Search results

1

REFLEKSJE NA TEMAT PRZEMIAN RELIGIJNYCH WE WSPÓŁCZESNEJ BRAZYLII

100%

Siuda-Ambroziak R.

Ameryka Łacińska. Kwartalnik analityczno-informacyjny

|

2011

|

vol. 19

|

issue 1(71)

23-38

PL

Religia, przejawiająca się na różne sposoby i w rozmaitych formach (niekoniecznie zinstytu-cjonalizowanych), jest jednym z głównych zjawisk kulturowych, dostarczając ludziom nie tylko wzor-ców postępowania i norm moralnych, ale również pomagając szukać w życiu wartości i sensu oraz będąc jednym z konstytutywnych składników „sty-lu życia”. Poglądy na sposób badania i interpreto-wania zjawisk religijnych w celu uchwycenia ich natury, różnorodności, dynamiki zmian oraz funk-cji są jednak w nauce nadal niesprecyzowane, a i same podstawowe pojęcia religii i religijności mo-gą sprawiać kłopot – dotychczas nie istnieje prze-cież żadna ich uniwersalna definicja, która byłaby powszechnie akceptowana, a pytanie czym jest re-ligia (tak jak i czym jest kultura, której religia jest ważnym składnikiem)1 należy do jednego z naj-trudniejszych w naukach humanistycznych (Szy-jewski 2001: 37). Trudności te wiążą się przede wszystkim z wielostronnym powiązaniem religii i religijności z całością kultury oraz specyfiką da-nego społeczeństwa, a jak pisze Kołakowski (2010: 6), w wypadku zjawisk religijnych „nieobecność ostro zarysowanych granic pojęciowych wynika nie tyle z naszej nieudolności logicznej, ile z samej natury badanej rzeczywistości”

2

Bogini Angitia - zapomniane bóstwo Marsów

100%

Przybyszewska P. M.

Wieki Stare i Nowe

|

2016

|

vol. 11

|

issue 16

9-18

EN

The article engages a problem which heretofore was underexplored i.e. the early Italic cult of Angitia, a deity worshipped by the Marsi and Paeligni. The treatment is an attempt at a brief revision of this religious phenomenon, with an indication of its role, territorial range and the causes of its gradual decline. Owing to the use of epigraphical, historiographical and archeological material, the onomastics and the representations of deity, as well as the principal centres of its worship were described. The significance of serpents in religious practices and its strong links with the local traditions of Abruzzo were also emphasised.

PL

Współczesne badania archeologiczno‑historyczne umożliwiają rewizję wielu rdzennych praktyk religijnych znanych z obszaru Półwyspu Apenińskiego oraz szersze spojrzenie na wierzenia antycznych mieszkańców Rzymu. Pośród zapomnianych bogiń, takich jak Feronia, Marica, Reitia, szczególnie ciekawy wydaje się kult Angitii, mitycznej dawczyni życia utożsamianej z Dobrą Boginią. Ten fenomen religijny nie został jak dotąd szerzej zanalizowany, dlatego celem artykułu jest przede wszystkim zwięzła rewizja kultu ze wskazaniem jego roli, zasięgu terytorialnegooraz przyczyn stopniowego zaniku.

3

Zanim zabłysło światło wiary Chrystusowej. Słowianie w orbicie wiary i kultury pogańskiej

88%

Osadczy O., Osadczy-Kępka A.

Language. Culture. Politics. International Journal

|

2022

|

vol. 1

143-158

PL

Artykuł wprowadza w obecnie mało spopularyzowaną tematykę mitologii dawnych Słowian, przybliża panteon głównych bóstw Słowiańskich, a także wierzenia, kulty i obrzędy sprawowane przez Słowian, zamieszkujących głownie obszary wschodnie. Artykuł jest filologiczną, historyczną i antropologiczną analizą pochodzenia wyrazów, określeń, zwyczajów imion dawnych bogów oraz ich wpływu na współczesną kulturę i religię, a także ich wstępne zestawienie i porównanie z religią chrześcijańską. Opisano także pozostałe zabytki, znaleziska archeologiczne, źródła z czasów słowiańskich i średniowiecznych znajdujące się na obecnych terenach Europy Środkowo- Wschodniej, zostało wyjaśnione ich znaczenie i powiązanie z danym kultem oraz ich losy po chrystianizacji Europy.

4

Religiosity of the Slovakian Roma

71%

Jarmoch E.

Roczniki Teologiczne

|

2021

|

vol. 68

|

issue 6

21-44

PL

Religijność Romów na Słowacji Religijność Romów została ukształtowana historycznie i zajmuje ważne miejsce w ich tożsamości społecznej. Znajduje ona zwykle wyraz w religii kraju, w którym mieszkają Romowie, czy to luterańskiej, katolickiej, prawosławnej, muzułmańskiej czy innej, często bez zwracania uwagi na różnice między nimi. Celem tego opracowania jest analiza i prezentacja religijności Romów na Słowacji, w jej podstawowych parametrach (wiara i wierzenia, wiedza religijna, praktyki religijne, opinie i zachowania moralne). Podstawowym źródłem tej rozprawy są wyniki badań społecznych przeprowadzonych w 2018 roku przez ks. dra Martina Majdę, profesora z Instytutu Teologicznego w Špiskiej Kapitule Uniwersytetu Katolickiego w Ružomberku. Romowie na Słowacji w zdecydowanej większości przynależą do wyznania rzymskokatolickiego. Ich religijność charakteryzuje się specyficzną interpretacją prawd wiary, np. większa aprobata dotyczy wiary w Boga, a mniejsza w rzeczy ostateczne. Ponadto ma ona znamiona religijności ludowej, połączonej z elementami własnych przesądów i obrzędowości, w których odzwierciedla się tożsamość etniczna. Chociaż wiedza nie jest warunkiem sine qua non identyfikacji z wiarą, to w jakimś stopniu skorelowana jest z religijnością i dlatego konieczne jest jej pogłębianie. Duże znaczenie przypisywane jest praktykom religijnym obowiązkowym, spełnianym w każdą niedzielę i święta, bowiem rzutują one na życie religijne Romów. W zakresie moralności religijnej zauważa się duże zróżnicowanie opinii. Najbardziej kwestionowane są normy moralności dotyczące małżeństwa i rodziny, a szczególnie normy porządkujące sferę seksualną człowieka.

EN

Religiosity of the Romani has been shaped by their history, which occupies an important role in their social identity. It manifests itself in the dominant religion of the country they live in, whether Lutheran, Catholic, Orthodox, Muslim, or other. The aim of this article is to analyse and present religiosity of the Romani in Slovakia in terms of its basic parameters (faith and beliefs, religious knowledge, religious practice, opinions and moral behaviour). The article is based on the results of the social studies performed in 2018 by Reverend Martin Majda, a professor at the Institute of Theology at Catholic University in Ružomberok. The majority of the Romani in Slovakia belong to the Roman Catholic Church. Their religiosity can be characterised by a specific interpretation of the truths of the faith, e.g. a greater belief in God rather than in the last things. What is more, it bears the traits of folk religiosity, incorporating elements of individual beliefs and rituals, reflecting the Romanis’ ethnic origin. Although knowledge is not a sine qua non of identifying oneself with a particular faith, it correlates with religiosity and is worth studying. A great role is attributed to obligatory religious practices, realised on Sundays and during Holy Days, as they affect religiosity of the Romani. There is a diversity of opinions concerning religious morality. What is challenged are the norms of morality adhered to by married couples and families, especially the norms related to human sexuality.

5

Wierzenia i praktyki parareligijne w percepcji rodziny z osobą niepełnosprawną

63%

Janocha W.

Roczniki Nauk o Rodzinie (Annals of Family Studies)

|

2012

|

vol. 4(59)

51-66

EN

Both all-Poland research and research conducted by the author shows that despite the great interest in parareligion only few respondents believe in its efficiency. This lack of faith is especially clearly seen in disabled persons, and this is probably because many such persons have already looked for help in unconventional kinds of treatment and after they were disappointed they are convinced that such methods do not give good results. This kind of research should be especially widely popularized, as there are still many people who resort to unconventional methods of treatment in their difficult moments; indeed some of them abandon scientific methods altogether, which, in turn, may be tantamount to rejecting the only chance for being cured.

6

Ветер и вода в повериях, суевериях и обычаях как элемент семейных обрядов (на примере нескольких сел Гайновского и Сокольского поветов)

63%

Куприянович А.

Białorutenistyka Białostocka

|

2017

|

vol. 9

PL

Celem niniejszego artykułu jest próba opisania wiatru i wody w wierzeniach, przesądach i zwyczajach wybranych wsi powiatu hajnowskiego i sokólskiego. Woda w kulturze ludowej opisywanych miejscowości odgrywała olbrzymią rolę. Obecna była niemalże we wszystkich momentach życia człowieka. Dlatego obowiązywał szereg zakazów mających uchronić ją przed niewłaściwym wykorzystaniem. W związku z tym występowała w wielu obrzędach, w których ważne miejsce zajmowało wykorzystanie jej szczególnych właściwości, zwłaszcza w przełomowych momentach życia. W obrzędach rodzinnych opisywanych wsi, woda uznawana jest za genezę wszelkiego bytu. Kult wody wyrażał się także w modlitwach i ofiarach. Wiatr według wierzeń był złem przesyłanym przez powietrze. W wielu opisywanych wsiach obu powiatów, wiatr utożsamiano z duszami ludzi tragicznie zmarłych, nieochrzczonych, dzieci przyduszonych przez matkę w czasie snu, osób źle pochowanych. Wiatr często był utożsamiany z diabelską mocą, która się w nim objawiała, dostarczała informacji pochodzących z zaświatów. Wskutek szybkich, zwłaszcza w ostatnich czasach, przemian społecznych i obyczajowych na Białostocczyźnie, wiele zabiegów oraz praktyk magicznych dotyczących wiatru i wody uległo zapomnieniu i nie jest już stosowanych.

EN

The goal of this article is to describe wind and water in beliefs, superstitions and customs in selected villages in Hajnowka and Sokolka districts. Water played an important role in the folk culture in the abovementioned places. It was present in almost all moments of a man’s life. Therefore there were restrictions which prevented the wrong exploitation of water. As a result, water was present in many rituals during which its qualities were important, especially at crucial moments in life. In family rituals in the villages described, water was considered the origin of existence.Water was also cherished in prayers and sacrifices. According to ancient beliefs, wind was an evil sent via air. In many villages in both districts, wind was identified with the souls of people who died tragically, those who were not baptized, children suffocated by their mothers in their sleep, or people buried in a wrong way. Wind was often perceived as the power of the devil that came through in the wind, delivering information from the nether world. Due to rapid social and moral changes in Bialystok region, many magical rituals concerning wind and water have been forgotten. They are no longer practiced.

7

Zwyczaje, obrzędy i wierzenia w nauczaniu Jerzego Józefa Kopcia CP

63%

Socha W.

Roczniki Liturgiczno-Homiletyczne (Liturgical and Homiletic Annals)

|

2013

|

vol. 4(60)

53-60

EN

Both liturgy and popular piety are inseparably related with a variety of rituals, customs and beliefs. They constitute a specific manifestation of devotion and faith, often nurtured over many years. Apart from their religious character, they also make important part of national or community cultures. The gradual disappearance of customs and religious rituals evokes a necessity to research them and to preserve knowledge about them. Rev. Prof. Jerzy Kopeć CP is among the researchers who undertook studies in that domain, among his many scientific interests. His research tool was a questionnaire. He also consulted original texts related to particular types of customs and rituals. The original research methodology developed by Rev. Prof. Kopeć must also be looked at from the perspective of his being a supervisor of numerous research works of his students. The results of Rev. Prof. Kopeć’s research on customs and rituals can be inspirational to researchers wishing to continue the work he began.

PL

Tak liturgia, jak też pobożność ludowa związane są nierozłącznie z wielością obrzędów, zwyczajów i wierzeń. Są one specyficznym wyrazem religijności i wiary, pielęgnowanym często przez całe lata. Obok wymiaru religijnego stanowią one ważny przejaw kultury danego narodu czy konkretnej społeczności. Obserwowany zanik zwyczajów i obrzędów religijnych wymusza niejako konieczność ich zbadania i utrwalenia. Ks. prof. Jerzy Kopeć CP jest przykładem naukowca, dla którego ta właśnie problematyka stała się jednym z wielu tematów badań naukowych. Badania te wymagały specyficznej metody naukowej oraz źródeł. W tym przypadku praca polegała na przeprowadzeniu badań ankietowych jak też dotarciu do oryginalnych tekstów związanych z daną obrzędowością. Oryginalną metodę opracowaną przez ks. Profesora Kopcia widzieć trzeba także w kontekście jego pracy promotorskiej przy powstawaniu kolejnych rozpraw naukowych. Przedstawienie osoby księdza Profesora Kopcia, jak też problemu badań nad obrzędowością winno przyczynić się do podjęcia na nowo badań zapoczątkowanych przez niego.

8

Chiny – formowanie centrum kulturowo-cywilizacyjnego Dalekiego Wschodu Część I

63%

Mencel M. T.

Cywilizacja i Polityka

|

2022

|

vol. 20

|

issue 20

50-87

PL

Celem niniejszej pracy jest przedstawienie procesów formowania Chin jako centralnego ośrodka kulturowo-cywilizacyjnego Dalekiego Wschodu. Zauważa się ich znaczenie w obszarze relacji człowieka i społeczeństwa wobec środowiska, w którym dokonywały się najważniejsze przeobrażenia kulturowo-cywilizacyjne, a także wpływ relacji ze światem zewnętrznym i czynniki oddziałujące na kształtowanie pierwszych formacji kulturowych. Przestrzeń badawczą pierwszej części pracy wypełnia także analiza zjawisk zachodzących w procesie rozwoju chińskiego rolnictwa oraz formowania kultów, wierzeń i obrzędów religijnych – istotnych elementów kształtowania odrębności kulturowo-cywilizacyjnej Chin.

EN

The paper aims at presenting the processes of forming China as the cultural and civilisation centre of the Far East. It is important, which is noticed, in the area of human and social relations towards the environment in which the most important cultural and civilisational transformations occur. In addition, the influence of relations with the outside world and factors influencing the formation of the first cultural formations are observed. The research space of the first part of the paper also involves the analysis of phenomena occurring in the process of the development of Chinese agriculture and the formation of cults, beliefs and religious rituals – important elements of shaping the cultural and civilisation distinctiveness of China.

9

Zwyczaje, obrzędy i wierzenia związane z kobietą w ciąży oraz prognozy i wróżby dotyczące płci mającego narodzić się dziecka – studium wsi Białobrzegi w województwie lubelskim

63%

Gruchoła M.

|

2015

|

vol. 6

|

issue 3

15-42

PL

Celem artykułu jest ustalenie stanu znajomości i rozumienia zwyczajów, obrzędów oraz wierzeń czasu narodzin związanych z matką i dzieckiem oraz odpowiedź na pytanie, czy nadal są one upowszechniane i kultywowane we wsi Białobrzegi w województwie lubelskim. Po wstępnych rozważaniach terminologicznych, przywołujących definicje badanych problemów, przedstawiono zwyczaje, obrzędy i wierzenia związane z kobietą w ciąży, następnie omówiono zakazy i nakazy obowiązujące kobietę brzemienną. Kolejno zaprezentowano prognozy i wróżby dotyczące płci mającego narodzić się dziecka. W przeprowadzonych badaniach (czerwiec–wrzesień 2013 r.) wykorzystano głównie metodę pogłębionych badań terenowych Bronisława Malinowskiego, metodę biograficzną oraz analityczno-krytyczną źródeł, a także elementy metody porównawczej. Podstawę badań terenowych stanowiły wywiady wśród mieszkańców wsi Białobrzegi powyżej 65 roku życia oraz obserwacja uczestnicząca.

EN

The aim of the article is to determine the state of knowledge and understanding customs, rituals and beliefs connected with the time of birth and to answer the question whether they are still observed and popularized in the village of Bialobrzegi in the province of Lublin. After giving first some consideration to the terminology of the subject, there were presented the customs, rituals and beliefs in connection with a woman expecting a baby, prohibitions and obligations of the pregnant women and magical practices enhancing fertility as well as predictions and indicators of the gender of an unborn baby. In the conducted research (June–September 2013) the mainly applied method was the deepened study of an area by Bronisław Malinowski, the biographical method, as well as elements of the comparative method. The basis of the study of an area were interviews carried out among all the inhabitants of the village Bialobrzegi, choosing people over 65 years old, and observations made during the study.

10

Representations of the use of psychoactive substances in the beliefs and rituals of ancient societies: between the sacred and the profane

63%

Motyka M. A.

UR Journal of Humanities and Social Sciences

|

2022

|

issue 3(24)

5-24

EN

The use of plants with psychoactive properties by ancient communities has been confirmed in numerous archaeological studies conducted in almost every place on earth. Many tribes used their own characteristic psychoactive potions and, according to researchers, their use fostered the integration of the members of a given community, facilitated their existence in an occupied area and could be of significant importance for its survival. Around the psychoactive plants and toxic secretions of some species of fauna a conglomerate of myths, cults and the properties attributed to them has developed. Permanent traces of their presence remain in both non-material and material culture. The aim of this article is to present the representations of psychoactive substances in the beliefs of ancient communities, their occurrence in myths, rock or sepulchral art, and to discuss the reasons for their use during rituals. The article presents also the main causes of the diffusion of the use of psychoactive plants from the sacred to the profane sphere.

PL

Używanie przez społeczności pierwotne roślin o psychoaktywnych właściwościach zostało potwierdzone w licznych badaniach archeologicznych prowadzonych w niemal każdym miejscu na ziemi. Wiele plemion korzystało z charakterystycznych dla siebie psychoaktywnych specyfików, a zdaniem badaczy ich używanie sprzyjało integracji członków społeczności, ułatwiało egzystencję na zajmowanym obszarze i mogło mieć istotne znaczenie dla jej przetrwania. Wokół psychoaktywnych roślin i toksycznych wydzielin niektórych przedstawicieli świata fauny wytworzył się konglomerat mitów, kultów i właściwości im przypisywanych. W kulturze niematerialnej i materialnej pozostały trwałe ślady ich obecności. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie reprezentacji środków psychoaktywnych w wierzeniach pradawnych społeczności, ich występowanie w mitach, w sztuce naskalnej i sepulkralnej, omówienie przyczyn ich używania w trakcie rytuałów. Przytoczono również hipotezy spekulatywne na temat wpływu psychoaktywnych roślin na kulturę starożytną, omówiono zasadnicze przyczyny dyfuzji używania roślin psychoaktywnych ze sfery sacrum do profanum.

11

Obrządek pogrzebowy w mezolicie na ziemiach polskich

63%

Marciniak F.

UR Journal of Humanities and Social Sciences

|

2016

|

issue 1

24-37

EN

For many decades, archaeologists were wondering what the spiritual life of prehistoric peoples inhabiting Polish territories looked like. With the beginning of the Mesolithic period our knowledge of that issue significantly expands. This is primarily due to a growing number of new discoveries of burials associated with the Mesolithic peoples. The main purpose of this paper is to present the graves of hunter-gatherers so far known in the literature that represent the Mesolithic stage of development on the territory of Poland. The article also makes an attempt to relate them to the various examples of burials in eastern and western Europe, and thus to interpret and to answer to some phenomena that are noticeable in the archaeological material such as: the numerous burials of women with small children, the specific arrangement of bodies and significant amounts of ochre found in burial pits in areas distant from natural deposits of this pigment. Although these phenomena are often quoted in the descriptions of Mesolithic burials, they still raise a number of questions.

PL

Od wielu dziesięcioleci naukowcy zadają sobie pytanie, jak wyglądało życie duchowe społeczeństw pierwotnych, zamieszkujących tereny dzisiejszej Polski. Wraz z rozwojem badań nad mezolitem nasza wiedza na ten temat zaczyna się znacznie poszerzać. Wynika to głównie z coraz to nowych odkryć pochówków wiązanych z ludami mezolitycznymi. Głównym celem niniejszego artykułu jest prezentacja dotychczas znanych i opisanych w literaturze przedmiotu pochówków ludów łowiecko – zbierackich, reprezentujących na ziemiach polskich mezolityczny etap rozwoju. Zestawienie wspólnych cech obrządku pogrzebowego uchwytnych w materiale źródłowym takich, jak: sposób ułożenia zwłok, konstrukcje grobowe czy w końcu dary, które składano przy zmarłym. Tekst ten podejmuje próbę odniesienia tych cech do poszczególnych przykładów obrządku pogrzebowego z terenów wschodniej i zachodniej Europy. Podejmuje również próbę interpretacji niektórych zjawisk dostrzegalnych w materiale zabytkowym, takich jak: liczne pochówki kobiet z małymi dziećmi, specyficzny układ zwłok w niektórych przypadkach, czy w końcu znaczne ilości ochry, występujące w jamach grobów na terenach mocno oddalonych od naturalnych złóż tego pigmentu. Zjawiska te, choć często przytaczane w trakcie opisów pochówków mezolitycznych, po dziś dzień budzą wiele pytań.

12

Rola Nilu w kształtowaniu kultury starożytnego Egiptu

51%

Chudzik P., Żmudziński M.

Prace Kulturoznawcze

|

2017

|

vol. 21

|

issue 3

13-25

EN

The aim of this paper is to describe the main points of the multifaceted relations between Nile and the culture and civilization of ancient Egypt. Both economic and cultural matters are indicated. The Nile fed, drank, irrigated the fields, served as a communication route, but besides, it went into the beliefs and cultural world of the Egyptians. The regulation of the rhythm of people’s lives, their social organization, cult behaviours, ritual hunting, ways of spending free time, or numerous works of art were connected with Nile. In fact, it is difficult to find anything in Egypt during the pharaonic era that was not connected with it. It has been a key factor in the lives of people in Egypt for thousands of years.

13

Element chtoniczny w bułgarskiej obrzędowości cyklu wiosennego

51%

Mleczko J.

Zeszyty Cyrylo-Metodiańskie

|

2020

|

vol. 9

EN

The paper analyzes Bulgarian spring rites of scaring away insects, reptiles, predators and rodents, as well as magical prohibitions and acts protecting against them (symbolic closing off, sewing off, blocking off animal snouts / eyes). Interpreting a rite as a cultural text, particular attention is drawn to the relation between the rite’s ritual (the act, its performer and object, used props, placement in time and space) and verbal layers (words accompanying the action). The excerpted folklore texts (expressions pronounced during the act of scaring away) are discussed from the point of view of structural variety.

PL

Przedmiotem analizy w niniejszym artykule są bułgarskie wiosenne obrzędy wypędzenia insektów, gadów, drapieżników i gryzoni oraz zapewniające ochronę przed nimi zakazy i działania magiczne (symboliczne zamykanie, zaszywanie, zalepianie zwierzęcych pysków / oczu). Ujmując obrzęd w kategoriach tekstu kultury, szczególną uwagę zwrócono na relacje między jego warstwą rytualną (czynność, jej wykonawca i obiekt, użyty rekwizyt, osadzenie w czasie i przestrzeni) a werbalną (towarzyszące czynności słowa). Ekscerpowane teksty folkloru (formuły wypędzenia będące komentarzem do podejmowanych działań rytualnych) zostały omówione pod kątem ich zróżnicowania strukturalnego.

14

Koncepcje duszy i zaświatów w obrzędach pogrzebowych i zaduszkowych

51%

Kupisiński Z.

Roczniki Teologiczne

|

2016

|

vol. 63

|

issue 9: Teologia fundamentalna i religiologia

143-161

EN

The article discussed the issue of the soul in the folk imagination during mortuary and funeral rituals in Poland. The topic has been developed based on both ethnographic field research of funeral and All Souls’ Day rituals conducted by the author in Radom and Opoczno regions in years 1995-2005, and the relevant literature. The article consists of three paragraphs: the first discusses beliefs about the soul in folk beliefs, the second – death and funeral rites, and the third focuses on remembering the dead in the annual rites. Most Polish people are Catholics, and they believe that the human soul is immortal. For them, death is not the end of life, but its continuation in a different reality. In the popular consciousness just after the death of a man, his soul appears before God the Judge for the so-called Particular Judgement. Depending on the judgment of the court, the soul can be send to the purgatory, heaven or hell. All folk rituals and prayer vigil at the dead are subordinated to this goal: to help the soul of the deceased to pass through the threshold of death and achieve a state of happiness in heaven. The memory of the dead continues throughout the year. This is evident in the annual folk rituals, where the souls of the dead are invited to family celebrations, their favorite food is prepared and people’s behavior towards them is defined by traditional canons of conduct. Nowadays evidence of the memory about the souls is given through the visits to the graves of dead, in order to decorate them with flowers and light the votive candles, signifying the light of the world. The souls of the dead are remembered in private and community prayers. Masses are also ordered in their intention to help souls in purgatory to attain a state of eternal happiness in heaven.

PL

Artykuł podejmuje kwestię wizji duszy w wyobraźni ludowej podczas obrzędów pogrzebowych i zaduszkowych w Polsce. Zagadnienie zostało opracowane na podstawie etnograficznych badań terenowych nad obrzędowością pogrzebową i zaduszkową, przeprowadzonych przez autora w Opoczyńskiem i Radomskiem w latach 1995-2005, odwołano się także do literatury etnologicznej opisującej podejmowane zagadnienia w innych regionach Polski. Opracowanie składa się z trzech paragrafów: pierwszy przedstawia wyobrażenia o duszy w wierzeniach ludowych, drugi umieranie i obrzędy pogrzebowe, w trzecim zaprezentowano pamięć o zmarłych w obrzędowości dorocznej. Mieszkańcy Polski to w większości katolicy. Wierzą oni, że dusza ludzka jest nieśmiertelna. Dla nich śmierć nie jest końcem życia, ale jego kontynuacją, tylko w innej rzeczywistości. W świadomości ludowej zaraz po śmierci człowieka jego dusza staje przed Bogiem Sędzią na tzw. sąd szczegółowy. Zgodnie z wyrokiem owego sądu dusza może znaleźć się w czyśćcu, niebie lub piekle. Wszystkie obrzędy ludowe i czuwanie modlitewne przy zmarłym podporządkowane są jednemu celowi: aby pomóc duszy zmarłego przejść przez próg śmierci i osiągnąć stan szczęśliwości w niebie. Pamięć o zmarłym trwa przez cały rok. Widoczne jest to w dorocznej obrzędowości ludowej, gdzie zaprasza się dusze zmarłych na uroczystości rodzinne, przygotowując dla nich ulubione potrawy i zachowując względem nich określone przez tradycję kanony postępowania. Obecnie daje się dowody pamięci o duszach poprzez nawiedzanie mogił zmarłych celem przyozdobienia ich kwiatami i zapalenia na nich zniczy, oznaczających światłość świata. Dusze zmarłych poleca się pamięci modlitewnej zarówno prywatnie przez poszczególne osoby, jak i wspólnotowo, zamawiając w ich intencji Msze św., aby pomóc im osiągnąć stan szczęśliwości w niebie.

15

Woliński „but Widara”. Przyczynek do dyskusji nad relacjami słowiańsko-skandynawskimi we wczesnym średniowieczu

51%

Kajkowski K.

Materiały Zachodniopomorskie

|

2018

|

vol. 14

155-165

EN

The article examines an early medieval object interpreted as an amulet: a shoe of the Scandinavian god, Vidar, discovered during archaeological excavations at the Old Town in Wolin. A hypothesis about its relationship with the Norse mythic concepts is subjected to scrutiny. Some features of the artefact may indicate its special role in the social life or beliefs of the population inhabiting the south Baltic coast.

16

Der Glaube der Lebuser und Pommerschen Stämme im 12. Jahrhundert

45%

Gręś S.

Roczniki Teologii Fundamentalnej i Religiologii

|

2009

|

vol. 1

165-182

EN

Pomorze Zachodnie, do którego należała Ziemia Lubuska, było centrum pogaństwa słowiańskiego. Rugia była stolica pogaństwa, a Swarożyc naczelnym bożkiem. Na podstawie przeprowadzonych wykopalisk na terenie Głogowa i okolic znamy pozostałości mieszkań ludzkich ze średniowiecza. Zachowały się skorupy i resztki żywności, kości zwierząt, a także materiał opalowy (drewno dębowe). Kapłani pogańscy sprawowali kult albo kierowali czynnościami kultowymi, strzegli też miejsc kultu. W dużych świątyniach było kilku kapłanów, a w małych świętych gajach tylko jeden. Czczenie bożka było ograniczone do terenu plemienia i zamkniętej wspólnoty. Przed wyruszeniem na podbój zanoszono prośby do bóstwa, a po zwycięstwie składano ofiary dziękczynne. Składano też opłaty na rzecz bóstwa Światowida - nawet król duński wysłał Światowidowi złoty kielich na znak swej czci. Kapłani pogańscy mieli duży wpływ na swoich władców, życie społeczne i religijne oraz na rozstrzyganie różnych spraw. Chrześcijaństwo najwcześniej przyjęto w południowej Polsce, a dopiero w XII w. na Pomorzu Zachodnim. Pogaństwo oraz zwyczaje i praktyki pogańskie istniały jednak przez wiele lat. Niszczono co było chrześcijańskie, mordowano duchownych i świeckich chrześcijan. Władcy, którzy przyjęli chrześcijaństwo, obdarowywali dobrami podwładnych, a karali śmiercią tych, którzy nie porzucili obrzędów pogańskich. Podobnie postępował Bolesław Krzywousty (1086-1138). Poganie oddawali cześć bóstwom i duchom, rzekom, drzewom przez modlitwę i składanie ofiar. Modlitwa była prośbą, a ofiara, jak pożywienie czy schronienie, dziękczynieniem za otrzymane dobro. Polskie pogaństwo rozpoczęło budowę świątyń na przełomie XI i XII w. Pomimo że Polska przyjęła chrześcijaństwo dużo wcześniej, to wpływy pogańskie w tym okresie były bardzo silne. Misjonarze, władze duchowne i świeckie w XII w. przygotowywali pogan do przyjęcia chrześcijaństwa i tępili kult starych bogów. Poganie stawiali opór szerzącej się religii chrześcijańskiej. W 1106 poganie z Pomorza napadli na Bolesława Krzywoustego (1086-1 138), który przybył na uroczystości poświęcenia kościoła na Ziemi Lubuskiej. To on przywrócił polskie panowanie nad Pomorzem i Ziemią Lubuską oraz dokonał ich chrystianizacji, utrzymując niezależność Kościoła polskiego na tych terenach. Ok. 1123 utworzono w Lubiążu biskupstwo (sufragania Poznania). Na Łysej Górze kult pogański trwał do drugiej połowy XII w. Kościół w Lubiążu powstał w 1150 r. na miejscu świątyni pogańskiej. Świątynia pogańska pod Jaworem przetrwała do 1168 r. Natomiast pogaństwo na Pomorzu Zachodnim zaginęło na skutek zwycięstwa Duńczyków w 1168 r., a świątynia Światowida została doszczętnie zniszczona, Bolesław Krzywousty narzucił chrześcijaństwo Pomorzanom. W XII w. zaczęły na Pomorzu szerzyć się herezje średniowieczne i działalność sekty bogumiłów.

PL

[Abstrakt tylko w j. polskim / Abstract only in Polish] Wierzenia plemion lubuskich i pomorskich w XII wieku Pomorze Zachodnie, do którego należała Ziemia Lubuska, było centrum pogaństwa słowiańskiego. Rugia była stolica pogaństwa, a Swarożyc naczelnym bożkiem. Na podstawie przeprowadzonych wykopalisk na terenie Głogowa i okolic znamy pozostałości mieszkań ludzkich ze średniowiecza. Zachowały się skorupy i resztki żywności, kości zwierząt, a także materiał opalowy (drewno dębowe). Kapłani pogańscy sprawowali kult albo kierowali czynnościami kultowymi, strzegli też miejsc kultu. W dużych świątyniach było kilku kapłanów, a w małych świętych gajach tylko jeden. Czczenie bożka było ograniczone do terenu plemienia i zamkniętej wspólnoty. Przed wyruszeniem na podbój zanoszono prośby do bóstwa, a po zwycięstwie składano ofiary dziękczynne. Składano też opłaty na rzecz bóstwa Światowida - nawet król duński wysłał Światowidowi złoty kielich na znak swej czci. Kapłani pogańscy mieli duży wpływ na swoich władców, życie społeczne i religijne oraz na rozstrzyganie różnych spraw. Chrześcijaństwo najwcześniej przyjęto w południowej Polsce, a dopiero w XII w. na Pomorzu Zachodnim. Pogaństwo oraz zwyczaje i praktyki pogańskie istniały jednak przez wiele lat. Niszczono co było chrześcijańskie, mordowano duchownych i świeckich chrześcijan. Władcy, którzy przyjęli chrześcijaństwo, obdarowywali dobrami podwładnych, a karali śmiercią tych, którzy nie porzucili obrzędów pogańskich. Podobnie postępował Bolesław Krzywousty (1086-1138). Poganie oddawali cześć bóstwom i duchom, rzekom, drzewom przez modlitwę i składanie ofiar. Modlitwa była prośbą, a ofiara, jak pożywienie czy schronienie, dziękczynieniem za otrzymane dobro. Polskie pogaństwo rozpoczęło budowę świątyń na przełomie XI i XII w. Pomimo że Polska przyjęła chrześcijaństwo dużo wcześniej, to wpływy pogańskie w tym okresie były bardzo silne. Misjonarze, władze duchowne i świeckie w XII w. przygotowywali pogan do przyjęcia chrześcijaństwa i tępili kult starych bogów. Poganie stawiali opór szerzącej się religii chrześcijańskiej. W 1106 poganie z Pomorza napadli na Bolesława Krzywoustego (1086-1 138), który przybył na uroczystości poświęcenia kościoła na Ziemi Lubuskiej. To on przywrócił polskie panowanie nad Pomorzem i Ziemią Lubuską oraz dokonał ich chrystianizacji, utrzymując niezależność Kościoła polskiego na tych terenach. Ok. 1123 utworzono w Lubiążu biskupstwo (sufragania Poznania). Na Łysej Górze kult pogański trwał do drugiej połowy XII w. Kościół w Lubiążu powstał w 1150 r. na miejscu świątyni pogańskiej. Świątynia pogańska pod Jaworem przetrwała do 1168 r. Natomiast pogaństwo na Pomorzu Zachodnim zaginęło na skutek zwycięstwa Duńczyków w 1168 r., a świątynia Światowida została doszczętnie zniszczona, Bolesław Krzywousty narzucił chrześcijaństwo Pomorzanom. W XII w. zaczęły na Pomorzu szerzyć się herezje średniowieczne i działalność sekty bogumiłów.

17

Perspektywistyczny świat José Ortegi y Gasseta

38%

Jacorzynski W.

Kultura i Wartości

|

2019

|

issue 28

DE

Der Artikel analysiert einen der bedeutendsten Begriffe in der Philosophie von José Ortega y Gasset, d. h. den „Perspektivismus“. Die Analyse beginnt mit der Rekonstruktion einer der frühesten Formen dieses Begriffs, die zuerst in der Schrift Meditationen von Quijote [Meditaciones del Quijote] aus dem Jahre 1914 erschienen ist (dann in Espectador aus dem Jahre 1916 und in späteren Texten des Autors). Die Begründung für den Entwurf des Perspektivismus finden wir in späteren Texten von Ortega, die die philosophische Anthropologie betreffen, und seine reifste Form in Espectador. Anschliessend begründe ich, dass Ortegas Entwurf des Perspektivismus eine radikale Evolution erfahren hat. Er ging von der ontologischen und individualistischen Version aus, in der die Perspektive als eine Beziehung zwischen dem Ich und den Umständen wahrgenommen wurde, und endete mit epistemologischen und kulturellen Versionen, in denen sich der Begriff der Perspektive nach einigen geringen Umwandlungen vom kollektivistischen Charakter als ein brauchbares Analyseinstrument erweist, und zwar nicht nur im Bereich der philosophischen Wissenschaften, aber auch in jenem der Sozialwissenschaften.

EN

In this essay it is examined one of the most important notions in the Ortega y Gassets philosophy namely “perspectivism”. In the first place, it is reconstructed the first formulation of this doctrine as it was outlined in “Meditaciones del Quijote” from 1914, and then in “Espectador” from 1916. This proyect of the “perspectivism was justified in the latter essays of Ortega in terms of the philosophical anthropology and a figure of the Spectator. In the second place it is argued that the perspectivism in Ortega has passed through a radical evolution: from its ontological version where perspective was seen as an individualistic relationship between I and the circunstance, to the later, epistemological and culturalist formulations of the more collectivist sort, which results a methodologically useful tool not only to the philosophical disciplines but also to the social sciences.

ES

Este artículo examina uno de los conceptos más acuciantes en la filosofía de José Ortega y Gasset, a saber, el perspectivismo. En primer lugar, se reconstruye la formulación temprana de esta doctrina en el texto “Meditaciones del Quijote” de 1914, a través de “Espectador” de 1916 y varios textos posteriores. El proyecto de perspectivismo queda justificado en los ensayos posteriores de Ortega en términos de la antropología filosófica y la figura del Espectador. En segundo lugar, se argumenta que el perspectivismo de Ortega ha pasado por una evolución radical: desde la versión ontológica e individualista en la que la perspectiva era vista como una relación entre el yo y la circunstancia hasta las versiones epistemológicas y culturales posteriores de tintes colectivistas en las cuales el concepto de “perspectiva” resulta una herramienta útil no sólo para las disciplinas filosófica sino también ciencias sociales.

PL

Artykuł analizuje jedno z najbardziej istotnych pojęć filozofii José Ortegi y Gasseta, a mianowicie pojęcie „perspektywizmu”. Analizę rozpoczyna rekonstrukcja najwcześniejszej postaci tego pojęcia, którą zawiera tekst „Medytacje Quijota” [Meditaciones del Quijote] z roku 1914, a następnie „Espectador” z roku 1916 oraz teksty późniejsze. Uzasadnienie koncepcji perspektywizmu znajdujemy w późniejszych tekstach Ortegi dotyczących antropologii filozoficznej, a jej najbardziej dojrzałą formę w „Espectador”. Następnie uzasadniam, że koncepcja perspektywizmu Ortegi przeszła radykalną ewolucję: zaczynając od wersji ontologicznej i indywidualistycznej, w której perspektywa postrzegana była jako relacja pomiędzy ja i okolicznościami, a kończąc na wersjach epistemologicznych i kulturowych, w których pojęcie „perspektywy”, po pewnych nieznacznych przekształceniach o charakterze kolektywistycznym, okazuje się użytecznym narzędziem analiz nie tylko w obszarze dyscyplin filozoficznych, ale także nauk społecznych.

18

Theological Analysis of Syncretic and Paganistic Beliefs and Practices in Catholic Funerals in Igboland Nigeria

38%

Chukwudi Ezeokeke E.

Roczniki Teologiczne

|

2017

|

vol. 64

|

issue 9: Teologia fundamentalna i religiologia

111-122

EN

“Death is generally seen as the cessation of the connection between our mind and our body”. Most people believe that death takes place when the heart stops beating. Death occurs when the subtle consciousness finally leaves the body to go to the next life. “In order word death is the termination of all biological functions that sustain the living organism.” According to Catechism of the Catholic Church, “death is the separation of the soul from the body.” At the moment of death, the soul separates from the body. One particular belief that cuts across all cultures and religions is that all human beings must die and ought to be buried as a sign of respect and farewell. The question is what is the nature or rather what should be the nature of the burial and funeral rite of a deceased person? Do all human beings have the same or common burial and funeral rites or do our burial and funeral rites vary according to our religion, faith, beliefs, culture, age and understanding? Catholic Church teaches that death is a transformation and not the end of life. It is the teaching and belief of the Catholic Church that there is a resurrection and life of glory in heaven where those who have done well while on earth see God face to face. Catholic Church also teaches and believes that on the last day, both the body and the soul will rise to see the glory of God. For this reason, the body of a dead Catholic deserves some respect and dignity. This corpse should be given the respect and dignity it deserves during burial. However, this is not always the case especially in Igboland, Nigeria. There are some syncretistic and fetish beliefs and practices associated with some Catholic burials and funerals in Igboland. This paper therefore sets out to bring to light these syncretic, paganistic and fetish practices and beliefs associated with Catholic burials and funerals in Igboland. It will also offer some theological implications of these practices as well as the possible ways through which they can be curtailed and stopped.

PL

Artykuł podejmuje problem obecności synkretystycznych i pogańskich wierzeń oraz praktyk religijnych związanych ze śmiercią i pogrzebem katolickim wśród ludności Igboland w Nigerii, który to teren znany jest jako zdecydowanie katolicki. Autor charakteryzuje konkretne przykłady synkretystycznych i pogańskich wierzeń oraz praktyk religijnych związanych z pochówkiem, jak wiara w złe duchy, zemsta i odwet na zmarłym, konieczność oczyszczenia i okupu złożonego za zmarłego „złą śmiercią”, rytuał wypicia wody, którą umyto ciało zmarłego przez podejrzanego o zadanie mu śmierci. W kolejnej części artykułu zostały przedstawione teologiczne i moralne konsekwencje wcześniej opisanych wierzeń i praktyk. Artykuł wieńczy ogólny wniosek, że według autora błędem jest traktowanie tychże praktyk i wierzeń jako części inkulturacji. Uważa on, że inkulturacja, jako właściwy sposób ewangelizacji, polega na uznaniu oraz włączaniu przez Kościół danej kultury w tych jej przejawach, które są zgodne z wiarą chrześcijańską. Te niezgodne z nią powinny być oczyszczone i nie mogą być inkulturowane, gdyż wówczas rodziłby się synkretyzm, który zagrażałby tożsamości chrześcijaństwa i Kościoła.

Refine search results

REFLEKSJE NA TEMAT PRZEMIAN RELIGIJNYCH WE WSPÓŁCZESNEJ BRAZYLII

Bogini Angitia - zapomniane bóstwo Marsów

Zanim zabłysło światło wiary Chrystusowej. Słowianie w orbicie wiary i kultury pogańskiej

Religiosity of the Slovakian Roma

Wierzenia i praktyki parareligijne w percepcji rodziny z osobą niepełnosprawną

Ветер и вода в повериях, суевериях и обычаях как элемент семейных обрядов (на примере нескольких сел Гайновского и Сокольского поветов)

Zwyczaje, obrzędy i wierzenia w nauczaniu Jerzego Józefa Kopcia CP

Chiny – formowanie centrum kulturowo-cywilizacyjnego Dalekiego Wschodu Część I

Zwyczaje, obrzędy i wierzenia związane z kobietą w ciąży oraz prognozy i wróżby dotyczące płci mającego narodzić się dziecka – studium wsi Białobrzegi w województwie lubelskim

Representations of the use of psychoactive substances in the beliefs and rituals of ancient societies: between the sacred and the profane

Obrządek pogrzebowy w mezolicie na ziemiach polskich

Rola Nilu w kształtowaniu kultury starożytnego Egiptu

Element chtoniczny w bułgarskiej obrzędowości cyklu wiosennego

Koncepcje duszy i zaświatów w obrzędach pogrzebowych i zaduszkowych

Woliński „but Widara”. Przyczynek do dyskusji nad relacjami słowiańsko-skandynawskimi we wczesnym średniowieczu

Der Glaube der Lebuser und Pommerschen Stämme im 12. Jahrhundert

Perspektywistyczny świat José Ortegi y Gasseta

Theological Analysis of Syncretic and Paganistic Beliefs and Practices in Catholic Funerals in Igboland Nigeria