Search results

1

Społeczno-gospodarcze kontakty rycerzy z państwa zakonu krzyżackiego w Prusach z Toruniem do połowy XV wieku

100%

Mutrynowska A.

Rocznik Toruński

|

2015

|

issue 42

185-202

2

Zamek w Świeciu. Topografia i technika budowy zamku krzyżackiego.

88%

Wasik B.

Komunikaty Mazursko-Warmińskie

|

2018

|

issue 2(300)

211-237

EN

he construction of the castle in Świecie began around 1335. It was located on the fork of the Vistula and Wda rivers. The Vistula initially passed directly under the southern walls of the castle, while the Wda was separated from it. The outer ward protected the wide moat from the west. The next moat surrounded the upper castle on three sides. The outer ward had a plan similar to that of a rectangle. To the west there was a gate with a tower and a cowshed, from the south – the house of the commander and stables, and from the north perhaps also the armoury and infirmary. Surrounded by the parcham, the convent house was built on a square plan with a cylindrical “bergfried” (tower) in the north-west corner and three lower cylindrical towers in the other. It had two fully raised wings – in the north it housed, amongst others, a chapel and refectory, and in the eastern wing a brewery, bakery and dormitory. From the south and west there were single storey buildings present in the Middle Ages, housing a kitchen (in the south) associated rooms and a basement (in the western wing). Based on the analysis of architecture and the results of archaeological research it is possible to reconstruct the stages and techniques of construction. After setting the proportions of the building by the “ad quadratum” method, a perimeter curtain wall was first built. Subsequently, the internal buildings were successively constructed from the main (northern) wing. The area of the courtyard and the parcham were raised by 2–3 metres. Subsequently, the upper floors of the “Bergfried”, the parcham wall, and, finally, the outer ward were erected.

3

„Hołd pruski” w opiniach historyków polskich

75%

Potkowski E.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2016

|

issue 23

81-91

PL

Artykuł składa się z dwóch części. W części pierwszej nakreślone zostały stosunki polityczne Polski z Państwem Krzyżackim w Prusach od pokoju toruńskiego (1466) do traktatu krakowskiego (1525). W części drugiej przedstawione zostały oceny historyków polskich dotyczące działań i decyzji polskich elit politycznych w początkach XVI wieku w sprawie sekularyzacji państwa zakonnego w Prusach i utworzenia świeckiego lenna Polski w Prusach. Jedni historycy negatywnie ocenili działania króla i jego doradców politycznych w 1525 roku ukazując konsekwencje podjętych decyzji w długiej perspektywie czasowej (usamodzielnienie się Księstwa Pruskiego, powstanie królestwa Prus, udział Prus w rozbiorach Polski w końcu XVIII w.). Pogląd taki formułowali: Michał Bobrzyński, Wacław Sobieski, Ludwik Kolankowski, Władysław Pociecha, Jacek Wijaczka. Bardziej umiarkowane stanowisko w tej kwestii zajmowali Karol Górski i Marian Biskup. Pozytywne dla Polski XVI wieku skutki traktatu krakowskiego 1525 r. dostrzegł już w początkach XIX w. Joachim Lelewel. Po nim zaś – głównie w minionym stuleciu – Bronisław Dembiński, Oskar Halecki, Adam Vetulani, Władysław Konopczyński, Zygmunt Wojciechowski, Andrzej Wyczański, Maria Bogucka.

EN

The article consists of two parts. The first one outlines the Polish political relations with the state of the Teutonic Knights in Prussia from the Peace of Thorn (1466) to the Treaty of Cracow (1525), while the second one is the Polish historians’ assessment of action and decisions taken by the Polish political elites in the early 16th c. on the secularization of the Teutonic State in Prussia and turning Prussia into a secular fief of the Polish Kingdom. Some historians have negatively assessed the activities of the King and his advisers in 1525. They pictured the consequences of those decisions in the long-term perspective (i.e. independence of the Duchy of Prussia, creation of the Kingdom of Prussia, participation of Prussia in the partitions of Poland in the late 18th c.). This view was formulated by the following historians: Michał Bobrzyński, Wacław Sobieski, Ludwik Kolankowski, Władysław Pociecha, Jacek Wijaczka. Karol Górski and Marian Biskup presented a more moderate position. Already in 19th c. Joachim Lelewel found positive effects of the Treaty of Cracow (1525) for the Polish Kingdom in 16th c. His view was shared- mainly in the 20th c. – by Bronisław Dembinski, Oskar Halecki, Adam Vetulani, Władyslaw Konopczyński, Zygmunt Wojciechowski, Andrzej Wyczański and Maria Bogucka.

4

Konsumpcja żywnościowa wielkich mistrzów na przełomie XIV i XV wieku oraz powiązane z nią funkcje urzędnicze braci-rycerzy krzyżackich

75%

Śliczyńska J. E.

Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego

|

2015

|

vol. Zeszyt

|

issue XXIX

262-273

EN

The main aim of this article was predominantly to answer the question: what products could be found on Teutonic dining tables on the verge of 14th and 15th century? And furthermore, in what amounts those food products were stored in the larders of great masters to satisfy their needs? Additionally, some other issues were thoroughly considered; namely official functions in the monastic state in Prussia performed by Teutonic knights-friars, which were indirectly or directly connected with satisfying the consumption needs of great masters.

PL

Celem artykułu była próba odpowiedzi na pytania: jakie produkty znajdowały się na krzyżackich stołach na przełomie XIV i XV wieku?, w jakich ilościach przechowywano je w spiżarniach na potrzeby wielkiego mistrza? Ponadto, zwrócenie uwagi na bardzo istotne kwestie, mianowicie na funkcje urzędnicze w państwie zakonnym w Prusach, pełnione przez braci-rycerzy krzyżackich, które były pośrednio lub bezpośrednio związane z zaspokajaniem potrzeb konsumpcyjnych wielkich mistrzów.

5

Jerusalem in the Traditions of the Teutonic Military Order – Symbolism and Uniqueness

75%

Lotan S.

Zapiski Historyczne

|

2010

|

vol. 75

|

issue 4

7-17

PL

Zakon krzyżacki został założony w królestwie krzyżowców w Ziemi Świętej w 1198 r. Miało to miejsce w dobie organizacji wysiłku militarnego i odnowy politycznej po utracie Jerozolimy na rzecz muzułmanów w 1187 r. Zakon krzyżacki i jego nazwa były związane z Jerozolimą. Bracia zakonni próbowali uzyskać własne zbawienie poprzez powiązanie swojej aktywności na Łacińskim Wschodzie z Jerozolimą, która była świętym miastem chrześcijan. Ich działalność może być również łączona z próbą zabezpieczenia środków finansowych i rekrutacji nowych kandydatów do Zakonu. Krzyżacy połączyli również swoją działalność militarną z polityką opiekuńczą oraz z niemieckim szpitalem, który został założony w 1127 r. w południowej części Jerozolimy. W tej placówce niemieccy pielgrzymi korzystali podczas pobytu w mieście ze schronienia, wsparcia moralnego i opieki medycznej. Po upadku Jerozolimy podobna instytucja została założona w Akce i była prowadzona przez Niemców w ten sam sposób, w jaki funkcjonowała placówka w Jerozolimie w XII w. Niemieckie związki duchowe z Jerozolimą osiągnęły apogeum w 1229 r., w okresie krucjaty jerozolimskiej cesarza Fryderyka II. Cesarz przywrócił miasto we władanie chrześcijan na mocy traktatu pokojowego, bez konieczności walki z armiami muzułmańskimi. Układ pokojowy podzielił świat chrześcijański i wywołał niezadowolenie wśród przywódców kościelnych oraz starych zakonów rycerskich. Z kolei Krzyżacy okazali cesarzowi pełne wsparcie i wzięli aktywny udział w ceremonii koronacyjnej, mającej miejsce w kościele Grobu Świętego w Jerozolimie. W zamian za to cesarz przyznał Zakonowi ziemie i posiadłości w mieście. Zakon krzyżacki tworzył forpocztę jerozolimskiego systemu obronnego, a jego członkowie osiedli w zachodniej części miasta i w cytadeli znajdującej się w pobliżu Wieży Dawida. Podczas pobytu Krzyżaków w mieście w latach 1229–1244, wzmocnił się ich związek z miastem i jego biblijnym dziedzictwem. Krzyżacy powiązali się z dynastią króla Dawida oraz innymi postaciami biblijnymi, które były aktywne na terenie Izraela. Rozpatrywali swoją walkę w kategoriach zwycięskiej bitwy Dawida z Goliatem. Militarne zmagania Krzyżaków i ich duchowa misja w Jerozolimie pozostawiły w średniowiecznych źródłach zakonnych różnorodne odniesienia i przekazy dotyczące miasta. O Jerozolimie Krzyżacy myśleli i mówili jeszcze przez długi czas po jej upadku w 1244 r., a nawet po likwidacji Królestwa Jerozolimskiego w 1291 r. W artykule omówiono źródła krzyżackie traktujące o związkach Zakonu z Jerozolimą. Ponadto zbadano wydarzenia historyczne i przemiany polityczne, które pomogły Krzyżakom w usadowieniu się w Jerozolimie. Wreszcie podjęto próbę zbadania przemian geograficznych zachodzących w strukturze miasta i zidentyfikowania centrum zakonu krzyżackiego w średniowiecznej topografii Jerozolimy.

6

Zakonu Niemieckiego interpretatio Polonica. Uwagi o krzyżackim wątku dzieła naukowego Gerarda Labudy

75%

Dorna M.

Historia Slavorum Occidentis

|

2021

|

issue 3 (30)

245-262

EN

This paper describes the approach of one of the greatest Polish medievalists, Gerard Labuda, to the question of the Teutonic Order and its role in the history of Poland and the whole Baltic region.

7

„Hołd pruski” w opiniach historyków polskich

75%

Potkowski E.

Miscellanea Historico-Archivistica

|

2016

|

issue 23

81-91

EN

The article consists of two parts. The first one outlines the Polish political relations with the state of the Teutonic Knights in Prussia from the Peace of Thorn (1466) to the Treaty of Cracow (1525), while the second one is the Polish historians’ assessment of action and decisions taken by the Polish political elites in the early 16th c. on the secularization of the Teutonic State in Prussia and turning Prussia into a secular fief of the Polish Kingdom. Some historians have negatively assessed the activities of the King and his advisers in 1525. They pictured the consequences of those decisions in the long-term perspective (i.e. independence of the Duchy of Prussia, creation of the Kingdom of Prussia, participation of Prussia in the partitions of Poland in the late 18th c.). This view was formulated by the following historians: Michał Bobrzyński, Wacław Sobieski, Ludwik Kolankowski, Władysław Pociecha, Jacek Wijaczka. Karol Górski and Marian Biskup presented a more moderate position. Already in 19th c. Joachim Lelewel found positive effects of the Treaty of Cracow (1525) for the Polish Kingdom in 16th c. His view was shared- mainly in the 20th c. – by Bronisław Dembinski, Oskar Halecki, Adam Vetulani, Władyslaw Konopczyński, Zygmunt Wojciechowski, Andrzej Wyczański and Maria Bogucka.

8

Percepcja materialnego dziedzictwa zakonu krzyżackiego na przykładzie Pucka

71%

Musiaka Ł.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica

|

2016

|

issue 25

131-153

EN

One of the important places on the map of the former State of the Teutonic Order on the Baltic Sea shore was Puck. Nowadays, there are: parish church, ruins of the castle of the Teutonic Knights and the clearly visible spatial layout of the chartered town with a large market preserved. Except natural attractiveness of the seashore location, elements of the medieval heritage play an important role in the promotion of the town, as well as in shaping a sense of pride and patriotism of the local residents. In the presented article the author attempts to determine the level of knowledge of the people living in the area of the former Teutonic State in the field of history and material cultural heritage of the Teutonic Order. The basis of analyzes were the results of a survey carried out in Puck on May 2015.

PL

Jednym z ważnych miejsc na mapie dawnego państwa krzyżackiego nad Bałtykiem był Puck. Do dzisiaj zachowały się tam fara, ruiny zamku krzyżackiego oraz doskonale widoczny układ przestrzenny miasta lokacyjnego z dużym rynkiem. Elementy średniowiecznego dziedzictwa kulturowego pełnią dziś ważną rolę w promocji miasta, jak również w kształtowaniu poczucia dumy i patriotyzmu lokalnego mieszkańców. W artykule autor podjął próbę określenia poziomu wiedzy osób mieszkających na terenach dawnego państwa zakonnego na temat historii i materialnej spuścizny kulturowej zakonu krzyżackiego. Podstawę prowadzonych analiz stanowiły wyniki badań ankietowych zrealizowanych w Pucku w maju 2015 roku.

9

Zamek w Sztumie w świetle badań archeologiczno-architektonicznych z 2019 roku

63%

Wasik B.

Pomorania Antiqua

|

2020

|

vol. Tom XXIX

s. 195-222

EN

In the second half of the 19th and early 20th century first scientific studies of the castle were created by German scientists. Architectural research was carried out in the 1980s, but the castle was never subject to extensive archaeological and architectural research. Over the past decades, researchers usually have tended to repeat older views. New information was brought by historians' research a few years ago. Extensive archaeological and architectural research of the castle began in 2019. They also included the analysis of test trenches made in 2018 under the supervision of Zbigniew Sawicki and Ewa Fudzińska. There functioned a view that the castle was likely built in place of an Old Prussian stronghold. Current research, however, forces us to reject it. As for the chronology of the masonry castle construction, it was associated with the first mentions of officials related Sztum (1330s). The information about the foundation of the fortalicium by Albrecht III Habsburg in 1377 instead, was associated with the addition of one of the three castle towers. However, current research has negated this interpretation. All towers were erected at the beginning of the castle construction. The dating of the archaeological material confirms that the construction of the castle began as late as in the second half of the 14th century, i.e. in connection with the foundation of 1377. The research also brought new knowledge about the spatial arrangement and construction techniques of the castle. In trenches 1 and 4–4a, the foundations of half-pillars of the defensive wall’s arcades were documented. In addition, the walls of the eastern tower and the adjacent second castle gate were unearthed (trenches 2–2a and 5a), which were built together with the perimeter wall of the complex. The layout of the slopes and moat layers was recognised (trenches Nos. 7, 11, 13 and drillings). The layouts of construction embankments were also recognised inside the castle (trenches 1–1a, 2–2a–2b, 4–4a–4b and 12). As for the internal buildings, relics of the house of grand masters have been identified in the southeastern part of the castle (trenches 1–1a, 6, 8). It was found that in the Middle Ages, the space between the southeastern outbuilding and the eastern tower was built up (trenches 2–2a). In the north presence of the medieval and early post-medieval phase of economic buildings (trench 12) was found, while in the west the existence of the building in the Middle Ages was not confirmed (trench 4–4a–4b). The relics of the west wing discovered there come from the post-medieval period.

10

Funkcje siedzib drobnych urzędników krzyżackich na obszarze komturstw człuchowskiego i tucholskiego

63%

Knyżewski M.

Amor Fati

|

2015

|

issue 4

193-204

EN

Article relates to functions of castles and manors that belonged to minor officials Teutonic in south Pomerelia (komturship Człuchów and Tuchola). These areas had provincial character in the State of the Teutonic Knights. Castles and manors of komturship seem to be typical in terms of its functions to other such facilities in the former monastic state in Prussia. The most interest-ing thing in terms of residential tasks seem mansions in Kosobudy, Debrzno and Chojnice. The first of them could be the temporary residence of high dignitaries. Debrzno and Chojnice may not have a permanent crew. Noteworthy is the fact that most of these objects probably did not present a strongly defensive forms. Probably all or almost all (question as in the case of urban mansions) seat monastic functions in relation to the breeding and cultivation.

11

Studia nad średniowiecznym warsztatem budowlanym zamku krzyżackiego w Papowie Biskupim

63%

Wiewióra M.

Ochrona Zabytków

|

2013

|

issue 1-4

179-198

EN

Papowo Castle is located about 35 km to the north of Toruń. It is distinguished by careful, stone construction. The history of this building, as well as its form, chronology and spatial distribution, has not been identified so far. Since 2005, archaeological and architectural studies were conducted on this unusual object. The work was carried by a team consists of archaeologists, conservators, ceramologists, etc. who are employed at the Nicolaus Copernicus University. This article presents a summary of current knowledge of the construction workshop and the results of archaeological and architectural studies – among others characteristic building elements discovered during archaeological research like tiles, floor tiles, ceilings elements, etc. Papowo Castle is an example of the komtur’s (governor) residence. It consisted of the main castle (the building of the convent) and lover castle. It belonged to a group of the smallest objects of this type in this region. Throughout the last century the castle and the surrounding were reconstructed on the basis of C. Steinbrecht studies published in 1888. Archaeological research conducted in 2005-2012 confirmed that previously castle reconstruction couldn’t be acepted. It turned out that there was no second line of the wall surrounding the Castle in the form visible on Steinbrecht reconstruction. From the north side there was only external, shallow funded wall. The main gate, a characteristic element of the castle, was closed by a wall running perpendicular to the north curtain. It was also found that there was no moat separating the high castle from lover castle. Translated by Marcin Wiewióra

12

Zamek prokuratorski w Unisławiu. Układ przestrzenny i technika budowy w świetle badań archeologiczno-architektonicznych

63%

Wasik B.

Ochrona Zabytków

|

2018

|

issue 1

49-64

PL

Zamek w Unisławiu na ziemi chełmińskiej był do niedawna jedną z najsłabiej rozpoznanych warowni krzyżackich. Nie była znana jego forma, a źródła historyczne dostarczały jedynie przesłanek do jego chronologii. Przeprowadzone w 2017 r. badania archeologiczno-architektoniczne skupione były na terenie zamku wysokiego, ale towarzyszące im obserwacje pozwoliły także na określenie układu budowli: na trójczłonową warownię składały się zamek wysoki i dwa przedzamcza. Badania wykazały, że zamek murowany wzniesiono na miejscu komturskiej warowni drewniano-ziemnej, a inwestycję tę łączyć należy z rezydującymi od 2. ćw. XIV w. w Unisławiu prokuratorami. Głównym elementem zamku wysokiego był masywny dom wieżowy, osłonięty od strony przedzamcza murem obronnym. Na przełomie XIV i XV w. zamek został rozbudowany – dodano nowe budynki, w tym bramny. Badania dostarczyły także podstaw do rekonstrukcji szczegółów techniki budowy zamku. Kres funkcjonowania warowni przyniosła wojna trzynastoletnia (1454-1466).

EN

The castle in Unisław on Chełmno Land has until recently been one of the least-known Teutonic strongholds. Its form was unascertained, and historical sources provided only some premises for its chronology. The archaeological and architectural research carried out in 2017 focused on the area of the high castle, but the accompanying observations also enabled to determine the layout of the structure: the three-part stronghold consisted of a high castle and two wards. The research has shown that the brick castle was erected on the site of the wooden and earthen commandery stronghold, and this investment should be connected with the prosecutors residing in Unisław from the 2nd quarter of the 14th century. The main part of the high castle was a massive tower house, shielded from the side of the ward with a defensive wall. At the turn of the 15th century, the castle was extended – new buildings were added, including gates. The research also provided the basis for the reconstruction of the details of castle construction techniques. The stronghold was captured and destroyed during the Thirteen Years’ War (1454-1466).

13

Techniki budowy zamków w typie kasztelu w państwie krzyżackim w Prusach

63%

Wasik B.

Ochrona Zabytków

|

2018

|

issue 2

33-60

PL

W artykule scharakteryzowane zostały techniki budowy zamków regularnych (kasztelowych) w Prusach. Wznoszono je od ok. 1280 r., kiedy to stabilizacja i rozwój państwa stworzyły podstawy do rozwoju monumentalnej architektury. Okres ten charakteryzuje ilościowy i jakościowy rozwój budownictwa. Wysoka klasa architektury szła w parze z rozwojem technik budowlanych i realizacją przemyślanych inwestycji. Nowsze badania wskazują, że zamki kasztelowe budowano według podobnych schematów, począwszy od wyboru miejsca budowy, przez projektowanie, porządek prac murarskich, po wielki nakład prac ziemnych. Cechy te, powtarzalne do pocz. XV w., wskazują na obecność ugruntowanej tradycji budowlanej w Prusach.

EN

The article describes the techniques of building regularly-shaped castles (Castelle) in Prussia. They started to appear around 1280, when the stabilization and development of the state provided a basis for the development of monumental architecture. This period is characterized by rapid advances in architecture, both in quantitative and in qualitative terms. The development of high-class architecture was accompanied by progress in building techniques and the completion of well thoughtout investments. More recent studies indicate that castellum-type castles were built according to similar patterns, ranging from the choice of a construction site, through design, order of masonry work, to extensive earthworks. These features, repetitive until the beginning of the 15th century, evidence the presence of a well-established building tradition in Prussia.

14

Powstanie i rozwój szpitala św. Elżbiety w zamierzeniach zakonu krzyżackiego na przełomie X IV i X V wieku

63%

Sadowski M.

Folia Historica Cracoviensia

|

1999

|

vol. 6

EN

The Teutonic Order exercised a dominant impact on social and religious relations in late 14th-century Gdańsk through taking initiatives in terms of new religious foundations. One such undertaking – St Elizabeth's Hospital – reveals the way in which the co-existence in the city and its monastic lords was eroding. The facts presented in the article demonstrate a crisis in the Order, which compromised itself in terms of its religious function. In the Gdańsk community this might have been one of the stimuli to take a decision to seek liberation from the rule of the Order.

PL

Zakon krzyżacki wywierał dominujący wpływ na stosunki społeczne i religijne w Gdańsku w końcu XIV w. podejmując inicjatywy nowych fundacji religijnych. Przebieg jednej z nich - szpitala św. Elżbiety ukazuje, w jaki sposób doznawała erozji koegzystencja miasta i jego panów zakonnych. Przedstawione tu fakty uwidaczniają też kryzys Zakonu, który kompromitował się w zakresie wykonywania swej funkcji religijnej, co w środowisku gdańskim mogło stanowić jeden z impulsów do podjęcia decyzji o uwolnieniu się spod władztwa Zakonu.

15

Wpływ kalendarza liturgicznego na funkcjonowanie państwa zakonu krzyżackiego w Prusach w czasach wielkiego mistrza Ulryka von Jungingen (1407 – 1410)

63%

Szweda D.

Studia Elbląskie

|

2017

|

vol. 18

125-138

EN

During the most important church holidays, Grand Master Ulrich von Jungingen, like his predecessor, stayed in the centre of the Teutonic Order state (Malbork - Elblag - Sztum). For the most part, on days on which Teutonic legislation mandated the reception of Holy Communion, this highest Teutonic dignitary was in the capital of the Teutonic state in Prussia between 1407 and 1410. Only on extraordinary occasions, such as the convention with King Władysław Jagiełło and Grand Duke Witold at the beginning of January 1408 or the beginning of the expedition to the Dobrzyń lands in August 1409, was he at another Teutonic convent. Around these feast days, when it was known that the Grand Master would be at his court, conventions were organised with dignitaries of the Teutonic Order, meetings with representatives of Prussian towns, foreign envoys were received or various transactions were finalised.

PL

W czasie najważniejszych świąt kościelnych wielki mistrz Ulrich von Jungingen, podobnie jak jego poprzednik, przebywał w centrum państwa krzyżackiego (Malbork - Elbląg - Sztum). W większości, w dniach, w których ustawodawstwo krzyżackie nakazywało przyjmowanie Komunii świętej, ten najwyższy dostojnik krzyżacki przebywał w latach 1407-1410 w stolicy państwa krzyżackiego w Prusach. Tylko przy nadzwyczajnych okazjach, jak zjazd z królem Władysławem Jagiełłą i wielkim księciem Witoldem na początku stycznia 1408 r. czy rozpoczęcie wyprawy na ziemię dobrzyńską w sierpniu 1409 r., przebywał w innym klasztorze krzyżackim. Wokół tych dni świątecznych, kiedy wiadomo było, że wielki mistrz będzie przebywał na swoim dworze, organizowano zjazdy z dostojnikami zakonu krzyżackiego, spotkania z przedstawicielami miast pruskich, przyjmowano zagranicznych wysłanników lub finalizowano różne transakcje.

16

Najstarsza organizacja parafialna na Żuławach Wielkich (do połowy XV w.)

63%

Długokęcki W.

Studia Elbląskie

|

2019

|

vol. 20

9-29

EN

Żuławy Wielkie (the alluvial delta area of the Vistula River) in Middle Ages was not only most advanced in agriculture, self-government as well as the level of prosperity of its inhabitants, but it was also the territory with strong parish system. An average parish consisted of two villages. Only two exceptions are noticed, in Nowy Staw and Lichnowy, the latter being probably the oldest, established in the 13th Century and consisted of 6 – 7 villages. It is visible that inhabitants preferred the erection of single-village parishes or at least filial chapels. The right of patronage of all churches belonged to the Teutonic Order. The patron provided the parish with a benefice (usually 4 lans – 120 morgs of land). Moreover, the inhabitants had to pay a special contribution in corn (called meszne), while their representatives (vitrici) interfered with parish finances. Parochial schools were established, supported by the inhabitants and designed both to provide most talented children with basic education and to secure liturgical servants for the church. Some parish priests from the area of Żuławy Wielkie, particularly persons with university education, served at the courts of Pogesanian bishops and the Teutonic Order.

PL

Żuławy Wielkie były nie tylko regionem przodującym pod względem rozwoju rolnictwa, samorządności i zamożności mieszkańców, ale także organizacji parafialnej. Przeciętna parafia obejmowała dwie wsie. Jedynie nowostawska i lichnowska, najpewniej najstarsza, bo erygowana jeszcze w XIII w., liczyła 6 – 7 wsi. Daje się zauważyć dążenie mieszkańców do tworzenia parafii jednowioskowych lub przynajmniej budowy kaplic filialnych. Patronem wszystkich kościołów był zakon krzyżacki, który we wsiach wydzielał beneficjum – z reguły 4 łany ziemi. Mieszkańcy na utrzymanie parafii płacili tzw. meszne (świadczenie w zbożu), a przez witryków wpływali na jej finanse. Przy kościołach czynne były utrzymywane przez parafian szkoły, zapewniające najzdolniejszym dzieciom wiejskim elementarne wykształcenie i służbę liturgiczną w świątyniach. Niektórzy plebani wielkożuławscy, posiadający wykształcenie uniwersyteckie, pozostawali w służbie Zakonu krzyżackiego i biskupów pomezańskich.

17

Zamek w Sztumie w świetle badań archeologiczno-architektonicznych z 2021 roku

63%

Wasik B.

Pomorania Antiqua

|

2022

|

vol. Tom XXXI

125–146

EN

The excavations of the castle in Sztum carried out in 2021 were a continuation of the works from 2019. First, however, in 2020, GPR survey was carried out, the results of which made it possible to clarify the location of the planned trenches and raised new research questions. In the course of the excavations, the knowledge about the spatial arrangement of the buildings studied so far was supplemented, and objects not covered by the works to date were identified. In test trench No. 17 was positively verified the anomaly, interpreted as an alleged partition wall of the great masters’ house, which allowed for a more complete reconstruction of the interior layout of this building. In trench No. 14, the northern range of the eastern gate building was captured, which, as it turned out, was similar in size to the western gate. The interior of the building was lowered in relation to the surrounding area, and there was a drawbridge trapdoor under the gate opening. Therefore, communication in the interior took place on a wooden bridge. Remains of economic buildings were unearthed in trenches Nos. 15 and 16. In the Middle Ages, there were stables and the mayor’s coach house here. The post-medieval stables were much larger than the previous ones. Their walls were made in timber-framed construction and based on a foundation of stones without mortar. In trench No. 20, a rich stratigraphy was identified at the northern wall, separating several sequences of layers of construction embankments. In trenches Nos. 18 and 19, the dimensions of the post-medieval western house were captured and the technique of its foundation was recognized. At the western gate, a previously unknown castle house was identified, which can be interpreted as gemach of the great commander. In trenches Nos. 21 and 22 marked out in the southern part of the courtyard, and with the help of the axis of the boreholes, the location and layout of the office from the 16th century was identified. It was a timber-framed building, built on solid and deeply set point foundations. In trench No. 21, a layer with Bronze Age pottery was also found under the humus from before the construction of the castle. In trench No. 23, located at the western wall of the moat, the chronological relation of this structure to the town wall was recognized. It turned out that the western wall of the moat was slightly shifted to the east in relation to the present structure. The negatives and a small destruct have survived, but based on the stratigraphy analysis, it can be concluded that the town wall was added to the perimeter of the moat at a later stage of construction. The conducted research made it possible to supplement the knowledge about the spatial arrangement and transformations of the castle. It was an object that stood out among the castle architecture of Prussia - on a daily basis the seat of the mayor, but evidently built with a residential function for great masters in mind.

18

Das mittelalterliche Livland in polnischer Forschung

63%

Czaja R.

Zapiski Historyczne

|

2011

|

vol. 76

|

issue 4

107-113

PL

Celem artykułu jest przedstawienie badań polskich historyków na historią Inflant w średniowieczu. W II połowie XIX w. polska mediewistyka traktowała tematykę inflancką bardzo marginalnie, podejmowano ją tylko w związku z badaniami nad stosunkami Polski i Litwy z zakonem krzyżackim oraz w kontekście badań nad polityką Jagiellonów. Sytuacji tej nie zmieniło odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. Dopiero po zawarciu w 1934 r. traktatu między Polską a Niemcami pojawiły się w polskiej historiografii postulaty podjęcia badań nad historią Inflant. Ich realizację podjęli młodzi historycy z Warszawy (Marian Małowist) i Poznania (Leon Koczy), którzy prowadzili badaniach nad kontaktami handlowymi Rygi i Gdańska oraz nad porównawczą historią obu miasta. Bezpośrednie kontakty między historykami polskimi a łotewskimi zostały nawiązane w czasie zjazdu historyków bałtyckich w Rydze w 1937 r. Przy końcu lat 30. XX w. zaczęto także formułować postulat wyjścia poza badania porównawcze i podjęcia badań skoncentrowanych na historii Łotwy. Urzeczywistnieniu tych planów przeszkodził jednak wybuch II wojny światowej. Wprawdzie przy końcu lat 40. XX w. Karol Górski krytycznie ocenił dorobek polskiej mediewistyki w zakresie historii Inflant, jednak tematyka inflancka pojawiła się w pracach polskich historyków dopiero w latach 70. XX w. Marian Biskup postulował podjęcie badań porównawczych nad państwem zakonu krzyżackiego w Prusach i Inflantach. Pierwszym polskim mediewistą zajmującym się historią Inflant był Jan Kostrzak, który badał inflanckie zgromadzenia stanowe w średniowieczu. We współczesnej polskiej mediewistyce Autor wyróżnia trzy kierunki badań nad historią Inflant: badania porównawcze nad władztwem terytorialnym zakonu krzyżackiego w Prusach i Inflantach, badania nad historią miast inflanckich i pruskich prowadzone na tle historii Hanzy oraz badania poświęcone problemom początków misji w Inflantach oraz historii kościelnej miast inflanckich.

19

Indeks sekwencji w zabytkach liturgicznych Krzyżaków w Polsce

63%

Piwoński H.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1984

|

vol. 49

221-244

EN

-

20

Kult świętych w zabytkach liturgicznych Krzyżaków w Polsce

63%

Piwoński H.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

1983

|

vol. 47

313-362

EN

-

Refine search results

Społeczno-gospodarcze kontakty rycerzy z państwa zakonu krzyżackiego w Prusach z Toruniem do połowy XV wieku

Zamek w Świeciu. Topografia i technika budowy zamku krzyżackiego.

„Hołd pruski” w opiniach historyków polskich

Konsumpcja żywnościowa wielkich mistrzów na przełomie XIV i XV wieku oraz powiązane z nią funkcje urzędnicze braci-rycerzy krzyżackich

Jerusalem in the Traditions of the Teutonic Military Order – Symbolism and Uniqueness

Zakonu Niemieckiego interpretatio Polonica. Uwagi o krzyżackim wątku dzieła naukowego Gerarda Labudy

„Hołd pruski” w opiniach historyków polskich

Percepcja materialnego dziedzictwa zakonu krzyżackiego na przykładzie Pucka

Zamek w Sztumie w świetle badań archeologiczno-architektonicznych z 2019 roku

Funkcje siedzib drobnych urzędników krzyżackich na obszarze komturstw człuchowskiego i tucholskiego

Studia nad średniowiecznym warsztatem budowlanym zamku krzyżackiego w Papowie Biskupim

Zamek prokuratorski w Unisławiu. Układ przestrzenny i technika budowy w świetle badań archeologiczno-architektonicznych

Techniki budowy zamków w typie kasztelu w państwie krzyżackim w Prusach

Powstanie i rozwój szpitala św. Elżbiety w zamierzeniach zakonu krzyżackiego na przełomie X IV i X V wieku

Wpływ kalendarza liturgicznego na funkcjonowanie państwa zakonu krzyżackiego w Prusach w czasach wielkiego mistrza Ulryka von Jungingen (1407 – 1410)

Najstarsza organizacja parafialna na Żuławach Wielkich (do połowy XV w.)

Zamek w Sztumie w świetle badań archeologiczno-architektonicznych z 2021 roku

Das mittelalterliche Livland in polnischer Forschung

Indeks sekwencji w zabytkach liturgicznych Krzyżaków w Polsce

Kult świętych w zabytkach liturgicznych Krzyżaków w Polsce