Search results

1

O potrzebie badań nad percepcją wizualną krajobrazu kulturowego wsi

100%

Wieruszewska M.

Studia z Geografii Politycznej i Historycznej

|

2018

|

vol. 7

11-24

EN

The article presents the argumentation for the issue of the rural cultural landscape in visual perception. The Author conducts her reflection in the light of three turns, namely: cultural, iconic and the spatial one. She stressed that the degraded rural environment as well as demolished cultural landscape is the proof of erroneous theoretical and methodological assumption of research. She points the wrong patterns of spatial planning as consequences of the lack of humanistic view in disciplines dealing with space. The critical reflection against the lack of such values as: love of home and localities, tradition, respect for space in historical and geographical aspects is the main axis of the author’s narration. The more humanistic approach is badly needed to implement the requirement of geography with “human face”. According to Author, who has shared the Roger Scruton’s opinion, the protection of the rural cultural landscape requires the strong appreciation the conservative values of culture, rather than “progressive” ones. At the end of the text she argue the tendency – observed among some young researchers – to diminish the role of sight in human experience because of his affiliation to the West. She tried to challenge the “culture of rejection” (of sight) as the important factor of human – sensitive and intellectual – experience helping against the demolition and annihilation of polish villages.

PL

W artykule omówiono wybrane kwestie związane z badaniami wizualnej percepcji krajobrazu kulturowego wsi. Autorka dokonała analizy w świetle trzech zwrotów, a mianowicie: kulturowego, ikonicznego i przestrzennego. Podkreśliła, że zdegradowane środowisko wiejskie oraz zniszczony krajobraz kulturowy są dowodem błędnych założeń teoretycznych i metodologicznych. Wskazała, że niewłaściwe wzorce planowania przestrzennego są konsekwencją braku humanistycznego spojrzenia w badaniach struktur przestrzennych. Główną osią narracji autorki stał się problem niedoboru takich wartości, jak: przywiązanie do miejsca, tradycja, szacunek dla przestrzeni w jej historycznych i geograficznych aspektach. Z refleksji tej wynika bezpośrednio, że humanistyczne podejście jest bardzo potrzebne do wdrożenia geografii z „ludzką twarzą”. Według autorki, która podziela zdanie Rogera Scrutona, ochrona wiejskiego krajobrazu kulturowego wymaga docenienia tradycyjnych wartości kulturowych. W artykule wskazano także na obserwowaną wśród młodych badaczy tendencję do umniejszania roli percepcji wizualnej. Autorka kwestionuje „kulturę detronizacji” wzroku, który jako element doświadczania przestrzeni przez człowieka w istotny sposób pomaga w walce przeciwko degradacji krajobrazu polskiej wsi.

2

Przestrzeń kulturowa: poszukiwanie nowych epistemologii

89%

Rewers E.

Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna

|

2021

|

issue 56

81-97

EN

This paper explores and discusses the experimental, critical and self-reflexive changes in the fields of cultural spaces research such as cultural studies, cultural geography and urban studies. It seeks to contribute to current debates on space in the context of epistemological crisis in cultural studies and contemporary urban theory. The key thesis are: 1) Science explores and performs cultural spaces; 2) Cultural studies develop spatial turn, topographical turn and geographical turn; 3) Spatial turn activates trick questions in trans-field research; 4) Urbanisation is a planetary practice of culturalisation. Based on a review of epistemological search on urban space, this article considers how researches have attempted to situate knowledge by suggesting different concepts of space and of the urban. It is note that these concepts often struggle to provide meaningful estimates of important factors of urbanisation. This implies that whilst the study of cultural space remains difficult, epistemologies and methodologies of cultural urban studies can be infiltrate by set at variannce disciplines.

PL

Przedmiotem artykułu są zmiany zachodzące w badaniach nad przestrzeniami kulturowymi wywołane kryzysem teoriopoznawczym w obszarze badań nad kulturą i przebiegające równolegle z dyskusjami dotyczącymi nowych teorii miejskich. W artykule postawiono cztery tezy: 1) nauka poznaje i performuje przestrzenie; 2) studia kulturowe rozwijają zwrot przestrzenny, zwrot topograficzny i zwrot geograficzny; 3) zwrot przestrzenny uaktywnia pułapki w badaniach transdziedzinowych; 4) urbanizacja jest planetarną praktyką kulturalizacji przestrzeni. Wychodząc z założenia, że przestrzeń stanowi nie tylko przedmiot poznania, lecz także konstrukt badań naukowych (zwroty: przestrzenny, geograficzny, topograficzny i ekologiczny), poszukuje się odpowiedzi na pytanie, jakie miejsce zajmują czynniki i przestrzenie kulturowe w nowych epistemologiach miejskości.

3

“Not as a guest, not as an intruder, not as a homeowner, I am like a ghost…:” Psychotopographies of memory in Zygmunt Haupt’s short stories

89%

Zając A.

Forum Poetyki

|

2023

|

issue 31

EN

This article analyzes the relations between space and the subject (i.e., the configuration composed of the character’s I, the protagonist’s, I and the narrator’s I) in two short stories by Zygmunt Haupt, namely “Gołębie z placu Teodora” [Pigeons from Theodor’s Square] and “O Stefci, o Chaimie Immerglücku i o scytyjskich bransoletkach” [About Stefcia, Chaim Immerglück and Scythian bracelets]. The author draws on Victoria Nelson’s concept of psychotopography – it is a dynamic projection of subjective experiences, memories, and fantasies onto the space of the represented world and at the same time a system of influences and interactions that connect the literary I with the external space. Psychotopographic metaphors often refer to traumatic, repressed or (anamnestic) inaccessible memories.

PL

Celem artykułu jest analiza stosunków między przestrzenią i podmiotem (czyli konfiguracją złożoną z Ja narratora, Ja bohatera i Ja narratora) w dwóch opowiadaniach Zygmunta Haupta – Gołębie z placu Teodora i O Stefci, o Chaimie Immerglücku i o scytyjskich bransoletkach. Przewodnim pojęciem tekstu, zaczerpniętym z myśli Victorii Nelson, jest psychotopografia – dynamiczna projekcja podmiotowych doświadczeń, wspomnień i fantazji na przestrzeń świata przedstawionego, a zarazem układ wpływów i interakcji, które łączą podmiot literacki z przestrzenią zewnętrzną. Metafory psychotopograficzne często odwołują się do tego, co traumatyczne, wyparte lub niedostępne pamięci w trybie świadomej anamnezy.

4

Non-Places and the Law: A Preliminary Investigation

89%

Dudek M.

Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

|

2021

|

vol. 94

15-30

PL

W kontekście obszernej literatury na temat koncepcji nie-miejsc Marca Augé, włącznie z jej wieloma aplikacjami w różnych dziedzinach, a także stale rozwijanych geograficzno-prawnych analiz, zaskakujące jest, że dotąd nie przeprowadzono bardziej skupionej dyskusji nad nie-miejscami i prawem. Celem tego artykułu jest rozpoczęcie wypełniania tej luki. Skupia się on na oryginalnym ujęciu koncepcji Augé i wyróżnia trzy poziomy nie-miejsc: ich obiektywny, materialny poziom (np. budynki nie-miejsc); intersubiektywny, społeczny poziom (specyficzna, wyróżniająca atmosfera nie-miejsc, taka jak panująca w nich anonimowość i poczucie zdystansowania), oraz wyłącznie indywidualny, subiektywny poziom (to, jak poszczególni ludzie oceniają konkretne nie-miejsce). W artykule przekonuje się nie tylko do tego, że Augé jest uwrażliwiony na prawo już w jego pierwotnym ujęciu nie-miejsc. Ponadto prawo – jakkolwiek bezpośrednio nieistotne dla subiektywnego poziomu – jest bardzo ważne dla poziomów obiektywnego i intersubiektywnego nie-miejsc, jako, ostatecznie, czynnik współkonstytuujący te aspekty komentowanego rodzaju miejsc.

EN

In the context of the significant literature on Marc Augé’s concept of non-places, including its various applications in different disciplines, and also constantly growing legal geographical analyses, it is striking that, to date, there have been no more focused discussion on non-places and the law. This paper aims to begin filling this noticeable gap. It focuses on an original presentation of Augé’s concept and distinguishes three levels of non-places: their objective, material level (e.g. the buildings of non-places); the intersubjective, social level (the specific, distinctive feel of non-places, such as anonymity and detachment); and the purely individual, subjective level (the way particular people assess a specific non-place). The paper not only argues that Augé is already sensitive to the law in his original account of non-places, but also that the law – while directly irrelevant for the subjective level – is nevertheless very important for the objective and intersubjective levels of non-places, as, ultimately, it is a co-constituting factor of these aspects of the discussed type of sites.

5

„Jestem swoim własnym dziadkiem” – spacjalizacja czasu w Przeznaczeniu Michaela i Petera Spierig

71%

Front S.

ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

|

2017

|

issue 35

EN

[abstrakt po polsku poniżej]Sonia FrontInstitute of English Cultures and LiteraturesFaculty of PhilologyUniversity of Silesia in KatowicePoland “I’m My Own Grandpa”-Spatialization of Time in Michael and Peter Spierig’s PredestinationAbstract: Spatialization of time, that is, presenting time in the categories of space, measuring and rationalizing it, was a very significant social process at the end of the 20th century. The “spatial turn,” as it is called by Fredric Jameson, is connected with a postmodern individual’s immersion in a perpetual present. The separation of the individual from the past and the future, which has resulted in the deconstruction of the subject’s temporality, was caused by the processes characteristic of late capitalism. Spatialization of time in postmodernism expresses the integrity of space and time, the changing relations between them and their new conceptualizations. These changes are reflected in post-classical cinema that is quite often characterized by modular temporality. The plots of those films are divided into spatio-temporal modules whose order is rearranged into a non-chronological syuzhet. Simultaneously, those films depict multifaceted human experience of time and the temporalization of space. Michael and Peter Spierig’s film Predestination (2014) blends the spatialization of time, characteristic of classical cinema, in which space and time are static entities, with post-classical nonlinear arrangement of the plot. Presenting space-time as static modules allows the directors to show subjectivity governed by the categories of space, rather than by the continuity over time. According to David Lewis, the identity of the protagonist, a time traveler, and his/her psychological continuity must be described by means of the differentiation between external time and personal time, because his/her identity relies on operating in spatialized time. Keywords: space, time, spatialization of time, spatial turn, Fredric Jameson, Michael and Peter Spierig’s Predestination, cultural practice Sonia FrontInstytut Kultur i Literatur AnglojęzycznychWydział FilologicznyUniwersytet Śląski w Katowicach „Jestem swoim własnym dziadkiem” – spacjalizacja czasu w Przeznaczeniu Michaela i Petera SpierigAbstrakt: Spacjalizacja czasu, czyli przedstawianie czasu w kategoriach przestrzeni, mierzeniu go i racjonalizowaniu, to bardzo ważny proces społeczny końca XX wieku. Zwrot ku przestrzeni, jak nazywa go Fredric Jameson, związany jest z zanurzeniem człowieka postmodernizmu w wiecznej teraźniejszości. Odcięcie jednostki od przeszłości i przyszłości, które doprowadziło do dekonstrukcji temporalności podmiotu, spowodowane zostało przez procesy charakterystyczne dla późnego kapitalizmu. Spacjalizacja czasu w postmodernizmie wyraża integralność czasu i przestrzeni, zmieniające się pomiędzy nimi relacje, a także ich nowe konceptualizacje. Zmiany te odzwierciedlone są w kinie post-klasycznym, które cechuje się niejednokrotnie temporalnością modularną. Fabuła takich filmów podzielona jest na moduły czasoprzestrzeni, których kolejność zostaje przearanżowana w niechronologiczny sjużet. Jednocześnie filmy te przedstawiają psychologiczne niejednorodne doświadczenie czasu ludzkiego oraz temporalizację przestrzeni. Film Michaela i Petera Spierig Przeznaczenie (Predestination, 2014) łączy uprzestrzennienie czasu, charakterystyczne dla filmu klasycznego, gdzie czas i przestrzeń to pasywne wymiary, z post-klasyczną nielinearną organizacją fabuły. Przedstawienie czasoprzestrzeni w formie statycznych modułów pozwala na pokazanie podmiotowości rządzonej nie ciągłością w czasie, ale poprzez kategorie przestrzeni. Zgodnie z wytycznymi Davida Lewisa, tożsamość bohatera – podróżnika w czasie – i jego ciągłość psychologiczna muszą zostać opisane za pomocą rozróżnienia pomiędzy czasem zewnętrznym a osobistym, gdyż tożsamość ta opiera się na operowaniu w uprzestrzennionym czasie. Słowa kluczowe: przestrzeń, czas, spacjalizacja czasu, zwrot przestrzenny, Fredric Jameson, Michael i Peter Spierig, Przeznaczenie, praktyka kulturowa

PL

[abstrakt po polsku poniżej]Sonia FrontInstitute of English Cultures and LiteraturesFaculty of PhilologyUniversity of Silesia in KatowicePoland “I’m My Own Grandpa”-Spatialization of Time in Michael and Peter Spierig’s PredestinationAbstract: Spatialization of time, that is, presenting time in the categories of space, measuring and rationalizing it, was a very significant social process at the end of the 20th century. The “spatial turn,” as it is called by Fredric Jameson, is connected with a postmodern individual’s immersion in a perpetual present. The separation of the individual from the past and the future, which has resulted in the deconstruction of the subject’s temporality, was caused by the processes characteristic of late capitalism. Spatialization of time in postmodernism expresses the integrity of space and time, the changing relations between them and their new conceptualizations. These changes are reflected in post-classical cinema that is quite often characterized by modular temporality. The plots of those films are divided into spatio-temporal modules whose order is rearranged into a non-chronological syuzhet. Simultaneously, those films depict multifaceted human experience of time and the temporalization of space. Michael and Peter Spierig’s film Predestination (2014) blends the spatialization of time, characteristic of classical cinema, in which space and time are static entities, with post-classical nonlinear arrangement of the plot. Presenting space-time as static modules allows the directors to show subjectivity governed by the categories of space, rather than by the continuity over time. According to David Lewis, the identity of the protagonist, a time traveler, and his/her psychological continuity must be described by means of the differentiation between external time and personal time, because his/her identity relies on operating in spatialized time. Keywords: space, time, spatialization of time, spatial turn, Fredric Jameson, Michael and Peter Spierig’s Predestination, cultural practice Sonia FrontInstytut Kultur i Literatur AnglojęzycznychWydział FilologicznyUniwersytet Śląski w Katowicach „Jestem swoim własnym dziadkiem” – spacjalizacja czasu w Przeznaczeniu Michaela i Petera SpierigAbstrakt: Spacjalizacja czasu, czyli przedstawianie czasu w kategoriach przestrzeni, mierzeniu go i racjonalizowaniu, to bardzo ważny proces społeczny końca XX wieku. Zwrot ku przestrzeni, jak nazywa go Fredric Jameson, związany jest z zanurzeniem człowieka postmodernizmu w wiecznej teraźniejszości. Odcięcie jednostki od przeszłości i przyszłości, które doprowadziło do dekonstrukcji temporalności podmiotu, spowodowane zostało przez procesy charakterystyczne dla późnego kapitalizmu. Spacjalizacja czasu w postmodernizmie wyraża integralność czasu i przestrzeni, zmieniające się pomiędzy nimi relacje, a także ich nowe konceptualizacje. Zmiany te odzwierciedlone są w kinie post-klasycznym, które cechuje się niejednokrotnie temporalnością modularną. Fabuła takich filmów podzielona jest na moduły czasoprzestrzeni, których kolejność zostaje przearanżowana w niechronologiczny sjużet. Jednocześnie filmy te przedstawiają psychologiczne niejednorodne doświadczenie czasu ludzkiego oraz temporalizację przestrzeni. Film Michaela i Petera Spierig Przeznaczenie (Predestination, 2014) łączy uprzestrzennienie czasu, charakterystyczne dla filmu klasycznego, gdzie czas i przestrzeń to pasywne wymiary, z post-klasyczną nielinearną organizacją fabuły. Przedstawienie czasoprzestrzeni w formie statycznych modułów pozwala na pokazanie podmiotowości rządzonej nie ciągłością w czasie, ale poprzez kategorie przestrzeni. Zgodnie z wytycznymi Davida Lewisa, tożsamość bohatera – podróżnika w czasie – i jego ciągłość psychologiczna muszą zostać opisane za pomocą rozróżnienia pomiędzy czasem zewnętrznym a osobistym, gdyż tożsamość ta opiera się na operowaniu w uprzestrzennionym czasie. Słowa kluczowe: przestrzeń, czas, spacjalizacja czasu, zwrot przestrzenny, Fredric Jameson, Michael i Peter Spierig, Przeznaczenie, praktyka kulturowa

6

Zwroty ku przestrzeni w badaniach literackich – próba uporządkowania pojęć i podstawowe rozróżnienia

71%

Gieba K.

Przestrzenie Teorii

|

2015

|

issue 23

EN

An increased interest in space in the humanities can be referred to as a spatial, topographic or topological shift. This article is an attempt at organizing these concepts and defining the fundamental differences between them. Based on the findings of European and American researchers (including Edward Soja, Sigrid Weigel, Ernest W.B. Hess-Lüttich, and Joseph Hillis Miller) and a Polish literary scholar (Elizabeth Rybicka), the author tries to distinguish, and define the relationship, between spatial, topographic and topological shifts. This article was inspired by the terminological chaos in the Polish humanities.

7

Geokultura(?)

71%

Rosiński C.

Forum Poetyki

|

2015

|

issue 2

130-137

EN

This review traces the recent vicissitudes of the term “geopoetics.” The purpose of the article is to situate the scholarly concept developed by Elżbieta Rybicka in the context of previous studies of space. Using her proposed framework of geopoetics, theoretical work on space is broken down into its poetological, geographical, anthropological, and performative aspects. Geopoetics becomes juxtaposed with the spatial thought of Peter Sloterdijk (proliferating space) and Hans Ulrich Gumbrecht’s “culture of space,” allowing reflection on space to be expanded to include a non-anthropocentric interpretation of the humanities.

PL

Recenzja śledzi najnowsze losy terminu geopoetyka. Celem artykułu jest usytuowanie koncepcji badawczej Elżbiety Rybickiej na tle dotychczasowych badań zajmujących się przestrzenią. Wykorzystując zaproponowane przez badaczkę odsłony geopoetyki, teoria zostaje rozbita na aspekt poetologiczny, geograficzny, antropologiczny oraz performatywny. Geopoetyka zostaje zestawiona z rozważaniami przestrzennymi Petera Sloterdijka (przestrzeń rozrastająca się) i „kulturą obecności” Hansa Ulricha Gumbrechta, co pozwala rozszerzyć rozważania przestrzenne o ujęcie humanistyki nieantropocentrycznej.

8

„Być z przestrzenią” – uczyć o świecie. Edukacyjne aspekty interpretowania literatury najnowszej

71%

Czyżak A.

Polonistyka. Innowacje

|

2020

|

issue 11

49-62

EN

The article contains a consideration about contemporary prose and its educational values. Interpretations of books written by Filip Springer, Julia Fiedorczuk, Anna Janko, Andrzej Stasiuk may be treated as examples of connections between nowadays literature and global and local problems that torment our societies. The consequences of spatial turn in humanistic researches bring many changes, not only on cultural discourses. There are also important transformations of other areas of research, as politics, patterns of common memory and ideology, as well as the processes of establishing the rules of social life. The growing interest into the spatial dimension of individual and collectiva experience provides to the reformulation of other basic terms such as language, subject, culture, literary and artistic practice, and finally, the research and the researcher’s position in the sphere of his new rights.

PL

Artykuł zawiera rozważania poświęcone prozie najnowszej i jej edukacyjnemu znaczeniu. Interpretacje tekstów Filipa Springera, Julii Fiedorczuk, Anny Janko czy Andrzeja Stasiuka mogą zostać uznane za przykłady działań analitycznych, pozwalających pokazywać powiązania między najnowszą literaturą a globalnymi oraz lokalnymi problemami trapiącymi ludzkie społeczności i zbiorowości. Spuścizna zwrotu przestrzennego we współczesnej humanistyce to zarazem wiele przemian, do których doszło nie tylko w ramach kulturowych dyskursów. Ważnym przekształceniom podległo postrzeganie innych obszarów badawczych, takich jak polityka, wzorce pamięci oraz ideologii, a także przemiany reguł wspólnotowego życia. Wzrost zainteresowania przestrzennym wymiarem doświadczeń jednostkowych i zbiorowych doprowadził do przeformułowania podstawowych zagadnień, takich jak język, podmiot, kultura, praktyka literacka i artystyczna, a także przedmiot badań oraz pozycja badacza w sferze nowych kompetencji.

9

Uwagi w związku z edycją Ksiąg celnych Korony z drugiej połowy XVI wieku, wyd. Szymon Kazusek, Kielce 2017

71%

Związek T.

Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

|

2017

|

vol. 78

PL

Nikogo nie trzeba przekonywać, że wydawanie źródeł historycznych ma głęboki sens. Nie trzeba także specjalnie tłumaczyć powodów edycji źródeł zachowanych w szczątkowej ilości, w szczególności jeśli są one rozrzucone po wielu krajowych (a niekiedy i zagranicznych) archiwach. Należy jednak zdawać sobie sprawę z tego, że w znacząco różny sposób publikowane będą źródła tekstowe, inaczej zaś źródła o charakterze liczbowym. O tym właśnie jest ten tekst, który ma charakter krytycznego komentarza do wydawnictwa poświęconego nielicznie, niestety, przetrwałym do naszych czasów poszytom notującym ruch handlowy na komorach celnych rozsianych w różnych prowincjach szesnastowiecznej Rzeczypospolitej. Notes on the edition: Księgi celne Korony z drugiej połowy XVI wieku, ed. Szymon Kazusek, Kielce 2017, pp. 383, mapThere is no point in trying to convince anyone that the publication of historical sources makes very good sense. And there is no need to explain the reasons for publishing historical sources that have preserved in fragmentary form – especially when those sources are scattered in various national (and sometimes foreign) archives. One has to be aware, however, that there should be a great difference between the editing of text sources and sources consisting of figures. And an analysis of this problem is undertaken in the present text, being a critical commentary to the edition of – very scattered – text sources on trade and commercial activities at custom houses located in provinces of the sixteenth-century Polish-Lithuanian Commonwealth.

Refine search results

2 Forum Poetyki

1 Acta Universitatis Lodziensis. Folia Iuridica

1 ER(R)GO: Teoria – Literatura – Kultura

1 Polonistyka. Innowacje

1 Przestrzenie Teorii

1 Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych

1 Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna

1 Studia z Geografii Politycznej i Historycznej

1 2023

2 2021

1 2020

1 2018

2 2017

2 2015

1 Czyżak A.

1 Dudek M.

1 Front S.

1 Gieba K.

1 Rewers E.

1 Rosiński C.

1 Wieruszewska M.

1 Zając A.

1 Związek T.