Cultural and Religious Significance of the Cyrillo- -Methodian Tradition in Central and Eastern Europe

• Authors: Smołucha Janusz

Title variants

PL

Kulturowe i religijne znaczenie tradycji cyrylo- -metodiańskiej w Europie środkowo-wschodniej

• Languages of publication: EN

Abstracts

EN

The author of the article discusses the role of the tradition of St. Cyril and Methodius and the reception of this idea in East-Central European culture. Special emphasis was put on presenting the story of the Slavic Rite and its significance, particularly to Eastern Slavs. Later on in the article the author turns his attention to the heritage of St. Cyril and Methodius’s ideas in the works of thinkers from the Hussite circles as well as those from the Roman milieu of Aeneas Silvius Piccolomini. Next, the focus is shifted to the involvement of Jesuits in reviving the Cyril-Methodius tradition, of which so far little is known in historiography. Despite the fact that the origin of this revival was Olomouc, the ideas were also alive in the formed Republic of Poland. In the second half of the 19th century Velehrad became the symbolic place of worship of St. Cyril and St. Methodius. The place became an important centre of Slavic ecumenical movement. Regular conventions and celebrations in Velehrad attracted active figures involved in the national movement both from Moravia, Bohemia and Slovakia as well as other Slavic countries, including Poland. The ministerial work of Jesuits in the town concentrated on the application of the heritage of St. Cyril and Methodius to carry out evangelization and defend Christian values in the world.

PL

Autor artykułu omawia znaczenie cyrylo-metodiańskiej tradycji i recepcji tej idei w kulturze Europy Środkowo-wschodniej. Szczególny nacisk został położony na ukazanie historii rytu słowiańskiego i jego znaczeniu szczególnie dla wschodnich Słowian. W dalszej części autor zwrócił uwagę na dziedzictwo myśli Cyryla i Metodego w pismach myślicieli z kręgu husyckiego a także związanego ze środowiskiem rzymskim Eneasza Sylwiusza Piccolominiego. Następnie skupił swą uwagę na, mało znane do tej pory w historiografii, zaangażowanie w odrodzenie tradycji cyrylo-metodiańskiej członków zakonu Jezuitów. Pomimo tego, że ośrodkiem tego odrodzenia był Ołomuniec idee te były żywe również na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej. W 2. połowie XIX w. na symboliczne miejsce kultu Cyryla i Metodego wyrósł Velehrad. Miejsce to stało się ważnym ośrodkiem słowiańskiego ruchu ekumenicznego. Cyklicznie zjazdy i uroczystości religijne w Velehradzie przyciągały aktywne postaci zaangażowane w ruch narodowy zarówno z Moraw, Czech i Słowacji, ale również z pozostałych krajów słowiańskich, w tym również z Polski. Działalność duszpasterska jezuitów w tym miejscu koncentrowała się na wykorzystywaniu dziedzictwacyrylo-metodiańskiego do prowadzenia nowej ewangelizacji i obrony wartości chrześcijańskich w świecie.

Keywords

EN

Cyril and Methodius; tradition of St. Cyril and St. Methodius; Slavs; Moravia; Jesuits; papacy; ecumenism; Eastern Church; Pan-Slavism

PL

Cyryl i Metody; tradcyja cyrylometodiańska Słowianie; Morawy; jezuici; papiestwo; ekumenizm; Kościół wschodni; panslawizm

• Publisher: Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie
• Journal: Folia Historica Cracoviensia
• Year: 2017
• Volume: 23/1
• Pages: 193-213

Dates

published

2017-06-30

Contributors

author

Smołucha Janusz

• Akademia Ignatianum w Krakowie

References

• Acta Sanctae Sedis, 13 (1880), pp. 145–153.
• Acta Apostolicae Sedis, 73 (1981), pp. 258–262.
• Acta Apostolicae Sedis, 77 (1985), pp. 779–813.
• A. S. Piccolomini, Historia Bohemica. Historisch-kritische Ausgabe des lateinischen Textes, Hrsg. J. Hejnic, H. Rothe, Koln 2005, pp. 90–100.
• J. A. Comenius, Ecclesiae Slavonicae ab ipsis Apostolis fundatae, ab Hieronymo, Cyrillo, Methodio, propagatae, Bohema in gente potissimum radicatae et in Unitate Fratrum Bohemorum fastigiatae, brevis Historiola, Amsterdam 1660.
• De expresso Dei verbo, libellus… Item dialogus trimembris… De communion sacrae Eucharistiae sub vtraque specie, De sacerdotum coniugio, Deque sacro vulgari lingua celebrando, Parisiis 1560, pp. 157v–159v.
• Encyklika Ojca św. Leona XIII z dnia 30 września 1880 r. dotycząca czci apostołow Słowiańszczyzny śś. Cyryla i Metodego, red. A. Kantecki, Poznań 1880, pp. 1–31.
• Eneaae Silvii, Historia Bohemica. Historie česka, ed. D. Martinkova, A. Hadravova, J. Mantl, Praha 1998.
• Joannis Dlugosii Annales seu Cronicae incliti regni Poloniae: Liber X (1370–1405), eds. S. Gawęda et. al., Warszawa 1985.
• P. Pierling, La Russie et le Saint-Siege, vol. 1–5, Paris, 1896–1912.
• Przibiconis de Radenin dicti Pulkavae Chronicon Bohemiae, ed. J. Emler, J. Gebauer, J. Goll, [in:] Fontes Rerum Bohemicarum, vol. 5, Praha 1893.
• Statuta synodalia episcoporum Cracoviensium XIV et XV saeculi, ed. U. Haizmann, Krakow 1875.
• J. Badeni, Morawska Częstochowa, „Przegląd Powszechny” 42 (1894), pp. 354–362.
• J. Badeni, Welehradzkie zjazdy, „Przegląd Powszechny” 39 (1893), pp. 388–401.
• Badeni Jan, jezuita, historyk kościoła, [in:] Słownik polskich teologow katolickich, red. H. E. Wyczawski, t. 1, pp. 84–88.
• A. Bagin, Apoštole Slovanů Cyril a Metoděj a Velka Morava, Praha 1982.
• J. Budniak, Jednoczeni w rożnorodności. Tradycja cyrylo-metodiańska jako paradygmat procesu pojednania Kościołow, kultur i narodow, Katowice 2009.
• J. Budniak, Leonarda Gorki Dziedzictwo Ojcow wezwaniem do jedności w rożnorodności, „Roczniki Teologiczne” 63 (2016) no. 7, pp. 73–93.
• A. Chodkiewicz, Tradycja cyrylo-metodiańska w Polsce, [in:] Cyryl i Metody. Apostołowie i nauczyciele Słowian. Studia i dokumenty, red. J. S. Gajek, L. Gorka, t. 1, Lublin 1991, pp. 125–132.
• W. Chotkowski, Żywot śś. Cyryla i Metodego, Krakow 1885.
• Cyryl i Metody. Apostołowie i nauczyciele Słowian. Studia i dokumenty, red. J. S. Gajek, L. Gorka, t. 1–2, Lublin 1991.
• B. Czechowicz, In latinam et slavonicam linguas. Fundacja benedyktyńska w Oleśnicy z 1380 r. i jej lubiąski kontekst, „Miscellanea Oleśnickie” 1 (2015), pp. 28–33.
• F. Dvornik, The Significance of the Missions of Cyril and Methodius, “Slavic Review” 23 (1964) no. 2, pp. 195–211.
• R. Faracik, Tradycja wielkomorawska i cyrylo-metodiańska a współczesny krajobraz kulturowy Velehradu, „Prace Geograficzne” 145 (2016), pp. 71–99.
• Cz. Głombik, Velehrad – zapomniane centrum słowiańskich spotkań ekumenicznych, „ΣΟФΙΑ – Pismo Filozofow Krajow Słowiańskich”, 1 (2001), pp. 18–33.
• E. Golubinskij, Konstantin e Methodej, Moskva 1885.
• L. Gorka, Drogi słowiańskiego ekumenizmu. Ekumeniczny charakter działalności zjednoczeniowej ks. Jana Urbana SJ, „Collectanea Theologica”, 40 (1970) no. 3, pp. 139-143.
• F. Grivec, Cyryl i Metody – Apostołowie Słowian, przekł. J. Korzonkiewicz, Krakow 1930.
• F. Grivec, Konstantin und Method – Lehrer der Slaven, Wiesbaden 1960.
• T. Gromnicki, Święci Cyryl i Metody, Krakow 1880.
• L. Grzebień, Podstawowa bibliografia do dziejow Towarzystwa Jezusowego w Polsce, t. 1, Krakow 2009.
• O. Halecki, Od Unii Florenckiej do Unii Brzeskiej, t. 1, Lublin 1997.
• L. E. Havlik, Constantine and Methodius in Moravia, „Sbornik praci Filozoficke fakulty brněnske univerzity“, 1964 C 11, pp. 27–50.
• I. G. Iliev, Short History of the Cyrillic Alphabet, “International Journal of Russian Studies” 2 (2013), pp. 221–285.
• A. Kalous, The Tradition of Saints Cyril and Methodius in the Late Mediaeval Bohemian Lands, [in:] The Cyril and Methodius mission and Europe – 1150 years since the arrival of the Thessaloniki brothers in Great Moravia, ed. P. Kouřil, Brno 2014, pp. 322–329.
• M. Kanior, Misja benedyktynow słowiańskich w kościele św. Krzyża w Krakowie, „Folia Historica Cracoviensia” 2 (1994), pp. 23–30.
• J. Kolmaš, Father Karel (Carolus) Slaviček, SJ (1678–1735). The first Bohemian sinologist, “Monumenta Serica”, 54 (2006) pp. 243–251.
• M. Křižova, Meeting the Other in the New World. Jesuit Missionaries from the Bohemian Province in America, „Historie – Otazky – Problemy“, 8 (2016) no. 2, pp. 35–46.
• J. Krukowski, O słowiańskim kościele S. Krzyża i klasztorze benedyktynow, Krakow 1886.
• B. Kurbis, Krąg czesko morawaski a pierwsza chrystianizacja Polski, [in:] Cyryl i Metody. Apostołowie i nauczyciele Słowian. Studia i dokumenty, red. J. S. Gajek, L. Gorka, t. 1, Lublin 1991, pp. 145–158.
• P. Kuzmič, Slavorum Apostoli. The Enduring Legacy of Cyril and Methodius, [in:] The Legacy of John Paul II, ed. T. Perry, Downers Grove 2007, pp. 267–289.
• M. Kwaśnicka, Piotr Skarga, Antonio Possevino, Iwan Gagarin. Jezuickie projekty pojednania Kościoła prawosławnego z rzymskim, [in:] Antonio Possevino SJ (1533–1611). Życie i dzieło na tle epoki, red. D. Quirini-Popławska, Krakow 2012, pp. 525–548.
• M. Lacko, Sv. Cyril a Metod, Rim 1963.
• T. Lehr-Spławiński, Konstantyn i Metody. Zarys monograficzny z wyborem źródeł, Warszawa 1967.
• T. Lehr-Spławiński, Nowa faza dyskusji o zagadnieniu liturgii słowiańskiej w dawnej Polsce, „Nasza Przeszłość” 7 (1958), pp. 235–256.
• J. Leśny, Święci Cyryl i Metody. Apostołowie Słowian. Dzieło i jego losy, Poznań 1987.
• L. Lukacs, Die Nordischen papstlichen Seminarien und P. Possevino (1577– 1587), “Archivum Historicum Societatis Iesu” 24 (l955), pp. 33–94.
• J. Maliř, Cyrilometodějska idea mezi naboženstvim, narodem a politikou, „Studia Historica Brunensia“, 61 (2014) no. 2, pp. 101–115.
• G. Moravcsik, The Role of the Byzantine Church in Medieval Hungary, “American Slavic and East European Review” 6 (1947) no. 3/4, pp. 134–151.
• W. Muller, Radziwiłł Jerzy herbu Trąby 1556–1600, [in:] Polski Słownik Biograficzny, t. 30, Wrocław–Warszawa–Krakow 1987, kol. 228–234.
• B. Natoński, Początki i rozwoj Towarzystwa Jezusowego w Polsce. 1564– 1580, [in:] J. Brodrick, Powstanie i rozwoj Towarzystwa Jezusowego, t. 1: Początki Towarzystwa Jezusowego, Krakow 1969, pp. 414–476.
• B. Oczkowa, Tradycje cyrylo-metodiańskie w Chorwacji i Bośni, [in:] Cyryl i Metody. Apostołowie i nauczyciele Słowian. Studia i dokumenty, red. J. S. Gajek, L. Gorka, t. 1, Lublin 1991, pp. 169–184.
• O. Odložilik, Czech Missionaries in New Spain, “The Hispanic American Historical Review”, 25 (1945) no. 4, pp. 428–454.
• T. Parma, The legacy of Sts Cyril and Methodius in the plans for the Recatholisation of Moravia, [in:] The Cyril and Methodius mission and Europe – 1150 years since the arrival of the Thessaloniki brothers in Great Moravia, ed. P. Kouřil, Brno 2014, pp. 334–341.
• S. Polčin SJ, Une tentative d’Union au XVIe siecle. La Mission religieuse du Pere Antoine Possevin SJ en Moscovie (1581–82), ≪ Orientalia Christiana Analecta ≫, 150 (1957), pp. 1–142.
• J. Poplatek, Badeni Jan, [in:] Polski Słownik Biograficzny, t. 1, Krakow 1935, kol. 204–205.
• M. J. Rouet de Journel, L’oeuvre des saints Cyrille et Methode et la bibliotheque slave, ≪ Revue des etudes slaves ≫ 3 (1923) no. 1, pp. 90–104.
• S. Rybandt, O pobycie benedyktynow słowiańskich w Oleśnicy, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobotka” 25 (1970) no. 4, pp. 665–680. F. V. Sasinek, Život sv. Cyrilla a Methoda, apoštolov slovanskych, Trnava 1885.
• J. Smolik, Słowiańska liturgia w Czechach, [in:] Cyryl i Metody. Apostołowie i nauczyciele Słowian. Studia i dokumenty, red. J. S. Gajek, L. Gorka, t. 1, Lublin 1991, pp. 85–88.
• G. C. Soulis, The Legacy of Cyril and Methodius to the Southern Slavs, “Dumbarton Oaks Papers” 19 (1965), pp. 19–43.
• M. Stawski, Cyrillo-Methodian traditions in Poland. The Legend of Christian in the Service of Jagiellonian Ambitions, [in:] The Cyril and Methodius mission and Europe – 1150 years since the arrival of the Thessaloniki brothers in Great Moravia, ed. P. Kouřil, Brno 2014, pp. 358–363.
• J. Stradomski, Spory o „wiarę grecką” w dawnej Rzeczypospolitej, Kraków 2003.
• W. Szcześniak, Obrządek słowiański w Polsce pierwotnej rozważony w świetle dziejopisarstwa polskiego, Warszawa 1904.
• Święci Konstantyn-Cyryl i Metody. Patroni Wschodu i Zachodu, red. A. Naumov, t. 1–2, Kraków 2013.
• A. Tamborra, La riscoperta di Cirillo e Metodio nel secolo XIX e il suo significato, [in:] Christianity among the Slavs. The Heritage of Saints Cyril and Methodius, eds. E. G. Farrugia, R. F. Taft, G. K. Piovesana, Roma 1988, pp. 315–341.
• The Cyril and Methodius mission and Europe – 1150 years since the arrival of the Thessaloniki brothers in Great Moravia, ed. P. Kouřil, Brno 2014.
• F. J. Thomson, The legacy of SS. Cyril and Methodius in the Counter- Reformation, “Philhellenische Studien”, 10 (2005), pp. 85–246.
• T. M. Trajdos, Fundacja klasztoru benedyktynow słowiańskich na Kleparzu w Krakowie, „Rocznik Krakowski”, 54 (1988), pp. 73–89.
• J. Urban, Kwestia zjednoczenia Kościołow na zjeździe velehradzkim, „Przegląd Powszechny”, 95 (1907), pp. 293–304.
• J. Urban, Święci Cyryl i Metody i ich dzieło, „Oriens”, 1 (1933) no. 4, pp. 99–106.
• J. Verkholantsev, St. Jerome, Apostle to the Slavs, and the Roman Slavonic Rite, “Speculum” 87 (2012), pp. 37–61.
• A. Voronov, Kiril i Methodij, Kiev 1928.
• M. J. Wein, ‘Chosen Peoples, Holy Tongues’. Religion, Language, Nationalism and Politics in Bohemia and Moravia in the Seventeenth to Twentieth Centuries, “Past&Present”, 202 (2009) no. 1, pp. 37–81.
• J. Wyrozumski, Benedyktyni słowiańscy w Oleśnicy i Krakowie, „Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego: Slawistyka”, 3 (1982), pp. 113–124.
• S. Załęski, Jezuici w Polsce, t. 1, Lwow 1900.
• M. Zięba, Jestem z Wami. Kompendium tworczości i nauczania Karola Wojtyły – Jana Pawła II, Krakow 2010.
• A. Zobačova, „Krista tedy hlasat v narodu svem“. Několik poznamek ke kořenům a proměnam cyrilometodějstvi v 19. stoleti, „Slavica Litteraria“ 17 (2014) no. 1, pp. 101–113.

Identifiers

ISSN

0867-8294

DOI

10.15633/fhc.2212

URI

http://czasopisma.upjp2.edu.pl/foliahistoricacracoviensia/article/view/2212