Search results

1

Międzynarodowa konferencja naukowa pt. Finansowanie związków wyznaniowych w Polsce i w krajach niemieckojęzycznych – stan aktualny oraz perspektywy zmian, Kamień Śląski, 24-25 kwietnia 2012 r.

100%

Ordon M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2012

|

vol. 15

357-359

2

Zebranie Założycielskie Polskiego Towarzystwa Prawa Wyznaniowego, Lublin, 21-22 czerwca 2008 r.

100%

Ordon M.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2008

|

vol. 11

367-369

3

„Naród bez broni”. Niechęć do służby wojskowej w II Rzeczypospolitej z przyczyn religijnych

86%

Kasprzycki R.

Kwartalnik Historyczny

|

2019

|

vol. 126

|

issue 1

EN

Przedwojenną Polskę zamieszkiwało kilkadziesiąt tysięcy adwentystów, baptystów, badaczy Pisma Świętego, zielonoświątkowców, a także wielu innych przedstawicieli mniejszych wyznań chrześcijańskich. Wielu spośród członków tych wspólnot religijnych literalnie odczytywało słowa Pisma Świętego. Przesłanie biblijne oznaczało dla nich bezkompromisowy sprzeciw wobec służby wojskowej z bronią w ręku. Niektórzy nie zgadzali się również na złożenie przysięgi wojskowej. Pre-war Poland was inhabited by dozens tens of thousands of Adventists, Baptists, Bible Students, Pentecostalists, as well as members of many other minor Christian Churches. A large number of those believed in the inerrancy of the literal Scriptures and insisted the Bible was literally true which meant for them an uncompromising objection against military service with the use of arms. Some also objected to their swearing of the military oath.

4

Rozważania nad zrównaniem pozycji prawnej kościołów i innych związków wyznaniowych oraz niereligijnych organizacji światopoglądowych

81%

Bernaciński Ł.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2020

|

vol. 92

61-74

EN

This chapter is an attempt to answer the question about the existence of premises supporting the obligatory equalization of the legal position of churches and other religious organizations and nonreligious ideological organizations. For this purpose has analyzed the legal status of entities, the attitude of the European Union to the discrepancies occurring in this field and the functions that the entities fulfill towards their members. Context for considerations are bills created in the years 2013–2019, concerning the replacement of the Church Fund tax write-off for churches and other religious organizations, and granting to nonreligious ideological organizations the right to a permanent, institutional dialogue with the state.

PL

Niniejszy artykuł stanowi próbę odpowiedzi na pytanie o istnienie przesłanek przemawiających za obligatoryjnym zrównaniem pozycji prawnej kościołów i innych związków wyznaniowych oraz niereligijnych organizacji światopoglądowych. W tym celu przeanalizowany zostanie status prawny badanych podmiotów w prawie polskim, stosunek Unii Europejskiej do rozbieżności występujących w tym zakresie oraz funkcje, jakie badane podmioty wypełniają wobec swych członków. Kontekst dla rozważań stanowią projekty ustaw powstałe w latach 2013–2019 dotyczące zastąpienia Funduszu Kościelnego obywatelskim odpisem podatkowym na rzecz kościołów i innych związków wyznaniowych oraz przyznania niereligijnym organizacjom światopoglądowym prawa do stałego, instytucjonalnego dialogu z państwem.

5

Związki wyznaniowe i jednostki samorządu terytorialnego jako podmioty współdziałające w wykonywaniu orzeczeń karnych

72%

Nikołajew J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2019

|

vol. 22

173-189

EN

Religious organizations and local self-government units are entities cooperating in the implementation of penalties, penal, compensatory, protective and preventive measures, as well as forfeiture. They can also be treated in terms of institutions of social control over the enforcement of these judgements. The cooperation between these entities has obtained the status of a statutory directive and is supposed to serve to rehabilitate the convicts and prevent crime. As argued in the present article, the cooperation under discussion also contributes to the fulfillment of educational and corrective goals.

PL

Związki wyznaniowe oraz jednostki samorządu terytorialnego to podmioty współdziałające w wykonywaniu kar, środków karnych, kompensacyjnych, zabezpieczających, zapobiegawczych oraz przepadku. Można je również traktować w kategoriach organów społecznej kontroli nad wykonywaniem tych orzeczeń. Współdziałanie takich podmiotów uzyskało rangę dyrektywy ustawowej i służyć ma readaptacji społecznej skazanych i zapobieganiu przestępczości. W przypadku przedstawicieli związków wyznaniowych współdziałanie posiada także charakter wychowawczy i poprawczy.

6

Legal regulation of religious education in Ukraine: Implementation of the separation of the church and other religious organizations from state educational institutions

72%

Bilash O., Karabin T.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2022

|

vol. 25

107-127

PL

Celem artykułu jest ukazanie realizacji konstytucyjnego przepisu o oddzieleniu Kościoła (związków wyznaniowych) na Ukrainie od państwa oraz szkoły od Kościoła poprzez analizę ustawodawstwa, praktyki stosowania prawa oraz danych statystycznych. Zdaniem autorów obowiązujące w tym zakresie normy konstytucyjne nie są w pełni przestrzegane, a realizowana w szkołach edukacja religijna pozostaje w dużym stopniu zależna od związków wyznaniowych. Intensywność i głębokość wpływu związków wyznaniowych na instytucje edukacyjne różni się jednak w zależności od poziomu edukacji i rodzaju placówki. Na poziomie edukacji przedszkolnej i ogólnokształcącej, ze względu na obowiązującą standaryzację i kontrolę państwową, sfera autonomii związków wyznaniowych w świadczeniu usług edukacyjnych jest dość wąska. Na poziomie szkolnictwa wyższego, w instytucjach założonych przez związki wyznaniowe, o procesie kształcenia decydują same związki wyznaniowe, natomiast w instytucjach państwowych i samorządowych, które kształcą specjalistów w zakresie teologii, proces ten jest realizowany pod nadzorem Ministerstwa Edukacji i Nauki. De facto wyższe wykształcenie teologiczne (zarówno uzyskiwane w instytucjach prywatnych, jak i w instytucjach państwowych lub samorządowych) nie jest oddzielone od organizacji religijnych, chociaż tak stanowi Konstytucja Ukrainy. Wyznaniowy charakter teologii przejawia się w treści wykładanych przedmiotów oraz w organizacji procesu nauczania. Jednak w praktyce współpraca kościołów z instytucjami edukacyjnymi opiera się na potrzebie, aby te pierwsze decydowały lub przynajmniej miały wpływ na treść kształcenia przyszłych duchownych i pracowników instytucji kościelnych, natomiast dla instytucji oferujących kształcenie współpraca ta stanowi gwarancję zatrudnienia absolwentów oferowanych programów edukacyjnych, co bezpośrednio wpływa na liczbę kandydatów.

EN

This article, via an analysis of legislation, law-application practice, and individual elements of statistical information, reveals the implementation of the constitutional provision on the separation in Ukraine of the church (religious organizations) from the state and the school from the church. The authors state that the requirements of the constitutional legislation are not fully observed, and religious education at schools depends on religious organizations to a significant extent. The intensity and depth of the influence of religious organizations on educational institutions differs however at various levels of education and in different institutions. At the level of pre-school and general secondary education, due to state standardization and control, the sphere of autonomy of religious organizations in providing educational services is sufficiently narrow. At the level of higher education, in institutions founded by religious organizations, the educational process is carried out under the control of the religious organization itself, and the state and communal institutions (which train specialists majoring in theology) are under the aegis of the Ministry of Education and Science. Higher religious education (both that obtained in private institutions and that obtained in state or communal institutions) is de facto not separated from religious organizations, although the Constitution of Ukraine declares this. The confessional nature of theology is manifested in the content of academic courses and the organization of the educational process. In practice, however, the cooperation of churches with educational institutions is based on the need for the former to determine or at least influence the content of the training of their future ministers; for educational institutions, cooperation is a powerful tool for ensuring the employment of graduates of educational programs, and, respectively, directly affects the number of applicants.

7

Nabywanie przez kościoły i inne związki wyznaniowe nieruchomości z bonifikatą. Uwagi do art. 68 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami

72%

Stanisławski T., Filak A.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2022

|

vol. 25

325-339

EN

The present paper aims to critically analyze the regulations on purchasing real estates with a discount by churches and other religious organizations under Article 68 para. 1.6 of the Act of 21 August 1997 on the management of real estates. This provision is motivated by the freedom of conscience and religion and specifically by the right to possess sanctuaries and other places of worship for the satisfaction of the needs of believers guaranteed by the Constitution of the Republic of Poland. However, the relevant regulations are not precise enough. In particular, there is no legal definition of the “purposes of sacral activity” that are to be served by the purchased real estates. This gives rise to interpretation problems, which has a negative effect on practice. The paper points out the legal loopholes in the current legislation and makes de lege ferenda proposals aimed at enhancing transparency of the rules applied to purchasing real estates with a discount by religious organizations and ensuring that the purchased real estates are actually used for sacral purposes.

PL

Celem niniejszego opracowania jest krytyczna analiza przepisów dotyczących nabywania przez kościoły i inne związki wyznaniowe nieruchomości z bonifikatą w trybie art. 68 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami. Przepis ten znajduje swoje uzasadnienie w gwarantowanej w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wolności sumienia i religii, a konkretnie w prawie do posiadania świątyń i innych miejsc kultu w zależności od potrzeb ludzi wierzących. Odnoszące się do tego przepisy są jednak nieprecyzyjne. Brakuje przede wszystkim legalnej definicji „celów działalności sakralnej”, którym mają służyć nabywane nieruchomości. Skutkuje to problemami interpretacyjnymi, co negatywnie oddziałuje na praktykę. Wskazując na luki w obowiązującym prawodawstwie, autorzy stawiają postulaty de lege ferenda, których celem jest zwiększenie transparentności procedur stosowanych przy nabywaniu przez związki wyznaniowe nieruchomości z bonifikatą i zapewnienie faktycznego wykorzystywania nabytych w tym trybie nieruchomości na cele sakralne.

8

Kościoły w Finlandii

72%

Serzhanova V.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2007

|

vol. 10

71-88

PL

Od czasów reformacji (XVI w.) luteranizm w Finlandii był wyznaniem narodowym, a Kościół ewangelicko-luterański przez kilka stuleci posiadał status Kościoła Państwowego. Wyznanie protestanckie traktowano jako jeden z elementów wchodzących w skład struktur państwowych. W osobie monarchy koncentrowała się zarówno władza polityczna, jak i religijna, co oznaczało, że król był najwyższym zwierzchnikiem, a także pierwszym członkiem kościoła. Ewolucja protestantyzmu w Finlandii doprowadziła z czasem do formalno-prawnego odstąpienia Kościoła ewangelicko-luterańskiego od statusu Kościoła Państwowego. Współcześnie określany on jest mianem Kościoła Narodowego. Autorka probuje odnaleźć odpowiedź na pytanie: czy mimo braku wyraźnych przepisów formalno-prawnych w tym zakresie Kościół ewangelicko-luterański w Finlandii w rzeczywistości wciąż posiada w jakimś stopniu status Kościoła Państwowego czy też nastąpił zdecydowany rozdział w stosunkach państwo-Kościół z pełnym zachowaniem zasady autonomii i niezależnosci Kościoła od państwa?

9

Współdziałanie Kościołów i innych związków wyznaniowych w zakresie wychowania w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi. Wybrane zagadnienia prawne

72%

Zarzycki Z.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2007

|

vol. 10

23-60

PL

Z preambuły do ustawy z dnia 2 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi dowiadujemy się, że polski ustawodawca uznał „życie obywateli w trzeźwości za niezbędny warunek moralnego i materialnego dobra Narodu”. Wydaje się, że norma ta ma charakter celowościowy i znaczący wpływ na interpretację treści całej ustawy. Przedmiotem regulacji omawianej ustawy jest dosyć specyficzna sfera stosunków społecznych takich jak: ograniczanie spożycia napojów alkoholowych oraz zmiany struktury ich spożywania, inicjowanie i wspieranie przedsięwzięć mających na celu zmianę obyczajów w zakresie sposobu spożywania napojów alkoholowych, działania na rzecz trzeźwości w miejscu pracy, przeciwdziałania powstawaniu i usuwania następstw nadużywania alkoholu, a także wspierania w tym zakresie działalności organizacji społecznych i zakładów pracy (art. 1, ust. 1 ustawy). Powyżej zdefiniowany zakres obowiązków społecznych przejęło na siebie państwo, a ich realizację nałożyło na organy administracji rządowej i organy jednostek samorządu terytorialnego . Przedmiot tych czynności wykonawczych ma polegać na obowiązku: a) popierania w tworzeniu i rozwoju organizacji społecznych, których celem jest krzewienie trzeźwości i abstynencji, oddziaływanie na osoby nadużywające alkoholu oraz udzielanie pomocy ich rodzinom, jak również zapewnienie warunków sprzyjających działaniom tych organizacji; b) współdziałania z Kościołem Katolickim i innymi kościołami oraz związkami wyznaniowymi w zakresie wychowania w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi (art. 1 ust. 3).

10

Kościół Państwowy Islandii

72%

Sagan S.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2007

|

vol. 10

61-70

PL

Przez prawie pięć stuleci, od reformacji do czasów współczesnych w krajach nordyckich sytuacja statusu prawnego Kościołów była dość klarowna. Za konfesję państwową uznawane było wyznanie ewangelicko-lutarańskie. Dopuszczano równolegle egzystencję innych mniejszościowych wspólnot wyznaniowych. Sytuacja ta uległa zmianie po nowelizacji i wejściu w życie 1 stycznia 2000 roku szwedzkiej ustawy zasadniczej – Aktu o Formie Rządu z 1974 roku, która to zniosła wyznanie państwowe. Wprowadziła w to miejsce wolność konfesji. A Kościół Szwecji (Svenska Kyrkan) został zrównany z innymi związkami wyznaniowymi. W trzech państwach nordyckich tj. Danii, Norwegii i na Islandii wyznanie luterańskie uważane jest nadal za państwowe. Dokonując klasyfikacji z punktu widzenia zasad ustrojowych kraje nordyckie pozostają nadal państwami wyznaniowymi w wersji otwartej. Autor omawia status prawny oraz strukturę i działalność Kościoła luterańskiego w Islandii.

11

Zagadnienia związane z interpretacją art. 25 ust. 4 i 5 Konstytucji RP

72%

Januchowski A.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2007

|

vol. 10

261-279

PL

Autor przedstawienia jedną z interpretacji art. 25 ust. 4 i 5 Konstytucji RP i wskazuje na problemy jakie mogą pojawić się przy stosowaniu tych przepisów.

12

Ścieżka legislacyjna projektu ustawy o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego

72%

Walencik D.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2007

|

vol. 10

181-200

PL

4 lipca 1991 r. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił ustawę o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Prace nad ustawą trwały blisko dwa lata. Powstawała ona z wielkim trudem. W wyniku jej uchwalenia uregulowano - zgodnie z zasadami wolności sumienia i religii oraz poszanowania niezależności i autonomii państwa i Kościoła, a nie jak dotychczas w sposób dyskryminujący i restrykcyjny, status prawny Kościoła prawosławnego. Celem tego artykułu jest zrelacjonowanie przebiegu ścieżki legislacyjnej projektu tejże ustawy oraz wskazanie kontekstu uchwalenia przepisów dotyczących regulacji spraw majątkowych Kościoła prawosławnego, zwłaszcza odnoszących się do tzw. mienia pounickiego.

13

Odpowiedzialność odszkodowawcza związków wyznaniowych jako podmiotów wykonujących władzę publiczną

72%

Parchomiuk J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2007

|

vol. 10

161-180

PL

Mające podmiotowość prawną jednostki organizacyjne kościołów i związków wyznaniowych mogą ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą na zasadach obowiązujących w stosunku do podmiotów władzy publicznej, jeżeli działające w ich imieniu i na ich rachunek osoby wykonują, czy to bezpośrednio z mocy przepisu prawa, czy na podstawie porozumień zwartych w oparciu o upoważnienie ustawowe, funkcje władzy publicznej, a więc podejmują działania związane z władczym kształtowaniem sytuacji prawnej jednostki w sferze prawa państwowego (a nie tylko w sferze wewnętrznych regulacji prawnych kościoła lub związku wyznaniowego).

14

Zakaz dyskryminacji ze względu na wyznanie lub światopogląd w prawie polskim

72%

Borecki P.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2015

|

vol. 18

135-200

PL

We współczesnym prawie polskim występują dwie przeciwstawne tendencje, widoczne już w Konstytucji RP z 1997 r. Wyraźne jest dążenie do zwalczania dyskryminacji ze względu na przekonania w sprawach religijnych we wszystkich dziedzinach życia jednostki, z wyjątkiem życia prywatnego. Gwarancje mają zarówno charakter generalny jak i szczegółowy, szczególnie w szeroko rozumianej dziedzinie zatrudnienia. Jednocześnie występuje zjawisko dyskryminacji w dziedzinie ochrony prawnej oraz w dziedzinie wolności uzewnętrzniania przekonań w sprawach religijnych osób wyznających światopogląd niereligijny. Zjawisko dyskryminacji (nierównego traktowania) ze względu na wyznanie występuje także pomiędzy wyznawcami różnych związków wyznaniowych w Polsce. Wiąże się ono ściśle ze zróżnicowaniem sytuacji prawnej związków wyznaniowych. Optymalne położenie prawne i faktyczne posiadają wyznawcy największych i najstarszych kościołów chrześcijańskich, które uzyskały indywidualną regulację ustawową w latach 1989-1997. Polska, aby lepiej zapobiegać nierównemu traktowaniu ze względu na wyznanie lub światopogląd powinna podpisać i ratyfikować Protokół nr 12 do Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

EN

In the contemporary Polish law, there are two opposing trends already visible in the Constitution of 1997. Clear is to strive to eliminate discrimination based on belief in religious matters in all areas of the unit, with the exception-pretty private life. Guarantees are both of a general nature and detail, especially in the wider field of employment. At the same time clearly the phenomenon of discrimination in the field of legal protection and in the field of freedom to manifest one's beliefs in religious matters irreligious people professing belief. The phenomenon of discrimination (unequal treatment) because of religion there is so-that between followers of different religious communities in Poland. It is connected closely with the diversity of the legal status of religious organizations. It should be noted that the optimum position of the legal and factual followers have the largest and oldest Christian Regarding the Church-hunt, which received individual statutory regulation in 1989-1997. Poland, to better prevent unequal treatment on grounds of religion or believe should sign and ratify Protocol No. 12 to the Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms.

15

The Anglican Church in Poland

72%

Toszek B. H.

Acta Politica Polonica

|

2017

|

vol. 39

|

issue 1

91-99

PL

Wspólnota anglikańska w Polsce należy do najmniejszych i najsłabiej rozwijających się związków wyznaniowych. W artykule przedstawiono historyczne, a także współczesne uwarunkowania o charakterze społecznym, religijnym i prawnym mające kluczowe znaczenie dla powolnego wzrostu liczby „polskich” anglikanów.

EN

The Anglican community in Poland is one of the smallest and slowest developing religious organizations. The article shows historical and present, social, religious and legal determinants, crucial for sluggisg growth of ‘Polish’ Anglicans number.

16

Międzynarodowa Konferencja Naukowa "Aktualne problemy stosunków wyznaniowych oraz laickości państwa w Polsce w kontekście międzynarodowym", Warszawa, 15 kwietnia 2023 r.

72%

Rybczyńska O., Zieliński J.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2023

|

vol. 26

485-488

EN

International Conference Current problems of State-Church relations and State secularity in Poland in the international context, Warsaw, April 15, 2023

PL

Sprawozdanie z Międzynarodowej Konferencji Naukowej pt. Aktualne problemy stosunków wyznaniowych oraz laickości państwa w Polsce w kontekście międzynarodowym, zorganizowanej w Warszawie, 15 kwietnia 2023 r. przez Zakład Prawa Wyznaniowego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego oraz Katedrę Prawa Wyznaniowego Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie.

17

Postawy duchowieństwa kościołów i związków wyznaniowych wobec władz państwowych i przebudowy sytemu politycznego na Ziemi Lubuskiej w latach 1945-1956

72%

Chabasińska A., Sikorski J.

Język. Religia. Tożsamość

|

2018

|

issue 1(17)2018

187-201

PL

Budowany od roku 1944 ustrój w Polsce oparty był na idei marksistowskiej. W związku z tym komuniści zakładali wyparcie religii z życia społecznego narodu. Realizacja tego założenia, z uwagi na wysoki poziom religijności społeczeństwa, nie była jednak możliwa szybko. Polityka władz uwzględniała zatem stopniową eliminację kościołów i związków wyznaniowych z życia Polaków. Dążąc do tego celu w walce z główny przeciwnikiem, Kościołem rzymskokatolickim, władze państwowe instrumentalnie traktowały wszystkie funkcjonujące konfesje. Ich duchowieństwo, zabiegając o możliwość realizacji misji ewangelizacyjnej w mniejszym lub większym stopniu, dostosowywało się do politycznej rzeczywistości, stając niekiedy przed trudnymi wyborami. Z uwagi na niewielki zasięg oddziaływania kościołów mniejszościowych w jego łonie skłonność do uległości wobec władz państwowych była większa. Ich duchowieństwo upatrywało w tym szansy na rozwój w rywalizacji z najliczniejszą w Polsce wspólnotą wiernych, Kościołem rzymskokatolickim.

EN

Since 1944, the Polish constitution was based on the Marxist idea. Consequently, the Communists assumed the denial of religion from the social life of the Nation. The realization of this assumption, however, was not possible quickly, given the high religiousness of society. The policy of the authorities took into account the gradual elimination of churches and religious associations from Poles' lives. In pursuit of this goal in the fight against the main opponent, the Roman Catholic Church, state authorities instrumentally treated all functioning confessions. Their clergy, struggling to fulfill their mission of evangelization, were more or less aligned with political reality, sometimes facing difficult choices. Due to the limited range of influence of minority churches in the womb, the tendency towards submission to state authorities was greater. Their clergy saw in this the chance to develop in rivalry with the most numerous community of believers in Poland, the Roman Catholic Church.

18

„Na drugim planie”. Nierzymskokatolickie Kościoły i związki wyznaniowe na obrzeżach głównego nurtu polityki wyznaniowej PRL.

58%

Michalak R.

Studia Zachodnie

|

2014

|

vol. 16

153-176

PL

Intencją i strategicznym celem władz partyjno-państwowych w Polsce Ludowej była likwidacja wszystkich organizacji religijnych (z Kościołem Rzymskokatolickim na czele) i całkowity zanik życia religijnego. W praktyce polityka likwidacyjna oznaczała konsekwentnie represyjne działania wobec dwóch związków wyznaniowych w latach 1945-1989 (Kościół Greckokatolicki i Świadkowie Jehowy) i wobec czterech innych w latach 1945-1956 (Kościół Metodystyczny, Zjednoczony Kościół Ewangeliczny, Unia Zborów Adwentystów Dnia Siódmego, Kościół Polskokatolicki). Polityką reglamentacyjną przez cały okres Polski Ludowej objęta była większość związków wyznaniowych. Po 1956 roku dołączyły do tego grona cztery uprzednio przeznaczone do likwidacji. Głównym środkiem wiodącym do osiągnięcia celów polityki wyznaniowej była obsada kierowniczych stanowisk we wszystkich wspólnotach, a podstawowym przeznaczeniem organizacji religijnych stało się ich propagandowe zaangażowanie o charakterze propaństwowym i antyrzymskokatolickim. Niektórymi wspólnotami władze interesowały się w mniejszym stopniu. O klasyfikacji „drugiego planu” decydowały kryteria ilościowe („mała liczba wyznawców”), a przede wszystkim jakościowe („brak zagrożeń dla interesów państwa”). I choć w odniesieniu do tych grup nie prowadzono większych spraw koncepcyjno-programowych, ani też zakrojonych na dużą skalę działań operacyjnych, to pozostawały one pod kontrolą władz, a ich przywódcy objęci byli planową i praktyczną inwigilacją. Był to najbardziej wymowny dowód na utrwalanie systemu opartego na dogłębnym nadzorze politycznym nad związkami wyznaniowymi i całością życia religijnego. Z punktu widzenia władz, korzyść jaką przynosiła egzystencja tych wspólnot (dostrzeżona po 1956 roku), wyrażała się w możliwościach propagandowych na forum międzynarodowym. Mozaika religijna miała być argumentem na poszanowanie zasad pluralizmu religijnego i swobód wyznaniowych w PRL. Artykuł omawia problematykę dotyczącą mniejszości religijnych w Polsce, które w latach 1945-1989 znalazły się na obrzeżach głównego nurtu polityki wyznaniowej państwa, tj.: muzułmanów, starokatolików, staroobrzędowców, pietystów, irenistów, zielonoświątkowców (poza strukturą Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego), mormonów, buddystów, hinduistów, synkretystów oraz wspólnot funkcjonujących poza oficjalną ewidencją władz.

EN

The intention and strategic aim of the party and national authorities in the People's Republic of Poland was to eradicate all religious organizations (with the Roman Catholic church as their main target) and the complete cessation of religious life. In practice, the eradication policy meant regular, repressive action against the two religious associations in the years 1945-1989 (the Greek Orthodox Church and Jehovah's Witnesses) and four other in the years 1945-1956 (the Methodist Church, the United Evangelical Church, the Union of Churches of Seventh-day Adventists, the Polish-Catholic Church). Regulatory measures were imposed on the majority of religious associations in the whole period of the People's Republic of Poland. After1956 the group was extended to include the four churches previously appointed for eradication. The main aim was to be achieved by staffing the top hierarchical positions within the religious communities and ensuring that the main aim of the religious organizations be to engage in pro-country and anti-Roman Catholic propaganda. The authorities were to a lesser degree interested in some other associations. The classification into the "background" was based on quantitative ("a small number of followers"), but primarily on qualitative principles ("non-threatening to the country's policy"). While the groups were not involved in major conceptual-programme activities, nor large-scale operations, they remained under regular and practical invigilation. It was the most outspoken attestation to the strengthening of the system based on in-depth political supervision over religious associations and the whole of religious life. From the perspective of the authorities, the advantage resulting from the existence of the associations (noticed only after 1956), offered some propaganda opportunities at the international level. The religious mosaic was to become an argument for respecting the principles of religious pluralism and religious liberties in the PRP. This article is concerned with the issues pertaining to the religious minorities in Poland which in the years 1945-1989 found themselves on the outskirts of the mainstream of the country's religious policy, i.e. Muslims, Old Believers, Pietists, Irenicists, Pentecostals (those outside the structures of the United Evangelical Church), Mormons, Buddhists, Hinduists, Syncretists and communities operating outside the official registration of the authorities.

19

Kościoły i inne organizacje światopoglądowe o nowej polskiej konstytucji. Wybór materiałów źródłowych z lat 1988–1997, red. Paweł Borecki, Czesław Janik , Dom Wydawniczy „ELIPSA”, Warszawa 2012, ss. 445

58%

Strzała M.

Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa

|

2013

|

vol. 6

|

issue 2

179–182

EN

In 2012 Paweł Borecki and Czesław Janik published book titled (in English translation): “Churches and other philosophical organizations about new Polish constitution. Selection of documents from 1988 – 1997”. This review concerns formal, methodological aspects of above mentioned work, its contents and importance for development of scientific research in the field of opinions of Churches and other philosophical organizations on new Polish constitution and their impact on its final text. In the reviewer’s opinion discussed book made a significant contribution to this research and it is of good editorial quality.

20

Wolność religijna w pierwszych polskich konstytucjach do poł. XIX w.

58%

Zarzycki Z.

Studia z Prawa Wyznaniowego

|

2010

|

vol. 13

25-44

PL

W literaturze przedmiotu uważa się, że w Polsce przedrozbiorowej do XVIII w. z reguły nie godzono się na indywidualne jednostkowe wybory religijne. Religia była uważana za część porządku ideologicznego państwa. Ze względów natury politycznej zapewniano mniejszościom religijnym pewien stopień swobody religijnej w życiu prywatnym, rzadziej publicznym. Przejawy tolerowania innowierczych kultów religijnych sięgają czasów panowania króla Kazimierza III Wielkiego. Sprawa wolności religijnej i tym samym tolerancji religijnej była mocno i z sukcesami propagowana przez prądy liberalne XVIII-wiecznego Oświecenia, przynależność religijna z reguły nie była już wtedy kryterium decydującym o prawach publicznych. Na tym tle Konstytucję 3 Maja 1791 r. ocenić można jako umiarkowanie postępową. Zapewniła pierwszeństwo, czyli prawne uprzywilejowanie religii katolickiej, jednocześnie przewidując swobodę wyznań religijnych. Rozwiązania przyjęte w Konstytucji Księstwa Warszawskiego z 1807 r. były krokiem naprzód w budowaniu państwa o równouprawnionych wyznaniach. Z kolei Konstytucja Królestwa Polskiego z 1815 r. była bardziej liberalna i narodowa, lecz zarazem mniej demokratyczna. Na gruncie Statutu Organicznego dla Królestwa Polskiego z 1832 r. status prawny religii i Kościoła katolickiego niewiele się zmienił.

EN

The literature on the subject claims that in pre-partition Poland until the 18th century individual choices of denomination were disapproved of. Religion was considered a component of the ideological state order. For political reasons, religious minorities were to some extent autonomous in their private religious expression, which was not the case in the public domain. Toleration of infidel cults goes back to Casimir the Great. The issue of religious freedom and, what follows, religious toleration was strongly and successfully promoted by the liberal trends of the 18th century Enlightenment. Religious belonging was to a lesser extent decisive in the sphere of public rights. In this context, the Constitution of 3rd May 1791 may be assessed as moderately progressive. The constitution safeguarded the precedence, i.e. legal privilege, of the Roman Catholic religion, at the same time allowing for freedom of denomination. The solutions adopted in the Constitution of the Duchy of Warsaw of 1807 went a step forward and fostered equal rights for denominations. On the other hand, the Constitution of the Kingdom of Poland of 1815 was more liberal and national, however less democratic. Under the Organic Statute of the Kingdom of Poland of 1832, the legal status of religion and Roman Catholic Church was hardly altered.

Refine search results

Międzynarodowa konferencja naukowa pt. Finansowanie związków wyznaniowych w Polsce i w krajach niemieckojęzycznych – stan aktualny oraz perspektywy zmian, Kamień Śląski, 24-25 kwietnia 2012 r.

Zebranie Założycielskie Polskiego Towarzystwa Prawa Wyznaniowego, Lublin, 21-22 czerwca 2008 r.

„Naród bez broni”. Niechęć do służby wojskowej w II Rzeczypospolitej z przyczyn religijnych

Rozważania nad zrównaniem pozycji prawnej kościołów i innych związków wyznaniowych oraz niereligijnych organizacji światopoglądowych

Związki wyznaniowe i jednostki samorządu terytorialnego jako podmioty współdziałające w wykonywaniu orzeczeń karnych

Legal regulation of religious education in Ukraine: Implementation of the separation of the church and other religious organizations from state educational institutions

Nabywanie przez kościoły i inne związki wyznaniowe nieruchomości z bonifikatą. Uwagi do art. 68 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami

Kościoły w Finlandii

Współdziałanie Kościołów i innych związków wyznaniowych w zakresie wychowania w trzeźwości i przeciwdziałania alkoholizmowi. Wybrane zagadnienia prawne

Kościół Państwowy Islandii

Zagadnienia związane z interpretacją art. 25 ust. 4 i 5 Konstytucji RP

Ścieżka legislacyjna projektu ustawy o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego

Odpowiedzialność odszkodowawcza związków wyznaniowych jako podmiotów wykonujących władzę publiczną

Zakaz dyskryminacji ze względu na wyznanie lub światopogląd w prawie polskim

The Anglican Church in Poland

Międzynarodowa Konferencja Naukowa "Aktualne problemy stosunków wyznaniowych oraz laickości państwa w Polsce w kontekście międzynarodowym", Warszawa, 15 kwietnia 2023 r.

Postawy duchowieństwa kościołów i związków wyznaniowych wobec władz państwowych i przebudowy sytemu politycznego na Ziemi Lubuskiej w latach 1945-1956

„Na drugim planie”. Nierzymskokatolickie Kościoły i związki wyznaniowe na obrzeżach głównego nurtu polityki wyznaniowej PRL.

Kościoły i inne organizacje światopoglądowe o nowej polskiej konstytucji. Wybór materiałów źródłowych z lat 1988–1997, red. Paweł Borecki, Czesław Janik , Dom Wydawniczy „ELIPSA”, Warszawa 2012, ss. 445

Wolność religijna w pierwszych polskich konstytucjach do poł. XIX w.