Search results

1

Wolność sumienia i religii w orzecznictwie niemieckiego Federalnego trybunału konstytucyjnego (wybrane problemy)

100%

Czarny P.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2010

|

issue 1 (1)

155-164

PL

Artykuł jest próbą syntetycznego omówienia niektórych problemów wolności sumienia i religii w Niemczech. Chodzi o te zagadnienia, które wynikają z orzecznictwa Federalnego Trybunału Konstytucyjnego. W części wstępnej omówiono krótko konstytucyjną regulację wolności sumienia i religii w Niemczech. Dalej wskazano na najważniejsze założenia, które przyjął Trybunał w początkowym okresie swej działalności (do połowy lat siedemdziesiątych). Kolejna część poświęcona została najnowszym tendencjom w orzecznictwie. W artykule mówiono bliżej orzeczenia w sprawach „islamskich chust” w szkołach publicznych, rytualnego zabijania zwierząt, sposobu informowania społeczeństwa przez instytucje publiczne o działalności związków religijnych, wymogu przestrzegania przez kościoły fundamentalnych założeń demokratycznego konstytucyjnych oraz ochrony niedzieli jako dnia wolnego od pracy. W podsumowaniu wskazano na pewne różnice między stanowiskiem niemieckiego i polskiego trybunału konstytucyjnego.

EN

This article is an attempt on synthetic analysis of selected issues concerning liberty of conscience and religion in Germany, specifically, problems resulting from the jurisdiction of Federal Constitutional Court of Germany. The introduction is dedicated to the short description of constitutional regulations of freedom of con- science and religion in Germany. What follows, are the most important principles adopted by the Court in the initial stage of its activity. The next part of the text presents recent trends in the jurisdiction. The article gives accounts of the Court’s adjudications upon cases concerning wearing hijabs in public schools, offering an animal sacrifices, the way in which public institutions inform the society of religious unions’ activities, the obligation imposed on churches to observe the constitutional laws and the protection of Sunday as a weekly day of rest. In conclusions some differences between standpoints of German and Polish Constitutional Courts were revealed.

2

Grzegorz Tylec, Ochrona uczuć religijnych w prawie cywilnym, Wydawnictwo Academicon, Lublin 2022, ss. 214

100%

Leśniczak R.

Studia Medioznawcze

|

2022

|

issue 3

1259-1263

3

Sumienie jako fundament godności i wolności człowieka w kontekście jego społecznej odpowiedzialności

75%

Wróbel J.

Roczniki Teologiczne

|

2016

|

vol. 63

|

issue 3: Teologia moralna

89-106

EN

Conscience acts not only as a personal moral authority, but it is also a pillar of dignity and human freedom in the social life. It allows the joint search for the truth and resolve moral dilemmas by members of the human community. After presenting different interpretations of conscience, the author discusses the relationship of conscience with human dignity. The dignity of conscience is the basis of human freedom. At the same time human dignity is affirmed by the respect for freedom of conscience. The practical expression of this freedom is the right to conscientious objection. This problem occurs most often in the context of the duties of health professionals. Respect for their personal rights also demands respect for their right to conscientious objection when the proper procedure implies their moral responsibility which creates a conflict of conscience.

PL

Sumienie nie pełni tylko roli osobistego autorytetu moralnego, ale jest również filarem godności i wolności człowieka w przestrzeni życia społecznego. Umożliwia ono bowiem wspólne poszukiwanie prawdy i rozwiązywanie dylematów moralnych przez członków ludzkiej społeczności. Po przedstawieniu różnych interpretacji sumienia, autor omawia związek sumienia z godnością człowieka. Godność sumienia stoi u podstaw jego wolności. Jednocześnie godność człowieka jest afirmowana w poszanowaniu wolności jego sumienia. Praktycznym wyrazem tej wolności jest prawo do sprzeciwu sumienia. Problem ten występuje najczęściej w kontekście pełnienia obowiązków przez pracowników służby zdrowia. Poszanowanie ich osobowych praw domaga się uszanowania również ich prawa do klauzuli sumienia, kiedy właściwe im postępowanie implikuje ich odpowiedzialność moralną rodzącą konflikt sumienia.

4

KRYMINALIZACJA OBRAZY UCZUĆ RELIGIJNYCH W POLSKIM PRAWIE KARNYM

75%

Żukowska M.

Zeszyty Prawnicze

|

2016

|

vol. 16

|

issue 1

201-217

PL

The Criminalisation of Insult to Religious Feelingsin Polish Criminal LawSummaryThe article discusses the criminalisation of conduct that is offensiveto another person’s religious feelings under the Polish Penal Code. Thefirst part presents arguments against the recognition of such behaviouras an offence. The next part gives arguments showing that it must betreated as an offence. The author discusses offences against freedomof conscience and religion from the perspective of the principle of thesecular state and its neutrality on worldview. The article also refers togrounds for the criminalisation of conduct which is offensive to anotherperson’s religious feelings, the offence defined in Article 196 of the Polish Criminal Code, in the light of freedom of speech. The constructionof Article 196 is analysed from the point of view of comparative lawand compared to other European legal systems.

5

Polskie źródła prawa w zakresie wolności religijnej

75%

Mrozek J. J.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2012

|

vol. Zeszyt

|

issue XXVI

235-248

EN

The subject of this article is an analysis of Polish origins of law on freedom of religion. An author begins his article by saying that the first and most important legal document, which breaks through in protection of the freedom to profess the Christian religion, was the Edict of Milan of 313 of emperor Constantine. Historical analysis for the protection of freedom of religion was carried further, by the author, through the Middle Ages, the Enlightenment to modern times. Legal documents that were analysed were mostly the constitutional norms and the Law on the guarantees of freedom of conscience and confession of 1989, which describes in detail the religious matter, determining and specifying it.

PL

Przedmiotem artykułu jest analiza polskich źródeł prawa w zakresie wolności religijnej. Autor zaczyna od stwierdzenia, że pierwszym i najważniejszym dokumentem prawnym, dokonującym przełomu w ochronie wolności wyznawania religii chrześcijańskiej, był edykt mediolański z 313 roku cesarza Konstantyna. Analiza historyczna w zakresie ochrony wolności religijnej prowadzona była dalej poprzez czasy średniowiecza, oświecenia aż po czasy współczesne. Dokumentami prawnymi poddanymi analizie były przede wszystkim unormowania konstytucyjne i ustawa z 1989 roku o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, która uszczegółowia materię wyznaniową, dookreślając ją i konkretyzując.

6

STATUS PRAWNY MARIAWITÓW W POLSCE

75%

Kroczek P.

Studia Oecumenica

|

2014

|

vol. 14

237-252

EN

The paper presents the legal status of the two Mariavite Churches, the Old Catholic Mariavite Church and the Catholic Mariavite Church, in Polish law. The relations of the Republic of Poland and the Churches in question are regu- lated by the Polish Constitution (1997), the Act on guarantees of the freedom of conscience and confession (1989) and two acts on the relationship between State and the Mariavite Churches (both 1997). The general conclusion is that although Polish law treats all Churches and other religious organizations equally, in practice, one can observe some differences in the legal situation of the Mari- avite Churches.

7

Wolność sumienia i religii w Konstytucji RP z 1997 roku w wymiarze indywidualnym i instytucjonalnym

63%

Świst G.

Studia Gdańskie

|

2018

|

issue 42

145-159

PL

W artykule podjęto próbę ukazania problematyki wolności sumienia i religii, która jest zagwarantowana w Konstytucji RP z 1997 roku. W oparciu o dwa artykuły Konstytucji RP dokonano analizy, jak w polskim wymiarze prawnym zagwarantowana jest ta wolność, która według Jana Pawła II stanowi „serce praw człowieka”. W wymiarze indywidualnym każdy człowiek ma prawo do uzewnętrzniania swoich przekonań zarówno w życiu publicznym, jak i prywatnym. Może także nie uzewnętrzniać swoich przekonań i nikt nie może przymuszać do wyznawania jakiejkolwiek religii. W wymiarze instytucjonalnym wolność religii opiera się na zasadach relacji pomiędzy państwem a Kościołami i innymi związkami wyznaniowymi. Te zasady obejmują równouprawnienie wszystkich związków wyznaniowych, poszanowanie autonomii i niezależności każdego z tych związków wyznaniowych oraz bezstronność organów władzy publicznej wobec przekonań religijnych. Wolność religii zagwarantowana jest w każdym demokratycznym państwie prawnym i ta wolność chroniona jest także w kodeksie karnym. Naruszanie tej wolności religijnej może być społecznie szkodliwe i prowadzić do napięć pomiędzy wyznawcami różnych religii. Kościoły i związki wyznaniowe oraz każda osoba mogą składać zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa wynikającego z naruszenia wolności religijnej. Reasumując, można zauważyć, że wolność sumienia i religii jest wartością, która jest przynależna każdemu człowiekowi i jest chroniona prawnie zarówno w wymiarze krajowym, jak i w wymiarze międzynarodowym.

EN

All human beings possess the right to freedom of conscience and religion. This right, which is included in the natural law, derives from the dignity of each human being and it is protected by every democratic state by constitutions as well as international agreements. The article refers to the issues of freedom of conscience and religion, which are guaranteed in the Constitution of the Republic of Poland of 1997. The legal guarantees of this freedom are determined by two articles of this Constitution, which is designed to protect, as John Paul II expressed it, „the heart of human rights”. The enjoyment of freedom of conscience and religion is guaranteed in the Constitution in two dimensions: individual and institutional. In the individual dimension, the Constitution grants everyone the freedom to manifest their beliefs in both public and private life (the so-called „freedom to...”). Every form of freedom has its negative aspect (the so-called „freedom from...”). Freedom of conscience and religion in this aspect means a ban on a compulsion to profess any religion, and an individual’s right not to disclose his or her beliefs. In the institutional dimension, freedom of religion is based on established principles that govern relations between the state and churches and other religious organizations. These principles include equality of all religious associations, respect for the autonomy and independence of each religious association, and impartiality of public authorities towards religious beliefs. Summarizing, the violation of religious freedom can be socially harmful and lead to tension between adherents of different religions. This is the reason why freedom of conscience and religion is legally guaranteed by the system of national and international law.

8

What about the Interior Castle? Response to Ienca's and Andorno's New Human Rights in the Age of Neuroscience and Neurotechnology

63%

Nawrot O.

Roczniki Teologiczne

|

2019

|

vol. 66

|

issue 3: Teologia moralna

69-85

PL

Zaproponowane przez Ineca i Andorno, w artykule „Towards new human rights in the age of neuroscience and neurotechnology”, trzy nowe prawa człowieka na pierwszy rzut oka wydają się niezwykle atrakcyjną odpowiedzią na rosnące ze strony neuronauki zagrożenia dla ludzkiej wolności. Jednakże ich głębsza analiza, zwłaszcza w kontekście zasad systemu ochrony praw człowieka Rady Europy, wraz z jego kamieniem węgielnym – przyrodzoną ludzką godnością, ujawnia szereg poważnych wątpliwości. Najpoważniejsza z nich dotyczy możliwości pogodzenia stojącej u podstaw neuronauki i neurotechnologii filozofii, wraz z milcząco przyjmowaną w ramach niej wizją człowieka, z filozofią praw człowieka i jej antropologią. Druga, bardziej szczegółowa, lecz równie istotna z punktu widzenia systemu wartości demokratycznego państwa prawnego, wątpliwość dotyczy kwestii pogodzenia nieterapeutycznych ingerencji w „wewnętrzną twierdzę” jednostki – mózg wraz z nadbudowanym nad nim umysłem – z obowiązkiem poszanowania i zabezpieczenia przez państwo prawa do wolności myśli, sumienia i religii, rozumianego zarówno jako fundamentalne prawo człowieka, jak i konstytutywny element systemu wartości demokratycznego państwa prawnego.

EN

Ienca's and Andorno's propositions of three new human rights presented in the article “Towards new human rights in the age of neuroscience and neurotechnology” prima facie seems very attractive and adequate to nowadays dangerous for human freedom. But there are still a few very serious doubts. The first of them is very general and we can express it in the question: is there a possibility to reconcile the philosophy neuroscience/neurotechnology and the related with them way of thinking about the individual, with the philosophy of human rights? The second is more specific but strictly connected with the first one: how do we reconcile the technological infiltration into our interior castle − the brain and its associated mind − with the freedom of thought, conscience, and religion, not only as our individual essence but also as part of the foundation of a democratic state ruled by law? In the article presented above I've tried to show the inadequacy of both systems, especially inherently associated with them visions of human being.

9

Zasada równego traktowania a sprzeciw sumienia

63%

Jaworski K.

Logos i Ethos

|

2019

|

vol. 49

|

issue 1

EN

The paper analyzes the rules of equal treatment existing in polish law. The principle of equal treatment is described. This principle is grounded on the act of 3rd December 2010 on the implementation of certain provisions of the European Union in the field of equal treatment. An equal treatment is also guaranteed by the Polish Constitution. It turns out that the act of 3rd December 2010 raises some doubts on compatibility with the Constitution. The article gives an answer to the question weather the principle of equal treatment threatens the constitutional freedom of conscience.

PL

Artykuł referuje polski stan prawny w zakresie równego traktowania, a w szczególności prezentuje tzw. zasadę równego traktowania, sformułowaną w ustawie z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania, zwanej także „ustawą antydyskryminacyjną”. Praca wykazuje, że pewne słabe punkty wspomnianej ustawy rodzą wątpliwości natury konstytucyjnej. W artykule zostały przywołane dwa wyroki sądowe, uznające winnymi pozwanych za złamanie zakazu dyskryminacji. Te wyroki – w opinii autora pracy – świadomie omijają lukę w ustawie antydyskryminacyjnej i przyznając rację powodom, jednocześnie uderzają w gwarantowaną konstytucyjnie wolność sumienia pozwanych. Na tej podstawie można wyciągnąć pesymistyczny wniosek, że niewłaściwie zinterpretowana zasada równego traktowania może w pewnych sytuacjach zagrażać obywatelskiej wolności sumienia.

10

Kwestia „ochrony” wolności sumienia i wyznania w toku prac nad kodyfikacją prawa karnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 1949–1969

63%

Szczygieł T.

Miscellanea Historico-Iuridica

|

2020

|

vol. 19

|

issue 2

423-445

EN

The paper presents the development of criminal law regulations regarding the protection of freedom of conscience and religion in the Polish People's Republic in 1949–1969. The presented analysis shows the real intentions of these regulations. The communist party wanted to control religious associations in terms of their potential impact on public opinion. There is no doubt that the analyzed regulations were an expression of the struggle of the communist authorities with the only independent institution after 1944, which was the Catholic Church. The work also highlights the problem of the ostracism of people associated with the communist movement, which was undoubtedly present, especially after the threat of excommunication issued by the Vatican in July 1949. As a result of this, freedom of conscience and religion became a kind of "hostage" of the growing struggle for a new state system and the place of religious associations.

PL

W pracy przedstawiono rozwój regulacji karno–prawnych dotyczących ochrony wolności sumienia i wyznania w PRL w latach 1949–1969. Przedstawiona analiza ukazuje rzeczywistą intencje tych przepisów, a sprowadzającą się do spacyfikowania związków wyznaniowych pod względem ich potencjalnego oddziaływania na opinię publiczną. Nie bowiem ulega wątpliwości, że poddane analizie przepisy prawne stanowiły wyraz walki władzy komunistycznej z jedyną po 1944 roku niezależną instytucją, jaką był Kościół katolicki. W pracy uwypuklono również problem ostracyzmu osób związanych z ruchem komunistycznym, który niewątpliwie występował, zwłaszcza po groźbie ekskomuniki wystosowanej przez Watykan w lipcu 1949 roku. Tym samym wolność sumienia i wyznania stała się niejako „zakładnikiem” rozwijającej się walki o nowy ustrój państwowy i miejsce w nim związków wyznaniowych.

11

Problematyka wolności sumienia w świetle współczesnych wyzwań

63%

Machinek M.

Collectanea Theologica

|

2016

|

vol. 86

|

issue 1

85-106

PL

In the first section the article presents the three main dimensions of conscience.There is no doubt that the primary dimension is the dimension ofindividual conscience. It is the “guardian of the integrity of” moral person(E. Fromm). It is so closely associated with the self-consciousness of peoplethat acting against the judgment of conscience, a man acts against himself.Conscience is also “a window on what is common” (Joseph Ratzinger), tomoral truth, what is the revelation of the objective dimension of conscience.Finally, it is important religious dimension. It manifests itself in definingconscience as the voice of God.In the second section the author analyzes the key element of the contemporarydispute about conscience that is his relationship to authority, boththe state and the church. There is no doubt that state law should respect thefreedom of conscience of citizens and, in situations of serious conflicts –provide the opportunity to invoke the conscience clause. In contrast to thepluralistic society ecclesial community has the right to have moral convictionsstemming form faith, which are crucial to belong to the individualreligious community. This does not invalidate in any way the importance ofconscience, which remains the final court (although not the highest standard,which is God) of moral action.

12

Badania naukowe w zakresie historii prawa kościelnego i historii prawa wyznaniowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 2000–2020

63%

Mikuła M., Zarzycki Z.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2021

|

vol. 24

229-253

EN

The article is a presentation of the research topics in the field of the history of canon law and the history of law on religion which have been undertaken at the Faculty of Law and Administration of the Jagiellonian University in the last 20 years. It complements previous studies aimed at compiling the entire history of research in canon law and law on religion conducted at the University. The text presents the research topics and the associated publications in a thematic and chronological order. As it is emphasized, many of the issues analysed by the Cracow researchers are an extension of the topics discussed by Rev. Professor Henryk Misztal, especially in his monograph Polskie prawo wyznaniowe (Polish Law on Religion).

PL

Artykuł stanowi przegląd tematyki badań podejmowanych na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w zakresie historii prawa kościelnego oraz historii prawa wyznaniowego. Jest uzupełnieniem wcześniejszych publikacji, mających na celu opracowanie pełnej historii studiów prowadzonych w tym Uniwersytecie w zakresie prawa kanonicznego i prawa wyznaniowego. W tekście zaprezentowano tematykę badań oraz stanowiące ich efekt publikacje w układzie tematycznym i chronologicznym. Jak podkreślono, liczne spośród zagadnień podejmowanych przez krakowskich badaczy były też analizowane przez Księdza Profesora Henryka Misztala, zwłaszcza w jego monografii pt. Polskie prawo wyznaniowe.

13

Analiza projektu ustawy o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, ustawy o diagnostyce laboratoryjnej oraz ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, zawartego w druku senackim nr 1034/IX kadencja (sprzeciw sumienia)

63%

Olszówka M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2019

|

vol. 22

349-377

EN

Conscientious objection is a refusal to fulfil the obligation that arises from the law due to one’s reasonably justified moral judgment that qualifies fulfilling this obligation as ethically wrong (objective evil). The right to conscientious objection, which is an integral element of freedom of conscience, is a constitutional right of every human being. As emphasised by the Constitutional Tribunal of the Republic of Poland in the judgment of 7 October 2015 (K 12/14): “the right to invoke the conscience clause and, as a result, the right to refuse to perform an act contrary to one’s conscience is the guarantee of freedom of conscience”. Regulating the use of the right to conscientious objection, that is, establishing the so-called conscience clause, is the responsibility of the ordinary legislator. The draft legislation amending the Act on the professions of physician and dentist, the Act on laboratory diagnostics and the Act on the professions of nurse and midwife, adopted by the Human Rights, the Rule of Law and Petitions Committee of the Senate of the Republic of Poland, was supposed to regulate the conscience clause in medical professions, realise the petition to revoke art. 3 para. 2 of the Act of 17 May 1989 on guarantees of freedom of conscience and religion, which generally prohibits the invocation of conscientious objection, and implement the above-cited judgment of the Tribunal in a comprehensive way. Although this initiative deserves approval, the current text of the draft law proves that the judgment of the Tribunal will be implemented only to a limited extent. It ignores the request made in the petition and lowers the statutory standard of protection of the right to conscientious objection. First of all, it is questionable that healthcare entities (e.g., manager of hospitals) would be obliged to indicate real possibilities of obtaining a service refused by a physician or nurse (midwife), and, in the case of a laboratory diagnostician, to perform a service. This is contrary to freedom of conscience, which means, as noted by the Constitutional Tribunal, protection from conduct “which indirectly leads to an unacceptable ethical effect, [and] in particular [protection] from coercion to cooperate in achieving an immoral goal” (e.g., from the obligation to inform a patient who can perform an abortion and where it can be performed). At the same time, the draft law questions the so-called institutional conscience clause, which the Parliamentary Assembly of the Council of Europe requested to respect in Resolution no. 1763 of 7 October 2010.

PL

Sprzeciw sumienia to odmowa wykonania obowiązku wynikającego z przepisów prawa ze względu na racjonalnie uzasadniony osąd moralny, który kwalifikuje wykonanie tego obowiązku jako etycznie niegodziwe (obiektywne zło). Prawo do sprzeciwu sumienia – integralny element wolności sumienia – jest konstytucyjnym prawem każdego człowieka. Jak podkreślił Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 7 października 2015 r., K 12/14: „prawo powołania się na klauzulę sumienia i w rezultacie prawo do odmowy wykonania czynności sprzecznej z własnym sumieniem stanowi gwarancję wolności sumienia”. Obowiązkiem ustawodawcy zwykłego jest uregulowanie sposobu korzystania z prawa do sprzeciwu sumienia, czyli ustanowienie tzw. klauzuli sumienia. Uchwalony przez Komisję Praw Człowieka, Praworządności i Petycji Senatu RP projekt inicjatywy legislacyjnej dotyczącej ustawy o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, ustawy o diagnostyce laboratoryjnej oraz ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej w zamierzeniu miał uregulować klauzule sumienia w zawodach medycznych oraz jednocześnie zrealizować petycję wzywającą do uchylenia art. 3 ust. 2 ustawy z 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (generalnie zakazującego powoływania się na sprzeciw sumienia) i kompleksowego wykonania cytowanego wyroku Trybunału. Choć sama inicjatywa zasługuje na aprobatę, to jednak analiza treści projektu dowodzi, że tylko do pewnego stopnia wykonuje wyrok Trybunału, ignoruje żądanie zawarte w petycji oraz obniża ustawowy standard ochrony prawa do sprzeciwu sumienia. Na krytykę zasługuje przede wszystkim propozycja zobowiązania podmiotów leczniczych (w praktyce będą to ich kierownicy, np. dyrektor szpitala) do wskazania realnych możliwości uzyskania świadczenia, którego odmówił lekarz lub pielęgniarka (położna), a w przypadku diagnosty laboratoryjnego – do wykonania zlecenia. Narusza bowiem wolność sumienia, która – jak zauważył Trybunał Konstytucyjny – oznacza także ochronę przed postępowaniem, „które pośrednio prowadzi do nieakceptowalnego etycznie skutku, w szczególności przed przymusem współdziałania w osiąganiu celu niegodziwego” (np. przed obowiązkiem informowania, kto i gdzie może wykonać aborcję), jak również kwestionuje tzw. instytucjonalną klauzulę sumienia, do której respektowania wezwało Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy w rezolucji nr 1763 z 7 października 2010 r.

14

Objection of the Physician’s Conscience. Legal or Ethical Category?

63%

Domańska A.

Przegląd Prawa Konstytucyjnego

|

2020

|

issue 6 (58)

275-284

EN

Freedom of conscience is the basis of a democratic state and a pluralistic society. It has been formed slowly in the course of long-lasting historical processes and philosophical discourse. Although intuitively understood, this concept is still not clearly defined. This freedom is guaranteed by the normative acts in force in the UN system, as well as in the Council of Europe and the European Union and in the basic laws of individual states. Its protection is the conscience clause, which is not regulated by the basic law. The aim of this research is to answer a question whether the conscience clause is a legal or purely ethical category. In view of the broad scope with regard to this issue, the paper is devoted to the question of determining the legal nature of the physician’s conscience clause.

PL

Wolność sumienia stanowi podstawę demokratycznego państwa i pluralistycznego społeczeństwa. Kształtowała się ona powoli w toku długotrwałych procesów historycznych i dyskursu filozoficznego. Pojęcie to choć intuicyjnie zrozumiałe, to wciąż nie jest jednoznacznie zdefiniowane. Wolność ta gwarantowana zarówno przez akty normatywne obowiązujące w systemie ONZ, jak i Rady Europy i Unii Europejskiej oraz w ustawach zasadniczych poszczególnych państw. Jej gwarancją jest klauzula sumienia, która nie została uregulowana u ustawie zasadniczej. Celem badań prowadzonych przez autora jest udzielenie odpowiedzi na pytanie czy klauzula sumienia jest kategorią prawną czy wyłącznie etyczną. Ze względu na obszerność zagadnienia niniejsze opracowanie poświęcono kwestii określenia charakteru prawnego klauzuli sumienia lekarza.

15

Recenzja książki autorstwa Grzegorza Tylca pt. „Ochrona uczuć religijnych w prawie cywilnym”, Wydawnictwo Academicon, Lublin 2022, s. 1–214

63%

Lis W.

Prawo w Działaniu

|

2022

|

issue 54

245-254

EN

Man is identified by both material and immaterial factors, including religious feelings, determining his individual attitude to the object of worship, but also determining his way of life. Religious feelings relating to a special relationship with the object of worship, which deserves reverence and respect, are very often violated by words, gestures or behavior of other people, especially in recent times. This is done in an ostentatious way, when values that are valuable for the followers of a given religion, mainly Catholic, are directly contested or ridiculed, or under the pretext of freedom of artistic expression. Therefore, it is extremely important to indicate the provisions on the basis of which it would be possible to protect religious feelings against such manifestations of overt or camouflaged contempt. In the context of civil law, this task was undertaken by the author of the reviewed book, rightly emphasizing that religious feelings, like any personal interest, are subject to civil law protection.

PL

Człowieka identyfikują zarówno czynniki materialne, jak i niematerialne, wśród nich uczucia religijne, określające jego indywidualny stosunek do przedmiotu kultu, ale także determinujące sposób jego życia. Uczucia religijne, odnoszące się do szczególnej relacji z przedmiotem kultu, któremu należy się cześć i szacunek, bardzo często są jednak naruszane przez słowa, gesty czy zachowania innych osób, nasilone zwłaszcza ostatnimi czasy. Odbywa się to w sposób ostentacyjny, kiedy wprost kontestuje się lub ośmiesza wartości cenne dla wyznawców danej religii, głównie katolickiej, albo pod pretekstem wolności artystycznego wyrazu. Wobec tego niezwykle ważne jest wskazanie przepisów, na podstawie których możliwa byłaby ochrona uczuć religijnych przed tego rodzaju przejawami jawnej bądź zakamuflowanej pogardy. W kontekście przepisów prawa cywilnego zadania tego podjął się autor recenzowanej książki, podkreślając słusznie, że uczucia religijne, jak każde dobro osobiste, podlegają cywilnoprawnej ochronie.

16

Spór o klauzulę sumienia w Polsce

63%

Sztychmiler R.

Kościół i Prawo

|

2015

|

issue 4 (17) nr 1

185-210

PL

Klauzula sumienia umożliwia rozstrzygnięcie konfliktu pomiędzy normami sumienia wynikającymi z nakazów prawa naturalnego oraz przyrodzonej godności osoby ludzkiej a nakazami wynikającymi z norm prawa pozytywnego, zdecydowanie na korzyść nakazów etycznych. W Europie i świecie występują dwie tendencje: jedna zmierza do jak największego rozszerzenia swobody zabijania ludzi uznanych za niepotrzebnych (w tym płodów ludzkich), a druga opcja formułuje coraz dokładniejsze sformułowania dające możliwość realnego korzystania z klauzuli sumienia. W tej sytuacji ogłoszono apel Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy z 2010 r., skierowany szczególnie do państw europejskich, o stworzenie warunków prawnych do szerszego korzystania z klauzuli sumienia. Uprawnienie do działania w zgodzie z własnym sumieniem jest formalnie w normach prawa polskiego zagwarantowane pracownikom związanym z ochroną życia i zdrowia poprzez możliwość powołania się na instytucję umożliwiającą im odmowę wykonania określonej czynności, która może być sprzeczna z ich rozumieniem troski o życie i zdrowie, sprzeczna z nakazami ich sumienia, które jest dla nich wiążące. Normy zawierające to uprawnienie zawarte są tak w Konstytucji, jak i w innych ustawach RP, a także w kodeksach etycznych środowisk medycznych. W wyniku nacisku środowisk lewicowych i liberalnych niektóre sformułowania w prawie i kodeksach etycznych z ostatnich lat tak ograniczyły możliwość korzystania z klauzuli sumienia, że przepisy te są wadliwe, a według wielu także niekonstytucyjne. Ich zmiany słusznie domagają się środowiska parlamentarne i medyczne. Dyskusja na temat klauzuli sumienia winna być rzetelnie kontynuowana i uwieńczona przyjęciem w parlamencie RP odpowiednich norm prawnych realnie chroniących sumienie lekarzy, pomocniczego personelu medycznego, farmaceutów, a także sędziów i innych pracowników ochrony zdrowia i życia ludzkiego.

EN

The conscience clause enables settlement of the conflict between norms of conscience arising from precepts of the natural law and inherent dignity of the human being, and the demands arising from the norms of positive law, definitely in favor of moral precepts. In Europe and in the whole world, there are two tendencies: one seeks to maximize the extension of the freedom of killing people deemed unnecessary (including the human fetus), and the second option formulates more accurate provisions, which giving the possibility a real exercise of conscience clause. In this situation, announced an appeal of the Parliamentary Assembly of the Council of Europe from 2010, directed especially to European countries, for the creation of the legal conditions to a wider use of conscientious clause. The authorization to act in accordance with own conscience is formally guaranteed in norms of Polish law, to the employees associated with the protection of life and health. Ability to rely on this institution allow them to refusal the perform the specified activity that may be contrary to their understanding of the care of life and health or contrary to the injunction of their conscience, which is binding on them. Norms containing this right are included both in the Constitution, as well as other acts Republic of Poland, as well as the ethical codes of the medical community. As a result of the pressure of leftist and liberal circles, some provisions in the law and ethical codes from recent years have limited ability to use the conscience clause, that these rules are flawed, and by many, also unconstitutional. Discussion about conscience clause should be continued and completed by adoption of the Republic of Poland Parliament a relevant legal standards, that will real protect the conscience of doctors, auxiliary medical personnel, pharmacists, as well as judges and or other health professionals.

17

Prawo do wolności sumienia gwarantem poszanowania prawa i wolności w Europie

63%

Krzewicki J.

Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego

|

2019

|

vol. 14

|

issue 16 (1)

157-170

EN

The author at the beginning of the article describes the genesis of freedom of speech, conscience and religion, and also defines the freedom of conscience. Then – characterizing the right to freedom of conscience in Europe in the face of current challenges – he makes a distinction between the freedom of conscience and the law that protects it. He points out that in Europe in which freedom of speech, conscience and religion is legally protected, there is a violation of the law, especially towards representatives of the Christian religion, in particular against Catholics.

PL

Autor w artykule w pierwszej kolejności opisuje genezę wolności słowa, sumienia i wyznania, a także definiuje wolność sumienia. Następnie – charakteryzując prawo do wolności sumienia w Europie wobec aktualnych wyzwań – dokonuje rozróżnienia między wolnością sumienia a prawem, jakie tę wolność chroni. Zauważa, że w Europie, w której prawnie chroniona jest wolność słowa, sumienia i wyznania, dochodzi do naruszenia prawa, zwłaszcza w stosunku do przedstawicieli religii chrześcijańskiej, w tym w szczególności względem katolików.

18

The constitutional standing of philosophical and non-religious beliefs in Bulgaria

63%

Belov M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2023

|

vol. 26

33-54

PL

Przedmiotem rozważań zawartych w niniejszym artykule jest wolność przekonań światopoglądowych i niewyznaniowych w Bułgarii. Ukazano w nim konstytucyjne podstawy tej wolności zarówno we współczesnym systemie konstytucyjnym, bazującym na Konstytucji z 1991 r., jak i w bułgarskiej historii konstytucyjnej oraz poprzednich ustawach zasadniczych – Konstytucjach z 1879, 1947 oraz z 1971 r. Badaniami objęto prawne i socjologiczno-prawne aspekty wolności przekonań światopoglądowych i niewyznaniowych, a stawiane pytania dotyczą roli ideologii normatywnych w zsekularyzowanym kontekście – w tym przypadku, wyraźnie świeckim społeczeństwie Bułgarii. Autor wykazuje istnienie związku pomiędzy wolnością przekonań światopoglądowych i niewyznaniowych oraz wolnością religii. Uwaga skoncentrowana jest na takich przekonaniach światopoglądowych i niewyznaniowych, które mają charakter zorganizowany. Wyjaśnia się przy tym przyczyny, dla których wolność przekonań światopoglądowych i niewyznaniowych jest chroniona z wykorzystaniem konstrukcji prawa przysługującego jednostkom, a nie prawa kolektywnego. Osobne uwagi poświęcono praktycznym problemom, które związane są z wyznawaniem omawianych przekonań w Bułgarii.

EN

This paper explores freedom of philosophical and non-religious beliefs in Bulgaria. It outlines the constitutional framework of this freedom both in the contemporary Bulgarian constitutional model based on the current 1991 Constitution and in Bulgarian constitutional history as well as previous fundamental laws – the 1879, 1947, and 1971 Constitutions. The paper explores both the legal and socio-legal aspects of freedom of philosophical and non-religious beliefs, analysing the role of normative ideologies in the context of secularism – specifically, the largely secular Bulgarian society. The paper demonstrates the relationship between freedom of philosophical and non-religious beliefs and freedom of religion in Bulgaria. Attention is devoted to organised philosophical and non-religious beliefs. The article explains why freedom of philosophical and non-religious beliefs is protected as an individual and not as a collective right. The paper also explores the practical problems of the philosophical and non-religious beliefs in Bulgaria.

19

Udzielanie sakramentu namaszczenia chorych bez zgody przyjmującego – aspekty cywilno-kanoniczne

63%

Niedziałkowski K.

Kościół i Prawo

|

2017

|

issue 6 (19) nr 2

163-175

PL

Opracowanie zawiera interpretację i analizę przepisów odnoszących się do sakramentu namaszczenia chorych. Analizie poddane zostały przepisy prawa kanonicznego oraz liturgicznego. Wyjaśnione zostało pojęcie sakramentu chorych oraz wymogi jego udzielania. Ostatnia część ma za przedmiot przepisy prawa cywilnego, które związane są z dobrem osobistym, jakim jest wolność sumienia. Analizie poddany został wyrok Sądu Najwyższego odnoszący się do przypadku udzielenia pacjentowi szpitala sakramentu chorych bez jego zgody.

EN

The study focuses on the interpretation and analysis of regulations about sacrament of the sick. The study analysed the canon and liturgical law. First part explained the meaning of the anointing of the sick and conditions for granting. The last part concerned the civil law, especially the personal right and freedom of conscience. The study took into account the Supreme Court ruling about give the patient a sacrament of sick without his consent.

20

The Culture of State-Church and Church-State Relations: The Ukrainian Case

54%

Fylypovych L., Kolodnyi A.

Roczniki Kulturoznawcze

|

2021

|

vol. 12

|

issue 2

9-30

PL

Kultura relacji państwo–Kościół i Kościół–państwo: przypadek Ukrainy Artykuł poświęcony jest stosunkom między Kościołem a państwem ukraińskim oraz analizie obecnego stanu i perspektyw rozwoju dla tych stosunków. Autorzy analizują niektóre sposoby interpretacji relacji państwo–Kościół w oparciu o ukraińskie ustawodawstwo i społeczne koncepcje kościołów. Głównym zadaniem współczesnego państwa jest zagwarantowanie obywatelom wolności sumienia i zapewnienie warunków do swobodnego funkcjonowania organizacji religijnych. Kościół również przyjmuje na siebie pewne obowiązki wobec państwa i społeczeństwa. W artykule dokonano przeglądu stosunku Kościołów katolickiego, greckokatolickiego i prawosławnego do władzy. Odnosząc się do praktyki stosunków państwo–Kościół i Kościół–państwo na Ukrainie, autorzy wnioskują, że podmioty tych stosunków nie wykazują jeszcze odpowiedniego poziomu kultury w takich relacjach i nie przestrzegają zasad partnerstwa między Kościołem a państwem. Autorzy dopuszczają możliwość konstruktywnej krytyki wzajemnych stanowisk i wysuwania żądań wobec siebie, kontekstualizując swoje interesy i potrzeby przy kształtowaniu tej kultury. Jednocześnie państwo powinno wyzbyć się resztek systemu kontroli działalności Kościoła, który wywodzi się z sowieckiego totalitaryzmu, a Kościół powinien zrezygnować z postawy protekcjonalności i służalczości. W sferze wzajemnych stosunków należy stworzyć wysoką kulturę dialogu między państwem a Kościołem, między władzami świeckimi i duchowymi, uwzględniając światowe wzorce cywilizowanych stosunków pomiędzy tymi sferami, oraz odwołując się do własnej historii tych stosunków i dotychczasowych doświadczeń we wzajemnej komunikacji.

EN

The article is devoted to relations between Church and the Ukrainian State and analysis of their current state and prospects of development. The authors analyze some state–church approaches to the relationship between State and Church based on Ukrainian legislation and social concepts of churches. The main task of a modern state is to guarantee freedom of conscience to citizens and provide conditions for free functioning of religious organizations. Church also assumes certain responsibilities to the state and society. The article provides an overview of the attitude of the Catholic, Greek Catholic and Orthodox Churches to power. Referring to the practice of state-church relations and church-state relations in Ukraine, the authors deduce that the subjects of these relations do not yet demonstrate the appropriate level of culture of this relationship, and do not follow the rules of partnership between Church and State. The authors admit a possibility to constructively criticize each other’s positions and make mutual demands, contextualizing their interests and needs while forming this culture. At the same time, State should get rid of the remnants of Soviet totalitarian control over the activities of Church, and Church should renounce patronage and servility. For both State and Church, in the sphere of mutual relations, taking into consideration world models of civilized relations between them and referring to their own history of these relations and existing experience of communication with each other, there should be established a high culture of dialogue between State and Church, between secular and spiritual authorities.

Refine search results

Wolność sumienia i religii w orzecznictwie niemieckiego Federalnego trybunału konstytucyjnego (wybrane problemy)

Grzegorz Tylec, Ochrona uczuć religijnych w prawie cywilnym, Wydawnictwo Academicon, Lublin 2022, ss. 214

Sumienie jako fundament godności i wolności człowieka w kontekście jego społecznej odpowiedzialności

KRYMINALIZACJA OBRAZY UCZUĆ RELIGIJNYCH W POLSKIM PRAWIE KARNYM

Polskie źródła prawa w zakresie wolności religijnej

STATUS PRAWNY MARIAWITÓW W POLSCE

Wolność sumienia i religii w Konstytucji RP z 1997 roku w wymiarze indywidualnym i instytucjonalnym

What about the Interior Castle? Response to Ienca's and Andorno's New Human Rights in the Age of Neuroscience and Neurotechnology

Zasada równego traktowania a sprzeciw sumienia

Kwestia „ochrony” wolności sumienia i wyznania w toku prac nad kodyfikacją prawa karnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 1949–1969

Problematyka wolności sumienia w świetle współczesnych wyzwań

Badania naukowe w zakresie historii prawa kościelnego i historii prawa wyznaniowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 2000–2020

Analiza projektu ustawy o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty, ustawy o diagnostyce laboratoryjnej oraz ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej, zawartego w druku senackim nr 1034/IX kadencja (sprzeciw sumienia)

Objection of the Physician’s Conscience. Legal or Ethical Category?

Recenzja książki autorstwa Grzegorza Tylca pt. „Ochrona uczuć religijnych w prawie cywilnym”, Wydawnictwo Academicon, Lublin 2022, s. 1–214

Spór o klauzulę sumienia w Polsce

Prawo do wolności sumienia gwarantem poszanowania prawa i wolności w Europie

The constitutional standing of philosophical and non-religious beliefs in Bulgaria

Udzielanie sakramentu namaszczenia chorych bez zgody przyjmującego – aspekty cywilno-kanoniczne

The Culture of State-Church and Church-State Relations: The Ukrainian Case