Search results

1

Społeczny w ymiar własności pry watnej w kontekście art. 14 ustaw y zasadniczej Republiki Federalnej Niemiec

100%

Lesiński P.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2021

|

issue 1 (59)

249-265

PL

W przedstawionym artykule podjęto próbę wykazania, że instytucja własności prywat-nej w rozumieniu art. 14 konstytucji Niemiec przewiduje prawa, ale i obowiązki zarów-no w stosunku do obywateli jak i do szeroko rozumianych władz państwa. Z jednej stro-ny zawiera klasyczną zasadę ochrony własności prywatnej. Z drugiej jednak wprowadza obowiązki, przede wszystkim wobec właściciela i ustawodawcy. W przypadku właściciela obowiązki te sprowadzają się do wykonywania prawa własności przy uwzględnieniu do-bra ogółu. Ustawodawca natomiast wypełniając treścią prawo własności powinien kre-ować sprawiedliwy porządek społeczny. Nakreślony w artykule społeczny wymiar wła-sności prywatnej z art. 14 konstytucji RFN dowodzi również tezy, że instytucja ta jest wyrazem poszukiwania równowagi. Jest więc próbą znalezienia odpowiedniego balan-su między interesem jednostki a interesem wspólnoty. Dla wykazania powyższych tez w artykule odwołano się do poglądów przedstawicieli niemieckiej doktryny oraz orze-czeń Federalnego Trybunału Konstytucyjnego i Federalnego Trybunału Sprawiedliwo-ści. Potwierdzenie wpływu norm konstytucyjnych wykazano natomiast na przykładzie wybranych uregulowań ustawowych.

EN

The article is an attempt to prove that the regulation of private property provided for in art.14 of German constitution refers to the rights and obligations of both citizens and state authorities. First, it safeguards the protection of private property. Second, it pro-vides duties, primarily, of the owner and legislator. The owner should then use his or her private property respecting the common good at the same time. The legislator should define the private property while creating the just social order. The social dimension of private property analyzed in the article proves that it forms an attempt to find the right balance between the rights of individuals and the rights of community. The article ana-lyzes adequate views of German scholars, but also the judgements of Federal Constitu-tional Court and Federal Court of Justice. The influence of art. 14 on the legal order is presented on the example of chosen legal norms.

2

Zmiany w strukturze własnościowej lasów województwa wielkopolskiego w latach 2001–2016

88%

Polna M.

Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna

|

2016

|

issue 36

145-162

PL

W artykule przedstawiono zmiany w strukturze własnościowej lasów w województwie wielkopolskim w latach 2001–2016 oraz wyjaśniono przyczyny tych zmian. Badaniami objęto główne formy własnościowe występujące w lasach: własność państwową, gmin oraz prywatną – własność osób fizycznych, spółdzielni, kościołów, wspólnot gruntowych oraz spółek prawa handlowego. Analizę przeprowadzono w ujęciu gmin. Badania wykazały, że dominującą rolę w wielkopolskim leśnictwie spełniają lasy państwowe, które w 2016 r. stanowiły 89% powierzchni leśnej województwa. Jednak w porównaniu z 2001 r. ich udział zmalał o 1% na rzecz wzrostu udziału lasów prywatnych (z 9,3% w 2001 r. do 10,3% w 2016 r.) i gminnych (z 0,7% do 0,8%).

3

Mieć i być – etyka posiadania w nauczaniu społecznym Kościoła

75%

Łużyński W.

Seminare. Poszukiwania naukowe

|

2007

|

vol. 24

247-260

EN

Possessing consumer goods is inseparably connected with human nature and that is why adequate benefiting from them is an important factor to realize all noble values connected with the category “to be”. Private ownership helps a man be free, responsible for his fate and the prosperity of his family. It helps a man fulfill his life duties, realize his role and position in the society. Therefore a man should “have” so as to “be” more generous, great-hearted, solidary. The disarrangements of consumption in the form of consumptionizm doesn’t help him achieve some goals because it subordinates a man to consumption and makes him the subject of manipulation. There is nothing for it but to educate a man and help him self-educate as a man is the subject of consumption, it is he who decides about its level, quantity and quality. The shaping of responsible and mature humanity, which will not forget about the primacy of ethics over technology, spirit over matter, a man over a good, is the light for a modern man living in the consumer society.

4

Główne idee konserwatyzmu

63%

Jasiński K.

IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych

|

2015

|

vol. 27

267-290

EN

The purpose of this paper is the presentation of conservatism as a stream of life and socio-political reflection. J. de Maistre, E. Burke, A. de Tocqueville, M.J. Oakesshott, R. Kirk and R. Scruton belong to the most important theorists of conservatism, while M. Thatcher, R. Reagan and P. Buchanan to the most important politicians. Conservatism is not a uniform trend. There are, for example, many substantial differences between its American and European versions, but they have some ideas in common. The author presents and describes nine essential ideas: maintenance, transcendent moral order, religion, sustainability, tradition, community, inequality, human imperfection and private property.

5

Poszanowanie prawa do własności prywatnej wyzwaniem dla pracy socjalnej

63%

Koperek J., Koperek A.

Roczniki Nauk o Rodzinie (Annals of Family Studies)

|

2012

|

vol. 4(59)

353-373

EN

Solving of the social issues is one of the goals of social work and at the same time it constitutes an important challenge for this work. This objective is accomplished by respecting the principles of human rights and social justice. In this field the social workers apply the method of operation appropriate to social work. The three classical methods of social work include: work with the individual case, work in groups and work for the organization of society, i.e. environmental method. In Polish conditions, it is noted that the most popular of the classical methods of social work is a method of working with the individual case, and the least is developed a social work for the organization of society. Hence, we take the analysis of social issues that require the use of this method of social work. In this context, we also see the need for activation of society by respect for the right to private property, which is a challenge for social work and certainly fulfills the criteria for the common good.

6

Dlaczego Kościół broni własności prywatnej?

63%

Wesoły W.

Studia Gdańskie

|

2010

|

issue 27

384-407

PL

Własność to najszersze, podstawowe prawo rzeczowe człowieka, które pozwala właścicielowi korzystać z rzeczy i rozporządzać nią z wyłączeniem innych osób. W świetle katolickiej doktryny społecznej własność prywatna zawsze była uważana za najlepszą formę własności. Tę tezę Kościół głosi w oparciu o naukę biblijną, św. Tomasza z Akwinu, innych uczonych i papieży społeczników. Sobór Watykański II uczy, że własność prywatna przyczynia się do „podkreślenia roli osoby” i „daje każdemu przestrzeń koniecznie potrzebną dla autonomii osobistej i rodzinnej” (por. GS, nr 71). Kościół broni własności prywatnej, bo gwarantuje ona człowiekowi wolność i godność. I chociaż Kościół broni własności prywatnej, to nie zapomina, że jest ona obciążona „hipoteką społeczną”.

EN

Property is a very wide term. It is the most extensive and basic human right, that allows the owner to use things and dispose of them with exclusion of other people. The Church opts for the private property. The social doctrine of the Church private property was always considered to be the best form of ownership. This was based on St. Thomas Aquinas teachings, who treated ownership as a rudimental factor of expressing individual freedom. He wrote in his Summa Theologica, that „everyone cares more about things, that belong to him, that for things that is common property for everyone or a group of people”. Leo XIII claimed, that „private possession of material goods is a natural human right” (RN, no. 4). Bl. Pope John XXIII said, that depriving of private possession would be a violation God’s and natural laws. (MM, no. 19; PT, no. 21). During Vaticanum II it was said, that private property – along with the ownership of means of production – contributes to „emphasize the meaning of person” and „gives everyone the needed space for personal and familial autonomy” (GS, no. 71). Pope John Paul II clearly states, that private property, having a personal character, is „basic for autonomy and development of human being” (CA, no. 30) Social Catholic Teaching leads the right for private property and using of material goods from biblical God’s order: „fill the earth and subdue it” (Gen 1,28) The Church defends private property, because it guarantees human freedom, and the freedom itself is the guarantee of human dignity. And though the Church defends private property – does not forget, that is carries a „social mortgage” along with it.

7

Dopuszczalność immisji w stosunkach sąsiedzkich starożytnych Rzymian

63%

Kamińska R.

Studia Prawnicze KUL

|

2013

|

issue 4 (56)

7-24

PL

Własność była jednym z najważniejszych i najlepiej chronionych uprawnień obywateli rzymskich w prawie prywatnym. To, niezwykle szerokie pod względem treści prawo, doznawało jednak pewnych ograniczeń, które wynikały m.in. ze stosunków sąsiedzkich. Typowym przykładem ograniczenia prawa własności nieruchomości w ramach stosunków sąsiedzkich były immisje. Tym terminem określano wszelkiego rodzaju ludzkie działania powodujące ingerencję w cudzą własność. Tak jak i współcześnie, polegały one na tym, że jeden właściciel wykonując pewne czynności na swojej nieruchomości (facere in suo), do czego miał prawo z racji przysługującej mu własności, dopuszczał się ingerencji w cudze prawo własności (immittere in alieno), a więc zakłócał swobodne korzystanie z innej nieruchomości przez właściciela tejże. Prawo rzymskie nie przewidywało kategorycznego zakazu immisji, co w sposób oczywisty wynikało z samej istoty sąsiedztwa nieruchomości. Podobnie jak współcześnie uważano, iż dopóki oddziaływanie na cudzy grunt nie powoduje dla niego szkody, a przede wszystkim, jeżeli wynika ono z normalnego i naturalnego korzystania z nieruchomości, takiego działania nie uważa się za immisję, a tym samym, nie jest ono zabronione.

EN

The property was one of the most important and best protected citizens' rights in the private law. This right, extremely broad, in respect of the contents, however, incurred certain limitations which resulted, among others, from neighbourly relations. A typical example of a restriction of the right of real estate ownership in the neighbourly relations were immissions. With the use of this term all kinds of human activities causing interference in someone else's property were defined. Likewise today, they relied on the fact that one owner by performing certain actions on his property (facere in suo), allowed interference in someone else's ownership of the property (immittere in alieno), and thus disturbed the free use of another real estate by the owner of that. The roman law did not stipulate any categorical prohibition of immissions, which obviously resulted from the character of the same neighborhood of the real estate. Likewise these days, also the Romans considered that as long as the impact on someone else's land does not cause the injury there and if it follows from a normal and, above all, natural use of the immovable property, such action shall not be regarded as immission, and thus, shall not be prohibited.

RU

Собственность была одним из основных и наиболее защищенных прав римских граждан в частном праве. Это, чрезвычайно широкое право в отношении к его содержанию, прошло через определенные ограничения, которые вытекали, между прочим, из соседских отношений. Типичным примером ограничения права собственности на недвижимость в пределах соседских отношений были иммисие. Этим понятием определяли всякого вида человеческие действия вызывающие вмешательство в чужую собственность. Так как и в настоящее время, состояли они в этом, что один владелец выполняя определенные действия на своей недвижимости (facere in suo), к чему он имел право в связи с принадлежащей ему собственности, допустился вмешательства в чужуе право собственности (immittere in alieno), итак нарушыл свободное пользование другой недвижимости владельцем той же. Римское право не предусматривало категорического запрещения иммисий, что очевидно было связано с существования соседний неподвижности. Аналогично как и в настоящее время думали, что пока воздействование на чужой грунт не провоцирует для него вреда, а прежде всего, если является оно результатом нормального и природного пользования недвижимостью, такого действия не рассматривается как иммисии, и тем самым, не является оно запрещенным.

8

Własność prywatna i jej społeczny charakter w poglądach Rudolfa von Jheringa oraz Ottona von Gierke

63%

Lesiński P.

Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej

|

2023

|

vol. 34

|

issue 1

46-57

EN

The article is an attempt to analyse the views of Rudolf von Jhering and Otto von Gierke views on the question of social dimension of private property. These two German lawyers formulated their ideas during the period of search for the solutions to socio-economic problems regarding private property and its scope. They both represented essentially identical views on the importance of private property in the context of its existence in the community. In order to fulfill the research task described above, the article firstly analyses the historical and ideological background for solutions to the problems of private property in Germany in 19th century. Secondly, the article examines the question of the individual’s position within the community in the thought of Jhering and Gierke. The third part of the article analyses the views of these scholars on the essence of the legal order in the context of private property. The last part of the article refers to their views on private property perceived as a phenomenon which by definition includes limitations and results in both rights and obligations for the owner.

PL

Artykuł jest próbą analizy poglądów Rudolfa von Jheringa oraz Ottona von Gierke na kwestię społecznego charakteru własności prywatnej. Obydwaj niemieccy prawnicy formułowali swoje idee w okresie poszukiwania rozwiązań dla społeczno-ekonomicznych problemów dotyczących roli własności prywatnej oraz jej zakresu. Zarówno u R. von Jheringa, jak i u O. von Gierke można odnaleźć podobieństwo w zakresie poglądów dotyczących znaczenia własności prywatnej w kontekście jej funkcjonowania we wspólnocie. Dla zrealizowania wyżej sformułowanego zadania badawczego analizie poddano, po pierwsze, tło ideowo-historyczne dotyczące uregulowania problematyki własności prywatnej na ziemiach niemieckich w XIX w. Następnie omówiono postrzeganie wspólnotowej pozycji jednostki w poglądach R. von Jheringa oraz O. von Gierke. Kolejną część artykułu stanowi analiza postulatów omawianych uczonych dotyczących istoty porządku prawnego w kontekście własności prywatnej. Ostatnia część artykułu odnosi się do postrzegania przez nich własności prywatnej jako zjawiska posiadającego w swej istocie immanentne ograniczenia oraz rodzącego po stronie właściciela zarówno prawa, jak i obowiązki.

9

Autonomia jako nieodzowny przymiot obywatelskiej sfery publicznej w ujęciu Jürgena Habermasa

51%

Marczak Ł.

Studia Gdańskie

|

2017

|

issue 41

233-245

PL

Artykuł prezentuje optymalne warunki zaistnienia autonomii przestrzeni publicznej, które w opinii Jürgena Habermasa najbardziej odsłoniły się w obywatelskiej sferze publicznej XVIII i XIX wieku. Autonomię sfery publicznej rozumie się jako niezależną przestrzeń wymiany opinii obywateli, którzy we wzajemnej komunikacji zdolni są do wywierania oddolnego nacisku na aparat władzy. Artykuł rozpoczyna się od przedstawienia autonomii jako rodzaju wzajemnie uzupełniających się wolności: negatywnej i pozytywnej. W dalszej części prezentuje się główne elementy konstytuujące autonomię obywatelskiej sfery publicznej, do których zalicza się: własność prywatną wolnych obywateli, jawność informacji w przestrzeni publicznej, wolność słowa i prasy oraz możliwość nieskrępowanego stowarzyszania się.

EN

The article presents the optimal conditions for the existence of autonomy in the public sphere. In the opinion of Jürgen Habermas, these conditions were most clearly revealed in the civic public sphere of the eighteenth and nineteenth centuries. Autonomy of the public sphere is understood as an independent space for exchanging opinions among citizens who through communicating with one another are able to exert upward pressure on the power apparatus. The article begins with the presentation of autonomy as a kind of complementary freedom: negative and positive. In the next part, the main elements that constitute the public sphere of civic autonomy are outlined. These include: private property of free citizens, disclosure of information in the public sphere, freedom of speech and of the press and the possibility of unfettered association.

10

Gospodarka społeczna to nie sektor

51%

Węsierska-Chyc L.

Ekonomia Społeczna

|

2013

|

issue 3

9-23

PL

Artykuł podejmuje próbę zainicjowania dyskusji wokół możliwego sposobu myślenia o gospodarce społecznej jako o integralnej części koncepcji społecznej gospodarki rynkowej, a nie „sektorze ekonomii społecznej”. W odwołaniu do konstytucyjnego zapisu o społecznej gospodarce rynkowej jako podstawie ustroju gospodarczego Polski, przeprowadzono krótką analizę fundamentalnych zasad, w oparciu o które ma być ona wdrażana: wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej, solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych, w odniesieniu do rozwiązań szeroko rozumianej gospodarki społecznej. Postawiono tezę, że gospodarka może być zarazem rynkowa i społeczna, i że „uspołecznienie” gospodarki wpływa pozytywnie na jej efektywność i konkurencyjność. Następnie zaprezentowano możliwe kierunki argumentacji na jej poparcie. Na zakończenie autorka podkreśla, że chociaż widać pozytywne zmiany w dokumentach programowych wyznaczających sposób budowania gospodarki społecznej w Polsce, takich jak Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej, to ciągle przebija się w nich myślenie sektorowe. Zmiana tego sposobu myślenia jest wyzwaniem na przyszłość.

EN

The article aims to initiate a discussion about thinking of social economy as an integral part of social market economy, not as a ’social economy sector’. Basing on an entry in Polish constitution – about social market economy as a foundation of economic system in Poland, a short analysis of key rules essential for implementing social market economy is conducted: freedom of economic activity, private ownership, solidarity, dialogue and cooperation of the social partners in the area of social economy. There is an argument put forth that economy can be both market and social. Making economy more social has positive eff ects on its effi ciency and competitiveness. There are points supporting this argument listed. At the end the author underlines that although there are positive changes visible in the documents determining the way social economy in Poland is built – like National Program for Development of Social Economy – there is still sector thinking to be noticed in those documents. Changing this way of thinking is a challenge for future

11

Przemiany w sposobie rozumienia prawa własności. Przejście z ujęcia absolutnego do przyjęcia ograniczonego i prospołecznego charakteru tego prawa

51%

Banaszkiewicz A.

Acta Iuris Stetinensis

|

2016

|

issue Acta Iuris nr 14

PL

Artykuł dotyczy zmian w treści oraz w sposobie rozumienia prawa własności, które wystąpiły w stosunku do ujęcia tego prawa ukształtowanego jeszcze w starożytności. Początkowo uznawano je za prawo absolutne – nienaruszalne, wyłączne i nieograniczone. Z czasem, na gruncie poglądów myślicieli od wieku XVII począwszy, w konsekwencji zachodzących w świecie przemian gospodarczych i społecznych, a także za sprawą społecznej nauki Kościoła, stało się prawem o z założenia ograniczonym charakterze, służącym zaspokojeniu przez państwo potrzeb społecznych, a nie tylko właścicielowi do zaspokojenia egoistycznych potrzeb jego i jego bliskich. Ważnym powodem omawianych zmian było również zwiększenie zakresu ingerencji państwa w wyniku wzrostu liczby zadań publicznych.

EN

The article concerns the changes in the content and in the way of understanding of ownership that occurred from the period of antiquity. Initially, it was considered inviolable right of ownership, exclusive and unlimited. In time, thanks also the Social Doctrine of the Church, was converted into a law, which serve not only the owner, but also to meet the needs of society. An important reason was to increase the scope of interference by the state resulting from an increase in the number of social tasks.

12

Rola PZPR w państwie i społeczeństwie polskim

51%

Wrona J.

Pamięć i Sprawiedliwość

|

2018

|

issue 32

61-78

PL

PZPR powstała w 1948 r. i rządziła Polską 45 lat. Oznaczało to jej dominujący wpływ na dwa pokolenia Polaków. Realizowała ideologię marksizmu-leninizmu i zasadę trwałej podległości państwa Związkowi Sowieckiemu. Od początku istnienia sprawowała niemal absolutną kontrolę nad polityką wewnętrzną i zagraniczną kraju, administracją, sferą ekonomiczną i oficjalnymi przejawami życia społecznego. Przenikała przez wszystkie dziedziny aktywności Polski i jej obywateli. Najważniejszy stał się dla niej kolektywizm z centralnym planowaniem przyszłości społeczeństwa. Ekonomiczna i społeczna doktryna komunistów zakładała wyeliminowanie z życia gospodarczego własności prywatnej. Komunistyczne dogmaty i prymat polityki doprowadziły do całkowitej etatyzacji we wszystkich dziedzinach życia w państwie i ingerencji we wszystkie sfery życia obywateli, w tym najszerzej pojętą kulturę, obejmującą obyczaje i religię, oraz życie prywatne. U schyłku dekady lat siedemdziesiątych PZPR osiągnęła szczyt rozwoju – zrzeszała blisko 3,2 mln członków, czyli mniej więcej 15 proc. dorosłych mieszkańców Polski. Rządy PPR/PZPR doprowadziły do stworzenia totalitarnego ustroju państwa. Miał on na przestrzeni 45 lat zróżnicowaną dynamikę rozwoju. Mimo to fundamentalna zasada monopolu władzy komunistycznej i postrzegania państwa jako własności jednej partii była kanonem aż po rok 1989.

EN

The Polish United Workers’ Party (PUWP) was established in 1948 and was ruling Poland for 45 years. This meant its dominant influence on two generations of Poles. It pursued the ideology of Marxism-Leninism and the principle of permanent subordination of Poland to the Soviet Union. From the beginning of its existence, it exercised almost absolute control of the country’s internal and foreign policy, administration, the economic sphere and official manifestations of social life. It penetrated into all areas of activity of Poland and its citizens. Collectivism with central planning of the society’s future became the most important for it. The economic and social doctrine of communists assumed the elimination of private property from the economic life. Communist dogmas and the primacy of politics led to a total State control in all areas of life in the country and interference in all spheres of citizens’ lives, including the most broadly understood culture, including customs and religion, and private life. At the end of the 70s, the PUWP reached its peak – it brought together nearly 3.2 million members, i.e. around 15 per cent of adult inhabitants of Poland. The rule of PWP/PUWP led to the creation of a totalitarian regime of the State. Over the course of 45 years, it had varied development dynamics. Nevertheless, the fundamental principle of the monopoly of communist power and the perception of the State as the ownership of one party was a canon until 1989.

13

Kapitalizm – narodziny idei

45%

Haremska K.

ARGUMENT: Biannual Philosophical Journal

|

2013

|

vol. 3

|

issue 1

37-58

PL

Wśród haseł emancypacyjnych Oświecenia pojawił się między innymi postulat wyzwolenia energii gospodarczej, najpełniej wyrażony przez Adama Smitha w traktacie Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów. Smith dokonał ostatecznego rozrachunku z panującym od początku XVI wieku systemem merkantylistycznym. Uzasadniając wyższość wolnego rynku nad modelami gospodarki sterowanej, stworzył intelektualne podwaliny ładu kapitalistycznego. Zaproponował model produkcji i dystrybucji dóbr oparty na dwóch filarach: prawie własności prywatnej oraz instytucji wolnego rynku. Obraz kapitalizmu szkicowany przez Smitha to system władzy i wolności — suwerennej władzy jednostek nad światem przedmiotowym oraz wolnego obiegu dóbr. Połączenie tych dwóch zasad dało w rezultacie spójny system, który, zastosowany w praktyce, wykazał się niezwykłą skutecznością. Dzieło Smitha okazało się patentem na doczesne powodzenie, który zadziałał wszędzie tam, gdzie go wypróbowano. Kapitalizm, wraz z towarzyszącą mu filozofią moralną, stał się najpowszechniej realizowaną ideą XVIII wieku.

EN

Amongst the Enlightenment’s emancipatory slogans was a call for the liberation of economic energ y, a call that was most fully expressed by Adam Smith in Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations . Smith provided a final analysis of the mercantilist system that had been prevailing from the beginning of the sixteenth century. By justifying the superiority of the free market economy models, Smith created the intellectual foundations for the capitalist order. He proposed a model for the production and distribution of goods that was based on two pillars: the right to private property and free market institutions. The vision of capitalism created by Smith was a system of power and freedom: a system of individual sovereignty over the world of objects and a system of the free circulation of goods. The combination of these two principles resulted in a coherent system which, when used in practice, has shown remark- able efficiency. Smith’s work proved to be a reliable way to achieve worldly success, one that has worked wherever it was tried out. Capitalism, and the accompanying moral philosophy, was the most commonly pursued idea of the eighteenth century.

14

The Philosophy of Industrial Enterprise from a Praxeological and Personalistic Perspective

45%

Gniadek J.

Prakseologia

|

2020

|

vol. 162

83-101

EN

In the text entitled Zur Philosophie der industriellen Unternehmung / Uwagi filozoficzne o przedsiębiorstwie przemysłowym („Towards the Philosophy of Industrial Enterprise”), Józef I. M. Bocheński OP (†1995) attempts at discovering the function of the entrepreneur as a factor connecting capital and labor. The Dominican philosopher fails to notice, however, that there is no artificial division of consumer goods and capital goods. This is determined by the calculating mind of the acting man, whose point of reference is private property. It is a necessary element of economic calculation, without which there is no economic rationality. In his analysis, Bocheński does not take into account private property, and therefore he does not distinguish between the functions of a manager and an entrepreneur. The Dominican thinker’s attempt to defi ne philosophically an enterprise is innovative, based on anthropological principles consistent with Christian personalism, but incomplete. Ludwig von Mises and the Austrian School of Economics advocate a subjectivist theory of value that explains the essence of economic exchange based on private property. The author of this article, as a theologian, also reaches for economic personalism and John Paul II who taught that without private property man is not able to understand his dignity fully.

PL

Filozofia przedsiębiorstwa przemysłowego z perspektywy prakseologicznej i personalistycznej Józef I. M. Bocheński OP (†1995) w tekście pt. Zur Philosophie der industriellen Unternehmung / Uwagi filozoficzne o przedsiębiorstwie przemysłowym dochodzi do odkrycia funkcji przedsiębiorcy, jako czynnika łączącego kapitał i siłę roboczą. Dominikański filozof nie zauważa jednak, że nie istnieje sztuczny podział na dobra konsumpcyjne i kapitałowe. O tym decyduje kalkulujący umysł działającego człowieka, którego punktem odniesienia jest własność prywatna. Jest ona koniecznym elementem kalkulacji ekonomicznej, bez której nie istnieje ekonomiczna racjonalność. Bocheński nie uwzględnia w swojej analizie własności prywatnej i dlatego nie odróżnia funkcji menadżera od funkcji przedsiębiorcy. Próba zdefiniowania przez dominikańskiego myśliciela przedsiębiorstwa na gruncie filozofii jest innowacyjna, oparta na antropologicznych zasadach zgodnych z chrześcijańskim personalizmem, ale niepełna. Z pomocą przychodzi tutaj Ludwig von Mises i szkoła austriacka ekonomii z subiektywistyczną teorię wartości, która tłumaczy istotę ekonomicznej wymiany w oparciu o własność prywatną. Autor niniejszego artykułu, jako teolog, sięga także do ekonomicznego personalizmu i Jana Pawła II, który nauczał, że bez własności prywatnej człowiek nie jest w stanie do końca zrozumieć swojej godności.

15

Zmiany stosunków własnościowych w Polsce po roku 1989

32%

Łaszkiewicz K. H.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2014

|

vol. 76

|

issue 2

55-75

EN

This paper presents structural changes that took place in Poland after 1989, and which enabled its transition from a centrally planned economy to a market economy. The deep and thorough legal, economic and social reforms undertaken in that period made it possible, after years of communist rule, to shape a new, democratic system. The systemic transformation was possibleowing to some basic amendments to the Constitution, including the articles defining the essence of ownership and the duty to respect it, as well as the adoption of other legal acts necessary to re-define ownership relationships (such as the law on commercialisation and privatisation of state-owned enterprises, or the law on the management of agricultural property). The concurrent reforms of the banking system and the monetary and credit policy enabled inflow of foreign capital and development of private entrepreneurship. As a result of the transformations of the past 25 years, Poland is now a democratic state and a member of the European Union, while Polish economy is getting increasingly competitive. Sadly enough, despite these substantial structural transformations in the ownership sphere, in the last quarter of the century Poland has continued to be unable to resolve the problem of returning to the lawful owners the property taken by the communist regime.

PL

Artykuł przedstawia zmiany systemowe wprowadzone w Polsce po 1989 r., które umożliwiły przejście z gospodarki centralnie sterowanej do wolnorynkowej. Podjęcie głębokich i szerokim reform o charakterze prawnym, gospodarczym i społecznym pozwoliło na ukształtowanie demokratycznego ustroju po wielu latach sprawowania władzy komunistycznej. Transformacja systemowa była możliwa dzięki znaczącym przemianom podstaw prawnych, począwszy od zmian w ustawie zasadniczej, określającej istotę prawa własności i obowiązek jego poszanowania, poprzez uchwalenie innych aktów prawnych koniecznych do zmiany stosunków własnościowych (takich jak ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, prawa o działalności gospodarczej czy ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi). Równoległe reformy systemu bankowego oraz polityki pieniężno-kredytowej umożliwiły napływ kapitału zagranicznego i pozwoliły na rozwój prywatnej przedsiębiorczości. W wyniku przemian ustrojowych, jakie zaszły w ostatnich 25 latach, Polska jako demokratyczne państwo prawa jest członkiem Unii Europejskiej, a polska gospodarka rynkowa staje się coraz bardziej konkurencyjna. Niestety, mimo głębokich przekształceń w sferze własnościowej, Polska przez ostatnie ćwierćwiecze nie rozwiązała kwestii zwrotu prawowitym właścicielom własności przejętej bezprawnie przez władze komunistyczne.

Refine search results

Społeczny w ymiar własności pry watnej w kontekście art. 14 ustaw y zasadniczej Republiki Federalnej Niemiec

Zmiany w strukturze własnościowej lasów województwa wielkopolskiego w latach 2001–2016

Mieć i być – etyka posiadania w nauczaniu społecznym Kościoła

Główne idee konserwatyzmu

Poszanowanie prawa do własności prywatnej wyzwaniem dla pracy socjalnej

Dlaczego Kościół broni własności prywatnej?

Dopuszczalność immisji w stosunkach sąsiedzkich starożytnych Rzymian

Własność prywatna i jej społeczny charakter w poglądach Rudolfa von Jheringa oraz Ottona von Gierke

Autonomia jako nieodzowny przymiot obywatelskiej sfery publicznej w ujęciu Jürgena Habermasa

Gospodarka społeczna to nie sektor

Przemiany w sposobie rozumienia prawa własności. Przejście z ujęcia absolutnego do przyjęcia ograniczonego i prospołecznego charakteru tego prawa

Rola PZPR w państwie i społeczeństwie polskim

Kapitalizm – narodziny idei

The Philosophy of Industrial Enterprise from a Praxeological and Personalistic Perspective

Zmiany stosunków własnościowych w Polsce po roku 1989