Search results

1

Energia tekstu. Przeciwko krytyce etycznej

100%

Graf P.

Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

|

2017

|

issue 6

115-126

EN

The article is a philippic aimed against so-called ethical criticism and the aesthetic attitude in literary studies. At the same time, however, its purpose is also to defend the autonomy and self-contained value of artistic works, which are devastated by miscellaneous “etisms”. The article fits squarely into the more clearly visible, within literary studies, departure from ethical research and return to the text as such, which stems from the recognition that ethics (in plural, since there is no universal moral philosophy) are, after all, ideologies and, in their logic, only impose stipulated ideas upon others. And this is an extraordinary paradox, when noble assumptions turn out to be inconsistent with their implementations. Surprisingly, with each ethical reading, an artistic text becomes the weaker one, less significant and even unimportant. Naturally, the choice of aesthetics is always subject to accusations. And it may also be considered as an ethical choice, i.e. ideological in its nature. After all, even Malevich’s white square was once regarded as unethical since it was argued that such works, through denial of participation, support power systems which are considered (not for all) to be evil. What can one say to that? Maybe that no case is known when aficionados of abstract painting wished to adapt, forbid, force or impose something upon those who prefer different types of paintings or dislike any kinds of painting at all. The situation is different when it comes to ethicists, as we can see in everyday life. They usually have only one opinion – their own. And therefore, this article is not aimed at imposing anything upon anybody.

PL

Artykuł jest filipiką skierowaną przeciwko tak zwanej krytyce etycznej oraz etycznemu nastawieniu w badaniach literaturoznawczych. Jednocześnie jego celem jest obrona autonomii i samoistnej wartości dzieł artystycznych, dewastowanych przez rozmaite etyzmy. Wpisuje się on w coraz wyraźniejszy we współczesnym literaturoznawstwie odwrót od badań etycznych i powrót do tekstu jako takiego. Jest to wynikiem rozpoznania, że etyki (w liczbie mnogiej, nie ma bowiem etyki uniwersalnej) to ostatecznie ideologie i swej logice są jedynie narzucaniem określonych idei innym. Jest to niesamowity paradoks – szlachetne założenia stają się niezgodne ze swymi realizacjami. Co zaskakujące, w takim, etycznym, odczytaniu każdorazowo tekst artystyczny staje się tym słabszym, mniej istotnym, wręcz – nieważnym. Oczywiście wybór estetyki zawsze jest narażony na zarzuty. Sam może być uznany za wybór etyczny, zatem ideologiczny. W końcu nawet biały kwadrat Malewicza został uznany za nieetyczny, ponieważ takie prace, jak dowodzono, poprzez odmowę uczestnictwa wspierają systemy władzy uznawane przez (nigdy wszystkich) za złe. Co na to można odpowiedzieć? Może to, że nie jest znany przypadek, by zwolennicy malarstwa abstrakcyjnego chcieli tym, którzy wolą malarstwo inne lub nie lubią obrazów w ogóle, coś nakazać, coś zakazać, do czegoś zmusić, coś odrzucić, coś przyjąć. Inaczej – obserwujemy to w codziennym doświadczeniu – z etykami. Ci najczęściej mają jedną rację – swoją. Dlatego ten tekst niczego nikomu narzucić nie pragnie.

2

Place of Ethics in the Historical Research on the Holocaust

89%

Muchowski J.

Historyka Studia Metodologiczne

|

2006

|

vol. 36

3

Ekoliteratura w kontekście animal studies i zwrotu etycznego

71%

Szalewska K.

Porównania

|

2022

|

vol. 31

|

issue 1

95-113

EN

The article is an attempt to read various types of journalism that deal with human-animal relations (“Wolves” by Adam Wajrak and “Un chien mort après lui” by Jean Rolin). Each of these texts covers a different category in which we classify animals (wild, companion), but the authors deconstruct these categories. Thanks to this, the interpretation of the aforementioned books has also contributed to the development of such issues as “wildness,” empathy in human-animal relations, cultural conditions of treating certain animal species, species chauvinism, etc. These considerations were obviously included in the spirit of posthumanism, but most of all the ethical turn. The introduction includes, in turn, reflections on the particular genre, which is nature writing, and its evolution in the context of changes that took place in humanistic thought (e.g. negating the division into nature and culture).

PL

Artykuł stanowi próbę odczytania różnego typu reportaży, które traktują o relacjach ludzko-zwierzęcych (Wilki Adama Wajraka oraz I ktoś rzucił za nim zdechłego psa Jeana Rolina). Każdy z tych tekstów dotyczy innej kategorii, w jakiej klasyfikujemy zwierzęta (dzikie, towarzyszące), lecz autorzy poddają te kategorie dekonstrukcji. Dzięki temu interpretacja wspomnianych reportaży stała się też przyczynkiem do rozważenia takich kwestii, jak „dzikość”, empatia w relacjach ludzko-zwierzęcych, kulturowe uwarunkowania traktowania określonych gatunków zwierząt, szowinizm gatunkowy itd. Rozważania te zostały ujęte, co oczywiste, w duchu refleksji posthumanistycznej, ale przede wszystkim – zwrotu etycznego. Wstępem do całości stały się z kolei refleksje nad odmianą gatunkową, jaką jest reportaż przyrodniczy, i jej ewolucją w kontekście zmian, które dokonały się w myśli humanistycznej (np. zanegowanie podziału na naturę i kulturę).

4

Implozja przestrzeni uczenia się

71%

Maliszewski K.

Edukacja Dorosłych

|

2011

|

issue 2(65)

33-41

PL

Mamy do czynienia z zapaścią miejsc jako generatorów myślenia, przeżycia i przemiany. Zanika przestrzeń refleksyjności. Rozpadają się edukacyjne pola, w których naprawdę o coś chodzi, w których dochodzą do głosu pasje, kulturowe zainteresowania, intelektualne i emocjonalne transformacje. Ani nasze szkoły, ani uniwersytety, ani kursy, ani wydawnictwa, ani tym bardziej sytuacje życia codziennego – poza wyjątkami – nie stanowią już miejsc uczenia się. Antropolog Marc Auge mówi o nie-miejscach. Życie nowoczesne toczy się w punktach tranzytowych, w ośrodkach pobytu tymczasowego, w sieciach anonimowych gestów. Nawiązując do tej diagnozy, twierdzę, że przestrzenie edukacyjne – instytucjonalne i nieformalne – coraz częściej są już tylko punktami tranzytowymi, nie-miejscami, zapewniającymi konsumencką wygodę, anonimowy i pożyteczny przepływ (informacji, certyfikatów), ale uniemożliwiającymi akty uczenia się. Coraz częściej zamiennie dochodzi do głosu banalny, opisowy, techniczny sens terminu uczenie się i jego normatywne znaczenie. Nieprawdą jest, że nigdy nie jesteśmy poza uczeniem się. Cóż z tego, że ludzie mają coraz łatwiejszy dostęp do instytucji oświatowych i że mogą uczyć się z książek, telewizji, Internetu lub od przyjaciół, kiedy to najczęściej nie prowadzi do dojrzewania osobowego, a przeciwnie – pogłębia bezrefleksyjne tryby funkcjonowania? Zmistyfikowane jest hasło społeczeństwa wiedzy. Trzeba naprawdę dokonać radykalnego uproszczenia – wygodnego dla biurokratów operujących statystykami, ale nie do przyjęcia dla uczonych starających się odróżnić pozór od prawdy – aby poznawczy stosunek do świata z dostępem do szerokich zasobów kulturowych (wiedzę) utożsamić z uzawodowieniem programów kształcenia (adaptacją do rynku pracy) i upowszechnieniem Internetu. Uczenie się, opuściwszy nie-miejsca, zagnieździło się w coraz rzadszych międzyprzestrzeniach, zakamarkach wymagających nasłuchiwania, uważności i uśmiechu losu.

EN

We are dealing with a collapse of the role of places as generators for thought, experiences and changes. A reflective space is disappearing. Educational fields are crumbling, ones that have a real reason for existence, which give voice to passions, cultural interests, intellectual and emotional transformations. Neither schools, nor universities, courses, publications, even more so everyday life – with a few exceptions – constitute spaces of learning. The anthropologist Marc Auge talks about non-places. Contemporary life takes place in transitional places, temporary residences, networks of anonymous gestures. In reference to this diagnosis, I believe that educational spaces – institutional and informal – are more and more often only transit points, non-places, providing consumer comfort, anonymous and useful flow (of information, certificates), but rendering learning impossible. Instead, more often the banal, descriptive, technical sense of the term learning and its normative meaning are used. It is not true that we are never outside of learning. What good comes from easier access to educational institutions and the fact that people can learn from books, television, the Internet, as well as from friends, when most of the time all this does not lead to personal development, quite the opposite – deepens non-reflective functioning modes? The term knowledge society is the subject of a mystification. One needs to radically simplify – something that is convenient for statistics wielding bureaucrats, but impossible for scientists trying to tell fact from fiction – and treat profession-oriented educational programs (adaptation to the job market) and the widespread access to the Internet as one with a cognitive approach towards wider cultural resources (knowledge). Learning, having left non-spaces has found its place in the ever more rare interspaces, the nooks that require one to listen, be attentive and maybe have a bit of luck.

5

Tu i teraz: literatura. Używaj, przeżywaj, doświadczaj

45%

Marzec L.

Forum Poetyki

|

2017

|

issue 8-9

184-195

EN

The article discusses arguments in favour of the importance (or irrelevance) of literature in social life and that appears with a psychological dimension in the work of J. H. Miller, Pierre Bayard, Michał Paweł Markowski, Ryszard Koziołek and, above all, Rita Felski (in her book Uses of Literature), dealing with the most important currents and trends in theoretical reflection on literature in the last quarter century. The author of the article finds the affective turn and the study of relations between life and literature within the context of the domination of discourse by other (new) media not based on writing to be a particularly important encounter in the re-evaluation of literature’s meaning. The author’s close and critical reading of Felski’s Uses of Literature involves a) discussion of the theoretical inclinations and problems that generate individual aesthetic categories; b) application of the American scholar’s proposed aesthetic categories to the interpretation of particular prose, poetic and essayistic works by Zofia Nałkowska, Inga Iwasiów, Justyna Bargielska, Dorota Masłowska, Szczepan Twardoch and Andrzej Leder.

PL

Artykuł omawia argumenty na rzecz znaczenia (albo jego braku) literatury w życiu społecznym i w wymiarze psychologicznym, które pojawiają się w publikacjach J.H. Millera, Pierre’a Bayarda, Michała Pawła Markowskiego, Ryszarda Koziołka i przede wszystkim Rity Felski (Użycia literatury), wskazując na najważniejsze prądy oraz trendy w teoretycznym namyśle nad literaturą w ostatnim ćwierćwieczu. Za szczególnie istotny kontakt przewartościowywania znaczeń literatury autorka artykułu uważa zwrot afektywny oraz namysł nad relacjami życia i literatury w kontekście dominacji innych, niż oparte na piśmie, (nowych) mediów. Bliska i krytyczna lektura Użyć literatury Rity Felski oparta jest na a) omówieniu teoretycznych inklinacji i problemów, które generują poszczególne kategorie estetyczne; b) przymierzaniu zaproponowanych przez amerykańską badaczkę kategorii estetycznych do interpretacji konkretnych utworów prozatorskich, lirycznych i eseistycznych Zofii Nałkowskiej, Ingi Iwasiów, Justyny Bargielskiej, Doroty Masłowskiej, Szczepana Twardocha, Andrzeja Ledera.

Refine search results

1 Czytanie Literatury. Łódzkie Studia Literaturoznawcze

1 Edukacja Dorosłych

1 Forum Poetyki

1 Historyka Studia Metodologiczne

1 Porównania

1 2022

2 2017

1 2011

1 2006

1 Graf P.

1 Maliszewski K.

1 Marzec L.

1 Muchowski J.

1 Szalewska K.

Energia tekstu. Przeciwko krytyce etycznej

Place of Ethics in the Historical Research on the Holocaust

Ekoliteratura w kontekście animal studies i zwrotu etycznego

Implozja przestrzeni uczenia się

Tu i teraz: literatura. Używaj, przeżywaj, doświadczaj