Search results

1

Aktywność polityczno-społeczna ziemiaństwa województwa kieleckiego w latach 1918–1939

100%

Łuczkowski M.

Zeszyty Wiejskie

|

2014

|

vol. 20

PL

Autoreferat rozprawy doktorskiej obronionej na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach 7 maja 2013 roku. Promotorem pracy był prof. zw. dr hab. Mieczysław B. Markowski (Instytut Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach), a recenzentami byli: dr hab. prof. UJK Małgorzata Przeniosło (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach) oraz dr hab. prof. UP Kazimierz Karolczak (Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie).

EN

The content of this article is autoreferat for her doctoral thesis on the political and social activity landowners defended in May 2013 at the University of Jan Kochanowski in Kielce. The aim of the work was the presentation of the forms and the degrees of political and social activity changes from landowners of Kielce province. The subject of the analysis were both these landowners, whose activity was significant in the nationwide perspective and those who were working more in local scale (provincial or district). Chronological range includes the period from 11 XI 1918 to 1 IX 1939. The work was divided into 5 chapters. The first was dedicated to the description of the number and diversity of discussed layer and its place in the structure of society of the Kielce province. In the second chapter there was presented issues of the landowners activity in three types of autonomy (territorial, economical, professional). The third section is an overview of the landowners activity in political parties and movements. The fourth chapter analyzes the size of representation of the landowners in the parliament in particular cadency, the contribution in parliament works and non-parliamentarian activities of deputies and senators which have landowning roots. In the last chapter was taken an attempt to present the most characteristic signs of social activity by landowners in Kielce province (activities in social selfhelp organizations, religious associations and also dedication to the country defense).

2

Aktywność polityczno-społeczna ziemiaństwa województwa kieleckiego w latach 1918–1939

100%

Łuczkowski M.

Zeszyty Wiejskie

|

2014

|

issue 20

EN

The content of this article is autoreferat for her doctoral thesis on the political and social activity landowners defended in May 2013 at the University of Jan Kochanowski in Kielce. The aim of the work was the presentation of the forms and the degrees of political and social activity changes from landowners of Kielce province. The subject of the analysis were both these landowners, whose activity was significant in the nationwide perspective and those who were working more in local scale (provincial or district). Chronological range includes the period from 11 XI 1918 to 1 IX 1939. The work was divided into 5 chapters. The first was dedicated to the description of the number and diversity of discussed layer and its place in the structure of society of the Kielce province. In the second chapter there was presented issues of the landowners activity in three types of autonomy (territorial, economical, professional). The third section is an overview of the landowners activity in political parties and movements. The fourth chapter analyzes the size of representation of the landowners in the parliament in particular cadency, the contribution in parliament works and non-parliamentarian activities of deputies and senators which have landowning roots. In the last chapter was taken an attempt to present the most characteristic signs of social activity by landowners in Kielce province (activities in social selfhelp organizations, religious associations and also dedication to the country defense).

PL

Autoreferat rozprawy doktorskiej obronionej na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach 7 maja 2013 roku. Promotorem pracy był prof. zw. dr hab. Mieczysław B. Markowski (Instytut Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach), a recenzentami byli: dr hab. prof. UJK Małgorzata Przeniosło (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach) oraz dr hab. prof. UP Kazimierz Karolczak (Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie).

3

Dziewanowscy i ich dwór w Grodkowie. Zarys biografii

100%

Dziewanowski-Stefańczyk B.

Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

2015

|

vol. 60

|

issue 3(244)

10-26

EN

There are three graves by the church under the invocation of St. John the Baptist - the two located nearer belong to the family of Dziewanowscy. A little further, in the village of Grodkowo, there are remains of a manor house and a manor farm that once belonged to those buried in Rębowo. There was a war, some of those people died, the rest were driven away and the land property was lost. Seemingly this is the same history as many others which happened in Poland. However, those crosses and the remains of walls mean joys and sorrows of people who once lived there - Zofia, Kazimierz, Stanisław and many, many others.

PL

Przy kościele pod wezwaniem św. Jana Chrzciciela w Rębowie znajdują się trzy groby - dwa bliższe należą do rodziny Dziewanowskich. Niewiele dalej, we wsi Grodkowo, widać resztki dworu i folwarku należącego niegdyś do tych, którzy spoczywają w Rębowie. Była wojna, część z nich zginęła, reszta została wygnana, majątek przepadł. Z pozoru taka sama historia jak tysiące w całej Polsce. A jednak te krzyże i resztki murów oznaczają radości i smutki konkretnych, żyjących tam kiedyś ludzi - Zofii, Kazimierza, Stanisława i wielu, wielu innych.

4

Postawa ziemian guberni kieleckiej i radomskiej wobec działalności ruchu niepodległościowego w czasie I wojny światowej

88%

Toporski A., Instytut Historii Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach

Zeszyty Wiejskie

|

2014

|

vol. 20

EN

The aim of this article is to present political attitudes of polish landowners during the years of World War the First. Before the beginning of a war polish society which lost independent existence more than one century ago were divided into two major political orientations. The supporters of the first option expected that the polish question would be resolved in the future by Russia. In the same time representatives of the second party combined their hopes with German monarchies. At the turn of twentieth century Józef Piłsudski – one of the leaders of Polish Socialists Party – started to develop unofficial military movement with the aim of recapturing independent state. In the years 1914–1918 the members of this organization took part in the military struggles on the area of Kielce and Radom Governorate. The Józef Piłsudski’s insurgents made efforts to establish contact with local landowners in order to receive both material and financial support. This turned out to be very difficult because polish landowners were afraid of the repression used by Russian army as a violent kind of punishment for showing sympathy to insurgents.

5

Genealogia Kochanowskich z Kierzkowa od końca XV do połowy XIX wieku

88%

Kupisz D.

Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego

|

2014 (2015)

|

vol. 6

44 - 67

EN

The article presents the geneaology of one of the less common trees of the Kochanwski family of the Korwin coat of arms. Like all Kochanowskis, the representatives of this family tree came from the region of Radom, and wrote in Kierzków in the parish of Cerkiew (today a district of the city of Radom). It is Andrzej 'Gierasz', dead about 1520, a grandfather of the bard Jan from Czarnolas, that is supposed to be considered the progenitor of the family. Between the 17th and the 19th centuries, the Kochanowski family from Kierzków spread all over the contemporaneous Lesser Poland. They owned properties and/or held office in Sandomierz Voivodeship, Lublin Voivodeship, Volhynian Voivodeship, as well as in the Ruthenian Voivodeship. Some of the family members upgraded to middleincome gentry in the 17th century, and in the 18th century they upgraded to wealthy gentry, and three of them became senators (Feliks, the son of Seweryn and Ciszewska, became the first senator in 1724). They didn't hold office higher than minor castellans, however they actively participated in the political life of Poland. They showed a similar active participation in the first half of the 19th century, but the male line died out already at the beginning of the second half the 19th century

DE

Der Artikel stellt die Genealogie einer der weniger bekannten Linie der Familie Kochanowski vom Wappen Korwin dar. Wie alle Mitglieder der Familie Kochanowski stammten auch ihre Vertreter aus dem Gebiet der Radomer Region und schrieben in Kierzków im Pfarrbezirk Cerekiew (heute Stadtteil von Radom). Für ihren Stammvater soll man den zirka 1520 verstorbenen Andrzej „Gierasz” halten, den Großonkel vom Dichter Jan aus Czarnolas. Zwischen dem 17.-19. Jh. hat sich Familie Kochanowski aus Kierzków auf dem ganzen Gebiet des damaligen Kleinpolens (Małopolska) angesiedelt. Sie besessen Landgüter und bekleideten Ämter in den Woiwodschaften Sandomierz, Krakau, Lublin, Rhutenien und Wolhynien. Einige von ihnen sind im 17 Jh. in den Mitteladel und im 18 Jh. in den Hochadel aufgestiegen und haben adlige Ämter bekleidet (das Erste wurde Feliks im Jahre 1724 zugeteilt, dem Sohn von Seweryn und Ciszewska), die den drei Vertretern der Linie zugewiesen wurden. Sie haben zwar keine höheren Ämter als „kleinere Kastellaneien” erreicht, sie haben sich aber politisch betätigt. Sie waren auch in der ersten Hälfte des 19 Jhs aktive Politiker. Die männliche Linie der Familie Kochanowski ist jedoch am Anfang der zweiten Hälfte dieses Jahrhunderts erloschen

FR

L’article présente la généalogie de l’une des moins connues lignes de la famille Kochanowski du blason Korwin. Comme tous les gens du nom Kochanowski, les représentants de cette ligne aussi venaient de la région de Radom et écrivaient de Kierzków dans la paroisse Cerekiew (aujourd’hui un quartier de Radom). Pour leur ancêtre il faut considérer décédé en 1520 Andrzej „Gierasz,” cousin aïeul du poète Jan de Czarnolas. En XVII-XIXe s., la famille Kochanowski de Kierzków s’est distribuée dans toute la Petite-Pologne de l’époque. Ils possédaient des biens ou occupaient des postes dans la voïvodie de Sandomierz, Kraków, Lublin, Volhynie et la voïvodie ruthène. Certains d’ entre eux ont été promus en XVIIe s. à la noblesse moyenne, et en XVIIIe s. à la noblesse aisée et ils ont touché des postes de sénateurs (le premier a été accordé en 1724 à Feliks, le fils de Seweryn et Ciszewska), dont trois représentants de cette ligne ont gagné. Ils n’ont pas obtenu des fonctions plus hautes que les castellans bas, mais ils participaient assez activement dans la vie politique. En XIXe s. ils ont exercé une activité similaire, mais la ligne masculine de cette famille s’est achevée déjà au début de la deuxième moitié de ce siècle

RU

Данная статья представляет родословную одной из менее известных линий семьи Кохановских герба Корвин. Равно как и все Кохановские, представители этой семьи происходили из Радомской земли и писали свои произведения в г. Кежков, принадлежащим приходу Церекев (сегодя район Радома). Их прародителем считается умерший приблизительно в 1520 году Анджей «Гераш», двоюродный дед поэта Яна из Чарноляса. В XVII-XIX веках Кохановские из Кежкова поселились на всей территорий тогдашней Малой Польши. Они владели имуществом либо занимали должности в воеводствах: сандомирском, краковском, любельском, русском и волынском. В XVII веке некоторые из них стали средней шляхтой, а затем в XVIII веке оказались в кругу богатой знати и тем самым приобрели должность сенаторов (первой должности удостоился в 1724 году Феликс, сын Северина и Тишевской). Эту должность получили три представителя этой линии. Хоть выше должности младшего кастеляна они не занимали, но активно принимали участие в политической жизни. В первой половине XIX века Кохановские также как и ранее проявляли свою активность, однако, уже в начале второй половины этого столетия мужская линия этой семьи угасла

6

Zmiany w strukturze własności ziemiańskiej w dystrykcie radomskim 1939–1945,

88%

Gapys J.

Res Gestae. Czasopismo Historyczne

|

2013

|

vol. 14

213-221

PL

During World War II, a series of changes took place in the social and economic sphere on the Polish lands occupied by Germans. One of spheres subject to German experiment was agriculture. The experiments were carried out both in Third Reich and in the General Government. In the GG, to which the Radom district belonged, the agricultiral sector, especially the great rural property, was subject to numerous modernization procedures (the use of chemical mechanization of production, irrigation, mergers). Germans intended to supply the sector which capital through degression, low-cost credits and exploitation privileges. It was all done in the context of plans for increasing the agricultural production for the war needs of Germany and of preparig for the colonization (i.e. germanization) of GG. Restructuring of the agrarian system was a prelude to this goal. One of the basic issues in this respect, apart from merger, was intervention into the proprietary relationships in farminng. Intervention of various German institutions (Liegenschaftverwaltung, Main Forest Department, Wehrmacht, Waffen SS, Police, local and district organs of the apparatus, general amninistration institutions and manufacturing plants). into the proprietary structure was carried out within the framework of the German property law. It was wery rigorous, howeever, it allowed for broad interpretation, mostly to the advantage of the occupant. The ordinance of 24th january 1940 that concerned the property of natural and legal persons announced that private property can be sequestered due its so-called public usefulness. It also stated that ownerless property (absence of the owner in the property) could be confiscated. While analyzing data from radom district, one can conclude that German intervention was not large-scale. According to estimations, about one fifth of the great property was taken over, the largest part by the Tresury (Liegenschaft, Forest Department) which possessed three quarters of all properties confiscated by the occupants. Properties taken over by the German army, police, SS, industry secctor or local government institutions served immediate war aims (in many cases, well-organized and well-localized properties were cnfiscated). In longer prrspective, they were supposed to become a basiis for the German colonization. Intervention into proprietary relations brought Germans also other than the economic ones. Imprecise and loosely interpreted law become a war instrument of extorting loyalty from the landed gentry. Landowners who wanted to keep their properties were usually forced to some extent of economic "cooperation" with the enemy, i.e. to using preferences, putting aside quotas, yielding to the supervision of the agrarian administration.

7

Niemiecka polityka gospodarcza wobec ziemiaństwa w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939–1945

75%

Gapys J.

UR Journal of Humanities and Social Sciences

|

2020

|

issue 1(14)

88-116

PL

Niemiecka polityka gospodarcza wobec ziemiaństwa nastawiona była na szybki wzrost produkcji rolnej, choć obecne w niej też były długofalowe akcenty, które miały przygotować grunt pod kolonizację niemiecką. Służyła temu polityka preferencji podatkowych, finansowych i eksploatacyjnych. Ziemiaństwo wobec nacisków niemieckich i chęci poprawy swej sytuacji ekonomicznej stało się ich odbiorcą. Na teren GG sprowadzono dziesiątki tysięcy maszyn i narzędzi rolniczych, wydajnych odmian roślin uprawnych i zwierząt hodowlanych. Nie przyniosło to oczekiwanych rezultatów, tj. radykalnego wzrostu produkcji rolnej. Nadzór nad wykonaniem preferencyjnej polityki rolnej pełnił silnie rozbudowany niemiecki aparat rolny. Jego głównym zadaniem było przechwycenie produkcji rolnej na potrzeby niemieckie. Nadmierna eksploatacja polskiego rolnictwa po 1942 r. przyczyniła się do wzrostu oporu polskiego ziemianina i chłopa. Opór zwalczano za pomocą szerokiego wachlarza represji i szykan (m.in. chłosta, grzywny, konfiskata mienia, wywózki do obozów).

EN

It should be noted that the German economic policy towards the gentry was focused on the rapid growth of agricultural production, although there were also long-term accents that were to prepare the ground for German colonization. The policy of tax, financial and operational preferences served this purpose. Landowners in the face of the desire to improve the economic situation and the German pressure, became the recipient of this policy. Tens of thousands of items agricultural machinery and tools, efficient crop and livestock varieties were imported to the GG. Well developed German agricultural apparatus supervised the implementation of preferential agricultural policy. Its main task was to intercept agricultural production for German needs. Excessive exploitation of Polish agriculture after 1942 increased the resistance of the Polish landowner and peasant. Resistance was fought using a whole range of repression and harassment (including flogging, fines, confiscation of property and deportations to camps).

8

Religijność ziemiaństwa między Wisłą a Pilicą w drugiej połowie XIX i XX wieku (do 1939) - wybrane problemy

75%

Nowak M.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2018

|

vol. 129

265-292

PL

Artykuł prezentuje przejawy religijności ziemiaństwa w drugiej połowy XIX wieku i pierwszych dekadach kolejnego stulecia. Charakteryzuje się utrwalony kanon rytualistyki, ceremoniału i zwyczajów. Wskazuje na podłoże religijności, której źródła leżały w zagrożeniach dla dotychczasowej dominującej pozycji większej własności, wywołanych przemianami ekonomicznymi i emancypacją innych sfer społecznych. Artykuł wskazał, iż starano się podtrzymać swą pozycję w wymiarze religijnym, poprzez przewodzenie dozorowi kościelnemu, uroczystościom religijnym w czasie wizytacji biskupa czy podkreślanie bliskich relacji z miejscowym proboszczem. Ziemiaństwo swą religijność demonstrowało także wspieraniem materialnym rodzimej parafii i instytucji dobroczynnych, działających pod egidą Kościoła. W zakończeniu tekstu wskazano, iż druga wojna światowa i okupacja niemiecka skutkowała częściową destrukcją tradycyjnego ładu społecznego i moralnego; niemniej gros środowiska starała się podtrzymywać dawny model religijności.

EN

The article presents manifestations of piety of Polish nobility in the second half of XIX century and the first decades of the following century. There is a fixed canon of rites, ceremonies and customs. The sources of piety are to be found in threats to the hitherto dominant position of large-scale property posed by economic change and emancipation of different strata of society. The paper proved that noblemen sought to maintain their position in society’s religious life by fulfilling the task of ecclesiastic overseeing, presiding over religious ceremonies during a bishop’s visit as well as by underscoring close relations to a local parson. The noblemen also showed their piety by materially supporting their local parish and charity organizations operating under church’s banner. At the end of the paper it was showed that WWII and German occupation resulted in partial destruction of a traditional social and moral order. Still, a lot of nobility tried to maintain the old model of piety.

9

The Nobility of Northwestern Krai in the Service of the Russian Emperor. An Outline of the Political Views of Count Ignacy Korwin-Milewski

75%

Tarkowski M.

Studia Iuridica Lublinensia

|

2016

|

vol. 25

|

issue 3

EN

The article is an outline of political thought of Ignacy Korwin-Milewski, one of the representatives of the group of landlords, who operated in the second half of the 19th and early 20th centuries in Northwestern provinces of the Russian Empire. The author attempted to expose two issues, which seems important from the point of political views of the main character of the paper. The first relates to the definition and characterization of the basic features of the Lithuanian nobility, as well as determining its fundamental political objectives. The second one determines the relationship between the nobility and the Russian emperor. According to Ignacy Korwin-Milewski, the relationship was based on the principle of far-reaching loyalism.

PL

Artykuł jest zarysem myśli politycznej Ignacego Korwin-Milewskiego, jednego z przedstawicieli środowiska ziemiańskiego, działającego w drugiej połowie XIX i na początku XX w. w guberniach północno-zachodnich Cesarstwa Rosyjskiego. Autor podjął próbę wyeksponowania dwóch kwestii, jak się wydaje, istotnych z punktu widzenia poglądów politycznych bohatera opracowania. Pierwsza z nich dotyczy zdefiniowania i scharakteryzowania podstawowych cech szlachty litewskiej, a także określenia jej fundamentalnych celów politycznych. Druga zaś wyznacza wzajemną relację między szlachtą a imperatorem rosyjskim. W opinii Ignacego Korwin-Milewskiego relacja ta opierała się na zasadzie daleko idącej ugodowości.

10

Z dworu ziemiańskiego na uniwersytecką katedrę. Przyczynek do genezy inteligencji polskiej

75%

Kita J.

Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku

|

2018

|

vol. 19

101-122

EN

Landowners and intelligence are two layers of Polish society that had complemented each other and played an important role in maintaining of the Polishness in the era of partitions, and seriously contributed to regaining independence in 1918. An educated landowner, or an intellectual of landowner origin, it was often difficult to define belonging to a particular social layer. After the January Uprising, publicists were writing about gentry as “country intelligentsia”, which had to play an important role in the modernization of the Polish countryside. In the light of the previous findings of historiography, it appears that indeed the landowning environment became one of the main groups of recruitment of the Polish intelligentsia in the second half of the 19th and the first half of the 20th century. An analysis of the sources of various provenance shows that one of the most important intellectual professional groups, to which were getting first sons and then daughters from the landowners families, were scientists. The main research problem is the attempt to characterize people of science, who had abandoned the mansions and decided to pursue a career at universities in Cracow, Lviv and Warsaw, and after independence, also Poznań, Vilnius and Lublin. This issue will be discussed both in the broader context of collective fates as well as selected individual biographies of Polish scholars on landed genealogy. An important selection criterion will be their simultaneous involvement in various political and social ventures.

PL

Ziemiaństwo i inteligencja to dwie warstwy społeczeństwa polskiego, które wzajemnie się uzupełniały i odgrywały ważną rolę w utrzymaniu polskości w dobie zaborów, oraz poważnie przyczyniły się do odzyskania niepodległości w 1918 r. Wykształcony ziemianin, czy też inteligent pochodzenia ziemiańskiego, jak trudno było nieraz określić przynależność do konkretnej warstwy społecznej. Publicyści po powstaniu styczniowym pisali wręcz o ziemiaństwie jako „inteligencji wiejskiej”, która miała odegrać istotną rolę w modernizacji wsi polskiej. W świetle dotychczasowych ustaleń historiografii wynika, iż rzeczywiście środowisko ziemiańskie stało się jedną z głównych grup rekrutacji polskiej inteligencji w drugiej połowie XIX i pierwszej połowie XX w. Analiza źródeł różnej proweniencji wskazuje, iż jedną z najważniejszych inteligenckich grup zawodowych, do której trafiali najpierw synowie, a następnie i córki z rodzin ziemiańskich, byli naukowcy. Zasadniczym problemem badawczym jest próba charakterystyki ludzi nauki, którzy porzucali dwory i decydowali się na karierę w uczelniach wpierw Krakowa, Lwowa i Warszawy, a po odzyskaniu niepodległości także Poznania, Wilna i Lublina. Zagadnienie to omówione zostanie zarówno w szerszym kontekście losów zbiorowych, jak również wybranych indywidualnych biografii uczonych polskich o ziemiańskim rodowodzie. Ważnym kryterium wyboru będzie ich jednoczesne zaangażowanie w różnych przedsięwzięciach o charakterze politycznym i społecznym.

11

Wykaz ziemiaństwa powiatu radzyńskiego z lat 1882-1897 na podstawie rządowych publikacji Pamjatnyje Kniżki Siedleckoj Guberni

75%

Czyż P. A.

Radzyński Rocznik Humanistyczny

|

2021

|

vol. 19

25-36

EN

The landed gentry was present as a social group from the Middle Ages. It evolved from medieval knighthood to landed gentry, becoming an influential local, national or global community. In the second half of the nine-teenth century, despite the limitation of their administrative and judicial role, the landed gentry still played a very important role in the provinces: social, economic and cultural. The list below is a contribution to the pan-orama of greater land ownership in Radzyń County.

PL

Ziemiaństwo, jako grupa społeczna, istniała w Polsce od średniowiecza. Ewoluowała z rycerstwa średniowiecznego do ziemiaństwa stając się wpływową społecznością o charakterze lokalnym, ogólnopolskim czy światowym. Ziemianie w drugiej połowie XIX w., mimo ograniczenia ich roli administracyjnej i sądowej, nadal pełnili bardzo ważną rolę na prowincji: społeczną, gospodarczą i kulturalną. Prezentowane zestawienie jest przyczynkiem do panoramy większej własności ziemskiej powiatu radzyńskiego.

12

Ziemiaństwo polskie wobec komunistów i idei rewolucyjnej na przykładzie dystryktu radomskiego 1939–1945

63%

Gapys J.

UR Journal of Humanities and Social Sciences

|

2023

|

issue 1(26)

99-115

PL

W końcowej fazie okupacji niemieckiej obóz komunistyczny m.in. na terenie Generalnego Gubernatorstwa przystąpił do fazy przygotowawczej rewolucji marksistowskiej. W odniesieniu do środowisk wiejskich polegała ona głównie na zwalczaniu ziemiaństwa polskiego jako gwaranta trwania starego porządku. Zwalczanie obszarników prowadzono na płaszczyźnie ideologicznej (propaganda antyziemiańska na wsi i w majątkach), ekonomicznej (strajki, rekwizycje, kontrybucje, niszczenie plonów i parku maszynowego), organizacyjnej (próby zakładania w folwarkach komitetów parcelacyjnych) oraz ludzkiej (akty terroru i fizycznej likwidacji właścicieli majątków – porwania, mordy). Ziemianie z racji swojego konserwatywnego światopoglądu i pozycji społecznej odnieśli się negatywnie do idei komunistycznej i działań obozu rewolucji. Poczynania polityczne komunistów uznawali za nielegalne, a akcje przeciw ziemiaństwu za zwykły bandytyzm. Chroniąc swoje życie i mienie, jednocześnie podejmowali działania zmierzające do wzmocnienia obozu antyrewolucyjnego poprzez wsparcie konspiracji zbrojnej i organizowanie własnych koterii politycznych. Wobec jednak niekorzystnej sytuacji geopolitycznej zabiegi te okazały się nieskuteczne.

EN

In the final phase of the German occupation, the communist camp, in the General Government amongst other areas, embarked on the preparatory phase of the Marxist revolution. In the countryside it consisted mainly of fighting the Polish landowners, as a guarantor of the continuation of the old order. The fight against the landowners was carried out on an ideological level (anti-landowner propaganda in the countryside and on the estates), on an economic level (strikes, requisitions, contributions, destruction of crops and machinery), on an organizational level (attempts to set up parceling committees on the manors), and acts of terror (kidnappings, murders) were carried out to physically liquidate the landowners. Landowners, because of their conservative inclinations and social position, reacted negatively to the communist idea and the activities of the revolutionary camp. The political actions of the communists were considered illegal, and their operations against the landed gentry as mere banditry. While protecting their lives and property, at the same time they took steps to strengthen the anti-revolutionary camp by supporting the armed conspiracy and organizing their own political coteries. However, in view of the unfavorable geopolitical situation, these efforts ultimately proved ineffective.

13

Nowi właściciele dworów i pałaców ziemiańskich: próba portretu zbiorowego

63%

Wylegała A.

Studia Socjologiczne

|

2020

|

issue 2(237)

163-192

PL

Artykuł ma na celu sportretowanie szczególnej grupy nowych mieszkańców wsi: osób, które po 1989 roku kupiły dawny dwór lub pałac ziemiański i traktują go przede wszystkim jako dom prywatny. Bazując na 17 wywiadach z 19 osobami, autorka szuka cech wspólnych łączących rozmówców, analizując ich doświadczenie biograficzne i funkcjonowanie jako właścicieli obiektu zabytkowego. Przedstawia ich motywacje, styl życia, postawy wobec ziemiańskiego dziedzictwa oraz członkostwo w szerszych środowiskach związanych z etosem ich grupy. Teoretyczną podstawę tekstu stanowią badania biograficzne, studia nad stylem życia i etosem.

EN

This article aims at sketching a collective portrait of a particular group of new countryside inhabitants: these are people who, after 1989, bought a mansion or a palace once belonging to the landed gentry with an intention to live there. The article’s theoretical approach owes to biographical research as well as to the studies of lifestyles and group ethos. On the basis of the material from 17 interviews with 19 research participants, the author sets out to establish these persons’ shared traits and analyzes their biographical experience and daily routines of being owners of the heritage sites. The analysis centers on their motivations, lifestyle, attitudes towards the gentry heritage and membership in the wider circles that relates to the ethos of the group.

14

Pamiętniki konkursowe oraz współczesne wywiady jako komplementarne źródła do badania chłopskiego doświadczenia reformy rolnej

63%

Wylegała A.

Kultura i Społeczeństwo

|

2022

|

vol. 66

|

issue 2

185-211

EN

This paper compares materials submitted in diary competitions and contemporary biographical interviews as sources for analysing peasants’ experience of the communist agricultural reform in Poland (1944). 69 interviews conducted between 2017 and 2019 are compared with three competitions: “Opis mojej wsi” [A description of my village] (1948), “Nowe pamiętniki chłopów” [New peasant diaries] (1955) and “Mój rok 1944/1945” [My year 1944/1945] (1969). The author reveals what kind of people wrote the diaries, the form these diaries took, what topics they featured and which went uncovered, and why the diaries are insufficient in themselves as source material for such research. The article reflects on the specificity of the diaries as an induced narrative, and presents the options for a critical approach to their analysis. The second part of the text shows how the interviews supplement the diaries.

PL

Niniejszy tekst analizuje pamiętniki konkursowe oraz przeprowadzane współcześnie wywiady biograficzne jako źródłem do badania chłopskiego doświadczenia reformy rolnej PKWN przeprowadzonej na mocy dekretu z 6 września 1944 r. Biorę pod uwagę trzy konkursy: „Opis mojej wsi” (1948), „Nowe pamiętniki chłopów” (1955) i „Mój rok 1944/1945” (1969), zestawiając je z 69 wywiadami, nagranymi w latach 2017-2019. W przypadku pamiętników pokazuję, z jakiego rodzaju autorami mamy do czynienia, jak wyglądają pamiętniki pod względem formy, jakie tematy były w nic poruszane, a jakie nie, i dlaczego nie są one wystarczające jako materiał do badania tego tematu. Zastanowię się nad specyfiką pamiętników jako narracji wywołanej i przedstawię możliwości krytycznego podejścia metodologicznego w ich analizie. W części drugiej pokazuję, w jaki sposób wywiady uzupełniają materiał pamiętnikarski.

15

Les propriétaires terriens après la Première Guerre mondiale

63%

Mich W.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio K – Politologia

|

2011

|

vol. 18

|

issue 2

75-90

FR

L'article se penche sur les changements de la condition des propriétaires terriens polonais, dont une partie appartenait à l'aristocratie, résultant de la Première Guerre mondiale. L'auteur montre que celle-ci a amené à la reconstruction d'un État polonais indépendant, mais que le tracé de ses frontières s'est avéré défavorable aux propriétaires terriens. Plus de la moitié de la surface des terres appartenant aux grands propriétaires s'est retrouvée en dehors du territoire de la Seconde République, et la majorité des domaines a été liquidée. La surface des propriétés terriennes a encore diminué, suite au morcèlement (volontaire et forcé) et à la suppression des servitudes. Déterminées par la conjoncture économique et par une politique économique de l'État défavorable aux grands propriétaires terriens, les conditions économiques de fonctionnement des grands domaines agricoles ont été mauvaises par rapport à la période de l'avant-guerre, sauf en ce qui concerne les années 1927-1928. La situation des grands propriétaires a été aggravée par l'antipathie des autres groupes sociaux. Le système démocratique, choisi par la République renaissante, a également été défavorable aux propriétaires terriens, puisqu'il ne leur permettait plus de défendre leurs intérêts de manière efficace. La prise de pouvoir par J. Pilsudski a temporairement amélioré, surtout au niveau de son prestige, la situation politique des propriétaires terriens. Malgré des tendances économiques, sociales et politiques défavorables, les propriétaires terriens sont restés un groupe social important et dynamique. C'est seulement les changements résultant de la Seconde Guerre mondiale qui ont causé sa perte.

16

Feliks Korwin-Szymanowski (1875-1943) – inżynier i kapłan mariawicki

63%

Korwin-Szymanowski M.

Notatki Płockie. Kwartalnik Towarzystwa Naukowego Płockiego

|

2022

|

issue 2(271)

12-17

EN

This article presents the person of Feliks Korwin-Szymanowski, a Mariavite priest who because of his technical education, was involved in the establishment of the Temple of Mercy and Love in Plock. The article presents his life chronologically and the path of his spiritual development in the light of the preserved family correspondence.

PL

Artykuł prezentuje osobę Feliksa Korwin-Szymanowskiego, mariawickiego kapłana, który ze względu na wykształcenie techniczne zaangażowany był w powstanie Świątyni Miłosierdzia i Miłości w Płocku. W artykule zaprezentowano jego życie w ujęciu chronologicznym oraz drogę rozwoju duchowego w świetle zachowanej korespondencji rodzinnej.

17

Totem inteligencki, czyli gdzie w społeczeństwie polskim XXI wieku szukać śladów po dawnym ziemiaństwie

63%

Epsztein T.

Kwartalnik Historyczny

|

2019

|

vol. 126

|

issue 2

EN

Książka Rafała Smoczyńskiego i Tomasza Zaryckiego została poświęcona socjologicznej analizie miejsca, jakie w polskim polu władzy zajmują od drugiej połowy XIX w. arystokracja, ziemiaństwo, szlachta. Pracę można uznać za podsumowanie wiedzy o roli środowisk postziemiańskich w Polsce w XX i XXI w. The book of Rafał Smoczyński and Tomasz Zarycki is devoted to a sociological analysis of the space occupied by aristocracy, landed gentry, and nobility in the Polish field of power since the second half of the nineteenth century. It could be regarded as a recapitulation of our knowledge of the role of post-landowning communities in Poland in the twentieth and twenty-first centuries.

18

Z rozważań nad wiejskim budownictwem, czyli szlachecki (ziemiański) dwór widziany oczami Karola Martina

63%

Przegaliński A.

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F – Historia

|

2015

|

vol. 70

EN

Original text taken from the Calendar of astronomical farmyard by John Jaworski (1860) is a description of a model unit property consisting of a dwelling house (mansion), yards and farm adjacent to it. Description made by Charles Martin, an architect and theorist of architecture, represented in the era the helpful and reference point for landowners wishing to modernize their goods while adapting them to the challenges of dissemination in a rural capitalist model of work. A small text can be also today, as I think, an interesting material for those who are fascinated in the history of the landed gentry.

PL

Tekst źródłowy, zaczerpnięty z Kalendarza Astronomiczno-Gospodarskiego Jana Jaworskiego (1860), jest opisem modelowego zespołu majątkowego złożonego z domu mieszkalnego (dworu), podwórza i przylegającego doń folwarku. Opis sporządzony przez Karola Martina, architekta i teoretyka architektury, stanowił w epoce pomocny punkt odniesienia dla ziemiaństwa pragnącego unowocześniać swoje dobra, dostosowując je przy tym do wyzwań związanych z upowszechnianiem się na wsi kapitalistycznego modelu pracy. Niewielki tekst źródłowy może być także dzisiaj, jak sądzę, interesującym materiałem dla osób pasjonujących się dziejami ziemiaństwa.

19

Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych Urzędników Prywatnych we Lwowie jako podmiot ekonomii społecznej (zarys problematyki)

63%

Broński K.

UR Journal of Humanities and Social Sciences

|

2020

|

issue 1(14)

45-65

PL

W Galicji w drugiej połowie XIX w. powstawały i rozwijały swoją działalność różne podmioty ekonomii społecznej. Jednym z nich było założone w latach 60. XIX w. Towarzystwo Wzajemnych Ubezpieczeń Urzędników Prywatnych we Lwowie, które powstało jako inicjatywa pracowników umysłowych prywatnych i ziemian galicyjskich. Jego członkami byli początkowo urzędnicy zatrudnieni w rolnictwie i leśnictwie oraz właściciele ziemscy. Z czasem rozszerzono prawo przynależności do Towarzystwa na różne grupy urzędników prywatnych i pracowników wolnych zawodów. Podstawowym celem jego działalności była pomoc w wymiarze ekonomicznym i społecznym członkom Towarzystwa, a także realizowanie świadczeń emerytalnych i rentowych niezdolnym do pracy wskutek choroby lub starości. Organizacja działała do początku XX w. na zasadach wzajemnej pomocy, a następne na zasadach asekuracyjnych. Od 1909 r. Towarzystwo pełniło również funkcje zakładu zastępczego ubezpieczeń emerytalnych dla pracowników umysłowych. Osiągane dochody ze składek, lokat w bankach, papierów wartościowych i nieruchomości przeznaczane były na cele statutowe organizacji.

EN

In Galicia, various social economic entities were created and developed in the second half of the 19th century. One such entity was the Mutual Insurance Association of Private Officials in Lviv, founded in the 1860s, which was established as an initiative of private officials and Galician landowners. Initially, its members were officials employed in agriculture and forestry as well as landowners. With time, the organization extended membership opportunities to various groups of private officials and practitioners of liberal professions. The main purpose of its activity was to help the members of the Association in economic and social aspects, as well as to provide retirement and disabi lity benefits for people unable to work due to illness or old age. Until the beginning of the 20th century, the organization operated on the basis of mutual assistance, followed by insurance principles. From 1909, the Association also served as a replacement pension insurance institution for white-collar workers. Income from contributions, bank deposits, securities and real estate was allocated to the organization's statutory purposes.

20

Dyplomata. Żołnierz. Literat. Hrabia Franciszek Xawery Pusłowski w świetle dokumentów komunistycznego aparatu represji

63%

Machniak A.

UR Journal of Humanities and Social Sciences

|

2021

|

issue 3(20)

78-92

PL

Hrabia Franciszek Xawery Pusłowski urodził się we Francji 16 czerwca 1875. Studiował prawo, filozofię i historię sztuki. Posługiwał się biegle sześcioma językami. W trakcie I wojny światowej został aresztowany w Rosji. W wyniku zabiegów wpływowych przyjaciół w 1918 r. zwolniono go z niewoli po osobistej decyzji szefa WCzK Feliksa Dzierżyńskiego. Po zakończeniu I wojny światowej uczestniczył w obradach konferencji pokojowej w Wersalu. Do 1923 r. pełnił służbę w dyplomacji. Był przeciwnikiem Józefa Piłsudskiego i jego obozu politycznego. Po zwolnieniu ze służby wojskowej i dyplomatycznej działał aktywnie jako literat, publicysta i społecznik. Prowadził równocześnie intensywne życie towarzyskie. W trakcie II wojny światowej mieszkał w Krakowie. W latach 1945–1950 był wiceprezesem Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych. Pracował jednocześnie jako tłumacz przysięgły przy Sądzie Okręgowym w Krakowie oraz jako lektor na Akademii Górniczo-Hutniczej, Uniwersytecie Jagiellońskim i Politechnice Krakowskiej. Pomimo niepewnych politycznie czasów Pusłowski prowadził po 1945 r. krakowski salon, w którym bywali artyści, dziennikarze, sportowcy, żołnierze oraz jego studenci z krakowskich uczelni wyższych. Słynął z tego, iż dzięki swoim krewnym mieszkającym za granicą dysponował w swoim domu wyśmienitą kawą i rzadkimi w powojennych latach rarytasami, takimi jak figi czy ananasy. Był przedmiotem zainteresowania komunistycznych organów bezpieczeństwa, między innymi ze względu na kontakty międzynarodowe oraz posiadaną kolekcję dzieł sztuki.

EN

Count Franciszek Xawery Pusłowski was born in France on June 16, 1875. He studied law, philosophy and art history. He was fluent in six languages. During World War I, he was arrested in Russia. As a result of efforts made by influential friends in 1918, he was released from captivity after the personal decision of Feliks Dzerzhinsky, the head of the Cheka. After the end of World War I, he participated in the Versailles peace conference. Until 1923, he served in the diplomatic corps. He was an opponent of Józef Piłsudski and his political camp. After being released from military and diplomatic service, he was active as a writer, publicist and social activist. He also led an intense social life. During World War II, he lived in Krakow. After the war, in 1945-1950, he was the vice-president of the Society of Friends of Fine Arts. He also worked as a sworn translator at the District Court in Krakow and as a lecturer at the AGH University of Science and Technology, the Jagiellonian University and the Krakow University of Technology. Despite the politically uncertain times, Pusłowski ran his salon in Kraków after 1945, where Kraków artists, journalists, sportsmen, soldiers and his students from Kraków universities used to visit. Count Pusłowski was famous for the fact that, thanks to his relatives living abroad, he had at his home excellent coffee and curiosities, rare for the post-war years, such as figs and pineapples. He remained under the interest of the communist security authorities, inter alia, due to international contacts and the art collection.

Refine search results

Aktywność polityczno-społeczna ziemiaństwa województwa kieleckiego w latach 1918–1939

Aktywność polityczno-społeczna ziemiaństwa województwa kieleckiego w latach 1918–1939

Dziewanowscy i ich dwór w Grodkowie. Zarys biografii

Postawa ziemian guberni kieleckiej i radomskiej wobec działalności ruchu niepodległościowego w czasie I wojny światowej

Genealogia Kochanowskich z Kierzkowa od końca XV do połowy XIX wieku

Zmiany w strukturze własności ziemiańskiej w dystrykcie radomskim 1939–1945,

Niemiecka polityka gospodarcza wobec ziemiaństwa w Generalnym Gubernatorstwie w latach 1939–1945

Religijność ziemiaństwa między Wisłą a Pilicą w drugiej połowie XIX i XX wieku (do 1939) - wybrane problemy

The Nobility of Northwestern Krai in the Service of the Russian Emperor. An Outline of the Political Views of Count Ignacy Korwin-Milewski

Z dworu ziemiańskiego na uniwersytecką katedrę. Przyczynek do genezy inteligencji polskiej

Wykaz ziemiaństwa powiatu radzyńskiego z lat 1882-1897 na podstawie rządowych publikacji Pamjatnyje Kniżki Siedleckoj Guberni

Ziemiaństwo polskie wobec komunistów i idei rewolucyjnej na przykładzie dystryktu radomskiego 1939–1945

Nowi właściciele dworów i pałaców ziemiańskich: próba portretu zbiorowego

Pamiętniki konkursowe oraz współczesne wywiady jako komplementarne źródła do badania chłopskiego doświadczenia reformy rolnej

Les propriétaires terriens après la Première Guerre mondiale

Feliks Korwin-Szymanowski (1875-1943) – inżynier i kapłan mariawicki

Totem inteligencki, czyli gdzie w społeczeństwie polskim XXI wieku szukać śladów po dawnym ziemiaństwie

Z rozważań nad wiejskim budownictwem, czyli szlachecki (ziemiański) dwór widziany oczami Karola Martina

Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych Urzędników Prywatnych we Lwowie jako podmiot ekonomii społecznej (zarys problematyki)

Dyplomata. Żołnierz. Literat. Hrabia Franciszek Xawery Pusłowski w świetle dokumentów komunistycznego aparatu represji