Search results

1

Wkład ks. Aleksandra Jełowickiego CR w dzieło formacji duchowieństwa

100%

Mleczko W.

Polonia Sacra

|

2014

|

vol. 18

|

issue 3

EN

Father Aleksander Jełowicki (1804–1877), Resurrectionist, was a gifted preacher, author, translator and publisher of religious books, as well as the first and long-standing rector of the Polish Catholic Mission in France (Paris). As a faithful follower of Servant of God Bogdan Jański (1807–1840), Jełowicki contributed to clergy formation in many fields: working for the renewal of the Greek College and the foundation of the Polish College in Rome; helping Polish priest-émigrés after the failure of the January Uprising (1863–1864); publishing religious books. In his letters, Fr. Jełowicki left many still up-to- -date thoughts and directives concerning vocational discernment, seminary formation as well as the life and service of a priest.

PL

Ksiądz Aleksander Jełowicki (1804–1877), zmartwychwstaniec, był utalentowanym kaznodzieją, autorem, tłumaczem i wydawcą licznych dzieł religijnych, a także pierwszym i wieloletnim rektorem Polskiej Misji Katolickiej we Francji. Jako wierny uczeń sługi Bożego Bogdana Jańskiego (1807–1840) na wielu płaszczyznach przyczynił się do formacji duchowieństwa: pracując na rzecz odnowy Kolegium Greckiego oraz założenia Kolegium Polskiego w Rzymie, pomagając polskim kapłanom-emigrantom po upadku powstania styczniowego, a także poprzez wydawane dzieła religijne. W swoich listach podejmujących zagadnienia rozeznania powołania, formacji seminaryjnej oraz życia i posługi duszpasterza pozostawił cenne i wciąż aktualne wskazówki.

2

Polskie ślady w Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej na Mentorelli

100%

Bender A.

Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne

|

2022

|

vol. 119

29-49

EN

Mentorella is one of the oldest Marian shrines in Italy. Polish Resurrectionists have been ministering there for more than 160 years. According to tradition, the sanctuary stands at the site of the conversion of the Roman tribune Placidus (turn of the first and second centuries A.D.). Pope Gregory I the Great gave Mentorella to the Benedictines of Subiaco. Their 500-year stay left a legacy in form of fragments of ninth-century architecture, a Romanesque temple from the 12th century and several artefacts (the most important being a statue of Our Lady of Mentorella). The next keepers of the sanctuary were the Jesuits, who took care of the place until the order’s suppression in 1773. A visible sign of their presence is the painting of St Stanislaus Kostka in the church. In 1857, Pope Pius IX entrusted the abandoned church and monastery to the newly formed Resurrectionist congregation founded by Poles. Owing to their efforts, the church buildings were renovated, and the church was decorated with paintings and artefacts made by members of the congregation and renowned artists, including Edward Brzozowski and Tomasz Oskar Sosnowski. Before 1970, stained glass windows were made, which were part of the celebration of the millennium of the baptism of Poland in Italy. The earliest surviving entry of Karol Wojtyła in the guest book of the Mentorelli Shrine dates back to 1965. The hierarch visited the place more than 30 times, including eight times as pope. These were private visits, focused on prayer and rest. Currently, one can visit the so-called Papal Room, with collected artefacts of John Paul II. The 502 mountain trail named Sentiero Karol Wojtyla is also a reminder of his visits. The Pope is also commemorated by a bronze statue placed in front of the church entrance. Dozens of photographs of the visits by Pope John Paul II and Polish President Andrzej Duda to the shrine are on display in one of the rooms on the first floor of the monastery building.

PL

Mentorella jest jednym z najstarszych sanktuariów maryjnych w Italii. Od ponad 160 lat posługują w nim polscy zmartwychwstańcy. Według tradycji sanktuarium wznosi się w miejscu nawrócenia trybuna rzymskiego Placyda (przełom I i II wieku po Chr.). Papież Grzegorz I Wielki przekazał Mentorellę benedyktynom z Subiaco. Po ich pięciusetletnim pobycie pozostały fragmenty architektury z IX wieku, romańska bryła świątyni z XII wieku oraz kilka artefaktów (najważniejsze to figura Pani Mentorelskiej). Kolejnymi gospodarzami byli jezuici, którzy opiekowali się tym miejscem do kasaty zakonu w 1773 roku. Widomym śladem ich obecności jest obraz św. Stanisława Kostki w kościele. W 1857 roku opuszczony kościół i klasztor papież Pius IX powierzył nowo powstałemu, założonemu przez Polaków zgromadzeniu zmartwychwstańców. Dzięki ich staraniom odnowiono budynki kościelne, a kościół ozdobiono malowidłami i artefaktami autorstwa członków zgromadzenia oraz uznanych artystów, m.in. Edwarda Brzozowskiego czy Tomasza Oskara Sosnowskiego. Przed 1970 rokiem wykonano witraże, które wpisywały się w obchody tysiąclecia chrztu Polski we Włoszech. Najwcześniejszy zachowany wpis Karola Wojtyła w księdze gości sanktuarium w Mentorelli pochodzi z 1965 roku. Jednak hierarcha nawiedził to miejsce ponad 30 razy, w tym osiem razy jako papież. Były to wizyty prywatne, skoncentrowane na modlitwie i odpoczynku. Aktualnie można odwiedzić tzw. pokój papieski, ze zgromadzonymi artefaktami po Janie Pawle II. Pamiątką po jego wizytach jest także górski szlak 502 nazwany Sentiero Karol Wojtyła. Papieża upamiętnia także figura w brązie, umieszczona przed wejściem do kościoła. Kilkadziesiąt fotografii z odwiedzin sanktuarium przez Jana Pawła II oraz prezydenta RP Andrzeja Dudę zmartwychwstańcy eksponują w jednym z pokoi na parterze budynku klasztornego.

3

Education and Youth Protection in the light of the Doctrine of the Resurrectionists. The Model of the Educator

100%

Wrześniak M., Bizek-Tatara R.

Facta Simonidis

|

2023

|

vol. 16

|

issue 3

IT

Questo articolo è un tentativo di delineare il modello dell’educatore nella pedagogia dei Resurrezionisti. L’analisi degli scritti, delle lettere e dei sermoni dei suoi fondatori e membri più importanti mostra che questa figura deve dare l’esempio, interagire con gli studenti, avere rispetto e fiducia in loro, evitare la severità e i rimproveri, e non forzarli nell’apprendimento, ma motivarli. Questo concetto di educatore appare non solo universale, ma anche intramontabile. Può essere utilizzato nelle istituzioni educative indipendentemente dalla loro ubicazione geografica, dall’appartenenza culturale e religiosa e dai tempi, perché non perderà la sua attualità. La conoscenza di questo aspetto ci permette anche di comprendere la posizione di categorica opposizione che la Congregazione ha assunto nei confronti degli abusi sessuali sui minori.

EN

This article is an attempt to outline the model of an educator in the pedagogy of the Resurrectionists. The analysis of the writings, letters and sermons of its outstanding founders and members show that this figure should lead by example, interact with students, trust and respect them, avoid severity and scolding, and not force them into learning, but motivate them. This concept of the educator appears not only as universal, but also timeless. It can be used in educational institutions regardless of their geographical location, cultural and religious affiliation, and times, because it will not lose its relevance. Knowing this also allows us to understand the position of categorical opposition that the Congregation took to sexual abuse against minors.

PL

Artykuł stanowi próbę zarysu wzorca wychowawcy w pedagogice Zgromadzenia Zmartwychwstania Pana Naszego Jezusa Chrystusa. Z analizy pism, listów i kazań wybitnych założycieli i członków zgromadzenia wynika, iż nauczyciel powinien świadczyć przykładem, być stale obecny w życiu wychowanków, darzyć ich zaufaniem i szacunkiem, unikać surowości i karcenia, jak również nie przymuszać do nauki, lecz motywować. Wzorzec doskonałego nauczyciela wychowawcy jawi się nie tylko jak uniwersalny, lecz także ponadczasowy: może być wykorzystany w instytucjach edukacyjnych niezależnie od ich usytuowania geograficznego, przynależności kulturowej i wyznaniowej oraz czasów, gdyż nie straci na aktualności. Poznanie go pozwala też zrozumieć stanowisko kategorycznego sprzeciwu, jaki zgromadzenie zajęło wobec nadużyć seksualnych wobec nieletnich.

4

The Church of the Resurrection in Rome as a temple of the Polish- Lithuanian Commonwealth

100%

Nitka M.

Facta Simonidis

|

2023

|

vol. 16

|

issue 3

IT

Il documento esamina l’iconografia primaria dell’arredamento della Chiesa della Resurrezione a Roma, situata in via San Sebastianello 11, ricostruita grazie ai materiali d’archivio. L’interno della Chiesa dei Resurrezionisti a Roma fu consacrato il 5 novembre 1889, durante il periodo delle divisioni e della mancanza di rappresentanza della nazione polacca nella Città Eterna. Fino alla ristrutturazione del 1979, la chiesa presentava una decorazione omogenea nella tendenza alla storicizzazione, che era legata alla policromia del tipo “policromia a tappeto” (Tapisseriemalerei), catturando gli elementi più semanticamente significativi della decorazione – vetrate e dipinti storici. L’iconografia del presbiterio fa riferimento alla Resurrezione e al ruolo della Chiesa nel trasmettere questo messaggio. Sull’asse dell’abside vi era una vetrata con un’immagine di Cristo risorto, affiancata da due vetrate con rappresentazioni dell’Immacolata e di San Giuseppe, i cui culti furono promossi nella Chiesa da Papa Pio IX. Le vetrate includono anche gli stemmi di Papa Leone XIII e dei fondatori. L’altare principale: una mensa del 1775, proveniente dall’ex chiesa di San Paolo Primo Eremita dei Padri Paolini (ex tempio polacco), sopra un baldacchino a muro il cui fondatore fu Padre Władysław Czartoryski, con un’immagine della Madonna di Częstochowa. L’arco trionfale sui pilastri che incorniciano l’altare presentava le figure dipinte di San Stanislao e San Sebastiano, e in cima a questo arco santo c’era un’immagine del Velo della Veronica. Sopra gli stalli c’erano dipinti figurativi relativi al passaggio della missione nella Chiesa durante vari momenti storici: L’Ascensione di Henryk Siemiradzki (sul lato sud) e I primi voti dei Resurrezionisti e l’approvazione della Congregazione da parte di Pio IX di Józef Unierzyski, incorniciati in una cornice di legno con gli stemmi dei Papi Gregorio XVI e Pio IX. Nell’area della finestra sovrastante, c’era lo stemma del Regno di Polonia, mentre nelle campate successive della navata c’erano gli stemmi del Cardinale Mieczysław Ledóchowski e del lituano Pogoń. Dall’altra parte della navata, c’erano due dipinti figurativi di Franciszek Krudowski, che raffiguravano incontri con Cristo risorto sulla terra: Tommaso infedele e Noli me tangere. Pertanto, la parete meridionale del presbiterio e della navata centrale raffigurava la presenza di Cristo risorto sulla terra, mentre la parete settentrionale indicava la Chiesa polacca, dalla formazione dei Resurrezionisti fino ai simboli dello Stato e del primate-interrex. Il simbolismo del legame tra la Chiesa universale e la Chiesa polacca si sviluppava sulla parete del coro, divisa dall’emporio dell’organo in due ordini, in cui erano collocate delle vetrate, in quella inferiore le figure dei tre Arcangeli e della Beata Vergine Maria nella scena dell’Annunciazione, in quella superiore i Santi Casimiro e Giosafat; tutte le vetrate erano accompagnate da stemmi, sia dello Stato polacco che dei fondatori. La Chiesa della Resurrezione fondeva così l’iconografia del culto della Resurrezione di Cristo con la rappresentazione nazionale, espressa sia dai santi raffigurati che dal vasto programma araldico. L’enfasi sul culto di Cristo e sui santi della Chiesa polacca ha un riferimento al primo tempio della nazione polacca di San Stanislao, il cui patrono principale era il Santissimo Salvatore; l’immagine di San Stanislao si riferiva anche al nome di questo tempio. La presenza di San Giosafat, invece, si riferisce alla tradizione dell’ospizio unificato dei Santi Sergio e Bacco, che rappresenta la nazione rutena. L’iconografia con le immagini di San Casimiro, San Giosafat, gli stemmi dell’Aquila e di Pogoń indicano che questo era il tempio della Prima Repubblica, uno Stato sepolto, che era rappresentato a Roma dai Resurrezionisti, gli ambasciatori informali polacchi presso la capitale apostolica, che proteggevano e diffondevano anche il rito Uniate. I santi presenti nell’iconografia del tempio e l’enfasi sulla relazione tra la Chiesa polacca e la Chiesa universale si riflettevano anche nella missione apostolica dei Resurrezionisti. L’unione di Chiesa e Stato – altare e trono nel programma iconografico del tempio della Resurrezione indicava con enfasi che non ci sarebbe stata alcuna resurrezione della patria senza la Chiesa, cosa confermata anche nel programma politico e sociale della congregazione dei Resurrezionisti.

EN

The paper examines the primary iconography of the interior design of the Church of the Resurrection in Rome, located in via San Sebastianello 11, reconstructed thanks to the archival materials. The interior of the church of the Resurrectionists in Rome was consecrated on November 5th, 1889, during the time of partitions and the lack of representation of the temple of the Polish nation in the Eternal City. The church until the 1979 renovation had a homogeneous decoration in the historicizing trend, which was bound together by polychromy in the type of “carpet polychromy” (Tapisseriemalerei), capturing the most semantically significant elements of decoration – stained glass windows and historical paintings. Iconography in the chancel referred to the Resurrection and the role of the Church in delivering this message. On the axis of the apse there was a stained-glass window with an image of the Risen Christ, flanked by two stained glass windows with representations of Immaculata and St. Joseph, whose cults were promoted in the Church by Pope Pius IX. The stained-glass windows also included the coats of arms of Pope Leo XIII and the founders. The main altar: a mensa from 1775, from the former church of St. Paul the First Hermit of the Pauline Fathers (formerly the Polish temple), over a wall-mounted canopy whose founder was Father Władysław Czartoryski, with an image of Our Lady of Częstochowa. The triumphal arch on the pillars framing the altar featured painted figures of St. Stanislaus and St. Sebastian, and on top of the rainbow arch was an image of the veraicon. Above the stalls there were figural paintings relating to the handing down the mission in the Church during various historical moments: The Ascension by Henryk Siemiradzki (on the south side) and The First Vows of the Resurrectionists and the Approval of the Congregation by Pius IX by Józef Unierzyski, enframed in a wooden frame with the coats of arms of Popes Gregory XVI and Pius IX. In the window area above it, there was the coat of arms of the Kingdom of Poland, while in the successive bays of the nave there were the coats of arms of Cardinal Mieczysław Ledóchowski and the Lithuanian Pogoń. Across the nave, there were two figural paintings by Franciszek Krudowski, depicting encounters with the Risen Christ on earth: Infidel Thomas and Noli me tangere. Therefore, the southern wall of the presbytery and nave depicted the presence of the Risen Christ on earth, while the northern wall pointed to the Church of Poland, from the formation of the Resurrectionists to the symbols of the state and the primate-interrex. The symbolism of the connection between the Universal Church and the Polish Church was developed on the choir wall, divided by the organ emporium into two tiers, in which stained glass windows were placed, in the lower one were the figures of the three Archangels and the Blessed Virgin Mary in the Annunciation scene, in the upper one were Saints Casimir and Josaphat, all stained glass windows were accompanied by coats of arms, whether of the Polish State or the founders. The Church of the Resurrection thus merged the iconography of the cult of the Resurrection of Christ with national representation, which was expressed both by the depicted saints and the extensive heraldic program. The emphasis on the cult of Christ and the saints of the Polish church has a reference to the first temple of the Polish nation of St. Stanislaus, whose main patron was the Blessed Savior; the image of St. Stanislaus also referred to the name of this temple. The presence of St. Josaphat, on the other hand, refers to the tradition of the Uniate hospice of Sts. Sergius and Bacchus, representing the Ruthenian nation. The iconography with images of St. Casimir, St. Josaphat, the Eagle and Pogoń coats of arms indicated that this was the temple of the First Republic, a buried state, which was represented in Rome by the Resurrectionists, the informal Polish ambassadors to the apostolic capital, who also protected and spread the Uniate rite. The saints present in the temple’s iconography and the emphasis on the relationship between the Polish Church and the Universal Church were also reflected in the Resurrectionists’ apostolic mission. The union of Church and state – altar and throne in the iconographic program of the Resurrection temple emphatically indicated that there would be no resurrection of the homeland without the Church, which was also confirmed in the political and social program of the Resurrectionist congregation.

PL

W artykule omówiono pierwotną ikonografię wystroju kościoła pw. Zmartwychwstania Pańskiego w Rzymie przy via San Sebastianello 11, zrekonstruowaną dzięki materiałom archiwalnym. Wnętrze kościoła Zmartwychwstańców w Rzymie zostało konsekrowane w 5 listopada 1889 roku w czasie zaborów i braku reprezentacji świątyni nacji polskiej w Wiecznym Mieście. Świątynia przed remontem w 1979 roku miała jednorodny wystrój w nurcie historyzującym, który spajała polichromia w typie „polichromii dywanowych” (Tapisseriemalerei), ujmująca najważniejsze semantycznie elementy dekoracji – witraże i obrazy historyczne. Ikonografia w prezbiterium odnosiła się do zmartwychwstania i roli Kościoła w niesieniu tego posłannictwa. Na osi absydy był witraż z wizerunkiem zmartwychwstałego Chrystusa, otaczały go dwa witraże z przedstawieniem Immaculaty oraz św. Józefa, których kulty w Kościele propagował papież Pius IX. W witrażach znajdowały się także herby papieża Leona XIII oraz fundatorów. Elementami ołtarza głównego były: mensa z 1775 roku, pochodząca z dawnego kościoła pw. św. Pawła Pierwszego Pustelnika oo. Paulinów (dawniej polskiej świątyni), nadprzyścienny baldachim, którego fundatorem był ks. Władysław Czartoryski, z wizerunkiem Matki Boskiej Częstochowskiej. Na łuku triumfalnym na filarach, ujmującym ołtarz, znajdowały się malowane figury św. Stanisława i św. Sebastiana, a na szczycie łuku tęczowego wizerunek veraicon. Nad stallami zamieszczono obrazy figuralne odnoszące się do przekazywania posłannictwa w Kościele w różnych historycznie momentach: Wniebowstąpienie pędzla Henryka Siemiradzkiego (od południa) oraz Pierwsze śluby Zmartwychwstańców i Aprobata Zgromadzenia przez Piusa IX Józefa Unierzyskiego, oprawniony w drewnianą ramę z herbami papieży Grzegorza XVI i Piusa IX. Ponad nim, w strefie okien, znajdował się herb Królestwa Polskiego, w kolejnych przęsłach nawy herby: kardynała Mieczysława Ledóchowskiego oraz Litewskiej Pogoni. Po przeciwnej stronie nawy były dwa obrazy figuralne pędzla Franciszka Krudowskiego, ukazujące spotkania ze zmartwychwstałym Chrystusem na ziemi: Niewierny Tomasz i Noli me tangere. Na południowej ścianie prezbiterium i nawy przedstawiono zatem obecność zmartwychwstałego Chrystus na ziemi, na ścianie północnej zaś wskazywano na Kościół polski, począwszy od powołania zmartwychwstańców, po symbole państwa i prymasa interrexa. Symbolika łączności Kościoła powszechnego i polskiego została rozwinięta na ścianie chóru, podzielonej emporą organową na dwie kondygnacje, w których umieszczono witraże, w dolnej były to postaci trzech archaniołów oraz Najświętsza Maria Panna w scenie zwiastowania, w górnej święci Kazimierz i Jozafat, wszystkim witrażom towarzyszą herby, państwa polskiego bądź fundatorów. Kościół pw. Zmartwychwstania Pańskiego łączył zatem ikonografię kultu zmartwychwstania Chrystusa z reprezentacją narodową, której wyrazem byli zarówno ukazani święci, jak i bogaty program heraldyczny. Ukierunkowanie na kult Chrystusa i świętych kościoła polskiego ma odniesienie do pierwszej świątyni nacji polskiej pw. św. Stanisława, której głównym patronem był Najświętszy Zbawiciel, do wezwania tej świątyni odnosił się też wizerunek św. Stanisława. Obecność św. Jozafata nawiązuje z kolei do tradycji unickiego hospicjum śś. Sergiusza i Bachusa, reprezentacji nacji ruskiej. Ikonografia z wizerunkami św. Kazimierza, św. Jozafata, herbów Orła i Pogoni wskazywała, iż była to świątynia I Rzeczypospolitej, pogrzebanego państwa, które reprezentowali w Rzymie zmartwychwstańcy, nieformalni ambasadorowie polscy przy Stolicy Apostolskiej, strzegący i rozszerzający też ryt unicki. Obecni w ikonografii świątyni święci oraz podkreślenie związku Kościoła polskiego i powszechnego miało także swe odzwierciedlenie w apostolskiej misji zmartwychwstańców. Łączność Kościoła i państwa – ołtarza i tronu – w programie ikonograficznym tej świątyni wskazywała dobitnie, że nie będzie wskrzeszenia ojczyzny bez Kościoła, co znajdowało także potwierdzenie w programie polityczno-społecznym zgromadzenia zmartwychwstańców.

5

„Katedra” i „kazalnica”: poszukiwanie antropologicznego wymiaru pesymizmu krakowskiej szkoły historycznej (na przykładzie Waleriana Kalinki)

80%

Morawiec N.

Klio Polska. Studia i Materiały z Dziejów Historiografii Polskiej

|

2018

|

issue 10

PL

Artykuł dotyczy miejsca charyzmatu zmartwychwstańców w procesie tworzenia wizji dziejowych w narracjach badawczych Waleriana Kalinki. Myślał on i działał w ramach specyficznej charyzmatycznej matrycy, która wyznaczana była przez ważny element zmartwychwstańczej duchowości – rozpamiętywanie grzechów w ramach ignacjańskich Ćwiczeń duchownych. Element ten przyjął z czasem charakter kluczowej idei, a dominując zmartwychwstańczą duchowość, metaforyzował wszelkie kategorie poznawcze, odciskając swoje piętno na refleksji pedagogicznej, ale i dziejowej. Można wręcz powiedzieć o makrometaforze „przeglądu grzechów”, jaką Kalinka nałożył na przeszłość w celu jej usensownienia. „Grzechy” narodu miały doprowadzić Polskę do upadku i jedynie ich uświadomienie i zadośćuczynienie mogło doprowadzić Polaków do odzyskania upragnionej ojczyzny. The article deals with the place of charisma of the friars of the Order of Resurrection in the process of creation of history visions in scholarly narratives by Walerian Kalinka. He thought and acted within a specific charismatic matrix determined by an important element of spirituality of the Resurrection friars – to dwell on penance and sorrow within “The Spiritual Exercises” by St Ignatius of Loyola. With the lapse of time, the element took on importance becoming the key idea, and dominating the resurrect spirituality, it metaphorized all cognitive categories, leaving its mark both on the pedagogical but also on historical reflection. We are justified in talking about the macro-metaphor of “review of sins” Kalinka put on the past in order to give it sense. “Sins” of the nation were to make Poland collapse and only the awareness of and satisfaction for them would make it possible for the Poles to regain their country.

6

Ks. Kajsiewicz i zmartwychwstańcy wobec duchowieństwa uczestniczącego w powstaniu styczniowym

80%

Mleczko CR W.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2017

|

vol. 128

111-130

PL

Celem artykułu jest ukazanie postawy ks. Hieronima Kajsiewicza i zmartwychwstańców wobec duchowieństwa uczestniczącego w powstaniu styczniowym. Po pierwsze, autor przybliża okoliczności publikacji i treść słynnego listu otwartego ks. Kajsiewicza. Po drugie, przypomina zasługi ks. Aleksandra Jełowickiego wobec polskich księży-emigrantów w Paryżu. Po trzecie, ukazuje dwa konkretne przypadki relacji między zmartwychwstańcami a duchownymi uczestniczącymi w powstaniu styczniowym (ks. Wincenty Barzyński oraz ks. Adolf Bakanowski). W końcu, prezentuje wizję kapłana i jego posługi, jaką mieli ówcześni zmartwychwstańcy i ich wysiłki na rzecz formacji duchowieństwa (Kolegium Polskie w Rzymie). Postawę ks. Kajsiewicza i zmartwychwstańców wobec księży uczestniczącego w powstaniu styczniowym można określić jako ściśle chrześcijańską: piętnowali grzech, ale przyjmowali grzesznika. Przestrzegali kapłanów przed niewłaściwą drogą, ale przymusowych emigrantów przyjmowali z wyciągniętą pomocną dłonią. Niestety, taka postawa często nie spotykała się z pozytywnym odzewem. Ks. Kajsiewicz zyskał miano zdrajcy, a ks. Jełowickiemu odpłacano zawiścią. Tylko pewna liczba kapłanów potrafiła zrozumieć prawdę głoszoną przez zmartwychwstańców: że największym patriotą jest ksiądz, który prowadzi głębokie życie duchowe i intelektualne; jak wiele dla Ojczyzny może zdziałać duchowny, który przede wszystkim jest kapłanem.

EN

The aim of the article is to present the attitude of Rev. Hieronim Kajsiewicz and the Resurrectionists towards priests taking part in January Uprising. Firstly, the author explains the circumstances of publication and the contents of the famous open letter of Rev. Kajsiewicz. Secondly, he recalls the merits of Rev. Aleksander Jełowicki towards Polish emigrant priests in Paris. Thirdly, he presents two specific instances of relations between the Resurrectionists and priests participating in January Uprising (Rev. Wincenty Barzyński and Rev. Adolf Bakanowski). Last but not least, the author presents the notion of priestly service in the eyes of contemporary Resurrectionists and their efforts for the benefits of priestly formation (Polish College in Rome). The attitude of Rev. Kajsiewicz and the Resurrectionists towards priests participating in January Uprising can be defined as strictly Christian: they condemned the sin but accepted the sinner. They warned priests against choosing a wrong way but gave forced emigrants a helping hand. Unfortunately such attitude often met with negative reception. Rev. Kajsiewicz was pronounced a traitor and Rev. Jełowicki met with envy. Only some priests were able to understand the truth preached by the Resurrectionists: that the greatest patriot is a priest who leads a deep spiritual and intellectual life and that more can be done for the homeland by being first and foremost a priest.

7

J. I. Kraszewski i zmartwychwstańcy: przyczynek do opisu relacji

80%

Mleczko CR W.

Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce

|

2018

|

vol. 130

189-201

PL

Wśród wielu intrygujących i nie do końca zbadanych obszarów życia Józefa Ignacego Kraszewskiego (1812-1887) są jego związki z wybitnymi postaciami XIX wieku. Jednym z takich obszarów są kontakty ze zmartwychwstańcami. Bazując na tekstach źródłowych (z Archiwum Zmartwychwstańców w Rzymie), autor artykułu ukazuje ciągłość tych relacji oraz głęboki wzajemny szacunek. Podważa tezę o nieprzychylnym nastawieniu pisarza do zmartwychwstańców. Szczegółowo została opisana sprawa audiencji Kraszewskiego u papieża Piusa IX w 1858 r., relacje ze zmartwychwstańcami w latach 1867-1877, a także oświadczenie Kraszewskiego z 1879 roku. Artykuł zdecydowanie weryfikuje powszechną wiedzę o stosunkach Kraszewski-zmartwychwstańcy. Dalsze badania mogłyby nawet ukazać duchowy wpływ zmartwychwstańców na pewne poczynania Kraszewskiego.

EN

Among many intriguing and not fully researched areas of Józef Ignacy Kraszewski’s life (1812-1887) are his relationships with outstanding figures of the 19th century. One of such areas is his relationship with the Resurrectionists. Basing his research on primary sources (from the Archives of Resurrectionists in Rome), the author shows the continuity of the relationship and a deep mutual respect. He questions the allegations about an inimical attitude of the author towards the Resurrectionists. He presents a detailed description of Kraszewski’s audience with Pope Pius IX in 1858, his relations with the Resurrectionists in the years 1867-1877 and his statement from 1879. The article definitely verifies common knowledge about the relationship between Kraszewski and the Resurrectionists. Further research might show spiritual influence of Resurrectionists on some activities of Kraszewski.

8

How to love Poland in a “World of Disorder”? National Pedagogy of the Resurrectionists and Their Circle

80%

Kucharczyk G.

Facta Simonidis

|

2023

|

vol. 16

|

issue 3

IT

L’articolo presenta una panoramica dell’analisi dei principi della pedagogia nazionale formulata dai membri della Congregazione della Risurrezione di Nostro Signore Gesù Cristo e dalla cerchia di persone ad essa vicine (“fratelli esterni”). La pedagogia si basava sulla convinzione che, a partire dalle Spartizioni, i territori polacchi sono stati il luogo di una “battaglia morale e spirituale” (Walerian Kalinka). La prigionia del periodo delle spartizioni non è stata solo una schiavitù politica, ma ha comportato anche seri pericoli per i polacchi di preservare la loro identità nazionale basata sul codice culturale cristiano. Le partizioni – come sostengono i Resurrezionisti e i “fratelli esterni” – erano una rivoluzione a sé stante, ma incoraggiavano anche l’emergere di una situazione rivoluzionaria nelle terre della Polonia divisa, sia attraverso la ricezione semplificata di “correnti rivoluzionarie occidentali” (Hieronim Kajsiewicz), sia rivoluzionando la società polacca attraverso la distruzione dei suoi consolidati legami sociali. Come rimedio di base per questo stato di cose, i Resurrezionisti e i ‘fratelli esterni’ hanno indicato che i polacchi devono preservare la fede cattolica e la moralità che ne deriva. Questa è una condizione fondamentale affinché la nazione polacca mantenga le sue prospettive di rinascita politica. Per raggiungere questo obiettivo, è necessario anche un “patriottismo preveggente” e coltivare “opere organiche” (Jan Koźmian). Secondo l’autore dell’articolo, la pedagogia nazionale formulata in questo modo, che prevede una vita conforme alla fede e alla morale cristiana come condizione fondamentale per la nazione polacca per ritrovare la sua libertà, è stata ripresa e sviluppata dai grandi programmi didattici e pastorali del Beato Cardinale Stefan Wyszyński e di San Giovanni Paolo II.

EN

The article presents an overview of the analysis of the principles of national pedagogy formulated by members of the Congregation of the Resurrection of Our Lord Jesus Christ and the circle of people close to it (“external brothers”). The pedagogy was based on the conviction that since the Partitions, the Polish territories have been the site of “moral and spiritual battle” (Walerian Kalinka). The captivity of the partition period was not only a political enslavement, but also carried serious dangers for the Poles to preserve their national identity based on the Christian cultural code. The partitions – as claimed by the Resurrectionists and the “external brothers” – were a revolution of their own, but also encouraged the emergence of a revolutionary situation in the lands of divided Poland, either through the simplified reception of “Western-revolutionary currents” (Hieronim Kajsiewicz), or by revolutionizing Polish society through the destruction of its organic social ties. As a basic remedy for such a state of affairs, the Resurrectionists and “external brothers” indicated that the Poles needed to preserve the Catholic faith and the morality that flows from it. This is a basic condition for the Polish nation to maintain its prospects for political revival. This, in turn, also requires “forethought patriotism” and nurturing “organic works” (Jan Koźmian). According to the author of the article, the national pedagogy formulated that way, indicating life in accordance with the Christian faith and morality as a basic condition for the Polish nation to regain its freedom, was taken up and developed by the great teaching and pastoral programs of the Blessed Cardinal Stefan Wyszyński and St. John Paul II.

PL

W artykule przedstawiono zarys analizy zasad pedagogiki narodowej formułowanych przez członków Zgromadzenia Zmartwychwstania Pana Naszego Jezusa Chrystusa oraz krąg osób do niego zbliżonych (bracia zewnętrzni). Pedagogika ta opierała się na przeświadczeniu, że od chwili rozbiorów ziemie polskie są terenem „walki moralnej i duchowej” (W. Kalinka). Niewola okresu zaborów nie tylko jest zniewoleniem politycznym, lecz także niesie poważne niebezpieczeństwa dla zachowania przez Polaków narodowej tożsamości opartej na chrześcijańskim kodzie kulturowym. Zabory – jak utrzymywali zmartwychwstańcy oraz bracia zewnętrzni – same w sobie były rewolucją, sprzyjały także zaistnieniu sytuacji rewolucyjnej na ziemiach podzielonej Polski, czy to poprzez ułatwioną recepcję „zachodniorewolucyjnych prądów” (H. Kajsiewicz), czy rewolucjonizując polskie społeczeństwo na skutek zniszczenia organicznych więzi społecznych. Jako zasadnicze remedium na taki stan rzeczy zmartwychwstańcy i bracia zewnętrzni wskazywali konieczność zachowania przez Polaków wiary katolickiej i płynącej z niej moralności. Jest to warunek podstawowy dla zachowania przez naród polski perspektyw odrodzenia politycznego. To zaś wymaga również „patriotyzmu przezornego” oraz pielęgnowania „robót organicznych” (J. Koźmian). Jak zaznacza autor artykułu, tak sformułowana pedagogika narodowa wskazująca na życie zgodne z wiarą i moralnością chrześcijańską jako podstawowy warunek odzyskania przez naród polski wolności została podjęta i rozwijana przez nauczanie i programy duszpasterskie bł. kardynała Stefana Wyszyńskiego oraz św. Jana Pawła II.

9

The Idea of Knighthood in the Sermons and Speeches by Aleksander Jełowicki CR

80%

Lenart M.

Facta Simonidis

|

2023

|

vol. 16

|

issue 3

IT

Nei testi dei discorsi pubblici di Aleksander Jełowicki, in particolare quelli associati alla sua pratica di predicazione, si fa notare il frequente riferimento all’idea del cavalierato cristiano. I cavalieri cristiani, nel contesto discorsivo del Resurrezionalista, sono i difensori della patria che hanno combattuto nel corso della storia, così come tutti coloro che hanno preso parte alle rivolte nazionali, e che spesso sono stati costretti ad emigrare. In termini allegorici, la stessa Polonia viene evocata come il cavaliere che si batte per i valori cristiani, distinguendosi nell’atteggiamento contro lo sfondo delle società degradanti dell’Occidente. La lunga durata del modello individuale sviluppato dopo il Concilio di Trento, descritto come miles christianus, è stata quindi inserita da Jełowicki nella corrente di formazione delle aspirazioni nazionali, caratteristica del XIX secolo. L’aspetto morale e religioso di tali aspirazioni era quello di identificarsi con i valori rappresentati dalla Chiesa cattolica, il cui rispetto, secondo il predicatore, garantiva il ripristino dell’indipendenza. Così, l’idea del cavalierato cristiano risultava complementare alla visione di uno Stato e di una nazione fortemente legati ai modelli biblici, che, inoltre, caratterizzavano la spiritualità della congregazione. Si trattava essenzialmente dell’impegno per la resurrezione personale in unione con Gesù, il quale fu anche il modello per la patria sofferente. I testi di Jełowiecki, in ultima analisi, esemplificano un tipo particolare di militarizzazione della spiritualità e della religiosità polacca, una testimonianza che è riconoscibile anche nella Chiesa cattolica contemporanea in Polonia.

EN

In the texts of Aleksander Jełowicki’s public speeches, in particular those associated with his preaching practice, attention is drawn to the frequent reference to the idea of Christian chivalry. Christian knights, in the discourse of the Resurrectionist, are the defenders of the homeland who have been fighting throughout history, as well as all those who took part in national uprisings, who were often forced to emigrate. In allegorical terms, Poland itself is recalled as the knight fighting for Christian values, distinguished by its attitude against the background of the degrading societies of the West. The long duration of the personal model developed after the Council of Trent, described as miles christianus, was therefore inserted by Jełowicki into the current of shaping national aspirations, characteristic of the 19th century. The moral and religious aspect of these was to identify with the values represented by the Catholic Church, standing by which, according to the preacher, ensured the recovery of independence. Thus, the idea of Christian chivalry was complementary to the vision of a state and nation strongly linked to biblical models, which, moreover, characterized the spirituality of the congregation. Jełowicki’s texts, ultimately, exemplify a peculiar kind of militarization of Polish spirituality and religiousness, a testimony that is also recognizable in the contemporary Catholic Church in Poland.

PL

W tekstach wystąpień publicznych Aleksandra Jełowickiego, zwłaszcza związanych z jego działalnością kaznodziejską, zwraca uwagę częste przywoływanie idei rycerstwa chrześcijańskiego. Rycerzami chrześcijańskimi są w wykładzie zmartwychwstańca walczący na przestrzeni dziejów obrońcy ojczyzny oraz wszyscy biorący udział w narodowych zrywach, których los często zmusił do emigracji. W alegorycznym odniesieniu sama Polska przywoływana jest jako walczący o wartości chrześcijańskie rycerz, wyróżniający się swoją postawą na tle degradujących się społeczeństw Zachodu. Długie trwanie wypracowanego po Soborze Trydenckim wzorca osobowego, określanego jako miles christianus, zostało wpisane tym samym przez Jełowickiego w nurt kształtowania narodowych aspiracji, charakterystycznych dla XIX stulecia. Moralno-religijnym ich wymiarem było identyfikowanie się z wartościami reprezentowanymi przez Kościół katolicki, przy którym trwanie jest zdaniem kaznodziei, gwarantem odzyskania niepodległości. Tym samym idea rycerstwa chrześcijańskiego uzupełniała wizję państwa i narodu mocno powiązanych ze wzorcami biblijnymi, charakteryzującymi zresztą duchowość zgromadzenia. Chodzi tu przede wszystkim o dążenie do osobistego zmartwychwstania w jedności z Jezusem, będącym wzorem także dla cierpiącej ojczyzny. Teksty Jełowieckiego są w końcu przykładem swoistej militaryzacji duchowości i religijności polskiej, czego świadectwa są rozpoznawalne także we współczesnym Kościele katolickim na terenie Polski.

10

Rola XIX-wiecznych zmartwychwstańców w rodzącym się ruchu liturgicznym

80%

Skóra Z.

Roczniki Liturgiczno-Homiletyczne (Liturgical and Homiletic Annals)

|

2013

|

vol. 4(60)

173-184

EN

Brothers of the newly emerged Congregation of the Resurrection played a significant role in the development of the 19th century Liturgical Movement. Of great importance to its progression was the contribution of father Piotr Semenenko, Józef Hube, Wincenty Barzyński and Franciszek Gordon. They were far from being merely theorists of the new concepts of bringing the liturgy closer to the faithful, but they put their ideas into practice. They propagated the habit of frequent Eucharist celebration, were eager confessors, provided guidance for catechumens, and encouraged the laity to enter various religious associations. They spread care for the beauty of churches, and regular mystagogical sermons and catecheses became their distinctive characteristic. The notions of the Resurrectionists were recorded in their canon, which was unusual for other 19th century orders. Brothers of the newly emerged Congregation of the Resurrection played a significant role in the development of the 19th century Liturgical Movement. Of great importance to its progression was the contribution of father Piotr Semenenko, Józef Hube, Wincenty Barzyński and Franciszek Gordon. They were far from being merely theorists of the new concepts of bringing the liturgy closer to the faithful, but they put their ideas into practice. They propagated the habit of frequent Eucharist celebration, were eager confessors, provided guidance for catechumens, and encouraged the laity to enter various religious associations. They spread care for the beauty of churches, and regular mystagogical sermons and catecheses became their distinctive characteristic. The notions of the Resurrectionists were recorded in their canon, which was unusual for other 19th century orders.

11

Between Mentorella and Paris. Father Leon Zbyszewski‘s (1832-1907) Artistic Vision of the Cracow Resurrectionist Church

71%

Nestorow D., Nesterow R.

Facta Simonidis

|

2023

|

vol. 16

|

issue 3

IT

L’articolo è uno studio dell’architettura e delle attrezzature della Chiesa Resurrezionista di Cracovia, che fu costruita tra il 1886 e il 1887 dalla filiale di Cracovia della congregazione, fondata nel 1885. Si trattò del secondo tempio risurrezionalista in territorio polacco, dopo la chiesa di Lviv. La visione artistica di Padre Leon Zbyszewski (1832-1907) CR ebbe un impatto fondamentale sul santuario. Con l‘aiuto di Padre W. Orpiszewski, Zbyszewski sviluppò una visione artistica per la chiesa, dove si rifece a modelli antichi e altomedievali, così come al tempio moderno in stile neostile di Saint Pierre de Montrouge a Parigi (1863-1872), costruito su progetto di Émile Vaudremer. Leon Zbyszewski, collaborando con l‘architetto e costruttore di Cracovia Wandalin Beringer, preparò un programma artistico e ideologico completo per l‘arredamento e la decorazione della chiesa, che comprese sia la capriata del tetto a vista, sia le decorazioni pittoriche e scultoree, il design della parete dell‘altare, gli altari stessi, il coro, il pulpito e persino i banchi ed i confessionali. La sintesi dell‘esperienza artistica di Padre Zbyszewski ha prodotto un tempio unico, ma modesto, che combina con successo i modelli dell‘arte antica e medievale, con un programma ideologico coerente con il carisma della congregazione.

EN

The paper is a study of the architecture and equipment of the Resurrectionist Church in Cracow, which was built between 1886 and 1887 by the Cracow house of the congregation, founded in 1885. It was the second Resurrectionist temple on Polish territory, after the Lviv church. The artistic vision of Father Leon Zbyszewski (1832-1907) CR had a fundamental impact on the temple. With the help of Father W. Orpiszewski, Zbyszewski developed an artistic vision for the church, where he referred to ancient and early medieval models, as well as the modern neostyle temple of Saint Pierre de Montrouge in Paris (1863-1872), built after a design by Émile Vaudremer. Leon Zbyszewski, collaborating with the Cracow architect and builder Wandalin Beringer, prepared a comprehensive artistic and ideological program for the church’s furnishings and decoration, including both the exposed roof truss, painting and sculpture decorations, the design of the altar partition, altars, music choir, pulpit and even pews and confessionals. The synthesis of Father Zbyszewski’s artistic experience produced a unique, yet modest, temple that successfully combined the patterns of ancient and medieval art, with an ideological program that was consistent with the congregation’s charism.

PL

W tekście omówiono architekturę i wyposażenie kościoła Zmartwychwstańców w Krakowie, który został zbudowany w latach 1886-1887 przy krakowskim domu zgromadzenia, ufundowanym w 1885 roku. Była to druga świątynia zmartwychwstańców na ziemiach polskich, po kościele we Lwowie. Fundamentalny wpływ na świątynię miała artystyczna wizja o. Leona Zbyszewskiego (1832-1907) CR. Przy pomocy o. Władysława Orpiszewskiego opracował artystyczną wizję kościoła, w której odwołał się do wzorów antycznych i wczesnośredniowiecznych, a także współczesnej neostylowej świątyni Saint Pierre de Montrouge w Paryżu (1863-1872), wzniesionej według projektu Émile’a Vaudremera. Leon Zbyszewski, współpracujący z krakowskim architektem i budowniczym Wandalinem Beringerem, opracował całościowy artystyczno-ideowy program wyposażenia i dekoracji kościoła, który obejmował zarówno otwartą więźbę dachową, dekorację malarsko-rzeźbiarską, projekt przegrody ołtarzowej, ołtarzy, chóru muzycznego, ambony, a nawet ławek i konfesjonałów. W wyniku syntezy artystycznych doświadczeń o. Zbyszewskiego powstała unikatowa, choć skromna, świątynia, w udany sposób łącząca wzory sztuki antycznej i średniowiecznej, o programie ideowym, który wpisywał się w charyzmat zgromadzenia.

12

How the spirituality of the Resurrectionists transformed the cultural environment. The Lord’s Prayer of Father Piotr Semenenko and Feliks Count Sobański

71%

Jamski P.

Facta Simonidis

|

2023

|

vol. 16

|

issue 3

IT

Il testo è un tentativo di presentare l‘influenza della spiritualità e delle idee predicate dai Padri Resurrezionisti sulla cultura e sull’arte, compresa l’architettura, e sull’ambiente culturale dei territori polacchi nella seconda metà del XIX e all’inizio del XX secolo. I presupposti relativi alla necessità di cambiare il modo in cui funziona la società (verso una società civile), di lavorare su un incremento delle strutture parrocchiali e delle comunità che operano all’interno delle società locali, così come sulla formazione approfondita dei sacerdoti e sul rinnovamento della vita liturgica, erano di particolare importanza per la congregazione. Il mutamento di pensiero a favore di idee vicine a quelle dei Resurrezionisti si manifestò, tra l’altro, in una tendenza particolarmente evidente nell’erezione delle cosiddette Cattedrali di Villaggio, o chiese neogotiche, che divennero centri di rinascita delle comunità e elevarono lo status del quartiere, fornendo uno spazio appropriato per il ripristino dello splendore della liturgia collettiva e uno spazio per le opere educative e caritatevoli. Feliks ed Emilia Sobański, originari di Obodówka in Ucraina, stabilitisi a Guzów in Mazovia dal 1865, abbracciarono consapevolmente l’idea di un coinvolgimento laico nello sviluppo religioso dei polacchi, dell’aumento della presenza dei principi cristiani nella politica, nell’economia, nella filantropia, nell’istruzione, nella scienza e nell’arte, e quindi – a lungo termine – della rinascita dello Stato polacco. Feliks Sobański sperimentò in modo particolarmente profondo la sua fede nel contesto delle parole del Padre Nostro, che lo accompagnarono per tutta la vita e che mise in pratica attraverso opere di carità – fondò orfanotrofi, case di accoglienza, ospedali, oltre a luoghi di culto – che entrarono a far parte del paesaggio architettonico delle terre polacche. Il suo atteggiamento derivò dai contatti personali con i Padri dell’ordine dei Resurrezionisti e beneficiò delle lezioni di Padre Piotr Semenenko sulla preghiera del Padre Nostro. Le invocazioni individuali del Padre Nostro apparvero nei luoghi di culto e di carità fondati da Sobański, tra cui: la cappella del palazzo di Guzów, la cappella dell’orfanotrofio di Guzów, sopra l’ingresso delle aule per ragazzi a Varsavia e sull’edificio degli uffici del palazzo Sobański ad Aleje Ujazdowskie a Varsavia. L’uso costante di frammenti del Padre Nostro per contrassegnare gli edifici da lui fondati fu una manifestazione estremamente consapevole di pietà, semplicità e carità. Feliks Sobański, collocando il messaggio nello spazio pubblico, presumibilmente supponeva che potesse essere interpretato da molti, anche se è difficile identificare gli specifici destinatari. L’iscrizione indelebile (almeno nell’ipotesi) sull’edificio è, o meglio diventa, un elemento permanente dello spazio, incaricato di portare i valori contenuti nell’iscrizione e di influenzare altri con essi. L’uso di passaggi del Padre Nostro, un testo fondamentale per il Cristianesimo e ampiamente conosciuto (all’epoca della trasmissione del messaggio), è un uso interessante della pars pro toto, quando una ‘parte’ stimola il pensiero sul ‘tutto’ e una peculiare confessione pubblica di fede da parte di Feliks Sobański, risultante da un’incarnazione intenzionale dell’atteggiamento cristiano secondo gli insegnamenti dei Padri Resurrezionisti. Sembrerebbe che il concetto di contrassegnare gli edifici con invocazioni del Padre Nostro, applicato da Feliks Sobański ed Emilia Sobańska, non trovi una controparte nei territori polacchi, così come non è stato ancora possibile individuare realizzazioni europee semanticamente simili.

EN

The text is an attempt’ to present the influence of the spirituality and ideas preached by the Resurrectionist fathers on the culture and art, including architecture and the cultural environment of the Polish territories in the second half of the 19th and early 20th centuries. The postulates concerning the need to change the way society functions (towards a civil society), to work on an increase of parish structures and communities operating within local societies, as well as the thorough education of priests and the renewal of liturgical life, were of particular importance to the congregation. The change in thinking towards ideas close to those of the Resurrectionists became evident, among other things, in a tendency particularly prominent in the erection of so-called village cathedrals, or neo-Gothic churches, which became centers of community revival and raised the status of the neighborhood by providing appropriate space for the renewal of the splendor of the collective liturgy and space for educational and charitable works. Feliks and Emilia Sobański, originally from Obodówka in Ukraine, settled in Guzów in Mazovia since 1865, would consciously embraced the idea of secular involvement in the religious development of Poles, the growth of the presence of Christian principles in politics, economy, philanthropy, education, science and art, and thus – in the long run – the rebirth of Polish statehood. Feliks Sobański particularly profoundly experienced his faith in the context of the Lord’s Prayer words, which accompanied him throughout his life and which he put into action through charitable works – he founded orphanages, shelters, hospitals, as well as places of worship – that were part of the architectural landscape of the Polish lands. His attitude derived from personal contacts with the fathers of the Resurrectionist order and benefited from Father Piotr Semenenko’s lectures on the Our Father prayer. Individual invocations of the Lord’s Prayer appeared on places of worship and charity founded by Sobański, including: the chapel at the Guzów palace, the chapel at the Ophanage in Guzów, above the entrance to the Classrooms for Boys in Warsaw, and on the office building of the Sobański palace in Aleje Ujazdowskie in Warsaw. The constant use of fragments of the Lord’s Prayer in order to mark the buildings he founded was an extremely conscious manifestation of piety, simplicity and charity. Feliks Sobański, by placing the message in public space, would probably have assumed that it could be decoded by many, nevertheless it is difficult to identify specific recipients. The permanent (at least in assumption) inscription on the building is, or rather becomes, a permanent element of the space, assigned to carry the values contained in the inscription and influence others with them. The use of passages from the Lord’s Prayer, a text fundamental to Christianity and widely known (at the time of the message’s transmission), is an interesting use of pars pro toto, when a “part” stimulates thinking about the “whole” and a peculiar public confession of faith by Feliks Sobański, resulting from a deliberate embodiment of the Christian attitude following the teachings of the Resurrectionist fathers. It seems that the concept of marking buildings with invocations from the Lord’s Prayer, applied by Feliks Sobański and Emilia Sobańska, has no counterpart in the Polish territories, as well as it has not yet been possible to point out semantically similar European realizations.

PL

Tekst jest próbą ukazania wpływu duchowości i idei głoszonych przez księży zmartwychwstańców na kulturę i sztukę, w tym na architekturę i środowisko kulturowe ziem polskich w drugiej połowie XIX i początku XX wieku. Dla zgromadzenia szczególnie ważne były postulaty dotyczące potrzeby zmiany funkcjonowania społeczeństwa (w kierunku społeczeństwa obywatelskiego), pracy nad wzrostem znaczenia struktur parafialnych oraz wspólnot działających w obrębie lokalnych społeczności, a także starannego wykształcenia księży i odnowy życia liturgicznego. Zmiana myślenia w kierunku bliskim ideom zmartwychwstańców uwidoczniła się m.in. w tendencji szczególnie widocznej we wznoszeniu tzw. wiejskich katedr, czyli neogotyckich kościołów, które stawały się centrami odradzania się społeczności i podnosiły rangę okolicy poprzez dodanie odpowiedniej przestrzeni dla odnowy splendoru wspólnej liturgii i miejsca dla prac edukacyjnych oraz dzieł miłosierdzia. Przykładem osób, które świadomie podjęły idee zaangażowania świeckich w rozwój religijny Polaków, wzrostu obecności chrześcijańskich zasad w polityce, gospodarce, filantropii, edukacji, nauce i sztuce, a przez to ‒ w dalszej perspektywie ‒ odrodzenia państwowości polskiej, byli Feliks i Emilia Sobańscy, wywodzący się z Obodówki na Ukrainie, od 1865 roku osiadli w Guzowie na Mazowszu. Feliks Sobański szczególnie głęboko przeżywał swą wiarę w kontekście słów Modlitwy Pańskiej, która towarzyszyła mu przez całe życie i którą wprowadzał w czyn m.in. poprzez fundowane przez siebie dzieła miłosierdzia ‒ ochronki, przytułki, szpitale, a także obiekty kultu ‒ wpisujące się w krajobraz architektoniczny ziem polskich. Jego postawa wynikała z osobistych kontaktów z ojcami z zakonu zmartwychwstańców i czerpania z wykładów o. Piotra Semenenki poświęconych modlitwie Ojcze nasz. Poszczególne wezwania Modlitwy Pańskiej pojawiały się na fundowanych przez Sobańskiego obiektach kultu i miłosierdzia m.in.: kaplicy przy pałacu w Guzowie, na kapliczce przy Ochronce w Guzowie, nad wejściem do Sal Zajęć dla Chłopców w Warszawie, na budynku oficyny pałacu Sobańskich w Alejach Ujazdowskich w Warszawie. Stałe posługiwanie się fragmentami Modlitwy Pańskiej w celu oznaczania fundowanych przez siebie budynków było niezwykle świadomą manifestacją pobożności, prostoty i miłosierdzia. Feliks Sobański, umieszczając komunikat w przestrzeni publicznej, zapewne zakładał, że będzie on mógł być dekodowany przez wielu odbiorców, niemniej trudno wskazać konkretnych adresatów. Trwała (przynajmniej w założeniach) inskrypcja na budowli jest, a właściwie staje się, trwałym elementem przestrzeni, której powierzono zadanie przeniesienia wartości zawartych w inskrypcji i oddziaływania nimi na innych. Użycie fragmentów Modlitwy Pańskiej, tekstu podstawowego dla chrześcijaństwa i znanego (w czasie nadawania komunikatu) powszechnie, jest ciekawym użyciem pars pro toto, kiedy to „część” pobudza myślenie o „całości” oraz swoistym, wynikającym ze świadomego wcielenia postawy chrześcijanina według nauk ojców zmartwychwstańców, publicznym wyznaniem wiary Sobańskiego. Wydaje się, że koncept opatrywania budowli wezwaniami z Modlitwy Pańskiej, zastosowany przez Feliksa i Emilię Sobańskich, nie ma odpowiednika na ziemiach polskich, jak również nie udało się dotychczas wskazać podobnych semantycznie realizacji europejskich.

13

The Archives at the General House of the Congregation of the Resurrection of Our Lord Jesus Christ in Rome

61%

Hamryszczak A.

Facta Simonidis

|

2023

|

vol. 16

|

issue 3

IT

L’Archivio della Casa Generalizia della Congregazione della Risurrezione di Nostro Signore Gesù Cristo a Roma è l’archivio storico centrale della Congregazione. Bogdan Jański è da considerarsi il suo fondatore, in quanto diede istruzioni di raccogliere l’intera eredità a Roma nel 1840. Dal 1886, la documentazione è stata ospitata nella Casa Generalizia dei Resurrezionisti in via San Sebastanello 11. I primi lavori di organizzazione dei documenti d’archivio furono intrapresi da Padre Paweł Smolikowski, all’inizio del XX secolo. Lo stato attuale dell’archivio è stato influenzato soprattutto da Padre John Iwicki, che ha catalogato quasi 70.000 documenti, dividendo la collezione in 11 serie. Tra il 2017 e il 2023, Padre Paweł Szymanowski, archivista della congregazione, è riuscito a firmare un accordo con la Direzione dell’Archivio di Stato per digitalizzare e restaurare le lettere di Adam Mickiewicz e Cyprian Kamil Norwid. Inoltre, nell’archivio è stato implementato il Sistema Informativo Archivistico Integrato (Zintegrowany System Informacji Archiwalnej – ZoSIA), grazie al quale vengono successivamente inserite le descrizioni dell’inventario degli oggetti d’archivio e le loro scansioni. Sebbene l’Archivio Romano Resurrezionista non abbia uno statuto, dal 30 ottobre 1996 opera sulla base di un regolamento approvato da Padre Sutherland MacDonald CR, il Generale della Congregazione. L’archivio dispone di un inventario di oltre 80.000 documenti. Raccoglie il patrimonio documentale generato dalle istituzioni centrali della Congregazione, dalle case dei Resurrezionisti e dall’eredità del clero. L’Archivio dei Resurrezionisti comprende risorse documentarie molto preziose che, per le loro dimensioni e il loro valore informativo, rendono questa istituzione una delle più importanti al di fuori della Polonia. La sua importanza non si limita solo alla conoscenza della storia della Chiesa polacca in esilio nei secoli XIX e XX, ma anche alla vita degli esuli polacchi. Particolarmente preziosi sono i materiali riguardanti l’attività della Grande Emigrazione, la vita culturale e politica dei polacchi in esilio nell’epoca della cattività nazionale.

EN

The Archive at the General House of the Congregation of the Resurrection of Our Lord Jesus Christ in Rome is the central historical archive of the congregation. Bogdan Jański should be considered its founder, as he instructed to gather his entire legacy in Rome in 1840. Since 1886 the documentation has been housed in the General House of the Resurrectionists in via San Sebastanello 11. The first works organizing the archival records were undertaken by Father Paweł Smolikowski, at the turn of the 20th century. The current state of the archive has been most influenced by Father John Iwicki, who has catalogued nearly 70,000 file records, dividing the collection into 11 series. Between 2017 and 2023, Father Paweł Szymanowski, the congregation’s archivist, succeeded in signing an agreement with the Head Office of the State Archives to digitize and restore the letters of Adam Mickiewicz and Cyprian Kamil Norwid. Moreover, the Integrated Archival Information System (Zintegrowany System Informacji Archiwalnej – ZoSIA) has been implemented in the archive, thanks to which the inventory descriptions of archival items and their scans are successively uploaded. While the Roman Resurrectionist Archive does not have a statute, since October 30th, 1996, it has been operating on the basis of regulations approved by Father Sutherland MacDonald CR, the General of the Congregation. The archive has an inventory of more than 80,000 records. It collects the documentation heritage generated by the congregation’s central institutions, Resurrectionist houses and the legacy of the clergy. The Resurrectionist Archive includes very precious documentary resources, which, by their sheer size and informational value, make this institution one of the most important outside Poland. Its significance is not limited only to the knowledge of the history of the Polish Church in exile in the 19th and 20th centuries, but also the life of Polish exiles. Particularly valuable are the materials concerning the activity of the Great Emigration, cultural and political life of Poles in exile in the era of national captivity.

PL

Archiwum w Domu Generalnym Zgromadzenia Zmartwychwstania Pana Naszego Jezusa Chrystusa w Rzymie jest centralnym archiwum historycznym zgromadzenia. Za jego twórcę należy uznać Bogdana Jańskiego, który w 1840 roku polecił zgromadzić w Rzymie całą swoją spuściznę. Od 1886 roku dokumentacja mieści się w domu generalnym zmartwychwstańców przy via San Sebastanello 11. Pierwsze prace porządkujące archiwalia podjął ks. Paweł Smolikowski, na przełomie XIX i XX wieku. Na aktualny stan archiwum największy wpływ miał ks. John Iwicki, który zinwentaryzował prawie 70 000 jednostek aktowych, dzieląc zasób na 11 serii. W latach 2017-2023 ks. Paweł Szymanowski, archiwista zgromadzenia, doprowadził do podpisania z Naczelną Dyrekcją Archiwów Państwowych umowy, na mocy której zdigitalizowano i poddano konserwacji listy Adama Mickiewicza i Cypriana Kamila Norwida. Dodatkowo został wdrożony w archiwum Zintegrowany System Informacji Archiwalnej (ZoSIA), dzięki czemu sukcesywnie są umieszczane opisy inwentarzowe archiwaliów i ich skany. Archiwum rzymskie zmartwychwstańców nie ma statutu, jednak od 30 października 1996 roku działa na podstawie regulaminu zatwierdzonego przez o. Sutherlanda MacDonalda CR, generała zgromadzenia. Archiwum posiada zasób liczący ponad 80 000 jednostek. Gromadzi spuściznę dokumentacyjną wytworzoną przez centralne instytucje zgromadzenia, domy zmartwychwstańców oraz spuścizny duchownych. Archiwum zmartwychwstańców zawiera bardzo cenny zasób dokumentacyjny, który poprzez swoją wielkość i wartość informacyjną powoduje, że należy instytucję tę uznać za jedną z najważniejszych poza granicami Polski. Jego znaczenie nie ogranicza się tylko do poznania dziejów polskiego Kościoła na emigracji w XIX i XX wieku, ale również życia wychodźców polskich. Szczególnie cenne są materiały dotyczące działalności Wielkiej Emigracji, życia kulturalnego i politycznego Polaków na emigracji w dobie niewoli narodowej.

Refine search results

Wkład ks. Aleksandra Jełowickiego CR w dzieło formacji duchowieństwa

Polskie ślady w Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej na Mentorelli

Education and Youth Protection in the light of the Doctrine of the Resurrectionists. The Model of the Educator

The Church of the Resurrection in Rome as a temple of the Polish- Lithuanian Commonwealth

„Katedra” i „kazalnica”: poszukiwanie antropologicznego wymiaru pesymizmu krakowskiej szkoły historycznej (na przykładzie Waleriana Kalinki)

Ks. Kajsiewicz i zmartwychwstańcy wobec duchowieństwa uczestniczącego w powstaniu styczniowym

J. I. Kraszewski i zmartwychwstańcy: przyczynek do opisu relacji

How to love Poland in a “World of Disorder”? National Pedagogy of the Resurrectionists and Their Circle

The Idea of Knighthood in the Sermons and Speeches by Aleksander Jełowicki CR

Rola XIX-wiecznych zmartwychwstańców w rodzącym się ruchu liturgicznym

Between Mentorella and Paris. Father Leon Zbyszewski‘s (1832-1907) Artistic Vision of the Cracow Resurrectionist Church

How the spirituality of the Resurrectionists transformed the cultural environment. The Lord’s Prayer of Father Piotr Semenenko and Feliks Count Sobański

The Archives at the General House of the Congregation of the Resurrection of Our Lord Jesus Christ in Rome