Search results

1

Wolność religii w zamyśle autorów Konstytucji RP z 1997 roku

100%

Węgrzecki J. S.

Horyzonty Polityki

|

2018

|

vol. 9

|

issue 28

29-42

PL

CEL NAUKOWY: Artykuł rekonstruuje koncepcje wolności religii autorów Konstytucji RP z 1997 r. Zamysł autorów Konstytucji zawarty został w dwóch artykułach 25 i 53. Rekonstrukcja zamysłu autorów osiągnięta zostaje poprzez analizę koncepcji wolności religii przyjętą w artykułach 25 i 53 Konstytucji RP. PROBLEM I METODY BADAWCZE: Istnieje wiele możliwych modeli wolności religii. Rozumienie wolności religii jest pochodne od rozumienia samej religii oraz wolności. Metody analityczne prowadzą do ustalenia listy możliwych modeli wolności religii. Metoda interpretacyjna pozwala zidentyfikować koncepcje wolności religii autorów Konstytucji RP. Metoda porównawcza pozwala umiejscowić koncepcje autorów Konstytucji na tle modeli wolności religii. PROCES WYWODU: Autorzy Konstytucji RP z 1997 r. kierowali się naczelnym motywem kompromisu, którego celem było zagwarantowanie dawnym funkcjonariuszom PRL przejścia bez żadnych negatywnych konsekwencji do nowego ustroju III RP. Kompromis jako naczelna idea tworzenia Konstytucji wpłynął również na przyjętą przez autorów Konstytucji koncepcję wolności religii. WYNIKI ANALIZY NAUKOWEJ: Koncepcje wolności religii zawierają artykuły 25 i 53 Konstytucji RP. Artykuł 25 Konstytucji przyjmuje dwie koncepcje wolności religii. Pierwsza to negatywna wolność religijna, a religia traktowana jest jako sfera osobistego wyboru, przeżywana indywidualistycznie, ale w ramach instytucji religijnej. Druga to pozytywna wolność religijna, a religia traktowana jest jako sfera osobistego wyboru, przeżywana indywidualistycznie, ale w ramach instytucji religijnej. Artykuł 53 podobnie przyjmuje dwie koncepcje wolności religii. Pierwsza to negatywna wolność religijna, a religia traktowana jest jako sfera osobistego wyboru, przeżywana indywidualistycznie, w ramach osobistego doświadczenia religijnego. Druga to pozytywna wolność religijna, a religia traktowana jest jako sfera osobistego wyboru, przeżywana indywidualistycznie, w ramach osobistego doświadczenia religijnego. Pomiędzy tymi czterema koncepcjami wolności religii istnieją nierozwiązywalne napięcia. W Konstytucję RP z 1997 r. wpisane są aporie w odniesieniu do rozumienia wolności religii. WNIOSKI, INNOWACJE, REKOMENDACJE: Proponowane rozwiązanie zdiagnozowanych napięć prowadzi do konieczności zmiany Konstytucji w zakresie rozumienia wolności religii. Autor artykułu opowiada się za rozwiązaniem, które można określić jako model republikańskiego-pluralistycznego sekularyzmu. Jako swoje cele uznaje przestrzeganie w sferze publicznej zasady równego respektu, wolności sumienia i religii, uznanie tożsamości podmiotu zbiorowego oraz integrację obywatelską. Cele te są osiągane poprzez przestrzeganie środków, jakimi są zasady separacji i neutralności.

2

Wybrane problemy związane z realizacją konstytucyjnej zasady rozdziału Kościoła od państwa w III Rzeczypospolitej

100%

Szewczyk M.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2013

|

issue 2 (14)

91-118

PL

Celem artykułu jest próba przedstawienia najbardziej kontrowersyjnych, w ocenie autora, problemów praktycznych związanych z realizacją w III Rzeczypospolitej przyjętego systemu relacji między sferą sacrum a profanum. Wynika to z faktu, że rzeczą charakterystyczną dla rozdziału kościoła od państwa w każdym z państw, które aplikowało wspomniany model, jest to, że jego ostateczny kształt zależy nie tyle od normatywnych wskazań konstytucji, co od konkretyzujących je postanowień niższego rzędu, a przede wszystkim od praktyki stosowania.Omawiając pojemny treściowo problem tzw. kwestii szkolnej oraz zagadnienia normatywnego obowiązku respektowania wartości chrześcijańskich, prawnokarnej ochrony uczuć religijnych, a także finansowania związków wyznaniowych z budżetu państwa autor wskazuje na odstępstwa od ustanowionego na mocy Konstytucji RP z 1997 r. przyjaznego modelu rozdziału kościoła od państwa. Zalicza do nich: wliczanie oceny z religii do średniej ocen szkolnych, ściganie przestępstwa obrazy uczuć religijnych z oskarżenia publicznego, uprzywilejowanie traktowanie darowizn na kościelną działalność charytatywno-opiekuńczą oraz istnienie Funduszu Kościelnego. Niemniej jednak uznaje, że rozwiązania o bardziej zasadniczym znaczeniu, takie jak nauczanie religii w szkołach publicznych, nie tylko nie stoją w sprzeczności z rozwiązaniami ustrojowymi, ale de facto stanowią o nadaniu polskiemu systemowi prawa określonej aksjologii – takiej, która jest zgodna z wolą większości społeczeństwa polskiego.

EN

The final model of the separation of the church and state depends not so much on constitutional regulations but rather on provisions of the lower order and the practice of using. For this reason the article deals with the most controversial practical problems – subjectively chosen by the author – connected with the implementation of the so called friendly model of separation of church and state in the Republic in Poland. The following problems are successively presented: teaching of religion in public schools and the specific issues related to it, normative obligation to respect Christian values, criminal law protection of religious feelings and religious communities financing from the state budget. In the author’s opinion, including marks from religious instruction to the average school marks, the prosecution of offending religious feelings by public accusation, favouring treatment of donations to church charity and care and the existence of the Church Fund are inconsistent with the constitutional model of relations between church and state in Poland. However, legal regulations for more essential importance, such as the teaching of religion in public schools, are not contradictory to principles of the political system. Furthermore, they give the Polish legal system axiology, which is compatible with the majority of Polish society’s will.

3

KRYMINALIZACJA OBRAZY UCZUĆ RELIGIJNYCH W POLSKIM PRAWIE KARNYM

75%

Żukowska M.

Zeszyty Prawnicze

|

2016

|

vol. 16

|

issue 1

201-217

PL

The Criminalisation of Insult to Religious Feelingsin Polish Criminal LawSummaryThe article discusses the criminalisation of conduct that is offensiveto another person’s religious feelings under the Polish Penal Code. Thefirst part presents arguments against the recognition of such behaviouras an offence. The next part gives arguments showing that it must betreated as an offence. The author discusses offences against freedomof conscience and religion from the perspective of the principle of thesecular state and its neutrality on worldview. The article also refers togrounds for the criminalisation of conduct which is offensive to anotherperson’s religious feelings, the offence defined in Article 196 of the Polish Criminal Code, in the light of freedom of speech. The constructionof Article 196 is analysed from the point of view of comparative lawand compared to other European legal systems.

4

Wolność słowa realizowana w ramach wolności religii w Kościele Katolickim w Polsce a prawne ograniczenia dotyczące epidemii SARS-CoV-2

63%

Jaskuła L. K.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2021

|

vol. 24

279-300

EN

The present paper is an attempt to analyze the state of freedom of speech exercised during public religious practices at the time of the epidemic. The main research problem addressed in the study is whether the restrictions introduced due to the SARS-CoV-2 epidemic affect freedom of speech exercised within freedom of religion. The paper discusses the normative framework of freedom of speech exercised within freedom of religion, the restrictions on the functioning of the Catholic Church established to control the SARS-CoV-2 epidemic in Poland, and the practical consequences of these restrictions for freedom of speech in the context under discussion. The conducted analyses have led to the conclusion that restricting freedom of religion in its external dimension also means restricting freedom of speech exercised within freedom of religion. The restrictions in place in Poland do not meet the legal conditions for limiting human freedom. Therefore, it should be emphasized that in the face of the threats posed by the SARS-CoV-2 epidemic, limitations of certain rights and freedoms introduced in order to protect life and health are essentially justified, but such actions should respect legal requirements. The opposite may lead to the erosion of the law, destroy its authority, violate the rights and freedoms of individuals, and negatively affect Church-State relations. Such “standards” of public administration cannot be justified by an epidemic and it is not possible to accept them in a democratic state ruled by law.

PL

Niniejszy artykuł stanowi próbę analizy stanu wolności słowa realizowanej w ramach praktyk religijnych wykonywanych publicznie w czasie epidemii. Główny problem opracowania stanowi pytanie, czy ograniczenia wprowadzane w wyniku epidemii SARS-CoV-2 wpływają na wolność słowa realizowaną w ramach wolności religii. W artykule omówiono normatywne ramy wolności słowa realizowanej w ramach wolności religii, ograniczenia dotyczące funkcjonowania Kościoła Katolickiego, które wprowadzono w Polsce w ramach walki z epidemią SARS-CoV-2 oraz praktyczne konsekwencje tych ograniczeń dla wolności słowa w analizowanym kontekście. Przeprowadzone badania doprowadziły do wniosku, że ograniczanie wolności religii w jej wymiarze zewnętrznym jest także ograniczaniem wolności słowa realizowanej w ramach wolności religii. Ustanowione w Polsce ograniczenia nie spełniają prawnych warunków ograniczania wolności człowieka. W obliczu zagrożeń związanych z epidemią SARS-CoV-2 ograniczanie niektórych praw i wolności w celu ochrony życia i zdrowia jest co do zasady uzasadnione, jednak działania takie powinny respektować wymogi prawa. Działania przeciwne prowadzą do erozji prawa, niszczą jego autorytet, naruszają prawa i wolności jednostki i negatywnie odbijają się na relacji państwo-Kościół. Takich „standardów” sprawowania administracji publicznej nie może usprawiedliwiać epidemia i nie jest możliwe ich zaakceptowanie w demokratycznym państwie prawa.

5

Badania naukowe w zakresie historii prawa kościelnego i historii prawa wyznaniowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 2000–2020

63%

Mikuła M., Zarzycki Z.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2021

|

vol. 24

229-253

EN

The article is a presentation of the research topics in the field of the history of canon law and the history of law on religion which have been undertaken at the Faculty of Law and Administration of the Jagiellonian University in the last 20 years. It complements previous studies aimed at compiling the entire history of research in canon law and law on religion conducted at the University. The text presents the research topics and the associated publications in a thematic and chronological order. As it is emphasized, many of the issues analysed by the Cracow researchers are an extension of the topics discussed by Rev. Professor Henryk Misztal, especially in his monograph Polskie prawo wyznaniowe (Polish Law on Religion).

PL

Artykuł stanowi przegląd tematyki badań podejmowanych na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w zakresie historii prawa kościelnego oraz historii prawa wyznaniowego. Jest uzupełnieniem wcześniejszych publikacji, mających na celu opracowanie pełnej historii studiów prowadzonych w tym Uniwersytecie w zakresie prawa kanonicznego i prawa wyznaniowego. W tekście zaprezentowano tematykę badań oraz stanowiące ich efekt publikacje w układzie tematycznym i chronologicznym. Jak podkreślono, liczne spośród zagadnień podejmowanych przez krakowskich badaczy były też analizowane przez Księdza Profesora Henryka Misztala, zwłaszcza w jego monografii pt. Polskie prawo wyznaniowe.

6

Konkordat podpisany ze Stolicą Apostolską w 1993 r. jako źródło prawa w Rzeczypospolitej Polskiej

63%

Banaszkiewicz A.

Studia Prawa Publicznego

|

2015

|

issue 4(12)

123-153

EN

A concordat between the Holy See and a lay state is a document regulating the relationships between the two subjects. This article discusses the Concordat entered into by the Republic of Poland and the Holy See in 1993 (in force as of 1998) as one of the sources of law in Poland. First, the issue of international agreements (treaties) is described with particular attention given to the specifics of a concordat as an international agreement. Next, the term ‘concordat’ is defined and its evolution over the centuries presented as a consequence of the change in the legal status of the Vatican and the Holy See, in result of which concordats became agreements between sovereign subjects of international law. Certain concordat theories have been subsequently analysed, with particular focus put on the binding theory of an international convention. The second part of the article focuses on the history of the institution of a concordat (including the circumstances accompanying its conclusion such as the requirement of compliance with e.g. the laws in Poland), its purpose, character and content. The main goal of the considerations was to analyse the principles upon which the relationships between the Polish state and the Catholic church have been based. Those relationships constituted the essence of the reasons for entering into the Concordat by the Polish state. Although the concluded Concordat maintains and provides for all essential elements characterising a lay state, a potential collision of its provisions and the provisions of Polish law have been signalled. The article ends with an overview of the realisation of the goals foreseen in the Concordat after almost twenty years of its coming into force.

PL

Konkordat podpisywany przez Stolicę Apostolską i dane państwo świeckie to dokument regulujący całokształt stosunków pomiędzy tymi podmiotami. Artykuł omawia problematykę Konkordatu zawartego przez Rzeczpospolitą Polską ze Stolicą Apostolską w 1993 r. (a obowiązującego od roku 1998) jako źródła prawa w Polsce. W pierwszej kolejności ogólnie przybliżono zagadnienie umów międzynarodowych (traktatów), z uwzględnieniem specyfiki konkordatów jako jednego z rodzajów takich umów. Następnie zaprezentowano definicję terminu „konkordat” i jej ewolucję na przestrzeni dziejów, która była skutkiem zmiany statusu prawnego Watykanu oraz Stolicy Apostolskiej, w konsekwencji czego konkordaty stały się porozumieniami zawieranymi między suwerennymi podmiotami prawa międzynarodowego. Pokrótce omówiono również teorie konkordatowe, ze szczególnym uwzględnieniem obowiązującej teorii konwencji międzynarodowej. W dalszej części tekstu omówione zostały: historia (krótko przedstawiono okoliczności towarzyszące zawarciu, m.in. nawiązano do kwestii spełnienia wymagań prawa polskiego przy ratyfikacji), cele, charakter i treść omawianego porozumienia. Głównym zamierzeniem rozważań było przeanalizowanie zasad, na których opierają się relacje między państwem polskim a Kościołem katolickim, co stanowi istotę i uzasadnienie związania się konkordatem przez strony, przy jednoczesnym uwzględnieniu koncepcji i istoty państwa świeckiego. Wśród zagadnień poruszonych w tekście wymienić należy problematykę ewentualnej kolizji postanowień konkordatowych z przepisami prawa polskiego. W podsumowaniu zawarte zostały wnioski autora dotyczące realizacji założonych przez strony celów w perspektywie blisko dwudziestu lat obowiązywania przedmiotowego dokumentu.

7

O nowej teorii prawa naturalnego, małżeństwie i wolności religii

63%

Motyka K.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2021

|

vol. 24

25-66

EN

This article has been written in connection with the Polish edition of the book What Is Marriage? Man and Woman: A Defense by three American representatives of the New Natural Law theory/school: Sherif Girgis, Ryan T. Anderson, and Robert P. George. In the first part, the article introduces the authors of the book as well as their theory/school and its position on marriage as a basic good. Then it discusses the case law of the US Supreme Court relating to same-sex marriage, including the role of the right to privacy in this regard. Particular attention has been paid to the decision of this court in the case of Obergefell v. Hodges, and especially its aspects relating to the freedom of religion that have previously received little attention in Polish literature on the subject. The article ends with a brief overview of several post-Obergefell cases related to same-sex marriage and freedom of religion, including the very recent case of Fulton v. Philadelphia.

PL

Niniejszy artykuł napisany został w związku z polskim wydaniem książki Czym jest małżeństwo? W obronie związku mężczyzny i kobiety autorstwa trzech amerykańskich przedstawicieli Nowej teorii/szkoły prawa naturalnego: Sherifa Girgisa, Ryana T. Andersona i Roberta P. George’a. Przedstawia się w nim najpierw autorów książki, samą szkołę i jej stanowisko na temat małżeństwa jako dobra podstawowego. W dalszej kolejności omawia się orzecznictwo Sądu Najwyższego USA odnoszące się do małżeństw osób tej samej płci, w tym rolę, jaka w tym zakresie przypisywana jest prawu do prywatności. Szczególna uwaga poświęcona została wyrokowi tego sądu w sprawie Obergefell v. Hodges, a zwłaszcza jej aspektom odnoszącym się do wolności religii, które w polskiej literaturze przedmiotu nie były dotychczas zbyt mocno eksponowane. W końcowej części odniesiono się do kilku decyzji Sądu Najwyższego USA, dotyczących wolności religii w kontekście małżeństw osób tej samej płci, w tym do wydanego ostatnio wyroku w sprawie Fulton v. Philadephia.

8

Prawo do wolności sumienia gwarantem poszanowania prawa i wolności w Europie

63%

Krzewicki J.

Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

|

2019

|

vol. 14

|

issue 16 (1)

157-170

EN

The author at the beginning of the article describes the genesis of freedom of speech, conscience and religion, and also defines the freedom of conscience. Then – characterizing the right to freedom of conscience in Europe in the face of current challenges – he makes a distinction between the freedom of conscience and the law that protects it. He points out that in Europe in which freedom of speech, conscience and religion is legally protected, there is a violation of the law, especially towards representatives of the Christian religion, in particular against Catholics.

PL

Autor w artykule w pierwszej kolejności opisuje genezę wolności słowa, sumienia i wyznania, a także definiuje wolność sumienia. Następnie – charakteryzując prawo do wolności sumienia w Europie wobec aktualnych wyzwań – dokonuje rozróżnienia między wolnością sumienia a prawem, jakie tę wolność chroni. Zauważa, że w Europie, w której prawnie chroniona jest wolność słowa, sumienia i wyznania, dochodzi do naruszenia prawa, zwłaszcza w stosunku do przedstawicieli religii chrześcijańskiej, w tym w szczególności względem katolików.

9

Legal regulation of religious education in Ukraine: Implementation of the separation of the church and other religious organizations from state educational institutions

63%

Bilash O., Karabin T.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2022

|

vol. 25

107-127

PL

Celem artykułu jest ukazanie realizacji konstytucyjnego przepisu o oddzieleniu Kościoła (związków wyznaniowych) na Ukrainie od państwa oraz szkoły od Kościoła poprzez analizę ustawodawstwa, praktyki stosowania prawa oraz danych statystycznych. Zdaniem autorów obowiązujące w tym zakresie normy konstytucyjne nie są w pełni przestrzegane, a realizowana w szkołach edukacja religijna pozostaje w dużym stopniu zależna od związków wyznaniowych. Intensywność i głębokość wpływu związków wyznaniowych na instytucje edukacyjne różni się jednak w zależności od poziomu edukacji i rodzaju placówki. Na poziomie edukacji przedszkolnej i ogólnokształcącej, ze względu na obowiązującą standaryzację i kontrolę państwową, sfera autonomii związków wyznaniowych w świadczeniu usług edukacyjnych jest dość wąska. Na poziomie szkolnictwa wyższego, w instytucjach założonych przez związki wyznaniowe, o procesie kształcenia decydują same związki wyznaniowe, natomiast w instytucjach państwowych i samorządowych, które kształcą specjalistów w zakresie teologii, proces ten jest realizowany pod nadzorem Ministerstwa Edukacji i Nauki. De facto wyższe wykształcenie teologiczne (zarówno uzyskiwane w instytucjach prywatnych, jak i w instytucjach państwowych lub samorządowych) nie jest oddzielone od organizacji religijnych, chociaż tak stanowi Konstytucja Ukrainy. Wyznaniowy charakter teologii przejawia się w treści wykładanych przedmiotów oraz w organizacji procesu nauczania. Jednak w praktyce współpraca kościołów z instytucjami edukacyjnymi opiera się na potrzebie, aby te pierwsze decydowały lub przynajmniej miały wpływ na treść kształcenia przyszłych duchownych i pracowników instytucji kościelnych, natomiast dla instytucji oferujących kształcenie współpraca ta stanowi gwarancję zatrudnienia absolwentów oferowanych programów edukacyjnych, co bezpośrednio wpływa na liczbę kandydatów.

EN

This article, via an analysis of legislation, law-application practice, and individual elements of statistical information, reveals the implementation of the constitutional provision on the separation in Ukraine of the church (religious organizations) from the state and the school from the church. The authors state that the requirements of the constitutional legislation are not fully observed, and religious education at schools depends on religious organizations to a significant extent. The intensity and depth of the influence of religious organizations on educational institutions differs however at various levels of education and in different institutions. At the level of pre-school and general secondary education, due to state standardization and control, the sphere of autonomy of religious organizations in providing educational services is sufficiently narrow. At the level of higher education, in institutions founded by religious organizations, the educational process is carried out under the control of the religious organization itself, and the state and communal institutions (which train specialists majoring in theology) are under the aegis of the Ministry of Education and Science. Higher religious education (both that obtained in private institutions and that obtained in state or communal institutions) is de facto not separated from religious organizations, although the Constitution of Ukraine declares this. The confessional nature of theology is manifested in the content of academic courses and the organization of the educational process. In practice, however, the cooperation of churches with educational institutions is based on the need for the former to determine or at least influence the content of the training of their future ministers; for educational institutions, cooperation is a powerful tool for ensuring the employment of graduates of educational programs, and, respectively, directly affects the number of applicants.

10

Insults to religious feelings v. freedom of expression: Lessons from Aiisa’s case

63%

Gegenava D.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2022

|

vol. 25

91-105

PL

Celem niniejszego artykułu jest analiza wybranych aspektów konfliktu między dwoma podstawowymi wartościami: wolnością ekspresji i wolnością religii. W oparciu o tak zwaną sprawę Aiisy (zob. wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z dnia 22 lipca 2021 r., Ana Gachechiladze v. Georgia, skarga nr 2591/19) autor proponuje generalne kryteria oceny obrazy uczuć religijnych. Dochodzi do wniosku, że sądy krajowe nie mogą działać jako protektorzy konkretnych grup religijnych i akceptowanych społecznie zasad moralnych, ponieważ to wywoływałoby negatywne skutki i destrukcję krajowego systemu prawnego. Co do zasady, nie można wykluczyć, że obrazy i figury otaczane czcią religijną zostaną użyte w reklamie czy innych formach ekspresji. Oceniając tego typu sprawy, sądy powinny wziąć pod uwagę przede wszystkim kontekst, treść i formę, a zakazy dotyczące określonych form ekspresji powinny być traktowane jako środki o charakterze ostatecznym.

EN

The present article aims to analyze selected aspects of the conflict between two basic values: freedom of expression and freedom of religion. Based on the co-called Aiisa’s case (see the judgement of the European Court of Human Rights of 22 July 2021, Ana Gachechiladze v. Georgia, App. No. 2591/19), the paper proposes general criteria for assessing insults to religious feelings. It is argued that national courts must not act as guardians of concrete religious groups or conventional morals, as this leads to negative results and destruction of the national law system. As a rule, it cannot be excluded that sacred images and figures are used in commercials or other ways of expression. When adjudicating on a case, every court should primarily consider the context, content and form, and prohibition of expression should be the last and final resort.

11

Wolność sumienia i religii w Konstytucji RP z 1997 roku w wymiarze indywidualnym i instytucjonalnym

63%

Świst G.

Studia Gdańskie

|

2018

|

issue 42

145-159

PL

W artykule podjęto próbę ukazania problematyki wolności sumienia i religii, która jest zagwarantowana w Konstytucji RP z 1997 roku. W oparciu o dwa artykuły Konstytucji RP dokonano analizy, jak w polskim wymiarze prawnym zagwarantowana jest ta wolność, która według Jana Pawła II stanowi „serce praw człowieka”. W wymiarze indywidualnym każdy człowiek ma prawo do uzewnętrzniania swoich przekonań zarówno w życiu publicznym, jak i prywatnym. Może także nie uzewnętrzniać swoich przekonań i nikt nie może przymuszać do wyznawania jakiejkolwiek religii. W wymiarze instytucjonalnym wolność religii opiera się na zasadach relacji pomiędzy państwem a Kościołami i innymi związkami wyznaniowymi. Te zasady obejmują równouprawnienie wszystkich związków wyznaniowych, poszanowanie autonomii i niezależności każdego z tych związków wyznaniowych oraz bezstronność organów władzy publicznej wobec przekonań religijnych. Wolność religii zagwarantowana jest w każdym demokratycznym państwie prawnym i ta wolność chroniona jest także w kodeksie karnym. Naruszanie tej wolności religijnej może być społecznie szkodliwe i prowadzić do napięć pomiędzy wyznawcami różnych religii. Kościoły i związki wyznaniowe oraz każda osoba mogą składać zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa wynikającego z naruszenia wolności religijnej. Reasumując, można zauważyć, że wolność sumienia i religii jest wartością, która jest przynależna każdemu człowiekowi i jest chroniona prawnie zarówno w wymiarze krajowym, jak i w wymiarze międzynarodowym.

EN

All human beings possess the right to freedom of conscience and religion. This right, which is included in the natural law, derives from the dignity of each human being and it is protected by every democratic state by constitutions as well as international agreements. The article refers to the issues of freedom of conscience and religion, which are guaranteed in the Constitution of the Republic of Poland of 1997. The legal guarantees of this freedom are determined by two articles of this Constitution, which is designed to protect, as John Paul II expressed it, „the heart of human rights”. The enjoyment of freedom of conscience and religion is guaranteed in the Constitution in two dimensions: individual and institutional. In the individual dimension, the Constitution grants everyone the freedom to manifest their beliefs in both public and private life (the so-called „freedom to...”). Every form of freedom has its negative aspect (the so-called „freedom from...”). Freedom of conscience and religion in this aspect means a ban on a compulsion to profess any religion, and an individual’s right not to disclose his or her beliefs. In the institutional dimension, freedom of religion is based on established principles that govern relations between the state and churches and other religious organizations. These principles include equality of all religious associations, respect for the autonomy and independence of each religious association, and impartiality of public authorities towards religious beliefs. Summarizing, the violation of religious freedom can be socially harmful and lead to tension between adherents of different religions. This is the reason why freedom of conscience and religion is legally guaranteed by the system of national and international law.

12

The Relation Between the State and the Church in the Light of the Sentences of the Italian Constitutional Court

63%

Urbaniak M.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2019

|

issue 6 (52)

223-235

EN

The Italian Constitutional Court spoke on numerous occasions about the provisions of the Concordat concluded between the Italian Republic and the Roman Catholic Church. Up to the 1970s, the Constitutional Court had ruled for the most part on constitutionality of solutions regarding the Catholic religion. In this period of time the Constitutional Court issued rulings that were very important for the relation between the state and the Church. The article analyzes three significant sentences issued on March 1, 1971 regarding the institution of matrimony, as well as the sentence of July 8, 1971 in which the Constitutional Court resolved the constitutionality of the law allowing church marriages to be dissolved by the Italian civil courts. These rulings are very important due to the fact that the Italian Constitutional Court has referred to them on numerous occasions in the subsequent sentences, in which it considered the issue of the contradiction between the Concordat norms and the Constitution.

PL

Włoski Sąd konstytucyjny wypowiadał się wielokrotnie w sprawie przepisów konkordatu, zawartego między Republiką Włoską a Kościołem Rzymskokatolickim. Do lat 70. XX w. sąd konstytucyjny w przeważającej części orzekał o zgodności z konstytucją rozwiązań dotyczących w przeważające większości religii katolickiej. W tym okresie sąd konstytucyjny wydał orzeczenia, które były bardzo istotne dla relacji państwo kościół. Artykuł analizuje trzy istotne wyroki wydane w dniu 1 marca 1971 roku, dotyczące instytucji małżeństwa, a także wyrok z 8 lipca tego samego roku, w którym sąd konstytucyjny rozstrzygał konstytucyjność ustawy pozwalającej na rozwiązanie małżeństwa kościelnego przez włoski sąd cywilny. Orzeczenia te są bardzo istotne z uwagi na fakt, że włoski sąd konstytucyjny wielokrotnie się do nich odwoływał, w późniejszych orzeczeniach, w których rozważał problematykę sprzeczności norm konkordatowych z konstytucją.

13

Liberalne i komunitarystyczne próby uzasadnienia wolności religijnej a ich konsekwencje

62%

Mirocha Ł.

Zeszyty Prawnicze

|

2018

|

vol. 18

|

issue 2

195-214

EN

Summary Many legal scholars have claimed that historically religious freedom could be considered the “prototype” of all the other human rights. Thus it is not surprising that the well-established status of religious freedom is present in the international legal documents on human rights. Religious freedom has a very strong foundation in positive law, alongside freedom of conscience and freedom of thought. However, recently its status as a special right has been denied more and more often. This is mainly due to problems with establishing the grounds for its special status: it is hard to say what sets religion apart from other, non-religious views, while at the same time maintaining the special status and privileges of religion as against other views which are not guaranteed such privileges. This article attempts to reconstruct and analyse the grounds for religious freedom presented by two antithetical trends in the contemporary philosophy of law, viz. liberalism and communitarianism.

PL

W nauce prawa prezentowane było stanowisko głoszące, że wolność religijna, historycznie rzecz biorąc, jest „prototypem” wszystkich pozostałych praw człowieka. Nie może więc dziwić ugruntowany status wolności religijnej w dokumentach międzynarodowego prawa praw człowieka. Wolność ta znajduje bardzo mocne oparcie pozytywnoprawne, występując obok wolności sumienia i myśli. Pozycja wolności religijnej jako specjalnego prawa jest jednak coraz częściej negowana. Wskazywane są problemy z jej uzasadnieniem. Wynikać mają one zasadniczo z braku możliwości przypisania religii przekonującej diﬀerentia specifca w konfrontacji z innymi, niereligijnymi poglądami, przy jednoczesnym zachowaniu szczególnego statusu i uprawnień z niej wypływających, niegwarantowanych tym poglądom. W artykule podejmuję próbę odtworzenia i oceny uzasadnień wolności religijnej prezentowanych przez dwa przeciwstawne nurty współczesnej filozofii prawa – liberalizm i komunitaryzm.

14

Analiza konstytucyjności ograniczeń w korzystaniu z wolności religii podczas pandemii koronawirusa w Polsce

51%

Dyda K., Olszówka M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2020

|

vol. 23

441-469

EN

The need to prevent the development of the SARS-CoV-2 coronavirus pandemic makes it necessary to maintain physical distance to comply with various types of sanitary standards. However, when restrictions imposed by public authorities lead to limiting the exercise of human rights and freedoms, they must be laid down in normative acts of appropriate form and content. Meanwhile, many of the restrictions introduced by the Polish authorities with a view to combatting the pandemic, which restricted the exercise of freedom of religion, did not meet the standards defined by the Polish Constitution.

PL

Konieczność przeciwdziałania rozwojowi pandemii koronawirusa SARS-CoV-2 wiąże się z koniecznością zachowania dystansu fizycznego oraz przestrzegania różnego rodzaju norm sanitarnych. Jednak w przypadku, gdy obostrzenia wprowadzane przez władze publiczne prowadzą do ograniczeń w korzystaniu z praw i wolności człowieka, muszą być ustanawiane w aktach normatywnych o odpowiedniej formie i treści. Tymczasem wiele z restrykcji wprowadzonych przez polskie władze w celu walki z pandemią, które limitowały korzystanie z wolności religii, nie spełniały standardów określonych przez Konstytucję RP.

15

Wolność sumienia i wyznania jako prawo człowieka / Freedom of conscience and religion as the human right

51%

Sobczak J., Gołda-Sobczak M.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia

|

2012

|

vol. 19

|

issue 1

27-65

PL

Wolność sumienia i wyznania jest jedną z podstaw demokratycznego społeczeństwa. Wyraża ją w różnej zresztą formie wiele współcześnie istniejących konstytucji. Na straży jej stoją także liczne akty prawa międzynarodowego zarówno w systemie ONZ, jak i w obu systemach prawa europejskiego: tak Rady Europy, jak Unii Europejskiej. Wolność sumienia i wyznania kształtowała się stopniowo w toku długotrwałych procesów historycznych i filozoficznych. Wolność wyznania, albo jak chcą inni wolność religii, składa się z trzech elementów, z trzech innych wolności: wolności myśli, wolności sumienia i wolności wyznania. Wolność sumienia i wyznania ma charakter prawa podmiotowego, czyli przysługuje każdej osobie ludzkiej niezależnie od jej obywatelstwa, miejsca zamieszkania, pobytu, płci, rasy, wykształcenia i wieku, aczkolwiek co do tego ostatniego w praktyce pojawiają się wątpliwości. Wolność sumienia i wyznania jest prawem osobistym wszystkich jednostek ludzkich. Wolność ta chroni po pierwsze społeczne sfery egzystencji tych jednostek, po drugie funkcjonowanie kościołów i związków wyznaniowych, jako wspólnot ludzi wierzących. Wolność sumienia i wyznania ma postać osobistą (jest wolnością osobistą) i jako taka ma charakter podmiotowy bezwzględny, czyli jest skuteczna wobec wszystkich. Przedmiotowy katalog uprawnień jednostki wynikający z wolności sumienia i wyznania jest dość obszerny i treść jego nie budzi zastrzeżeń. Wolność sumienia i wyznania nie ma charakteru nieograniczonego. Konieczność wprowadzenia ograniczeń tej wolności dyktowana jest różnym względami. Rozbieżności i kontrowersje wyłaniają się przy tym w trakcie dyskusji o rozmiarach tych ograniczeń. W efekcie wolność uzewnętrznienia religii może być ograniczona wyłącznie na podstawie ustawy i to jedynie wówczas, gdy jest to konieczne dla ochrony bezpieczeństwa państwa, porządku publicznego, zdrowia, moralności oraz wolności i praw innych osób.

16

Rzetelne uzasadnienie wyroku sądowego w kontekście wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 9 marca 2023 r. w sprawie Cupiał przeciwko Polsce

51%

Gajda A.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2023

|

issue 4(74)

151-161

PL

Jednym z elementów prawa do sądu jest wywodzone z prawa do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej prawo jednostki do rzetelnego uzasadnienia rozstrzygnięcia w sprawie. Celem artykułu jest wykazanie, że jest to element kluczowy w sprawach, w których sąd orzeka o prawach i wolnościach jednostki wyznaczając ich granice. W wyroku z 9 marca 2023 r. w sprawie Cupiał przeciwko Polsce Europejski Trybunał Praw Człowieka oceniając zarzut naruszenia prawa do rzetelnej procedury sądowej, podkreślił szczególną rolę właściwego uzasadnienia wyroku. Autorka postrzega ten wymóg za jedną z podstawowych gwarancji poszanowania praw i wolności jednostki, którymi w kontekście omawianej sprawy jest wolność sumienia i religii oraz prawo do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami. Analiza wskazanego zagadnienia dokonana została w oparciu o metodę dogmatyczno-prawną.

EN

One of the elements of the right to a fair trial is the right of the individual to a reliable justification of the decision in the case, derived from the right to the appropriate shaping of the court procedure. The aim of the article is to show that this is a key element in cases where the court adjudicates the rights and freedoms of an individual, setting their limits. In the judgment of March 9, 2023, in the case of Cupial against Poland, the European Court of Human Rights emphasized the special role of a reliable justification of the judgment. The author considers this requirement as one of the fundamental guarantees of respecting the rights and freedoms of the individual, which in the context of the discussed case is the freedom of conscience and religion, and the right to ensure children a religious upbringing in accordance with parents convictions. The analysis of the indicated issue was made on the basis of the dogmatic-legal method.

17

Ograniczanie wolności religijnej w pierwszym okresie pandemii COVID-19 w świetle orzecznictwa amerykańskich sądów

51%

Maroń G.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2020

|

vol. 23

123-151

EN

The article presents a critical analysis of the U.S. federal court rulings regarding restrictions on freedom of religion during the Covid-19 pandemic. The subject of judicial control were the executive orders prohibiting public religious gatherings or limiting the number of participants. The author shares the view of the part of the courts which assumed that the laws introducing stricter restrictions for churches and religious assemblies than for other comparable places and secular gatherings, in order to be constitutional, need to simultaneously pursue the compelling interest of the state and constitute proportional measures. While the protection of public health is a compelling interest of the government, the total prohibition of in-person church services or limiting religious gatherings to only a few people seem to violate the criterion of the least restrictive measure. When deciding what forms of social activity and businesses to exclude from the ban on public gatherings, the authorities cannot discriminatively assume that religious services are something secondary and not very urgent, especially if the same authorities consider the operation of e.g. liquor stores or shopping malls as “essential” or “life sustaining”.

PL

W artykule przedstawiono i poddano analizie orzeczenia amerykańskich sądów federalnych w zakresie ograniczeń wolności religii w początkowym okresie pandemii COVID-19. Przedmiotem kontroli sądów były przepisy zakazujące publicznych zgromadzeń religijnych lub ograniczające liczbę ich uczestników. Autor podziela stanowisko tej części sądów, które przyjęły, że przepisy wprowadzające surowsze obostrzenia dla świątyń i zgromadzeń religijnych niż względem innych porównywalnych miejsc i świeckich zgromadzeń dla swej konstytucyjności potrzebują jednocześnie realizować kluczowy interes i być środkiem proporcjonalnym. O ile ochrona zdrowia publicznego stanowi kluczowy interes władzy, o tyle całkowity zakaz liturgii i nabożeństw z udziałem wiernych czy ustalenie liczby uczestników aktów kultu na poziomie kilku osób wydają się naruszać kryterium najmniej restrykcyjnego środka. Decydując o tym, jakie formy społecznej aktywności i działalności wyłączyć spod zakazu zgromadzeń publicznych władza nie może dyskryminująco zakładać, że praktyki religijne są czymś drugorzędnym i mało pilnym, tym bardziej jeśli ta sama władza za istotną (essential) czy pierwszej potrzeby (life sustaining) uznaje działalność np. sklepów monopolowych bądź centrów handlowych.

18

Prawo do poszanowania uczuć religijnych w świetle Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności

51%

Roszkiewicz J.

Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny

|

2020

|

vol. 82

|

issue 2

109-122

EN

This article is devoted to the right to respect for religious feelings, which is a derivative of freedom of religion. In the light of the case-law of the European Court of Human Rights in Strasbourg, the protection of religious feelings constitutes a value that justifies the restriction of freedom of speech. The law protects the feelings of believers primarily from statements that are gratuitously offensive. The concept of gratuitous offensiveness is interpreted relatively narrowly, and therefore expressions that are shocking, controversial, critical of religion or questioning dogmas, are fully allowed and within the limits of freedom of speech. The most appropriate form of protection of religious feelings are civil law sanctions, while criminal sanctions should apply only as a last resort in the case of statements calling for violence or leading to a serious disturbance of public order.

PL

Niniejszy artykuł poświęcony prawu do poszanowania uczuć religijnych, który jest pochodną wolności religii. W świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu ochrona uczuć religijnych stanowi wartość, która usprawiedliwia ograniczenie wolności słowa. Prawo chroni uczucia wierzących przede wszystkim przed wypowiedziami, które są bezproduktywnie obraźliwe. Pojęcie bezproduktywnej obraźliwości jest interpretowane stosunkowo wąsko, a zatem w pełni dozwolone i mieszczące się w granicach wolności słowa są wypowiedzi szokujące, krytyczne wobec religii, kwestionujące dogmaty, budzące kontrowersje. Najwłaściwszą formą ochrony uczuć religijnych są sankcje cywilnoprawne, natomiast sankcje karne powinny mieć zastosowanie wyłącznie w ostateczności, w przypadku wypowiedzi nawołujących do przemocy lub prowadzących do poważnego zakłócenia porządku publicznego.

19

Religious freedom in the papacy of pope Benedict XVI. Seven years of interventions before the UN

45%

Riobó A.

Kościół i Prawo

|

2013

|

issue 2(15)

157-206

PL

Artykuł przedstawia najważniejsze aspekty interwencji dokonanych przez przedstawicieli Stolicy Apostolskiej przy ONZ, zmagającymi się z zagadnieniem wolności religijnej, w siedem lat po tym, jak Benedykt XVI został wybrany papieżem. W wielu częściach świata trudności związane z wolnością religijną wzrosły lub nabrały nowych form. Interwencje odnoszą się do zagadnień poruszanych podczas każdej debaty w konkretnej sprawie i w konkretnym momencie. Niemniej jednak, odznaczają się niezwykłą spójnością i pomagają zrozumieć, jak dyplomacja papieska promowała prawo do wolności religijnej w latach 2005-2012 i wyrażała myśli i priorytety Benedykta XVI jako Głowy Kościoła Katolickiego na poziomie międzynarodowych relacji.

20

Judicial search for a legal definition of religion

45%

Kříž J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2023

|

vol. 26

11-31

PL

Przesłanką właściwej aplikacji prawa jest pewne zdefiniowanie używanych w nim pojęć. Zmienność takich definicji pozostaje w sprzeczności z wymogiem pewności prawa, a nazbyt wąskie lub nazbyt szerokie zdefiniowanie danego pojęcia (w zestawieniu z powszechnym postrzeganiem jego treści) może prowadzić do wątpliwości co do słuszności regulacji prawnej. Chociaż pojęcie religii używane jest w systemach prawnych relatywnie często, nie jest w nich ono zwykle definiowane expressis verbis. W większości przypadków nie powoduje to problemów, ponieważ nie ma racjonalnych wątpliwości co do tego, czy w danym przypadku mamy do czynienia z elementem religijnym. Jednak w trudniejszych sprawach istnieje konieczność podjęcia decyzji dotyczącej przeprowadzenia granicy pomiędzy religią i innymi typami przekonań. Alternatywą jest zaprzestanie dokonywania pomiędzy nimi rozróżnień, a więc pozbawienie specjalnego statusu tego, co religijne. W naukach społecznych wyróżnia się cztery zasadnicze podejścia do definiowania zjawiska religijnego. Definicje substancjalne starają się uchwycić, jakie treści mają być uwzględnione w danym zespole przekonań, aby mógł on zostać uznany za religijny. W podejściu esencjalistycznym podkreśla się znaczenie doświadczenia religijnego osób wierzących. Definicje funkcjonalne koncentrują się na funkcji, jaką religia pełni w życiu wyznawców. Natomiast podejście oparte na analogii nie dąży do uchwycenia istoty religii, lecz raczej skupia się na jej przejawach oraz na cechach wspólnych różnych religii. Niniejszy artykuł omawia przykłady aplikacji tych teoretycznych ujęć w praktyce orzeczniczej. Autor dochodzi do wniosku, że sądy podchodzą do pojęcia religii w sposób elastyczny i nierzadko przypisują mu różną treść, w zależności od kontekstu analizowanej sprawy.

EN

A prerequisite for the proper application of the law is a certain definition of the terms used in the law. A variable definition of a concept undermines the requirement of legal certainty, and an overly narrow or broad definition of a concept (compared with the general idea of its content) may lead to doubts about the fairness of legal regulation. Although the legal system uses the term “religion” relatively frequently, it does not generally define it explicitly. In most cases, this does not cause problems because there is no reasonable doubt as to whether we are dealing with a religious element. In hard cases, however, there is no choice but to decide where to draw the line between religion and other types of beliefs. The alternative is to stop distinguishing between them, thus depriving the religious element of its special legal status. The social sciences distinguish four basic approaches to the definition of a religious phenomenon. The substantive definition seeks to capture the content that a particular belief must satisfy in order to be labelled religious. The essentialist approach emphasises the experience of the believer. The functionalist definition notes the function that religion serves in the life of the believer. The analogical approach does not seek to capture the essence of religion but rather notes its manifestations and what different religions have in common. This article offers examples of the application of these theoretical approaches in jurisprudential practice. It also highlights the fact that courts work flexibly with the concept of religion and often give it a different content depending on the context under consideration.

Refine search results

Wolność religii w zamyśle autorów Konstytucji RP z 1997 roku

Wybrane problemy związane z realizacją konstytucyjnej zasady rozdziału Kościoła od państwa w III Rzeczypospolitej

KRYMINALIZACJA OBRAZY UCZUĆ RELIGIJNYCH W POLSKIM PRAWIE KARNYM

Wolność słowa realizowana w ramach wolności religii w Kościele Katolickim w Polsce a prawne ograniczenia dotyczące epidemii SARS-CoV-2

Badania naukowe w zakresie historii prawa kościelnego i historii prawa wyznaniowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 2000–2020

Konkordat podpisany ze Stolicą Apostolską w 1993 r. jako źródło prawa w Rzeczypospolitej Polskiej

O nowej teorii prawa naturalnego, małżeństwie i wolności religii

Prawo do wolności sumienia gwarantem poszanowania prawa i wolności w Europie

Legal regulation of religious education in Ukraine: Implementation of the separation of the church and other religious organizations from state educational institutions

Insults to religious feelings v. freedom of expression: Lessons from Aiisa’s case

Wolność sumienia i religii w Konstytucji RP z 1997 roku w wymiarze indywidualnym i instytucjonalnym

The Relation Between the State and the Church in the Light of the Sentences of the Italian Constitutional Court

Liberalne i komunitarystyczne próby uzasadnienia wolności religijnej a ich konsekwencje

Analiza konstytucyjności ograniczeń w korzystaniu z wolności religii podczas pandemii koronawirusa w Polsce

Wolność sumienia i wyznania jako prawo człowieka / Freedom of conscience and religion as the human right

Rzetelne uzasadnienie wyroku sądowego w kontekście wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka z 9 marca 2023 r. w sprawie Cupiał przeciwko Polsce

Ograniczanie wolności religijnej w pierwszym okresie pandemii COVID-19 w świetle orzecznictwa amerykańskich sądów

Prawo do poszanowania uczuć religijnych w świetle Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności

Religious freedom in the papacy of pope Benedict XVI. Seven years of interventions before the UN

Judicial search for a legal definition of religion