Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2016 | 268 | 217-225

Article title

Zmiany systemu rachunkowości w procesie reform włościańskich w XVIII-XIX w.

Content

Title variants

EN
Changes in the accounting system in the process of reform peasants in the eighteenth and nineteenth centuries

Languages of publication

PL

Abstracts

PL
Celem artykułu było zbadanie zmian w systemie rachunkowości, towarzyszących zastępowaniu pańszczyzny umowami dzierżawy w XVIII-XIX w. Na potrzeby badań zastosowano metody: analizę historyczną obejmującą badania empiryczne o charakterze archiwalnym, a także studia literaturowe z dziedziny historii rachunkowości i historii gospodarczej ziem polskich. W wyniku analizy ustalono, że przejście do gospodarki czynszowej spowodowało konieczność wprowadzenia istotnych zmian w systemie rachunkowości majątków ziemskich, dotyczących: 1) sporządzania inwentarzy dóbr przekazywanych w używanie na podstawie umów dzierżawy, 2) przygotowania rejestrów służących ewidencji czynszów dzierżawnych, 3) ujmowania przychodów z tytułu czynszów dzierżawnych (poprzedzane windykacją należności).
EN
The aim of the article was to examine the changes in the accounting system associated with replacing serfdom lease agreements in the eighteenth and nineteenth centuries. For the study methods were used: historical analysis, including empirical studies of archival studies and literature on the history of accounting and economic history of the Polish lands. The analysis found that the transition to a rent economy made it necessary to make significant changes in the accounting system estates, including: 1) drawing up inventories of goods transferred in use under the lease agreements, 2) preparation of records serving records of rents.

Year

Volume

268

Pages

217-225

Physical description

Contributors

  • Uniwersytet Łódzki. Wydział Zarządzania. Katedra Rachunkowości

References

  • Akta Komisoriatu Wilanowskiego (1824-1840) [w:] B. Baranowski i in. (1958), Instrukcje gospodarcze dla dóbr magnackich i szlacheckich z XVII-XIX wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
  • Instrukcja dla nadzorcy w dobrach Włodawa (1850), AP Lublin, Archiwum Zamoyskich z Włodawy, dz. III, nr 17 [w:] B. Baranowski i in. (1958), Instrukcje gospodarcze dla dóbr magnackich i szlacheckich z XVII-XIX wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
  • Instrukcja dla rządców kluczowych w dobrach Włodawa (1862), AP Lublin, Archiwum Zamoyskich z Włodawy, dz. III, nr 17/III [w:] B. Baranowski i in. (1958), Instrukcje gospodarcze dla dóbr magnackich i szlacheckich z XVII-XIX wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
  • Instrukcyja jm. p. Guminskiemu pisarzowi prowentowamu klucza rogowskiego d. 20 iulii 1779 dana, Bibl. Zakł. Narod. im. Ossolińskich, nr 11705 [w:] B. Baranowski i in. (1958), Instrukcje gospodarcze dla dóbr magnackich i szlacheckich z XVII-XIX wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
  • Instruktarz i dyspozycyja generalna w dobrach opatowskich oficyjalistom przepisane i na gruncie diebus iulii 1791 zostawione, AGAD, AGWil, Administracja Dóbr Opatów, nr II-8 [w:] B. Baranowski i in. (1958), Instrukcje gospodarcze dla dóbr magnackich i szlacheckich z XVII-XIX wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
  • Instruktarz po czynionej kalkulacyi przez WP. Antoniego Chrapkiewicza (1771) [w:] Polskie instruktarze ekonomiczne z końca XVII i z XVIII wieku, Wyd. S. Pawlik (1915), Nakładem Akademii Umiejętności, Kraków.
  • Jabłonowska A. (1787), Ustawy Powszechne dla Dobr Moich Rządcow. Podług Exemplarza drukowanego przeszłego roku w Siemiatyczach za rozkazem J.O. Xsiężny Jabłonowskiey, Woiewodziny Bracławskiey, Nakładem i drukiem Michała Grölla Księgarza Nadwornego J.K. Mci., Warszawa.
  • Lubicz, właśc. Kozicki S. (1909), Sprawa włościańska w Polsce porozbiorowej, Nakładem Muzeum Narodowego w Rapperswilu, Kraków.
  • Łącki A. (1831-1833), Projekt do zarządzenia administracji majętności dóbr lwoweckich, AP Poznań, Majątek Lwówek 579 [w:] Instrukcje gospodarcze dla majątków wielkopolskich w pierwszej połowie XIX wieku (1959), Tom XIV, Wydawnictwa Źródłowe Komisji Historycznej, Poznań.
  • Łukasik R. (1963), Rachunkowość rolna w dawnej Polsce, PWE, Warszawa.
  • Małachowski P. (1774), Ordynariusz różnych ekonomów. Dyspozycyje w generalności. Die 15 augustii 1774, Bibl. Zakł. Narod. im. Ossolińskich, nr 11864 [w:] B. Baranowski i in. (1958), Instrukcje gospodarcze dla dóbr magnackich i szlacheckich z XVII-XIX wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
  • Mniszchowa K. (1765), Instruktarz IP. Józefowi Zaniewskiemu ekonomowi starostwa jaworowskiego do rządzenia się spisany [w:] Polskie instruktarze ekonomiczne z końca XVII i z XVIII wieku, Wyd. S. Pawlik (1915), Nakładem Akademii Umiejętności, Kraków.
  • Ogiński A.I. (1786), Instruktarz ekonomiczny dla ludzi będących w służbie gospodarskiej (1786) [w:] Polskie instruktarze ekonomiczne z końca XVII i z XVIII wieku, Wyd. S. Pawlik (1915), Nakładem Akademii Umiejętności, Kraków.
  • Radziwiłł M.H. (1776), Instrukcyja dla imci pana Leona Malawskiego komisarza, X 1776, AGAD, Arch. Gosp. Nieborowskie, pudło 95, [w:]. B. Baranowski i in. (1963), Instrukcje gospodarcze dla dóbr magnackich i szlacheckich z XVII–XIX wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Warszawa, Kraków.
  • Rutkowski J. (1956), Studia nad położeniem włościan w Polsce w XVIII w. [w:] J. Rutkowski (red.), Studia z dziejów wsi polskiej XVI-XVIII w., PWN, Warszawa.
  • Smoleńska B. (1957), Administracja gospodarcza dóbr wilanowskich i ich kancelaria rachunkowo-kontrolna (XIX-XX w.), „Archeion”, tom XXVIII.
  • Tańska-Hus B. (2010), Dzierżawa rolnicza jako instrument mobilności gruntów w Polsce na przestrzeni wieków, „Roczniki Nauk Rolniczych”, Seria G, t. 97, z. 3.
  • Turzyński M. (2012), Umowy o używanie aktywów w świetle historyczno-teoretycznego dyskursu rachunkowości, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
  • Zamoyski A. (1800), Instrukcyja do układania nowych inwentarzy w dobrach Ordynacyi, AP Lublin, AOZ, nr 3244 [w:] B. Baranowski i in. (1963), Instrukcje gospodarcze dla dóbr magnackich i szlacheckich z XVII-XIX wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, Warszawa, Kraków.
  • Zamoyski A.A. (1833), Instrukcyja do zaczynszownia dla p.p. zarządzających kluczami, AP Lublin, AOZ, nr 3236 [w:] B. Baranowski i in. (1963), Instrukcje gospodarcze dla dóbr magnackich i szlacheckich z XVII-XIX wieku, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, Warszawa, Kraków.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

ISSN
2083-8611

YADDA identifier

bwmeta1.element.cejsh-fcbf32bf-a0d0-40f0-a5df-11586754d1f8
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.