EN
This review covers universal patterns in facial preferences. Facial attractiveness has fascinated thinkers since antiquity, but has been the subject of intense scientific study for only the last quarter of a century. Many facial features contribute to facial attractiveness: Averageness and symmetry are preferred by males and females, probably because they signal genetic quality and developmental stability. Men prefer highly feminized female faces because they reflect high estrogen levels and low testosterone levels. This indicates that the woman is reproductively healthy. Women, on the other hand, prefer a moderate level of male facial masculinity, since facial masculinity that is too pronounced signals high level of testosterone and, thereby, a poorly developed pro-family personality. In women, facial hair is detrimental to facial attractiveness. In men, the effect is not consistent. Faces with a clear complexion are attractive to both men and women. Men prefer light and smooth skin in women. Positive facial expressions also enhance facial attractiveness. Many factors, in particular skin condition and facial proportions, affect perceived age, which is an important component of facial attractiveness. Men in particular strongly prefer youthful-looking female faces. Facial preferences enable an individual to recognize reproductively fit mates. Therefore, facial preferences are adaptive, although non-adaptive mechanisms related to general brain function also play a role.
PL
Praca omawia ogólnoludzkie wzorce postrzegania atrakcyjności twarzy. Atrakcyjność twa- rzy jest tematem rozważań od tysięcy lat, jednak dopiero kilkadziesiąt lat temu stała się przedmiotem badań naukowych. Już w starożytnej Grecji istniały koncepcje łączące piękno ludzkiej twarzy z tzw. złotą proporcją jej odcinków (tzn. stosunek ich długości miał być równy 1,618) lub równą długością określonych jej wymiarów. Poglądy te pochodziły z roz- ważań geometrycznych, nic więc dziwnego, że nie znalazły uzasadnienia we współczesnych badaniach nad postrzeganiem atrakcyjności twarzy.Dzisiejsze, ewolucyjne podejście do zagadnienia atrakcyjności twarzy zakłada, że dostrze- ganie piękna lub brzydoty twarzy jest adaptacją osoby postrzegającej. Adaptacja ta polega napozytywnym odbiorze tych twarzy, których wygląd sugeruje (sygnalizuje) obecność pożąda- nych cech u ich właścicieli, np. zdrowia lub "dobrych genów". Istnieją także alternatywne, nieadaptacyjne próby wyjaśnienia fenomenu atrakcyjności fizycznej, odwołujące się do ogólnych mechanizmów funkcjonowania mózgu. Badania empiryczne pokazują, że ludzkie preferencje w stosunku do pewnych twarzy są wynikiem działania zarówno mechanizmów adaptacyjnych jak i nieadaptacyjnych.Wyróżniono wiele czynników, które wpływają na atrakcyjność twarzy. Jednym z ważniej- szych jest wiek, wyraźnie związany z cechami uznawanymi za atrakcyjne. Okazało się na przykład, że mężczyźni wykazują tak silną preferencję dla oznak młodości na twarzy kobiet, że za najatrakcyjniejsze uważają proporcje twarzy typowe dla 11-14-letnich dziewcząt. Oprócz dziecięcych proporcji większości cech, atrakcyjna kobieta powinna jednak posiadać też cechy świadczące o jej dojrzałości. Takie preferencje u mężczyzn zapewne zostały ukształtowane ewolucyjnie, w związku z wysokim potencjałem reprodukcyjnym oraz wyso- ką zdolnością rozrodczą młodych kobiet. Z kolei kobiety nie wykazują wyraźnych preferen- cji dla oznak wieku na twarzach mężczyzn, choć nisko oceniają obie skrajności: twarze bardzo młode oraz twarze starców. Istnieją doniesienia, że u dzieci (a przynajmniej u nie- mowląt) młody wygląd podnosi atrakcyjność twarzy.Już w XIX w. zauważono, że twarze o przeciętnych proporcjach cechują się ponadprze- ciętną atrakcyjnością. Nowoczesne techniki komputerowej obróbki obrazu twarzy (tzw. warping i morfing) pokazały, że korzystny wpływ przeciętności proporcji na atrakcyjność twarzy ma miejsce zarówno dla widoku z przodu jak i z profilu, dla twarzy obu płci oraz według sędziów obu płci. Do dziś nie rozstrzygnięto czy preferencja dla przeciętnych twarzy jest adaptacją pozwalającą wybrać dobrego partnera (przeciętność proporcji miałaby tu być oznaką zdrowia somatycznego i genetycznego) czy też skutkiem sposobu funkcjonowania mózgu (atrakcyjność form przeciętnych znaleziono dla wielu innych typów bodźców, np. psów, samochodów itd.).Różnice pomiędzy twarzą mężczyzny a twarzą kobiety w dużym stopniu pokrywają się z różnicami pomiędzy twarzą osoby dorosłej a twarzą dziecka. Nic więc dziwnego, że męż- czyźni za atrakcyjniejsze uznają silnie sfeminizowane twarze kobiet. Twarze takie wydają się młodsze, co sugeruje wysoki potencjał reprodukcyjny, a ponadto sygnalizują też wysoki poziom estrogenu, a zatem zdrowie reprodukcyjne. Kobiety preferują twarze mężczyzn o umiarkowanym stopniu maskulinizacji. Powiązania atrakcyjności twarzy mężczyzny z jej stopniem maskulinizacji są bardziej złożone: maskulinizacja oznacza wysoki poziom testo- steronu, a to, z jednej strony sygnalizuje posiadanie przez mężczyznę "dobrych genów", a z drugiej może oznaczać zmniejszoną wierność mężczyzny i jego chęć inwestowania w potomstwo.W kilku pracach z lat 1990. wykazano ujemny związek między symetrią twarzy a jej atrakcyjnością, jednak wkrótce okazało się, że były to artefakty wynikające z zastosowania wadliwych metod cyfrowej obróbki twarzy. Nowsze badania, przeprowadzone z użyciem techniki warpingu, wykazały, że wzrost symetrii twarzy zwiększa jej atrakcyjność. Istnieje hipoteza, że symetryczna twarz, podobnie jak wszelkie inne symetryczne obiekty, jest uwa- żana za atrakcyjną dlatego, że neuronowa obróbka obiektów symetrycznych jest szybka i mniej zawodna niż obiektów niesymetrycznych. Bardziej prawdopodobne wydaje się jednak wyjaśnienie adaptacyjne: asymetria twarzy jest oznaką niezdolności organizmu do precyzyjnego wytwarzania struktur fenotypowych na podstawie genotypu. Wybór twarzy symetrycznej oznacza więc wybór osobnika o wysokiej stabilności rozwojowej, a zatem o dobrych genachGeneralnie, mężczyźni preferują jasny odcień skóry u kobiet, co wydaje się być formą pre- ferencji w stosunku do młodego wieku (ponieważ dzieci mają jaśniejszą skórę niż dorośli) oraz wysokiego poziomu estrogenu (estrogen rozjaśnia skórę). Preferencje mężczyzn ze względu na kolor włosów i oczu są urozmaicone, co próbuje się tłumaczyć działaniem dobo- ru zależnego od częstości. Mężczyźni są wrażliwi na jakość włosów, która jest wskaźnikiem ogólnego zdrowia kobiety. Owłosienie twarzy (zarost) jest cechą typowo męską, dlatego jego obecność u kobiety obniża jej atrakcyjność. Broda u mężczyzn jest odbierana przez kobiety równie dwuznacznie jak silnie zmaskulinizowana twarz, dlatego kobiety, na ogół, pozytyw- nie oceniają obecność cienia po zgolonej brodzie (oznaka męskości), ale już nie obecność brody.Czysta (tzn. wolna od brodawek itp.) i zdrowo wyglądająca skóra pozytywnie wpływa na atrakcyjność twarzy obu płci. Ponadto u kobiet atrakcyjność twarzy jest obniżana przez oznaki zaawansowania wieku (zmarszczki) lub względnie wysokiego poziomu androgenów (np. trądzik młodzieńczy). Wyraz twarzy sugerujący pozytywne nastawienie podnosi atrak- cyjność tej twarzy. Znaczenie ma tu uśmiech, rozszerzone źrenice, wzrok skierowany na patrzącego, a także "odczytywana" z twarzy uprzejmość i lubienie dzieci.Podsumowując, wyniki badań dowodzą, że istnieją pewne ogólne wzorce preferencji w stosunku do twarzy, które w dużej mierze są kryteriami rozpoznawania wartościowych, z reprodukcyjnego punktu widzenia, partnerów. Preferencje w stosunku do twarzy mają zatem charakter adaptacji, choć w niektórych przypadkach istotną rolę mogą odgrywać nie-adaptacyjne mechanizmy związane z ogólnymi zasadami funkcjonowania mózgu.