Fakty, wartosci i 'panika moralna'

• Authors: Maciej Soin

Title variants

EN

FACTS, VALUES, AND MORAL PANICS

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Artykuł zawiera krytyczną analizę głównych wątków „Powrotu do wartości we współcze- snej teorii socjologicznej”, przeprowadzoną z punktu widzenia wyników dyskusji na temat dychotomizacji faktów i wartości. Autor krytykuje stanowisko prof. Sztompki w sprawie implikacji wartości przez „socjologiczne fakty” oraz rozważa główne warunki opisowego zastosowania pojęć wartościujących. Jak wskazują wnioski z tej dyskusji, dychotomiczne ujęcie faktów i wartości w socjologii (Weber) było próbą odpowiedzi na rozproszenie gramatyki, tj. wieloznaczność reguł wiążacych oceny i faktualne kryteria ich użycia. Dlatego współczesne porzucenie postulatu Wertfreiheit – rozważane na przykładzie pojęcia „paniki moralnej” – prowadzi do przekształcenia socjologii w zbiór wykrzykników.

EN

The article contains a critical analysis of the main threads of 'The Return to Values in Recent Sociological Theory' by Prof. Sztompka, performed from the point of view of the results of dispute over fact/value dichotomy. The author criticizes the thesis about implication of values by 'sociological facts', and ponders the main conditions of descriptive use of evaluative concepts as discussed by analytic philosophers. The main results of the dispute indicate that dichotomic approach to facts and values in sociology (Weber) was an attempt to manage on the decomposition of grammar or ambiguity of rules connecting evaluations and factual criteria of their use. That is why a recent abandoning of Wertfreiheit postulate - exemplified by the concept of 'moral panics' - leads to the transformation of sociology into a collection of avowals.

Keywords

PL

Wertfreiheit; dychotomia faktów i wartości; panika moralna; socjologiczny sylogizm; Sztompka.

EN

VALUE-FREE INQUIRY; FACTS/VALUES DICHOTOMY; MORAL PANICS; SOCIOLOGICAL SYLLOGISM; SZTOMPKA

Discipline

• SOCIOLOGY: SOCIOLOGY

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2011
• Issue: 2(201)
• Pages: 147-163
• Document type: ARTICLE

Contributors

author

Maciej Soin

• Maciej Soin, Polska Akademia Nauk, Instytut Filozofii i Socjologii, ul. Nowy Swiat 72, 00-330 Warszawa, Poland

References

• Adorno, Theodor W. 1984. Socjologia i dialektyka. W: E. Mokrzycki (wyb.). Kryzys i schizma. Antyscjentystyczne tendencje w socjologii współczesnej. T. 2. Warszawa: Państwowy Insty- tut Wydawniczy.
• Cohen, Stanley. 1972. Folk Devils and Moral Panics: The Creation of the Mods and Rockers. London: MacGibbon & Kee.
• Critcher, Chas (red.). 2006. Critical Readings: Moral Panics and the Media. Maidenhead: Open University Press.
• Derczyński, Włodzimierz, Aleksandra Jasińska-Kania i Jerzy Szacki (red.). 1975. Elementy teo- rii socjologicznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Foot, Philippa. 1978. Virtues and Vices and Other Essays in Moral Philosophy. Berkeley: University of California Press.
• Gallagher, Deborah J. 2008. Value-Free Inquiry. W: L.M. Given (red.). The Sage Encyclopedia of Qualitative Research Methods. Los Angeles: Sage Publications, s. 910–913.
• Habermas, Jürgen. 1983. Teoria i praktyka. Wybór pism. Warszawa: Państwowy Instytut Wdawniczy.
• Hare, Richard M. 2001. Myślenie moralne. Jego płaszczyzny, metoda i istota. Warszawa: Fundacja Aletheia.
• Husserl, Edmund. 1987. Kryzys nauk europejskich i fenomenologia transcendentalna. Kraków: Papieska Akademia Teologiczna.
• Jasińska-Kania, Aleksandra, Lech M. Nijakowski, Jerzy Szacki i Marek Ziółkowski (wyb. i oprac.). 2006. Współczesne teorie socjologiczne. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Jensen, Gary F. 2007. The Sociology of Deviance. W: C.D. Bryant i D.L. Peck (red.). 21st Cen- tury Sociology: A Reference Handbook. Sage Publications, s. 370–379.
• Krasnodębski, Zdzisław. 1999. Max Weber. Warszawa: Wiedza Powszechna.
• MacIntyre Alasdair. 1996. Dziedzictwo cnoty. Studium z teorii moralności. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Makowski, Grzegorz. 2008a. Korupcja jako problem społeczny. Warszawa: Wydawnictwo Trio.
• Makowski, Grzegorz. 2008b. To nie jest skorumpowany kraj. Wywiad przeprowadzony przez A. Leszczyńskiego. „Gazeta Wyborcza” 15.11.2008.
• Sandvoss, Cornel. 2006. Moral Panics. W: B.S. Turner (ed.). The Cambridge Dictionary of Sociology. Cambridge: Cambridge University Press.
• Searle, John R. 1987. Czynności mowy. Rozważania z filozofii języka. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
• Smoczyński, Rafał. 2007. „Satanistyczna panika moralna w dobie późnej nowoczesności”. Niepublikowana rozprawa doktorska. Warszawa: IFiS PAN.
• Soin, Maciej. 2001. Gramatyka i metafizyka. Problem Wittgensteina. Wrocław: Wydawnictwo Funna.
• Sorainen, Antu. 2009. Finki noszą w kieszeni nóż. Wywiad przeprowadzony przez K. Surmiak-Domańską, „Gazeta Wyborcza/Wysokie obcasy” 12.12.2009.
• Sztompka, Piotr. 2007. The Return to Values in Recent Sociological Theory. „Polish Sociological Review” 3(159): 247–261.
• Thompson, Kenneth. 1998. Moral Panics. London: Routledge.
• Turner, Jonathan H. 1985. Struktura teorii socjologicznej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Turner, Jonathan H. 2006. Struktura teorii socjologicznej. Wydanie nowe. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
• Weber, Max. 1985a. «Obiektywność» poznania w naukach społecznych. W: A. Chmielecki, S. Czerniak, J. Niżnik i S. Rainko (wyb.). Problemy socjologii wiedzy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 45–100.
• Weber, Max. 1985b. Sens ‘wolnej od wartościowań’ socjologii i ekonomii. W: A. Chmielecki, S. Czerniak, J. Niżnik i S. Rainko (wyb.). Problemy socjologii wiedzy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, s. 101–148.
• Wittgenstein, Ludwig. 1972. Dociekania filozoficzne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Zielińska, Iwona. 2009. Panika moralna, mniejszości seksualne i mowa nienawiści. W: P. Binder, H. Palska i W. Pawlik (red.). Emocje a kultura i życie społeczne. Warszawa: Wydaw- nictwo IFiS PAN.

Identifiers

CEJSH db identifier

11PLAAAA097116