Dwór polski – tragiczny bohater prozy postyczniowej

• Authors: Wiesław Ratajczak

Title variants

EN

Polish manor house – the tragic protagonist of the prose written after the January Uprising

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The inscription “I am the Polish manor house, which fights bravely and guards faithfully”, placed above the entry to the manor houses in the 19th century, suggested that in the face of the catastrophe of the state, the house has become a shelter of tradition. This belief was verified by writers creating their works after the January Uprising, such as Michał Bałucki; but it was Eliza Orzeszkowa who presented the motif of the annihilation of a family seat most perfectly in her novella Śmierć domu [Death of the House]. In her poetic description, the author showed the transformation of the house into a grave. It is worth to recall Orzeszkowa’s last literary idea in this context. She shared it with Eugenia Żmijewska, who edited it as a novella Dwa spotkania [Two Meetings]. The romantic plot starts near a devastated, sealed Polish manor house. Theoretically speaking, the love between a Russian aristocrat and an insurgent’s widow could save the house, but it is also in this case that the destruction becomes unavoidable. The process of destruction was also described by Maria Rodziewiczówna in her novel Pożary i zgliszcza [Fires and Smoking Ruins]. Numerous images of the endangered or lost manor house express the [Poles’] awareness of the end of a certain form of Polish identity after 1864.

• Publisher: Biblioteka Kórnicka PAN
• Journal: Pamiętnik Biblioteki Kórnickiej
• Year: 2014
• Issue: 31
• Pages: 11-22

Contributors

author

Wiesław Ratajczak

• INSTYTUT FILOLOGII POLSKIEJ UAM

References

• Bałucki Michał [Elpidon], Przebudzeni. Powieść na tle wypadków 1863 roku, Kraków 1911.
• Bałucki Michał [Elpidon], Trzy szkice powieściowe z roku 1863, Kraków 1869.
• Cenzura PRL: wykaz książek podlegających niezwłocznemu wycofaniu 1 X 1951 r., posłowie Zbigniew Żmigrodzki, Wrocław 2002.
• Cywiński Bohdan, Rodowody niepokornych, Warszawa 1996.
• Koehler Krzysztof, Domek szlachecki w literaturze polskiej epoki klasycznej, Kraków 2005.
• Okulicz-Kozaryn Radosław, Litwin wśród spadkobierców Króla-Ducha. Twórczość Čiurlionisa wobec
• Młodej Polski, Poznań 2007.
• Orzeszkowa Eliza, Listy zebrane, oprac. Edmund Jankowski, Wrocław 1952–1981.
• Orzeszkowa Eliza, Nad Niemnem, oprac. Józef Bachórz, Wrocław 1996.
• Prokop Jan, Universum polskie, Kraków 1993.
• Przybylski Ryszard, Klasycyzm, czyli Prawdziwy koniec Królestwa Polskiego, Warszawa 1983.
• Rodziewiczówna Maria, Pożary i zgliszcza. Powieść na tle powstania styczniowego, Poznań 1930.
• Skirmuntówna Jadwiga, Pani na Hruszowej. Dwadzieścia pięć lat wspomnień o Marii Rodziewiczównie, Warszawa 2012.
• Zahorska Anna, Maria Rodziewiczówna i jej dzieła, Poznań 1931.
• Żmijewska-Szreniawa Eugenia, Dwa spotkania. Skończone – Dozwolili. Zbiór nowel, Poznań 1914.