.

Przegląd Prawa i Administracji

|

2018

|

vol. 114

311-326

EN

The legal issues of territorial self-government are the subject of interest in jurisprudence. Territorial self-government forms an important and permanent part of the organizational structure of a democratic state ruled by law, which is aff ected by constitutional and international legal factors. Determining of the status of territorial self-government by means of parliament statutes and ordinances sometimes results in departing from the relevant constitutional and international requirements. That is why it is so important to guarantee the functioning of an impartial, independent and efficient judicial power in the field of the organization and functioning of territorial self-government in a modern state.

8

A Critical Study in Judicial Councils in the Baltic States - A Comparative Approach

61%

Szwed K.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2020

|

issue 6 (58)

557-571

EN

This study aims to discuss the organizational models of the judicial councils functioning in the three Baltic States - Estonia, Lithuania, and Latvia. The analysis takes into account the time and direct rationale for establishing the relevant bodies, their composition and the process of selecting the chairperson, the length and recurrence of the term of office, the number of judges in the council, and the competences of the councils. The overview of Estonian, Lithuanian, and Latvian legal solutions is intended to examine the legal basis of the Judicial Councils, their legal status, composition, and organization, and their competences in the light of the standards developed in Europe. The work was prepared based on a dogmatic-legal method, using elements of historical and comparative analysis.

PL

Celem niniejszego opracowania jest omówienie modeli organizacyjnych rad sądownictwa funkcjonujących w trzech państwach bałtyckich -Estonii, Litwie i Łotwie. W analizie uwzględniono czas i bezpośrednie przesłanki utworzenia odpowiednich organów, ich skład osobowy i proces wyłaniania przewodniczącego, długość kadencji i jej powtarzalność, liczebność sędziów w składzie rady oraz przysługujące radom kompetencje. Zestawienie estońskich, litewskich i łotewskich rozwiązań ma służyć zbadaniu pozycji ustrojowej i podstaw prawnych rad sądownictwa, określeniu ich statusu prawnoustrojowego, składu i organizacji oraz przysługujących im kompetencji w świetle standardów wypracowanych w Europie. Praca została przygotowana w oparciu o metodę dogmatyczno-prawną, z wykorzystaniem elementów analizy historycznej i porównawczej.

9

Konstytucyjne podstawy prawa do sądu (zasada ustawowej regulacji władzy sądowniczej)

61%

Bień-Kacała A.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2016

|

issue 3 (31)

15-29

PL

W artykule podkreślono istotne i wielowymiarowe znaczenie zasady ustawowej regulacji władzy sądowniczej. Z jednej strony mamy do czynienia z ważnym elementem prawa do sądu. Zasada ta stanowi gwarancję niezależności sądownictwa oraz niezawisłości sędziów. Z drugiej strony łączy ona judykatywę z wolą Narodu formułowaną w drodze wyborów i odzwierciedlaną w organach skupiających przedstawicieli Narodu. Nie mniej jednak ostatnie wydarzenia i stan niepewności wokół Trybunału Konstytucyjnego wskazują, że ustawa regulująca pozycję organów władzy sądowniczej powinna odpowiadać pod względem materialnym i formalnym warunkom określonym w Konstytucji zatwierdzonej przez suwerena w referendum.

EN

The article emphasizes the importance of multidimensional character of principle of statutory regulation of the judiciary. The principle is recognized as an important element of the right to a fair trial. It guarantees judicial independence. The principle bindful filling of the judiciary power with the will of the Nation. However recent political crisis connected with the Constitutional Court indicates that the statutes regulating the position of the judiciary should correspond with the substantive and formal constitu- tional requirements.

10

Czy skarga nadzwyczajna do Sądu Nadzwyczajnego spełniła swoje cele?

57%

Domańska A.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2020

|

vol. 93

103-116

EN

An extraordinary appeal is a new procedural instrument that has been in operation in the Polish legal system since April 3, 2018. Already at the stage of discussions on the amendment to the Act on the Supreme Court, which also included provisions on the extraordinary appeal, it caused extreme emotions. Despite two years of operation, it is not unequivocally assessed by representatives of the doctrine or practitioners. The publication is devoted exclusively to procedural aspects, problems related to the lodging of a complaint. The author tries to answer the question whether, from this point of view, the complaint fulfills the indicated function. The postulate that its application should be statutorily limited to a very narrow category of cases in which the ruling violated the legitimate interests of individuals, and the possible correction of the ruling will not lead to violation of the rights of other people, seems right. It is necessary to specify the conditions for lodging a complaint, which has been shown to be imprecise and of assessment.

PL

Skarga nadzwyczajna jest nowym instrumentem procesowym, który funkcjonuje w polskim systemie prawnym od 3 kwietnia 2018 r. Już na etapie dyskusji nad nowelizacją ustawy o Sądzie Najwyższym, w której znalazły się przepisy, także dotyczące skargi nadzwyczajnej, wywoływała ona skrajne emocje. Mimo dwóch lat funkcjonowania nie jest jednoznacznie oceniana ani przez przedstawicieli doktryny, ani praktyków. Publikacja poświęcona jest wyłącznie aspektom proceduralnym, problemom związanym z wniesieniem skargi. Autorka stara się odpowiedzieć na pytanie, czy z tego punktu widzenia skarga spełnia wskazaną jej funkcję. Słuszny wydaje się postulat, by ustawowo ograniczyć jej stosowanie do bardzo wąskiej kategorii spraw, w których orzeczenie naruszyło słuszne interesy jednostek, a ewentualna korekta orzeczenia nie doprowadzi do naruszenia praw innych osób. Konieczne wydaje się także doprecyzowanie przesłanek wniesienia skargi, które, jak zostało wykazane, mają charakter nieprecyzyjny, oceny.

11

Rada Sądownictwa Republiki Litewskiej

51%

Juškevičiūtė-Vilienė A., Balicki R.

Przegląd Prawa i Administracji

|

2019

|

vol. 119

93-101

EN

The article analyses the political position, composition, organisation and competence of the Judicial Council in the Republic of Lithuania. It is a constitutional body guarding the independence of the institution responsible for the selection and promotion of judges. The purpose of this text is to present the principles of the institution’s functioning and evolution of its inclusion in the legal system of the Republic of Lithuania.

12

Rada Sądownictwa na Łotwie

51%

Abu Gholeh M., Wygoda K.

Przegląd Prawa i Administracji

|

2019

|

vol. 119

103-111

EN

The Latvian Judicial Council (Tieslietu padome) is a central non-constitutional body of the state, functionally connected with the judiciary. It consists not only of judges but also representatives of the legal professions and representatives of other authorities (i.e. the Minister of Justice (tieslietu ministrs), the Prosecutor General (ģenerālprokurors), the Chairman of the Parliamentary Legal Committee (Saeimas Juridiskās komisijas priekšsēdētājs) or their deputies). The mixed composition of the Council does not disqualify it as an independent body that can potentially eff ectively perform tasks related to the protection of the independence of the courts and the independence of the judiciary. The Latvian Judicial Council is, however, a body with a very wide spectrum of activity, which, although it does not follow directly from the constitution (Satversme), allows it to freely exercise not only its applicant (both in relation to Saeima and the Constitutional Tribunal) and opinion-making but also decision-making functions (on conceptual issues and organisational judiciary and matters related to the career path of judges). The statutory nature of competences allows for their scope to be shaped quite freely, giving the possibility of adapting the Council’s tasks to the changing needs of the state — which of course can be seen as an advantage as well as a disadvantage of the Tieslietu padome model.

13

Najwyższa Rada Wymiaru Sprawiedliwości Królestwa Belgii

51%

Juchniewicz J.

Przegląd Prawa i Administracji

|

2019

|

vol. 119

9-16

EN

The High Council of Justice of the Kingdom of Belgium is a constitutional body, autonomous from the legislative, the executive, and the judiciary. The Council commenced its activities in 2000 and its tasks include setting the requirements for the training of judges and prosecutors, submitting motions for the appointment of judges, issuing opinions on draft acts, performing audits in the judiciary and processing individual complaints against the activities of judicial authorities. The composition of the High Council of Justice refl ects the multinational structure of the state, each of the communities has equal representation in the Council. The members of the Council are selected from among judges, prosecutors and representatives of Belgian society.

14

Rada Sądownicza w systemie organów konstytucyjnych Republiki Słowackiej

51%

Bujňáková M., Krunková A., Grabowska S.

Przegląd Prawa i Administracji

|

2019

|

vol. 119

151-160

EN

The study analyses the political position, composition, organisation and competence of the Judicial Council in Slovakia. It is a constitutional body (Article 141a) guarding the independence of the institution responsible for the selection and promotion of judges. The inclusion of the Judicial Council in the seventh chapter of the Constitution was to emphasise its independence from the legislative and executive powers. The purpose of the text is to introduce the principles of functioning of the institution and the evolution of its inclusion in the legal system of Slovakia.

15

Military Courts as Bodies of Administration of Justice

51%

Dunaj K.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2015

|

vol. 24

|

issue 4

EN

The article is devoted to position of military courts in Poland – in the light of Constitution of 1997 – as bodies of administration of justice. The author has identified the place of military courts in the system of judicial power. She has indicated they exercise justice in a similar way as the ordinary courts and administrative courts. Constitutional conditions governing the position of other courts also refer to military courts. It is guaranteed in particular the principle of independence of military courts and judges adjudicating in them. Hereafter the author explained the essence of the concept of administration of justice. Referring to the discussion on this topic the author recognized the objective and subjective aspect of administrative of justice may be found in the light of the Constitution of Republic of Poland. The author discussed the specifics of the administration of justice by military courts against this background.

PL

Artykuł poświęcony jest pozycji ustrojowej sądów wojskowych w Polsce – na tle Konstytucji z 1997 roku – jako organów sprawujących wymiar sprawiedliwości. Autorka określiła miejsce sądów wojskowych w systemie władzy sądowniczej. Wskazała, że sprawują one wymiar sprawiedliwości na podobnej zasadzie jak sądy powszechne i sądy administracyjne. Odnoszą się do nich konstytucyjne uwarunkowania regulujące pozycję innych sądów. Zapewniona jest zwłaszcza zasada niezależności sądów wojskowych i niezawisłości orzekających w nich sędziów. W dalszej części opracowania została przybliżona istota pojęcia „wymiar sprawiedliwości”. Odnosząc się do dyskusji na ten temat, autorka uznała, że na tle Konstytucji RP można mówić o przedmiotowym i podmiotowym aspekcie wymiaru sprawiedliwości. Na tym tle omówiła też specyfikę sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez sądy wojskowe.

16

Wybrane problemy konstytucyjnej zasady niezawisłości sędziowskiej

51%

Kania A.

Studia Prawa Publicznego

|

2015

|

issue 3(11)

59-79

EN

The purpose of this study is to present a selection of issues relating to the principle of judicial independence. Not aspiring to be a comprehensive discussion of the topic, this article focuses on selected aspects of the principle. On the basis of these aspects, it was sought to prove that the proper application of this principle requires much more than its mere declaration in the normative rules of even the highest rank. Furthermore, the result of the analysis carried out is the conclusion that the legal nature of the principle of judicial independence should not be assessed on the basis of selective provisions of the basic law. In this regard, the regulations of ordinary laws, as well as the developed code of judicial conduct, play an important role. The analysis carried out shows that its character should not be assessed on the basis of selective and random provisions of the basic law. A thorough analysis of the entirety of constitutional and extra-constitutional regulations entitles us, in turn, to argue for the compromise (mixed) presentation of the principle, which would allow us to see in it a conjunction of rights granted and duties imposed on a judge. At the same time it should be noted that what proves significant for the proper working of the principle of judicial independence are not only real guarantees of its existence, but also that they be respected consistently in the government system of the democratic rule of law. It is also pointed out that sometimes the ethical and moral requirements on judges impose on them exaggerated personality traits that would de facto be difficult to state and assess, as so far no objective quantifiers have been worked out which would then be a basis that would enable, setting out clearly or with a high degree of probability that the judge is: (i) impartial, (ii) has a sensitive conscience, (iii) stands out for his or her honesty, (iv) can separate justice from injustice, (v) is responsible for his or her spoken and written words and, is, at the same time, (vi) aware of his or her own independence.

PL

Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie wybranych problemów dotyczących zasady niezawisłości sędziowskiej. Nie podejmując się więc kompleksowego omówienia tego zagadnienia, w artykule skupiono się na określonych aspektach przywołanej zasady, by dowieść, że jej prawidłowe funkcjonowanie wymaga znacznie więcej niż tylko zadeklarowania w przepisach normatywnych, nawet o najwyższej randze. Z przeprowadzonych analiz wynika ponadto, że ocena charakteru prawnego zasady niezawisłości sędziowskiej nie powinna być dokonywana na podstawie wybiórczych przepisów konstytucji. Istotną rolę w tym zakresie odgrywają regulacje ustaw zwykłych, a także wypracowane reguły etyki zawodowej pracy sędziego. Należy również zaznaczyć, że całokształt regulacji konstytucyjnych oraz pozakonstytucyjnych przemawia za kompromisowym (mieszanym) ujęciem omawianej zasady, rozpatrywanej jako koniunkcja przyznanych uprawnień i nałożonych na sędziego obowiązków. Na podstawie dokonanych ustaleń można stwierdzić, że dla prawidłowego funkcjonowania zasady niezawisłości istotne okazują się nie tylko realne gwarancje jej istnienia, lecz także konsekwentne ich respektowanie w systemie rządów demokratycznego państwa prawnego. W podjętych rozważaniach zwrócono też uwagę, że niekiedy kierowane wobec sędziów wymagania etyczno-moralne narzucają im wygórowane wymagania odnośnie do cech osobowościowych, które trudno byłoby de facto stwierdzić i ocenić. Dotąd nie wypracowano bowiem obiektywnych kwantyfikatorów, na podstawie których można by następnie dokonać weryfikacji, ustalającej jednoznacznie bądź z dużym stopniem prawdopodobieństwa, że dany sędzia: odznacza się bezstronnością, ma wrażliwe sumienie, wyróżnia się uczciwością, potrafi oddzielić sprawiedliwość od niesprawiedliwości, jest odpowiedzialny za wygłaszane i napisane słowa, a jednocześnie świadomy własnej niezawisłości.

17

Institutional organisation of the European Union in the time of crisis – horizontal division of power and functions

51%

Poboży M.

Przegląd Europejski

|

2015

|

issue 4(38)

54-67

EN

The article poses a question about the existence of the rule of separation of powers in the EU intuitional system, as it is suggested by the wording of the treaties. The analysis led to the conclusion, that in the EU institutional system there are three separated functions (powers) assigned to different institutions. The Council and the European Parliament are legislative powers, the Commission and the European Council create a “divided executive”. The Court of Justice is a judicial power. The above mentioned institutions gained strong position within their main functions (legislative, executive, judicial), but the proper mechanisms of checks and balances have not been developed, especially in the relations between legislative and executive power. These powers do not limit one another in the EU system. In the EU there are therefore three separated but arbitrary powers – because they do not limit and balance one another, and are not fully controlled by the member states.

PL

W artykule postawione zostały pytania: czy i na ile ukształtowany w systemie instytucjonalnym Unii Europejskiej podział kompetencji między instytucje oraz relacje między nimi odpowiadają modelowi trójpodziału władzy, jakby można było wnioskować z treści traktatów? czy mamy do czynienia z zasadą podziału władzy i jakie rozwiązania normatywne ją wypełniają? czy może ona stanowić zabezpieczenie przed arbitralnością autonomicznych w swych działaniach i nie w pełni kontrolowanych instytucji unijnych? Dokonana analiza pozwala stwierdzić, że w unijnym systemie instytucjonalnym trzy oddzielone funkcje (władze) zostały przyporządkowane odrębnym instytucjom. Rada i Parlament to władza prawodawcza. Komisja i Rada Europejska tworzą divided executive – Komisja w bieżącym procesie politycznym, Rada Europejska jako instytucja spełniająca strategiczne zadania. Trybunał Sprawiedliwości UE dzierży władzą sądowniczą. Instytucje te uzyskały bardzo silną pozycję w ramach swoich funkcji, jednak nie zostały wypracowane odpowiednie mechanizmy hamowania i równoważenia się władz – przede wszystkim prawodawczej i wykonawczej. W systemie unijnym władze te praktycznie się nie ograniczają. Dostępne w tym zakresie mechanizmy hamowania i równoważenia są albo nieliczne, albo politycznie nieskuteczne. W systemie instytucjonalnym Unii Europejskiej mamy więc do czynienia z silną władzą wykonawczą (tylko częściowo, w ograniczony lub mało użyteczny sposób kontrolowaną) i silną władzą prawodawczą niekontrolowaną i nierównoważoną przez władzę wykonawczą, oraz bardzo wpływową, aktywną legislacyjnie władzą sądowniczą. W systemie instytucjonalnym UE funkcjonują zatem trzy oddzielone, ale arbitralne, bo niekontrolowane i nierównoważące się władze.

18

Between independence and political subordination. A brief outline of the constitutional history of the judiciary in Poland in the years 1918–2018

51%

Mojski W.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2018

|

issue 6 (46)

167-175

EN

On November 11, 2018, 100 years have passed since Poland regained its independence. This period, however, was not entirely the period of the peaceful development of a fully independent state, but a relatively short period of freedom (1918–1939) was interrupted by German occupation during World War II, and then by limited sovereignty and subjection to the Soviet Union in the years 1944–1989. It was not until 1989 that Poland entered again the path of political change that led to the democratization of social and political life and to the adoption in 1997 of the democratic Constitution that is still in force today. This difficult time is in line with the equally difficult history of the Polish judiciary, with the changing constitutional foundations of its organization and sometimes dramatic practice of its functioning. The aim of this study is to synthetically outline these issues, including the basic Polish constitutional norms of 1918– 2018 regarding the judiciary and a brief description of their impact on the functioning of Polish judicial authorities.

PL

W dniu 11 listopada 2018 r. minęło 100 lat od odzyskania niepodległości przez Polskę. Okres ten nie należał jednak niestety w całości do czasu spokojnego rozwoju niepodległego państwa, ale po stosunkowo krótkim okresie wolności (1918–1939) wiązał się najpierw z niemiecką okupacją w czasie II wojny światowej, a następnie z ograniczoną suwerennością i podległością Związkowi Radzieckiemu w latach 1944–1989. Dopiero w 1989 roku Polska weszła ponownie na drogę przemian ustrojowych, które doprowadziły do demokratyzacji życia społecznego i politycznego i do przyjęcia w 1997 roku obowiązującej do dziś demokratycznej Konstytucji. W ten niełatwy czas wpisuje się równie trudna historia polskiego sądownictwa, ze zmieniającymi się konstytucyjnymi podstawami jego organizacji oraz dramatyczną niekiedy praktyką funkcjonowania. Celem tego opracowania jest syntetyczne zarysowanie tych zagadnień, z uwzględnieniem podstawowych polskich norm konstytucyjnych z lat 1918–2018 dotyczących sądownictwa i krótkim opisem ich wpływu na funkcjonowanie polskich organów sądowniczych.

19

Władza sądownicza w warunkach kryzysu demokracji konstytucyjnej

51%

Słomka T.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2020

|

issue 4 (56)

217-232

PL

Artykuł poświęcony jest problemom zmiany położenia władzy sądowniczej w Polsce w warunkach kryzysu demokracji konstytucyjnej. Weryfikowane są dwie podstawowe hipotezy badawcze. Po pierwsze, Polska po 2015 r. znalazła się w grupie państw rewidujących swoje liberalno-demokratyczne fundamenty ustrojowe. Do takich fundamentów niewątpliwie należą: zasada praworządności, zasada konstytucjonalizmu oraz zasada podziału i równowagi władz. Po drugie zaś, ustrojowe położenie władzy sądowniczej zostało w liberalno-demokratycznej Konstytucji RP określone w sposób właściwy dla ochrony wyżej przywołanych wartości, jednak praktyka ustrojowa wykazuje, że brak właściwej woli realizacji przepisów konstytucyjnych (wykorzystywanie arytmetycznej przewagi w parlamencie bez uznania praw mniejszości) może naruszyć „kręgosłup” demokracji konstytucyjnej.

EN

The article is devoted to the problems of changing the position of the judiciary in Poland in the conditions of crisis of constitutional democracy. Two basic research hypotheses are verified. First of all, after 2015, Poland was one of the countries revising its liberal-democratic political foundations. Such foundations undoubtedly include: the rule of law, the principle of constitutionalism and the principle of division and balance of power. Secondly, the political position of the judiciary has been defined in the liberal-democratic Constitution of the Republic of Poland in a way appropriate for the protection of the above mentioned values, but the political practice shows that the lack of proper will to implement the constitutional provisions (using the arithmetic advantage in parliament without the recognition of minority rights) may violate the „backbone” of constitutional democracy.

20

Prawo do sądu w Niemczech

51%

Czarny P.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2016

|

issue 3 (31)

197-222

PL

Samo pojęcie prawa do sądu właściwie nie jest w Niemczech – przynajmniej w literaturze konstytucyjnoprawnej – używane. Za jego odpowiedniki uważać jednak należy inne powszechnie stosowane wyrażenia: zasadę efektywnej ochrony prawnej albo też roszczenie o zapewnienie wymiaru sprawiedliwości. Idee te mają w tym kraju długą tradycję. Ustawa Zasadnicza RFN nie zawiera jednego ogólnego przepisu proklamującego prawo do sądu i konkretyzującego jego założenia. Jednak zapewnienie efektywnej ochrony sądowej uważane jest zarówno za ogólną konstytucyjną zasadę porządku prawnego, jak i prawo podmiotowe o randze konstytucyjnej. Samą gwarancję otwarcia drogi sądowej uzupełniają w Niemczech tzw. prawa proceduralne opisane w art. 101, 103 i 104 Ustawy Zasadniczej. Chodzi tu głównie o: zakaz tworzenia sądów nadzwyczajnych, zakaz pozbawiania jednostki dostępu do „ustawowego sędziego”, prawo do wysłuchania. Federalny Trybunał Konstytucyjny z zasady państwa prawnego wyprowadził ogólny nakaz przestrzegania prawa do uczciwego postępowania. Generalnie w Niemczech zakłada się, że konstytucyjne standardy w zakresie sprawowania wymiaru sprawiedliwości odpowiadają międzynarodowym wymaganiom, a nawet idą w tym zakresie „dalej”.

EN

The term ‘right to court’ is not used by the German constitutional law doctrine. Howev- er, the expressions ‘the principle of effective legal protection’ or ‘claim for ensuring justice’ should be treated as its equivalents. German Basic Law does not contain any general provision proclaiming right to court and determining its essential elements. However, ensuring effective judicial protection is considered to be a general constitutional prin- ciple and a constitutional right of an individual. It is also acknowledged that everyone has access to court. The latter is supplemented by Article 101, 103 and 104 of German Constitution, which prohibit creation of extraordinary courts and provides that everyone has a right to ‘the statutory judge’ and right to be heard. Moreover the Federal Constitutional Court perceives the rule of law clause as a source of the right to a fair trial. In general it is accepted in Germany that the constitutional standards refering to administration of justice satisfy international standards and in some cases even exceed them. Practical problems in their implementation concern mainly the right to have the case heard in a reasonable time.

Refine search results

Władza sądownicza wobec partii politycznych w Polsce – zagadnienia wybrane

Władza sądownicza w wybranych państwach postjugosłowiańskich (Słowenia, Chorwacja)

Problem konstytucyjności składu obecnej Krajowej Rady Sądownictwa w Polsce

Państwowa Rada Sądownictwa w Republice Chorwacji

Odpowiedzialność sędziów w świetle zjawiska judykalizacji polityki

Rada Główna Władzy Sądowniczej w Hiszpanii

Z teorii i praktyki samorządu terytorialnego

A Critical Study in Judicial Councils in the Baltic States - A Comparative Approach

Konstytucyjne podstawy prawa do sądu (zasada ustawowej regulacji władzy sądowniczej)

Czy skarga nadzwyczajna do Sądu Nadzwyczajnego spełniła swoje cele?

Rada Sądownictwa Republiki Litewskiej

Rada Sądownictwa na Łotwie

Najwyższa Rada Wymiaru Sprawiedliwości Królestwa Belgii

Rada Sądownicza w systemie organów konstytucyjnych Republiki Słowackiej

Military Courts as Bodies of Administration of Justice

Wybrane problemy konstytucyjnej zasady niezawisłości sędziowskiej

Institutional organisation of the European Union in the time of crisis – horizontal division of power and functions

Between independence and political subordination. A brief outline of the constitutional history of the judiciary in Poland in the years 1918–2018

Władza sądownicza w warunkach kryzysu demokracji konstytucyjnej

Prawo do sądu w Niemczech