Metoda zanikających podpowiedzi w diagnozie i terapii logopedycznej osób z otępieniem

• Authors: Domagała Aneta

Title variants

EN

The Fading Cues Method in Logopedic Diagnosis and Therapy of Dementia Patients

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W artykule wskazano sposoby zastosowania metody zanikającego znaku w postępowaniu logopedycznym w przypadkach otępienia – na etapie diagnozy oraz terapii. Proponowany przeze mnie sposób postępowania terapeutycznego, w odniesieniu do leksyki, na etapie przygotowawczym zakłada następujące kroki: 1) wybór materiału leksykalnego do ćwiczeń – odpowiednio do fazy choroby i potrzeb indywidualnych chorego, na podstawie aktualnej oceny sprawności leksykalnej pacjenta; 2) wybór optymalnych form wspomagania aktualizacji materiału leksykalnego (rodzaju udzielanych pacjentowi wskazówek i sposobu ich stosowania w toku terapii) – na podstawie propozycji zawartych w literaturze przedmiotu weryfikowanych w kontakcie z chorym; 3) opracowanie materiału wyrazowego w aspekcie strukturalnym – zgodnie z zasadą minimalizacji podpowiedzi i regułami budowy wyrazów. Na etapie pracy z pacjentem działanie logopedy organizują następujące zasady: 1) stopień trudności ćwiczeń (wzrastający w zaplanowanym przez logopedę układzie, a z punktu widzenia pacjenta redukowany dzięki metodzie zanikających podpowiedzi) kontrolowany jest tak, by minimalizować liczbę nieprawidłowych skojarzeń prowokowanych w sytuacji zadaniowej, mogących potem interferować z odpowiedziami prawidłowymi; 2) ćwiczenia leksykalne prowadzone są w obszarze wybranego pola leksykalno-semantycznego tak, by ukierunkować wysiłki pacjenta na aktualizację dookreślonego materiału leksykalnego, aktywizować przetwarzanie głębokie poprzez działania dotyczące wskazanej uprzednio kategorii znaczeniowej. Wskazany sposób postępowania logopedycznego objaśniam na przykładzie wybranej pacjentki z otępieniem.

EN

In this article, various ways of applying the Fading Cues Method in the logopedic treatment of dementia, at the diagnosis and therapy stages are discussed. My proposed logopedic treatment, lexis related, adopts the following steps during the preparation stage: 1) a choice of lexical material for the exercises most appropriate for the disease stage and the individual needs of the patient. This is based on an up-to-date evaluation of the patient’s lexical capability; 2) a choice of optimal support for the recall of lexical material on the basis of suggestions in reference books and verified through contact with the patient. This support is in the form of guidance given to the patient and how to act on it during therapy; 3) a structural preparation of the semantic material in agreement with the principle of cue minimalization and word construction rules. At the stage of working with the patient, the logopedist’s activities are governed by the following rules: 1) the exercise difficulty level (increasing over the logopedist’s planned program, but from the patient’s viewpoint, decreasing as a consequence of the Fading Cues Method) controlled so as to minimize the number of incorrect associations triggered during the exercises, which can later interfere with the correct answers; 2) lexical exercises are carried out in a chosen area of the lexical and semantic field so as to direct a patient’s efforts into recalling the specified lexical material and activate deep processing through activities related to the earlier identified semantic category. I will explain the proposed logopedic treatment, by means of an example, with reference to a selected patient with dementia.

Keywords

PL

sprawności leksykalne; diagnoza; terapia; otępienie; choroba Alzheimera

EN

lexical; diagnosis; therapy; dementia; Alzheimer’s disease

• Publisher: Polskie Towarzystwo Logopedyczne
• Journal: Logopedia
• Year: 2010-2011
• Volume: 39-40
• Pages: 207-218

Dates

published

2010-01-01

Contributors

author

Domagała Aneta

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin Zakład Logopedii i Językoznawstwa Stosowanego

References

• Hickin J., Best W., Herbert R., Howard D., Osborne F., 2002, Phonological therapy for wordfinding difficulties: A re-evaluation, „Aphasiology”, 16 (10/11), s. 981–999.
• Cuetos F., Gonzalez-Nosti M., Martinez C., 2005, The picture-naming task in the analysis of cognitive deterioration in Alzheimer’s disease, „Aphasiology”, 19 (6), s. 545–557.
• Domagała A., 2007a, Choroba Alzheimera – komunikacja z chorym, Lublin.
• Domagała A., 2007b, Zachowania językowe w demencji. Struktura wypowiedzi w prawdopodobnej chorobie Alzheimera, Lublin.
• Domagała A., 2007c, „Teraz i dawniej” – propozycja ćwiczeń logopedycznych dla pacjentów z otępieniem alzheimerowskim, „Logopedia”, 36, s. 239–248.
• Domagała A., 2008, Lexical skills in Alzheimer’s dementia (based on the material of dialogue utterances), “Psychology of Languages and Communication”, 12, nr 2, s. 89–105.
• Domagała A., Terapia logopedyczna w warunkach domu dziennego pobytu dla osób z chorobą Alzheimera (maszynopis).
• Domagała A., Długosz-Mazur E., 2007, Teraz i dawniej. Zeszyty ćwiczeń dla osób z chorobą Alzheimera, Lublin.
• Gawron N., 2008, Metody oddziaływań niefarmakologicznych ukierunkowanych na poprawę funkcjonowania poznawczego, stanu psychicznego i zapobiegających występowaniu zaburzeń zachowania u pacjentów z chorobą Alzheimera, [w:] Wybrane zagadnienia rehabilitacji neuropsychologicznej, red. E. Łojek, A. Bolewska, Warszawa, s. 123–155.
• Grabias S., 2007, Język, poznanie, interakcja, [w:] Język. Interakcja. Zaburzenia mowy, seria: „Mowa, teoria, praktyka”, t. 2, red. T. Woźniak, A. Domagała, Lublin, s. 355–377.
• Harley T. A., Jessiman L. J., MacAndrew S. B. G., Astell A., 2008, I don’t know what I know: Evidence of preserved semantic knowledge but impaired metalinguistic knowledge in adults with probable Alzheimer’s disease, “Aphasiology”, 22 (3), s. 321–335.
• Newhart M., Davis C., Kannan V., Heidler-Gary J., Cloutman L., Hillis A. E., 2009, Therapy for naming deficits in two variants of primary progressive aphasia, “Aphasiology”, 23 (7–8), s. 823–834.
• Nickels L., 2002, Therapy for naming disorders: Revisiting, revising and reviewing, „Aphasiology”, 16 (10/11), s. 935–979.
• Ousset P. J., Viallard G., Puel M., Celsis P., Demonet J. F., Cardebat D., 2002, Lexical therapy and episodic word learning in dementia of the Alzheimer type, „Brain and Language”, 80, s. 14–20.
• Shuren J., Geldmacher D., Heilman K. M., 1993, Nonoptic aphasia: Aphasia with preserved confrontation naming in Alzheimer’s disease, „Neurology”, 43, s. 1900–1907.
• Sobów T., 2010, Praktyczna psychogeriatria: rozpoznawanie i postępowanie w zaburzeniach psychicznych u chorych w wieku podeszłym, Wrocław.