Dane epidemiologiczne wyraźnie wskazują, że liczba dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu systematycznie się zwiększa. Rodziny, na których spoczywa obowiązek opieki i wychowania dzieci z niepełnosprawnościami borykają się z wieloma problemami życia codziennego. Trud wychowania dziecka z autyzmem, radzenie sobie z emocjami dziecka i własnymi, problemy dnia codziennego niejednokrotnie wywołują kryzys w rodzinie. Nie ulega zatem wątpliwości, że zarówno dzieci ze spektrum autyzmu, jak i ich rodzice/rodziny wymagają pomocy i wsparcia, zarówno instytucjonalnego, jak pozainstytucjonalnego. Celem artykułu jest ukazanie, na przykładzie indywidualnego przypadku rodziny z dzieckiem z zaburzeniami ze spektrum autyzmu, rodzajów wsparcia, jakie do tej pory rodzina ta uzyskała wraz z próbą jego oceny. Uzyskane informacje wskazują, że oferowane przez państwo pomoc i wsparcie dzieci ze spektrum autyzmu i ich rodzin jest niewystarczające, w związku z czym wiele rodzin musi radzić sobie we własnym zakresie. Jednak efektywne radzenie sobie rodziny w dużym stopniu zależy od posiadanych przez nią zasobów – indywidualnych, systemowych, materialnych oraz zewnętrznych systemów wsparcia rodziny – które pozwalają jak najlepiej realizować funkcje opiekuńcze i wychowawcze względem dziecka.
Introduction. This article discusses the correlations between social worker’s family resources and their readiness to change. Preliminary definition of the understanding of the analysed categories and the role those categories play in the performance of social work with a family have provided the basis for the analysis of own research results. Material and methods. The diagnostic survey method was used. The Readiness to Change Questionnaire by R. Kriegel and D. Brandt in the Polish adaptation by A. Paszkowska-Rogacz was used to determine the social workers’ readiness to change in general and in terms of the characteristics that reflect the complexity of the phenomenon. Social worker’s family resources were analysed based on the Conservation of Resources-Evaluation questionnaire, which makes it possible to determine how important the resource is to a respondent, the levels of acquisition and sense of loss of the resource (Dudek, Koniarek, Szymczak, 2007; Hobfoll. 2012). Based on the factor analysis, two sub-scales of family-related resources were distinguished, which were labelled: Family life balance, and Relations and needs. Results. The results of the study show that the resources related to Family life balance (considering their importance for the respondents as well as their level of acquisition and sense of loss) correlated with individual characteristics of the readiness to change more frequently compared to the resources included in the Relations and needs sub-scale. On the other hand, the level of acquisition of the two analysed factors, i.e., the distinguished sub-scales of family resources, correlated with the level of the respondents’ general readiness to change. The stronger the sense of the acquisition of resources, the higher the level of the readiness to change. Conclusions. These results show that the process of minimising social workers’ resistance to change in terms of the general level of readiness to change and in terms of five of the seven analysed characteristic can be beneficially influenced not only by a social worker having family resources and the importance thereof but also, albeit to a lesser extent, by the sense of loss felt by the social worker. These results seem important due to the need to strengthen family systems of persons falling into the professional group subjected to the study, as the essence of their profession is to create and facilitate the readiness to change among families in danger of social exclusion or already socially excluded, and to accompany those families in the process.
PL
Wprowadzenie. Przedmiotem rozważań podjętych w artykule są korelacje pomiędzy zasobami rodzinnymi pracowników socjalnych a ich gotowością do zmian życiowych. Wstępne określenie rozumienia analizowanych kategorii oraz znaczenia, jakie odgrywają one w pracy socjalnej z rodziną, dało podstawę do analizy wyników badań własnych. Cel. Celem artykułu jest przedstawienie wyników badań nad fenomenem korelacji między zasobami rodzinnymi pracowników socjalnych a ich gotowością do zmian życiowych. Materiały i metody. Zastosowano metodę sondażu diagnostycznego. Poziom gotowości do zmian w wymiarze globalnym oraz w zakresie cech odzwierciedlających złożoność zjawiska określono za pomocą Kwestionariusza Gotowości do Zmiany, którego autorami są R. Kriegel i D. Brandt, w tłumaczeniu A. Paszkowskiej-Rogacz. Z kolei zasoby rodzinne badanych pracowników socjalnych analizowano w oparciu o Kwestionariusz Samooceny Zasobów, który pozwala przypisać osobie badanej ważność zasobu, stopień jego pozyskania i poczucia utraty (Dudek, Koniarek, Szymczak, 2007; Hobfoll, 2012). Na podstawie analizy czynnikowej wyróżniono dwie podskale zasobów związanych z rodziną, które nazwano: Równowaga w życiu rodzinnym oraz Relacje i potrzeby. Wyniki. Wyniki badań ujawniły, że częściej zasoby związane z Równowagą w życiu rodzinnym (zarówno z uwzględnieniem ich ważności dla osób badanych, stopnia ich pozyskania oraz poczucia utraty) korelowały z poszczególnymi cechami gotowości do zmian niż zasoby ujęte jako Relacje i potrzeby. Z kolei stopień pozyskania dwóch analizowanych czynników, czyli wyodrębnionych zasobów rodzinnych, korelował z poziomem ogólnej gotowości do zmian badanych pracowników socjalnych. Im silniejsze poczucie pozyskania zasobów, tym wyższy poziom gotowości do zmian. Wyniki te pokazują, że minimalizowaniu oporu przed zmianą wśród pracowników socjalnych w zakresie ogólnego poziomu gotowości do zmian oraz pięciu spośród siedmiu analizowanych cech może sprzyjać nie tylko posiadanie zasobów rodzinnych czy ich ważność, lecz także, choć w mniejszym zakresie, poczucie utraty w tym obszarze. Wyniki te wydają się ważne z uwagi na potrzebę wzmacniania systemów rodzinnych badanej grupy zawodowej, której istota pracy polega na kreowaniu, towarzyszeniu i sprzyjaniu gotowości do zmiany rodzinom zagrożonym marginalizacją społeczną i zmarginalizowanym.
The article presents and characterises the approach towards the psycho-pedagogical diagnostics of the family as well as towards guidance and family therapy based on the concept of resources. Such an approach to the psycho-pedagogical work with a family is not an entirely new phenomenon. At the same time it is a phenomenon that is often being disregarded and belittled in the light of the traditional approach based on the typological classification, which analyses each unit and every family system from the viewpoint of deficits, norms and indicators, disregarding its individuality and factors conditioning the survival of the family and its members. Family resources is a term, which combines the previous experiences with the contemporary ones. It joins the stance of Polish social pedagogics (Helena Radlińska and Aleksander Kamiński) with the foreign one (Frantz Nestmann and Hilarion Petzhold). The term allows for putting forth new questions, acknowledging new contexts for research and other possibilities of usage. The approach based on the resources in the work with a child and the family, parental guidance and psycho-pedagogical diagnostics in a considerable manner alters the attitude towards the clients and first of all, it affects the understanding of help by the specialists themselves. This approach means abandoning the particularised perspective, focused on deficits and drawing the attention towards the resources with acknowledgement of social factors, emphasising the unique, individual situation of every client, every family, subjectivity of the persons seeking help. It also enhances the feeling of causality and active participation of the clients in the process of solving the declared difficulties. The subject of this article is both description of the theoretical roots of the concept of family resources and displaying the possibility of its practical use in the work with the family in the area of psycho-pedagogical diagnosis as well as in other forms of assistance.
PL
Artykuł przedstawia i charakteryzuje podejście do diagnostyki psychopedagogicznej rodziny jak i poradnictwa i terapii rodzin opartej na koncepcji zasobów.Takie spojrzenie na psychopedagogiczną pracę z rodziną nie jest zjawiskiem nowym. Jednocześnie często pomijanym i pomniejszanym wobec tradycyjnego podejścia opartego na koncepcji klasyfikacyjno-typologicznej, która rozpatruje jednostkę i każdy system rodzinny pod kątem deficytów, norm, wskaźników, pomijając jego indywidualność oraz czynniki warunkujące przetrwanie rodziny i jej członków. Rodzinne zasoby są pojęciem, które łączy doświadczenia dawne ze współczesnymi, stanowiska polskiej pedagogiki społecznej Heleny Radlińskiej i Aleksandra Kamińskiego z zagraniczną Franza Nestmanna, Hilariona Petzholda. Pozwala ono na postawienie nowych pytań, uwzględnienie innych kontekstów badawczych oraz innych możliwości zastosowania. Podejście oparte na zasobach w pracy z dzieckiem i rodziną, poradnictwie wychowawczym, diagnostyce psychopedagogicznej w znaczący sposób zmienia nastawienie do samych klientów, a przede wszystkim rozumienie pomocy przez samych specjalistów. Oznacza odejście od spojrzenia jednostkowego, skoncentrowanego na deficytach, a zwrócenie się w stronę zasobów i uwzględniania czynników społecznych, podkreślania indywidualnej, niepowtarzalnej sytuacji każdego klienta, każdej rodziny, podmiotowości osób szukających pomocy, wzmacniania poczucia sprawczości i aktywnego udziału klientów w procesie rozwiązywania zgłaszanych trudności. Przedmiotem niniejszego artykułu jest zarówno określenie korzeni teoretycznych pojęcia rodzinne zasoby jak i pokazanie możliwości jego praktycznego wykorzystania w pracy z rodziną zarówno w obszarze diagnozy psychopedagogicznej jak i dalszych oddziaływań pomocowych.
In this paper the auther ponders on the theoretical provenience of the term family resources. Within the practice of psychopedagogy we have to treat family resources as a change of perspective from the pathogenetic focusing on stressfactors to a viewpoint that encompasses the acknowledgement of changes, take into account cause and effect and assume a holistic approach. Adapting the term family resources we assume, that a central point within the relation practitioner-family is the identification of the uniqueness, the subjectivity, the distinctive traits and functioning of a respective family system and with it the recognition and genuine understanding of its essentiality. The term family resources is complex, multilayered and of dynamic nature. Family resources are determined by individual, system-immanent, situational, temporal and socio-economic factors. The practiconer’s task therefore consists in the grasping and consideration of unique, unrepeatable situations within the family system, determined by space-time factors. This is an approach similar to that of social pedagogy.
PL
W artykule autorka przedstawiła teoretyczne rodowody pojęcia „rodzinne zasoby”. Zasoby rodzinne w praktyce psychopedagogicznej należy traktować jako zmianę perspektywy postrzegania z perspektywy patogenetycznej skoncentrowanej wokół czynników stresogennych na perspektywę zmiany, sprawczości – całościowość postrzegania. Przyjęcie pojęcia „zasoby rodzinne” powoduje, że w centrum relacji specjalista – rodzina ważne jest uchwycenie niepowtarzalności, subiektywności, funkcjonalności danego systemu rodzinnego, czyli dogłębne jego poznanie. Termin „rodzinne zasoby” jest pojęciem wielopłaszczyznowym i dynamicznym. „Zasoby rodzinne” postrzegane są z perspektywy jednostki, perspektywy systemu, perspektywy sytuacyjnej, perspektywy czasowej oraz perspektywy przestrzenno-ekologicznej. W pracy specjalisty chodzi zatem o bezwzględne uwzględnienie niepowtarzalnej sytuacji danego systemu rodzinnego, określonej płaszczyzny sytuacyjnej i czasowej. Jest to ujęcie bliskie pedagogice społecznej.
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.