Obszary wiejskie i małe miasta: czy lokalne centra są potrzebne współczesnej wsi?

• Authors: Heffner Krystian

Title variants

EN

Small towns and rural areas. do local centers are needed by contemporary countryside?

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule podjęto próbę pogłębionej oceny obecnej i potencjalnej pozycji małych miast jako lokalnych ośrodków wzrostu w strefach wiejskich przede wszystkim w kontekście europejskim. Nowy, wielofunkcyjny kształt obszarów wiejskich, nasilające się procesy metropolizacji oraz trendy migracyjne wyznaczają zakres zmian funkcji endo- i egzogenicznych małych miast. Określają także ich związki z gospodarstwami rolnymi i firmami wiejskimi. Znaczenie małych miast dla rozwoju obszarów wiejskich jest duże, są podstawą kształtowania lokalnych, a nawet regionalnych warunków wzrostu gospodarczego i życia społeczno-kulturalnego. Jednak ich rola jest dosyć powszechnie marginalizowana, a oddziaływanie i synergia niedoceniane. Małe ośrodki miejskie, funkcjonując jako lokalne centra, organizują przestrzeń i funkcjonowanie lokalnych społeczności w swoim otoczeniu wiejskim. Rola małych miast w układzie wzajemnych relacji i zależności ekonomicznych oraz społecznych z obszarami wiejskimi w ostatnich kilkudziesięciu latach uległa istotnym przewartościowaniom, głównie w zakresie znaczenia ich potencjału ekonomicznego i powiązań gospodarczych. Ocen tego typu dokonywano poprzez analizę cech i funkcjonowania podmiotów, mających wpływ na kształtowanie się powiązań pomiędzy ośrodkami miejskimi a przestrzenią wiejską. W ten sposób określono wielkość, znaczenie i zasięg gospodarczych związków pomiędzy badanymi małymi miastami a otaczającym je zapleczem wiejskim oraz stopień integracji tych ośrodków z wiejskim otoczeniem.

EN

The paper is an attempt in-depth an assessment of actual and potential position of small towns as a local growth centers in rural areas in EU context. New, multifunctional shape of rural areas, growing metropolisation processes and migration trends assigning range of endo- and exogenous functions change in small towns. They also may perceive their connections to farms (agricultural firms) and households and rural businesses. The role of small towns in the development of rural areas is meaningful. In European terms they are a base for shaping of local even regional terms for economic growth and social and cultural life of countryside. But their position is widely marginalized, an impact and synergy effects are not comprehensive enough. Small towns functioning as local centres are organizing rural spatial economics and terms of living of countryside societies. Role of small towns in the system of reversed relations and economic as well as social dependencies to rural areas during last decades was importantly re-interpreted, mostly in the area of their economic potential and economic ties. This type assessments were usually done by the analysis of firms and organizations functioning and characteristics have had impacted the shaping of relationships between small towns and surrounding countryside. This way were identified the entity, importance and range of economic links and level of integration between small towns and rural surroundings.

Keywords

PL

Lokalne centra rozwoju; Lokalny poziom integracji; Małe miasta; Organizacja obszarów wiejskich; Usługi publiczne

EN

Local development centers; Local integration level; Public services; Rural areas organiztion; Small towns

• Publisher: Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
• Journal: Studia Ekonomiczne
• Year: 2016
• Volume: 279
• Pages: 11-24

Contributors

author

Heffner Krystian

• Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach. Wydział Ekonomii. Katedra Gospodarki Przestrzennej

References

• Amcoff J., Möller P., Westholm E. (2011), The (Un)importance of the Closure of Village Shops to Rural Migration Patterns, "The International Review of Retail, Distribution and Consumer Research", Vol. 21, No. 2.
• Błaszczyk M., Szołek K., Wiland M., Zathey M. (2009), Analiza zasadności przeniesienia siedziby władz gminy Święta Katarzyna do miasta Siechnice, wraz ze zmianą nazwy gminy, WrocławŚwięta Katarzyna.
• Chądzyńska E. (2005/2006), Zmiany struktury i perspektywy rozwoju wybranych małych miast dolnośląskich [w:] K. Heffner, T. Marszał (red.), Małe miasta - studium przypadków, Polskie Towarzystwo Geograficzne, Wydział Nauk Geograficznych Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Comber A., Brunsdon C., Phillips M. (2012), The Varying Impact of Geographic Distance as a Predictor of Dissatisfaction over Facility Access, "Applied Spatial Analysis and Policy", Vol. 5.
• Courtney P., Errington A. (2000), The Role of Small Towns in the Local Economy and Some Implications for Development Policy, "Local Economy", Vol. 15, Iss. 4.
• Courtney P., Lépicier D., Schmitt B. (2008), Spatial Patterns of Production Linkages in the Context of Europe's Small Towns: How are Rural Firms Linked to the Local Economy? "Regional Studies", Vol. 42 (3).
• Courtney P., Mayfield L., Tranter R., Jones P., Errington A. (2007), Small Towns as "Sub-Poles" in English Rural Development: Investigating Rural-Urban Linkages Using Sub-Regional Social Accounting Matrices, "Geoforum", Vol. 38(6).
• Czarnecki A. (2012), Znaczenie małych miast w strukturze powiązań ekonomicznych wiejskich przedsiębiorstw regionu zielonych płuc Polski [w:] Ewolucja funkcji małych miast w Polsce, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach", nr 92.
• Czarnecki A. (2013), Atrakcyjność rynków pracy małych miast w Polsce (dla ludności miejscowej i dojeżdżających) [w:] K. Heffner, M. Twardzik (red.), Nowoczesne instrumenty polityki rozwoju lokalnego - zastosowanie i efekty w małych miastach, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Katowice 2013.
• Dej M., Trzepacz P. (2008), Small Towns in Transport Systems of Metropolitan Areas in Poland, "European Spatial Research and Policy", Vol. 15, No. 1.
• Farrington J., Farrington C. (2005), Rural Accessibility, Social Inclusion and Social Justice: Towards Conceptualisation, "Journal of Transport Geography", Vol. 13.
• Hajnal B. (1989), The Role of Small Towns in the Development of an Underdeveloped Region: The Case of Szabolcs-Szatmar County [w:] P.A. Compton, M. Pecsi (eds.), Theory and Practice in British and Hungarian Geography, Hungarian Academy of Science, Budapest.
• Heffner K. (2002), Rola małych miasteczek w rozwoju terenów wiejskich [w:] M. Kłodziński, B. Fedyszak-Radziejowska (red.), Przedsiębiorczość wiejska w Polsce i krajach Unii Europejskiej, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa.
• Heffner K. (2003), Małe miasta a rozwój obszarów wiejskich [w:] A. Stasiak (red.), Problemy zagospodarowania terenów wiejskich w Polsce, "Biuletyn KPZK PAN", z. 207, Warszawa.
• Heffner K. (2005), Małe miasta w rozwoju obszarów wiejskich [w:] K. Heffner (red.), Małe miasta a rozwój lokalny i regionalny, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Karola Adamieckiego, Katowice.
• Heffner K. (2009), Rola małych miast w rozwoju obszarów wiejskich - porównania europejskie [w:] J. Poczobut (red.), Specyfika odnowy małych i średnich miast w Polsce, Stowarzyszenie Forum Rewitalizacji, Kraków.
• Heffner K., Marszał T. (2005/2006), Wstęp [w:] K. Heffner, T. Marszał (red.), Małe miasta - studium przypadków, Polskie Towarzystwo Geograficzne, Wydział Nauk Geograficznych Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Heffner K., Marszał T. (2007), Wstęp [w:] K. Heffner, T. Marszał (red.), Małe miasta w obszarach metropolitalnych, "Biuletyn KPZK PAN", z. 232, Warszawa.
• Heffner K., Twardzik M. (2013), Społeczne oddziaływanie nowoczesnych centrów handlowo- usługowych na małe miasta w zewnętrznej strefie aglomeracji górnośląskiej [w:] K. Heffner, M. Twardzik (red.), Nowoczesne instrumenty polityki rozwoju lokalnego - zastosowanie i efekty w małych miastach, "Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach", nr 144.
• Johansen H.E., Fuguitt G.V. (1979), Population Growth and Retail Decline: Conflicting Effects of Urban Accessibility in American Villages, "Rural Sociology", Vol. 44.
• Kamińska W. (2006), Aktywność gospodarcza osób fizycznych w małych miastach Polski [w:] K. Heffner, T. Marszał (red.), Uwarunkowania rozwoju małych miast, "Biuletyn KPZK PAN", z. 226. Warszawa.
• Kudełko J., Zioło Z. (2006), Funkcje małych miast w przestrzeni rolniczej [w:] E. Rydz (red.), Rola małych miast w rozwoju obszarów wiejskich, Komisja Obszarów Wiejskich, Polskie Towarzystwo Geograficzne, Zespół Badań Obszarów Wiejskich, Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania im. S. Leszczyckiego PAN, Warszawa.
• Langford M., Higgs G. (2010), Accessibility and Public Service Provision: Evaluating the Impacts of the Post Office Network Change Programme in the UK, "Transactions, Institute of British Geographers", Vol. 35(4).
• Leeuwen E.S. van, Rietveld P. (2011), Spatial Consumer Behaviour in Small and Medium-sized Towns, "Regional Studies", Vol. 45, Iss. 8.
• Meyer H., Knox P. (2010), Small-Town Sustainability: Prospects and the Second Modernity, "European Planning Studies", Vol. 18(10).
• Miszczak K. (2008), Rola sektora pierwotnego ośrodków lokalnych w obszarach metropolitalnych [w:] K. Heffner, T. Marszał (red.), Ośrodki lokalne w strefie oddziaływania wielkich miast, "Biuletyn KPZK PAN", z. 238, Warszawa.
• Noronha Vaz T. de, van Leeuwen E.S., Nijkamp P. (2013), Lessons from Successful Small Towns [w:] T. de Noronha Vaz, E.S. van Leeuwen, P. Nijkamp (eds.), Towns in the Rural World, Ashgate, Aldershot.
• Powe N.A. (2013), Market Towns: Roles, Challenges and Prospects, Routledge, Abingdon.
• Powe N.A., Gunn S. (2008), Housing Development in Market Towns: Making a Success of "Local Service Centres"? "Town Planning Review", Vol. 78(6).
• Powe N.A., Hart T. (2008), Market Towns: Understanding and Maintaining Functionality, "The Town Planning Review", Vol. 79, No. 4.
• Powe N.A., Hart T. (2009), Competing for the Custom of Small Town Residents: Exploring the Challenges and Potential, "International Journal of Retail and Distribution Management", Vol. 37(9).
• Powe N.A., Shaw T. (2004), Exploring the Current and Future Role of Market Towns in Servicing Their Hinterlands: A Case Study of Alnwick in the North East of England, "Journal of Rural Studies", Vol. 20, Iss. 4.
• Richardson R., Powe N.A. (2004), Service Implications of Population Growth in Market Towns in the UK, "Planning Practice and Research", Vol. 19, No. 4.
• Scott A.J., Shorten J., Owen R., Owen I. (2011), What Kind of Countryside do the Public Want: Community Visions from Wales UK? "GeoJournal", Vol. 76, No. 4.
• Scott P., Kurtén B. (2007), Geography and Retailing, Aldine Transaction, Chicago.
• Sick Nielsen T.A., Hovgesen H.H. (2008), Exploratory Mapping of Commuter Flows in England and Wales, "Journal of Transport Geography", Vol. 16, Iss. 2.
• Sołtys J. (2013), Małe miasta z funkcją przemysłową w aktywizacji obszarów peryferyjnych północnej Polski [w:] K. Heffner, M. Twardzik (red.), Nowoczesne instrumenty polityki rozwoju lokalnego - zastosowanie i efekty w małych miastach, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Katowice.
• Stafford H.A. (1963), The Functional Basis of Small Towns, "Economic Geography", Vol. 39.
• Vaishar A., Zapletalová J. (2009), Small Towns as Centers of Rural Micro-regions, "European Countryside", Vol. 1(2).
• Williams C.C. (1994), Rethinking the Role of the Service Sector in Local Economic Revitalisation, "Local Economy", Vol. 9, No. 1.

Identifiers

ISSN

2083-8611