Osika w ludowym językowym obrazie świata

• Authors: Marczewska Marzena

Title variants

EN

Aspen in the folk linguistic worldview

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem artykułu jest odtworzenie (utrwalonego w języku i kulturze) obrazu drzewa, które w tradycji ludowej jest niezwykle silnie obciążone ładunkiem „niesamowitości”, mianowicie – osiki. Obraz osiki utrwalony w języku i kulturze ludowej jest konsekwencją pewnego nadrzędnego przyporządkowania tego drzewa do drzew złych (jedyne drzewo, które się trzęsie), powiązanych z diabłem, istotami o medialnej naturze i wszelkimi szkodliwymi mocami (magią). Podporządkowanie takie zostało utrwalone (częściowo) w nazwach tego drzewa zróżnicowanych terytorialnie. Układ kategorii i ich wypełnienie określoną treścią świadczy o tym, że obraz osiki jest rezultatem swoiście interpretowanych zjawisk otaczającego świata i oddaje punkt widzenia człowieka stykającego się z przyrodą i zastanawiającego się nad wszystkim, co w przyrodzie nieoczekiwane, tajemnicze i nie do końca objaśnione.

EN

The aim of the article is to recreate the image of the tree (rooted in language and culture), which has a strong charge of 'incredibility' in the folk tradition, namely, the image of the aspen. The view of the aspen perpetuated in folk language and culture is the consequence of a certain superordinate assignment of this tree to the category of evil trees (the only tree that trembles), related to the devil, creatures of a mediatory nature, and all kinds of evil forces (magic). Such a perception has been (partly) perpetuated in the diverse names of this tree that depend on the region a given name can be found. The arrangement of the categories and their particular content shows that the view of the aspen is the result of the phenomena of the outside world that are interpreted in a peculiar way, and also reflects the vantage point of a human being that comes in contact with nature and wonders about everything in nature that is unexpectable, mysterious, and not full explained.

Keywords

PL

językowy obraz świata; drzewa; osika; magia; punkt widzenia

EN

linguistic worldview; trees; aspen; magic; point of view

• Publisher: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej
• Journal: Etnolingwistyka. Problemy Języka i Kultury
• Year: 1995
• Volume: 7
• Pages: 97–115

Contributors

author

Marczewska Marzena

References

• Baranowski Bohdan, W kręgu upiorów i wilkołaków, Łódź 1984.
• Słownik ludowych stereotypów językowych. Zeszyt próbny, red. Bartmiński Jerzy, Wrocław 1980.
• Bartmiński Jerzy, Tokarski Ryszard, Językowy obraz świata a spójność tekstu, [w:] Teoria tekstu, red. Dobrzyńska Teresa, Wrocław 1986.
• Bartmiński Jerzy, Słownik ludowych stereotypów językowych. Założenia ogólne, „Etnolingwistyka” 1, 1988, Lublin.
• Bartmiński Jerzy, Punkty widzenia, perspektywa, językowy obraz świata, [w:] Językowy obraz świata, red. Bartmiński Jerzy, Lublin 1990, s. 109-127.
• Bartmiński Jerzy, O profilowaniu i profilach raz jeszcze, [w:] O definicjach i definiowaniu, red. Bartmiński Jerzy, Tokarski Ryszard, Lublin 1993, s. 269-275.
• Friedrich Paul, Proto-Indo-European Trees. The Arboreal System of the Prehistorie People. The University of Chicago Press, Chicago-London 1970.
• Greimas Algirdas Julien i Leach Edmund, Rytuał i narracja, Warszawa 1989.
• Maćkiewicz Jolanta, Kategoryzacja a językowy obraz świata, [w:] Językowy obraz świata, red. Bartmiński Jerzy, Lublin 1990, s. 55-58.
• Mazurkiewicz Małgorzata, Etymologia a konotacja semantyczna, [w:] Konotacja, red. Bartmiński Jerzy, Lublin 1988, s. 99-112.
• Piekarczyk Stanisław, Mitologia germańska, Warszawa 1979.
• Rol’ celovečeskogo faktora v jazyke. Jazyk i kartina mira, red. Serebrennikov Boris A., Moskwa 1988.
• Sperber Dan, Ukryte znaczenia, [w:] Symbole i symbolika, Warszawa 1990.
• Stomma Ludwik, Antropologia kultury wsi polskiej XIX w., Warszawa 1986.
• Thomas William I., Znaniecki Florian, Chłop polski w Europie i Ameryce, t. 1, Warszawa 1976.
• Tolstaja Svetlana M., Etnoligvistyka v Lubline, [w:] Slavjanovedenie, Moskwa 1993.
• Vasmer Max, Etimologičeskij slovar russkogo jazyka, Moskwa 1986.
• Wajda-Adamczykowa Ludwika, Polskie nazwy drzew, Wrocław 1989.
• Wasilewski Jerzy Sławomir, Podróże do piekieł, Warszawa 1979.
• Wężowicz-Ziółkowska Dobrosława, Miłość ludowa, Wrocław 1991.