Results found: 1

Search results

Search:
in the keywords: wspólna baza kulturowa

Sort By:

Limit search:

Pojęcie równości i jego profilowanie we współczesnym języku polskim

100%

Bartmiński J., Żuk G.

Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

2009

vol. 21

47-67

Autorzy stawiają sobie za cel rekonstrukcję pojęcia równości metodą „definicji kognitywnej”, opartej na założeniach zaprezentowanych w pracach Anny Wierzbickiej i Jerzego Bartmińskiego. Dzięki tej metodzie można przedstawić całe bogactwo znaczeniowe słowa, jego miejsce w polu leksykalno-semantycznym oraz w sieci relacji konceptualnych. Jako że pojęcie równości ma być w porównywalne w różnych językach europejskich, za tertium comparationis przyjęto styl potoczny w jego rozumieniu antropologicznym, który odpowiada określonemu przez van Dijka uniwersum komunikacyjnemu, jakim jest cultural common ground (wspólna baza kulturowa). Materiał językowy został zaczerpnięty z trzech typów źródeł: ze słowników języka polskiego (S), z empirycznych badań ankietowych (A) oraz ze zróżnicowanych stylowo i gatunkowo tekstów (T), głównie prasowych. Na jego podstawie ustalono zespół cech przypisywanych równości przez użytkowników języka polskiego, w tym 1) elementy bazowe, wspólne różnym dyskursom oraz 2) posiadające ograniczony (zazwyczaj do jednego typu dyskursu) zakres występowania. Podstawowe cechy definicyjne w rozumieniu równości to pojmowanie równości 1) jako zasady do praktykowania, postulatu 2) odnoszonego do społecznego świata ludzi, tj. do relacji między ludźmi i grupami ludzi; 3) odchodzenie od naturalnych różnic między ludźmi i nieczynienie -- w pewnym określonym zakresie -- różnic między nimi; 4) dlatego, że ludzie mają właściwą sobie godność; 5) dlatego, że ludziom przysługują jednakowe prawa; 6) dlatego, że nieczynienie różnic -- w pewnym zakresie -- jest dobre dla ludzi, przynosi pożytek społeczny. Kształtowanie wariantów pojęcia równości na poziomie dyskursu pozostaje w związku z przyjmowanym przez mówiących punktem widzenia i celami, do których dążą, a także całym przyjętym przez mówiących systemem wartości, zatem ukierunkowaniem ideologicznym dyskursu. Wyróżniono dyskursy: lewicowy, feministyczny (umiarkowany i radykalny), liberalnodemokratyczny, anarchistyczny (radykalnie liberalny), narodowoprawicowy i kościelnokatolicki. Każdy z wymienionych typów dyskursu jest podtrzymywany przez określony podmiot społeczny.

The aim of the article is to reconstruct the concept of equality through the cognitive definition, in accordance with the ideas proposed by Anna Wierzbicka and Jerzy Bartmiński. The method allows the scholar to present the whole semantic richness of a word, its place in the lexical-semantic field and in the network of conceptual relations. Because the notion of equality will be subjected to cross-linguistic analysis, the tertium comparationis is the colloquial style in an anthropological understanding, which corresponds to van Dijk’s communicative universe, i.e. the cultural common ground. The data come from three types of sources: dictionaries of the Polish language, questionnaires, and texts of various styles and genres, mainly journalistic. On this basis, the properties of eqality recognized by speakers of Polish have been identified, including base elements, common to various types of discourse, and elements of a limited range, usually associated with one discourse type. The basic defining features of equality include: (1) the principle to be practised; (2) a relational aspect, obtaining between people and groups of people; (3) omission of the differences between people (within a certain range): (4) the omission resulting from human dignity or (5) from the same rights, or else (6) because omission of differences (within a range) is socially beneficial. The shaping of the variants of equality at the level of discourse is connected with the speakers’ points of view and goals, as well as with their value system (the ideological directionality of the discourse). The following types of discourse have been identified: leftwing, feminist (moderate and radical), liberaldemocratic, anarchist (radically liberal), national and rightwing, Catholic (typical of the Catholic Church). Each type is maintained by a specific social subject.

Refine search results

1 Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury

1 2009

1 Bartmiński J.

1 Żuk G.

Search results

Pojęcie równości i jego profilowanie we współczesnym języku polskim