Analiza relacji władzy w konkurencyjnych perspektywach Noama Chomsky’ego i Michela Foucault

• Authors: Jerzy Stachowiak

Title variants

EN

Power Relations Analysis in Rival Perspectives of Noam Chomsky and Michel Foucault

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest przedstawienie dwóch przeciwstawnych stanowisk filozoficzno-nau- kowych, do których można przyporządkować dużą część badań nad władzą prowadzonych w ramach analizy dyskursu. Sygnowane są one nazwiskami Noama Chomsky’ego i Michela Foucault. Podstawą ich prezentacji jest dyskusja, w której udział wzięli obaj uczeni. Artykuł przedstawia opozycyjne spojrzenia na to, czym jest władza polityczna, co jest celem jej bada- nia i ewentualnej zmiany oraz jaką rolę odgrywają w tych procesach takie pojęcia jak: walka, wolność czy sprawiedliwość. Dla wielu badaczy dyskursowych przejawów relacji władzy ten zestaw terminów wyznacza sferę umocowanych normatywnie konkretnych problemów wpisanych w praktykę badawczą. Tekst stawia sobie zadanie prześledzenia przesłanek dwóch sposobów teoretyczno-badawczego rozwiązania tych kwestii, poprzez zaprezentowanie czę- ściowo przeciwstawnych argumentów służących nadaniu własnej optyce prawomocności lub moralnej słuszności.

EN

The article aims at presenting two opposite socio-philosophical stances, to which most of research on power within the framework of discourse studies can be attributed. These outlooks are represented by the names of Noam Chomsky and Michel Foucault. The discussion between these intellectuals constitutes the basis for the comparative analysis presented in the article. The competing approaches to the following questions are juxtaposed: what is political power, why power relations need to be analyzed and possibly changed, what is the role of ideas like “struggle”, “freedom” or “justice” in these processes. For many researchers interested in discursive manifestations of power relations, this set of notions delineates the scope of normatively legitimate pragmatic issues inscribed into the research practice. The aim of the paper is to closely examine the assumptions underlying the rival solutions to the above mentioned issues. This is achieved by presenting the contrasting arguments used as a means for the justification of legitimacy and moral rightness of each standpoint.

Keywords

PL

power relations; discourse analysis; social criticism; Noam Chomsky; Michel Foucault

EN

analiza dyskursu; relacje władzy; krytyka społeczna; Chomsky; Foucault

• Publisher: Institute of Philosophy and Sociology, Polish Academy of Sciences
• Journal: Studia Socjologiczne
• Year: 2012
• Issue: 1(204)
• Pages: 93-110

Contributors

author

Jerzy Stachowiak

• Uniwersytet Łódzki

References

• Chomsky, Noam. 1966. Cartesian Linguistics: A Chapter in the History of Rationalist Thought. New York: Harper & Row.
• Chomsky, Noam. 1967. A Special Supplement: The Responsibility of Intellectuals. New York: The New York Review of Books.
• Chomsky, Noam. 1979. On Human Rights and Ideology. „Forerunner”. Tekst dostępny na: http://www.chomsky.info/interviews/19791013.htm (dostęp 31.12.2010).
• Chomsky, Noam. 1980. Rules and Representations. Oxford: Basil Blackwell Publisher Ltd. Chomsky, Noam. 1995. Class Warfare: Interviews with David Barsamian. Monroe: Common Courage Press, s. 19–23.
• Chomsky, Noam. 1998. On Human Nature. „Red Pepper”. Tekst dostępny na: http://www.chomsky.info/interviews/199808--.htm (dostęp 31.12.2010).
• Chomsky, Noam. 1999. On Freedom of Press and Culture. „Democracy & Nature” 5, 1: 17– 26. Tekst dostępny na: http://www.democracynature.org/vol5/chomsky_press.htm (dostęp 31.12.2010).
• Chomsky, Noam. 2000. Marginalizing the Masses. „Journal of International Affairs” 53, 2: 725– 737. Tekst dostępny na: http://www.chomsky.info/interviews/20000303.htm Data dostępu 31.12.2010 r.
• Chomsky, Noam. 2002. Media Control. The spectacular Achievements of Propaganda. New York: Seven Stories Press.
• Chomsky, Noam. 2004. Linguistics and Politics. W: C.P. Otero (red.). Language and Politics. Montréal: Black Rose Books, s. 103–118.
• Chomsky, Noam i Michel Foucault. 1971. Human Nature: Justice versus Power. Tekst dostępny na: http://www.chomsky.info/debates/1971xxxx.htm (dostęp 31.12.2010).
• Czyżewski, Marek. 2009. Między panoptyzmem i „rządomyślnością” – uwagi o kulturze na- szych czasów. „Kultura Współczesna” 2 (60): 83–95.
• Czyżewski, Marek. W przygotowaniu. Teoria dyskursu – Habermas a Foucault. W: L.M. Nija- kowski (red.). Oprogramowanie rzeczywistości społecznej. Szkice o współczesnych teoriach socjologicznych. Warszawa: Scholar.
• Czyżewski, Marek. W przygotowaniu. Tzw. społeczeństwo wiedzy jako dyspozytyw neoliberalnej „rządomyślności”. Duszak, Anna i Norman Fairclough (red.). 2008. Krytyczna analiza dyskursu. Kraków: Universitas.
• Edwards, Derek. 2004. Discursive psychology. W: K.L. Fitch i R.E. Sanders (red.). Handbook od Language and Social Interaction. New Jersey: Lawrence Erlbaum Associates, Inc., Publishers.
• Fairclough, Norman. 1996. Language and Power. New York: Longman.
• Foucault, Michel. 1968. Réponse au Cercle d’épistémologie. „Cahiers pour l’analyse” 9: 9–40. Foucault, Michel. 1985. Sexuality and solitude. W: M. Blonsky (red.). On signs. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.
• Foucault, Michel. 1997a. Polemics, Politics and Problematizations. W: P. Rabinow (red.).
• Michel Foucault: Ethics, Subjectivity and Truth: The Essential Eorks of Michel Foucault 1954–1984. New York: Pinguin Books. Tekst dostępny na: http://foucault.info/foucault/interview.html (dostęp 3.07.2011).
• Foucault, Michel. 1997b. The Ethics of the Concern of the Self as a Practice of Freedom. W: P. Rabinow (red.). Michel Foucault: Ethics, Subjectivity and Truth: The Essential Eorks of Michel Foucault 1954–1984. London: Penguin Books, s. 281–301
• Foucault, Michel. 2002. Porządek dyskursu. Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
• Foucault, Michel. 2005. The Hermeneutics of the Subject, Lectures at the Collège de France, 1981–82. Hampshire: Palgrave Macmillan.
• Foucault, Michel. 2009. Le courage de la vérité: Le gouvernement de soi et des autres II: Cour au Collège de France, Paris: Gallimard/Seuil.
• Fowler, Roger i Gunther Kress. 1979. Critical linguistics. W: R. Fowler, B. Hodge, G. Kress, T.Trew (red.). Language and Control. London: Routledge & Kegan Paul.
• Habermas, Jürgen. 2000. Filozoficzny dyskurs nowoczesności. Kraków: Universitas.
• Herman, Edward S. i Noam Chomsky. 1988. Manufacturing consent. The Political Economy of the Mass Media. New York: Pantheon Books.
• Hook, Derek. 2001. Discourse, Knowledge, Materiality, History: Foucault and Discourse Analysis. „Theory and Psychology” 11 (4): 521–547.
• Laclau, Ernesto i Chantal Mouffe. 2007. Hegemonia i socjalistyczna strategia. Wrocław: WN Dolnośląskiej Szkoły Wyższej Edukacji TWP.
• Lascoumes, Pierre. 2004. La Gouvernementalité: de la critique de l’État aux technologies du pouvoir. „Le Portique. Foucault: usages et actualités” (13–14): 1–14.
• Lemke, Thomas. 2007. Foucault, rządomyślność, krytyka. „Recycling Idei” 9: 40–48. Lessenich, Stephan. 2011. Constructing the Socialized Self: Mobilization and Control in the „Active Society”. W: U. Brocklingg, S. Krasmann i T. Lemke (red.). Governmentality. Current Issues and Furure Challanges. New York: Routledge, s. 304–319.
• Keller, Reiner.2007. L’analyse de discours du point de vue de la sociologie de la connaissance. „Recherches Qualitatives” 3: 287–306.
• McNey, Lois. 2009. Self as Enterprise: Dilemmas of Control and Resistance in Foucault’s The Birth of Politics. „Theory, Culture & Society” 26(6): 54–78.
• Milchman, Alan i Alan Rosenberg. 2009. The «Final» Foucault: Government of Others and Government of the Self. W: S. Binkley i J. Capetillo (red.). A Foucault for the 21st Century: Governmentality, Biopolitics and Discipline in the New Millennium. Newcastle: Cambridge Scholars Publishings.
• Mouffe, Chantal. 1996. Democracy, Power, and the „Political”. W: S. Benhabib (red.). Demo- cracy and Difference. Contesting the Boundaries of the Political. New Jersey: Princeton University Press.
• Taylor, Charles. 1998. Foucault o wolności i prawdzie. W: M. Kwiek (red.). Nie pytajcie mnie, kim jestem, Michel Foucault dzisiaj. Poznań: WN Instytutu Filozofii UAM.
• Venn, Couze i Tiziana Terranova. 2009. Introduction: Thinking after Michel Foucault. „Theory, Culture, Society” 26: 1.