Litwo! Wschodzie mój!

• Authors: Dirk Uffelmann
• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

This article proposes a shift in Polish postcolonial studies from the discourse analysis of external imaginations of Poland as a kind of “Orient” (as exemplified in Larry Wolff’s In-venting Eastern Europe, 1994) to explorations of Polish self-descriptions in the sense of sub-versive “self-Orientalisation”. Drawing on the analogy of Iberian Moors and Lithuanians as presented in Adam Mickiewicz’s Konrad Wallenrod (1828), Lithuania is analysed as Po-land’s “other”, as both close and alien, as “one’s own Orient”. Special attention is paid to the psycho-biography of the colonised personality Konrad Wallenrod, to his betrayal and to his conspiratorial communication with Aldona and Halban, which appears as an aporetic means of subaltern self-assertion.

• Publisher: Wydawnictwo Naukowe AP
• Journal: Świat Tekstów. Rocznik Słupski
• Year: 2010
• Issue: 8
• Pages: 165-188
• Physical description: Oryginalny artykuł naukowy

Dates

published

2010-12-30

Contributors

author

Dirk Uffelmann

• Pasawa Niemcy

References

• Bakuła B., 2007, Colonial and Postcolonial Aspects of Polish Discourse on the Eastern ‘Bor- derlands’. W: From Sovietology to Postcoloniality: Poland and Ukraine from a Postcolo-nial Perspective, red. J. Korek (=Södertörn Academic Studies 32). Huddinge, s. 41-59. Bhabha H.K., 1994, The Location of Culture. London-New York. Borowy W., 1948, O poezji Mickiewicza, t. 1 (=Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uni-wersytetu Lubelskiego 46). Lublin. Bruchnalski W., 1922, Wstęp. W: A. Mickiewicz, Konrad Wallenrod. Lwów i in., s. V-LXXXVIII. Cavanagh C., 2003, Postkolonialna Polska. Biała plama na mapie współczesnej teorii, tłum. T. Kunz. „Teksty Drugie” 64, s. 60-71. Cavanagh C., 2004, Postcolonial Poland. „Common Knowledge” 10, 1, s. 82-92. Chwin S., 1991, Wstęp. W: A. Mickiewicz, Konrad Wallenrod. Wrocław i in., s. III-CLVII. Chwin S., 1993a, Literatura a zdrada. Od Konrada Wallenroda do Małej Apokalipsy. Kraków. Chwin S., 1993b, O czym wolał nie pisać Mickiewicz w Konradzie Wallenrodzie. Balsam i trucizna. 13 tekstów o Mickiewiczu, red. E. Graczyk, Z. Majchrowski. Gdańsk, s. 169-196. Czaplicki 1875, Ueber Konrad Wallenrod von Adam Mickiewicz. Eine kritisch-ethische Studie, „Königliches Gymnasium zu Inowratzlaw” 12. Inowrocław, s. I-XV. Fiszman S., 1956, Z problematyki pobytu Mickiewicza w Rosji. Warszawa. Fiut A., 2003, Polonizacja? Kolonizacja?. „Teksty Drugie” 6, s. 150-156. Franko I., 1897, Ein Dichter des Verrathes. „Die Zeit. Wiener Wochenschrift” 136 (08.05.), s. 86-89. Franko I., 1979, O literaturze polskiej. Kraków. From Sovietology to Postcoloniality: Poland and Ukraine from a Postcolonial Perspective, 2007, red. J. Korek. Huddinge. Gall A., 2007, Die gawęda als literarisches Medium der Gedächtnispolitik: Die Pamiątki Soplicy von Henryk Rzewuski. W: Romantik und Geschichte. Polnisches Paradigma, eu-ropäischer Kontext, deutsch-polnische Perspektive, red. A. Gall, T. Grob, A. Lawaty i G. Ritz (=Veröffent¬lichungen des Nordost-Instituts 8). Wiesbaden, s. 108-133. Gates H.L., Jr., 1988, The Signifying Monkey: A Theory of African-American Literary Criti-cism. New York-Oxford. Górski K., 1959, Z historii i teorii literatury. Wrocław. Janion M., 1969, Tragizm Konrada Wallenroda. Czy broszura polityczna?. W: Romantyzm. Studia o ideach i stylu. Warszawa, s. 9-48. Janion M., 1986, Pośmiertna maska Konrada Wallenroda. W: Maski, t. 2. red. M. Janion, S. Ro- siek. Gdańsk, s. 341-392. Janion M., 2007, Niesamowita słowiańszczyzna. Fantazmaty literatury. Kraków. Kawyn S., 1959, Konrad Wallenrod w recepcji klasyków i romantyków warszawskich. „Łódzkie Towarzystwo Naukowe. Sprawodzania z czynności i posiedzeń naukowych” 14, 4, s. 1-11. Kleiner J., 1997, Mickiewicz, t. 2: Dzieje Konrada, cz. 1 (=Towarzystwo Naukowe Katolic-kiego Uniwersytetu Lubelskiego. Źródła i monografie 156). Lublin. Kośny W., 2006, Deutsche Ansichten über Konrad Wallenrod und den Wallenrodismus. W: Berührungslinien. Polnische Literatur und Sprache aus der Perspektive des deutsch- -polnischen kulturellen Austauschs, red. M. Marszałek, A. Nagórko (=Westostpassagen 2). Hildesheim i in., s. 83-95. Kowalczyk-Twarowski K., 2004, Imperialne przestworza, spolegliwi tubylcy: Polska, Rosja, RPA. W: Postkolonializm i okolice, red. Z. Białas (=Er(r)go. Teoria. Literatura. Kultura 8), Katowice-Warszawa, s. 173-186. Lacan J., 1973, Le séminaire XI. Les quatre concepts fondamentaux de la psychanalyse. Paris. Lasecka-Zielak J., 1994, Wallenrodyzm. W: Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Ba-chórz, A. Kowalczykowa. Wrocław i in., s. 995-997. Libera Z., 1966, Konrad Wallenrod Adama Mickiewicza. Warszawa. Lindelöf K.S., 2001, Polen i postkolonialt perspektiv. „Nätverket” 10, s. 14-21. Machiavelli N., 1986, Il Principe/Der Fürst. Italienisch/Deutsch, tłum. z włos. Ph. Rippel. Stuttgart. Mickiewicz A., 1955, Dzieła. Warszawa. Mickiewicz A., 1991, Konrad Wallenrod (=Biblioteka Narodowa, Seria I 72). Wrocław i in. Muszyński M., Rak K., 2007, Macocha Europy. Niemcy były adwokatem Polski, a teraz stały się naszym prokuratorem. „Wprost” 26 (01.07.), s. 21-23. Najder Z., 2005, Kultura i imperalizm. Czy Polacy są ‘postkolonialni’. „Europa. Tygodnik Idei” 65 (29.06.), s. 14f. Neuger L., 2007, Central Europe as a Problem. W: From Sovietology to Postcoloniality: Po-land and Ukraine from a Postcolonial Perspective, red. J. Korek (=Södertörn Academic Studies 32). Huddinge, s. 23-31. Niedźwiedź J., 2001, Orientalizm. W: Słownik sarmatyzmu. Idee, pojęcia, symbole. Kraków, s. 127-130. Novosilcov N., 1908, Raport (černovik) Novosil’cova velikomu knjazju Konstantinu Pav-loviču, ot 10 Aprelja 1828 g., No. 582. „Russkij archiv” 1, s. 67-73. Obracaj O., 1998, „...Wie ein Fuchs kämpfen und wie ein Löwe“. Die Dichtungen Grażyna und Konrad Wallenrod oder Von der: Verantwortung für das Schicksal der Nation (=Vorträge am Slavischen Seminar der Universität Tübingen 19). Tübingen. Pigoń S., 1960, Zawsze o Nim. Studia i odczyty o Mickiewiczu. Kraków. Pratt M.L., 1992, Imperial Eyes: Travel Writing and Transculturation. London-New York. Ruthner C., 2003, K.u.k. Kolonialismus als Befund, Befindlichkeit und Metapher: Versuch ei-ner weiteren Klärung. W: Habsburg postcolonial. Machtstrukturen und kollektives Ge-dächtnis, red. J. Feichtinger, U. Prutsch i M. Csáky (=Gedächtnis – Erinnerung – Identität 2). Innsbruck i in., s. 111-128. Skórczewski D., 2006, Postkolonialna Polska – projekt (nie)możliwy. „Teksty Drugie” 1/2, s. 100-112. Skórczewski D., 2007, Dlaczego Polska powinna upomnieć się o swoją postkolonialność. „Znak” 628, s. 145-153. Słowacki J., 1952, Dzieła, t. 3: Poematy. Beniowski. Wrocław. Sobol V., 2005, ‘Yes, We Are Scythians’: The Image of Russia in Josef Škorecký’s The Cow-ards. „Slavic and East European Journal” 49, 1, s. 79-93. Spasowicz W., 1892, Konrad Wallenrod. W: idem, Pisma, t. 1. Sankt-Petersburg, s. 323-362. Spivak G.Ch., 1988, Can the Subaltern Speak?. W: Marxism and the Interpretation of Cul-ture, red. C. Nelson, L. Grossberg. Urbana (IL), s. 271-316. Surynt I., 2006, Postęp, kultura i kolonializm. Polska a niemiecki projekt europejskiego Wschodu w dyskursach publicznych XIX wieku. Wrocław. Szkudlarek T., 1998, Miejsce/przemieszczenie/tożsamość. place/displacement/identity. „Ma-gazyn Sztuki” 19, s. 50-60. Szymanis E., 1992, Adam Mickiewicz. Kreacja autolegendy (=Biblioteka Towarzystwa Lite-rackiego im. Adama Mickiewicza 13 [21]). Wrocław i in. Thompson E., 2005, Said a sprawa polska. Przeciwko kulturowej bezsilności peryferii. „Eu-ropa. Tygodnik Idei” 65 (29.06), s. 11-13. Uffelmann D., 1999, Hermetik, Politik, Analogie. Zu einer spezifischen Hermeneutik der Vi-sionen in Mickiewiczs ‚Dresdner’ Dziady. W: Adam Mickiewicz. Kontext und Wirkung. Contexte et rayonnement, red. R. Fieguth. Fribourg, s. 73-101. Uffelmann D., 2007, ‚Ich würde meine Nation als lebendiges Lied erschaffen‘. Romantik- -Lektüre unter Vorzeichen des Postkolonialismus. W: Romantik und Geschichte. Polnisches Paradigma, europäischer Kontext, deutsch-polnische Perspektive, red. A. Gall, T. Grob, A. Lawaty i G. Ritz (=Veröffent¬lichungen des Nordost-Instituts 8). Wiesbaden, s. 90-107. Ujejski J., 1923, Byronizm i skottyzm w Konradzie Wallenrodzie. Kraków. Waldstein M.K., 2002, Observing Imperium: A Postcolonial Reading of Ryszard Kapuscin-ski’s Account of Soviet and Post-Soviet Russia. „Social Identities” 8, 3, s. 481-499. Witkowska A., 1975, Mickiewicz. Słowo i czyn. Warszawa. Woldan A., 1999, Adam Mickiewicz in der Ukraine und Galizien – Formen der Aneignung. W: Adam Mickiewicz (1798-1855). Ein großer polnischer Dichter, red. E. Haloń (=Bibliothek des Wiener Zentrums der Polnischen Akademie der Wissenschaften 1). Wien, s. 56-67. Wolff L., 1994, Inventing Eastern Europe: The Map of Civilization on the Mind of the En-lightenment. Stanford (CA). Zimmermann T., 2007, Rede ohne Rhetorik – Male ohne Maler. Adam Mickiewicz’ Offen- barung. W: Religion und Rhetorik, red. H. Meyer, D. Uffelmann (=Religionswissenschaft heute 4). Stuttgart, s. 306-322. Żółkiewski S., 1952, Spór o Mickiewicza (=Studia Historycznoliterackie 16). Wrocław.
• Bakuła B., 2007, Colonial and Postcolonial Aspects of Polish Discourse on the Eastern ‘Bor-
• derlands’. W: From Sovietology to Postcoloniality: Poland and Ukraine from a Postcolonial Perspective, red. J. Korek (=Södertörn Academic Studies 32). Huddinge, s. 41-59.
• Bhabha H.K., 1994, The Location of Culture. London-New York.
• Borowy W., 1948, O poezji Mickiewicza, t. 1 (=Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 46). Lublin.
• Bruchnalski W., 1922, Wstęp. W: A. Mickiewicz, Konrad Wallenrod. Lwów i in., s. V-LXXXVIII.
• Cavanagh C., 2003, Postkolonialna Polska. Biała plama na mapie współczesnej teorii, tłum. T. Kunz. „Teksty Drugie” 64, s. 60-71.
• Cavanagh C., 2004, Postcolonial Poland. „Common Knowledge” 10, 1, s. 82-92.
• Chwin S., 1991, Wstęp. W: A. Mickiewicz, Konrad Wallenrod. Wrocław i in., s. III-CLVII.
• Chwin S., 1993a, Literatura a zdrada. Od Konrada Wallenroda do Małej Apokalipsy. Kraków.
• Chwin S., 1993b, O czym wolał nie pisać Mickiewicz w Konradzie Wallenrodzie. Balsam
• i trucizna. 13 tekstów o Mickiewiczu, red. E. Graczyk, Z. Majchrowski. Gdańsk, s. 169-196.
• Czaplicki 1875, Ueber Konrad Wallenrod von Adam Mickiewicz. Eine kritisch-ethische Studie, „Königliches Gymnasium zu Inowratzlaw” 12. Inowrocław, s. I-XV.
• Fiszman S., 1956, Z problematyki pobytu Mickiewicza w Rosji. Warszawa.
• Fiut A., 2003, Polonizacja? Kolonizacja?. „Teksty Drugie” 6, s. 150-156.
• Franko I., 1897, Ein Dichter des Verrathes. „Die Zeit. Wiener Wochenschrift” 136 (08.05.), s. 86-89.
• Franko I., 1979, O literaturze polskiej. Kraków.
• From Sovietology to Postcoloniality: Poland and Ukraine from a Postcolonial Perspective, 2007, red. J. Korek. Huddinge.
• Gall A., 2007, Die gawęda als literarisches Medium der Gedächtnispolitik: Die Pamiątki Soplicy von Henryk Rzewuski. W: Romantik und Geschichte. Polnisches Paradigma, europäischer Kontext, deutsch-polnische Perspektive, red. A. Gall, T. Grob, A. Lawaty
• i G. Ritz (=Veröffent¬lichungen des Nordost-Instituts 8). Wiesbaden, s. 108-133.
• Gates H.L., Jr., 1988, The Signifying Monkey: A Theory of African-American Literary Criticism. New York-Oxford.
• Górski K., 1959, Z historii i teorii literatury. Wrocław.
• Janion M., 1969, Tragizm Konrada Wallenroda. Czy broszura polityczna?. W: Romantyzm. Studia o ideach i stylu. Warszawa, s. 9-48.
• Janion M., 1986, Pośmiertna maska Konrada Wallenroda. W: Maski, t. 2. red. M. Janion, S. Ro-
• siek. Gdańsk, s. 341-392.
• Janion M., 2007, Niesamowita słowiańszczyzna. Fantazmaty literatury. Kraków.
• Kawyn S., 1959, Konrad Wallenrod w recepcji klasyków i romantyków warszawskich. „Łódzkie Towarzystwo Naukowe. Sprawodzania z czynności i posiedzeń naukowych” 14, 4, s. 1-11.
• Kleiner J., 1997, Mickiewicz, t. 2: Dzieje Konrada, cz. 1 (=Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Źródła i monografie 156). Lublin.
• Kośny W., 2006, Deutsche Ansichten über Konrad Wallenrod und den Wallenrodismus. W: Berührungslinien. Polnische Literatur und Sprache aus der Perspektive des deutsch-
• -polnischen kulturellen Austauschs, red. M. Marszałek, A. Nagórko (=Westostpassagen 2). Hildesheim i in., s. 83-95.
• Kowalczyk-Twarowski K., 2004, Imperialne przestworza, spolegliwi tubylcy: Polska, Rosja, RPA. W: Postkolonializm i okolice, red. Z. Białas (=Er(r)go. Teoria. Literatura. Kultura 8), Katowice-Warszawa, s. 173-186.
• Lacan J., 1973, Le séminaire XI. Les quatre concepts fondamentaux de la psychanalyse. Paris.
• Lasecka-Zielak J., 1994, Wallenrodyzm. W: Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa. Wrocław i in., s. 995-997.
• Libera Z., 1966, Konrad Wallenrod Adama Mickiewicza. Warszawa.
• Lindelöf K.S., 2001, Polen i postkolonialt perspektiv. „Nätverket” 10, s. 14-21.
• Machiavelli N., 1986, Il Principe/Der Fürst. Italienisch/Deutsch, tłum. z włos. Ph. Rippel. Stuttgart.
• Mickiewicz A., 1955, Dzieła. Warszawa.
• Mickiewicz A., 1991, Konrad Wallenrod (=Biblioteka Narodowa, Seria I 72). Wrocław i in.
• Muszyński M., Rak K., 2007, Macocha Europy. Niemcy były adwokatem Polski, a teraz stały się naszym prokuratorem. „Wprost” 26 (01.07.), s. 21-23.
• Najder Z., 2005, Kultura i imperalizm. Czy Polacy są ‘postkolonialni’. „Europa. Tygodnik Idei” 65 (29.06.), s. 14f.
• Neuger L., 2007, Central Europe as a Problem. W: From Sovietology to Postcoloniality: Poland and Ukraine from a Postcolonial Perspective, red. J. Korek (=Södertörn Academic Studies 32). Huddinge, s. 23-31.
• Niedźwiedź J., 2001, Orientalizm. W: Słownik sarmatyzmu. Idee, pojęcia, symbole. Kraków, s. 127-130.
• Novosilcov N., 1908, Raport (černovik) Novosil’cova velikomu knjazju Konstantinu Pavloviču, ot 10 Aprelja 1828 g., No. 582. „Russkij archiv” 1, s. 67-73.
• Obracaj O., 1998, „...Wie ein Fuchs kämpfen und wie ein Löwe“. Die Dichtungen Grażyna und Konrad Wallenrod oder Von der: Verantwortung für das Schicksal der Nation (=Vorträge am Slavischen Seminar der Universität Tübingen 19). Tübingen.
• Pigoń S., 1960, Zawsze o Nim. Studia i odczyty o Mickiewiczu. Kraków.
• Pratt M.L., 1992, Imperial Eyes: Travel Writing and Transculturation. London-New York.
• Ruthner C., 2003, K.u.k. Kolonialismus als Befund, Befindlichkeit und Metapher: Versuch einer weiteren Klärung. W: Habsburg postcolonial. Machtstrukturen und kollektives Gedächtnis, red. J. Feichtinger, U. Prutsch i M. Csáky (=Gedächtnis – Erinnerung – Identität 2). Innsbruck i in., s. 111-128.
• Skórczewski D., 2006, Postkolonialna Polska – projekt (nie)możliwy. „Teksty Drugie” 1/2,
• s. 100-112.
• Skórczewski D., 2007, Dlaczego Polska powinna upomnieć się o swoją postkolonialność. „Znak” 628, s. 145-153.
• Słowacki J., 1952, Dzieła, t. 3: Poematy. Beniowski. Wrocław.
• Sobol V., 2005, ‘Yes, We Are Scythians’: The Image of Russia in Josef Škorecký’s The Cowards. „Slavic and East European Journal” 49, 1, s. 79-93.
• Spasowicz W., 1892, Konrad Wallenrod. W: idem, Pisma, t. 1. Sankt-Petersburg, s. 323-362.
• Spivak G.Ch., 1988, Can the Subaltern Speak?. W: Marxism and the Interpretation of Culture, red. C. Nelson, L. Grossberg. Urbana (IL), s. 271-316.
• Surynt I., 2006, Postęp, kultura i kolonializm. Polska a niemiecki projekt europejskiego Wschodu w dyskursach publicznych XIX wieku. Wrocław.
• Szkudlarek T., 1998, Miejsce/przemieszczenie/tożsamość. place/displacement/identity. „Magazyn Sztuki” 19, s. 50-60.
• Szymanis E., 1992, Adam Mickiewicz. Kreacja autolegendy (=Biblioteka Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza 13 [21]). Wrocław i in.
• Thompson E., 2005, Said a sprawa polska. Przeciwko kulturowej bezsilności peryferii. „Europa. Tygodnik Idei” 65 (29.06), s. 11-13.
• Uffelmann D., 1999, Hermetik, Politik, Analogie. Zu einer spezifischen Hermeneutik der Visionen in Mickiewiczs ‚Dresdner’ Dziady. W: Adam Mickiewicz. Kontext und Wirkung. Contexte et rayonnement, red. R. Fieguth. Fribourg, s. 73-101.
• Uffelmann D., 2007, ‚Ich würde meine Nation als lebendiges Lied erschaffen‘. Romantik-
• -Lektüre unter Vorzeichen des Postkolonialismus. W: Romantik und Geschichte. Polnisches Paradigma, europäischer Kontext, deutsch-polnische Perspektive, red. A. Gall, T. Grob,
• A. Lawaty i G. Ritz (=Veröffent¬lichungen des Nordost-Instituts 8). Wiesbaden, s. 90-107.
• Ujejski J., 1923, Byronizm i skottyzm w Konradzie Wallenrodzie. Kraków.
• Waldstein M.K., 2002, Observing Imperium: A Postcolonial Reading of Ryszard Kapuscinski’s Account of Soviet and Post-Soviet Russia. „Social Identities” 8, 3, s. 481-499.
• Witkowska A., 1975, Mickiewicz. Słowo i czyn. Warszawa.
• Woldan A., 1999, Adam Mickiewicz in der Ukraine und Galizien – Formen der Aneignung. W: Adam Mickiewicz (1798-1855). Ein großer polnischer Dichter, red. E. Haloń (=Bibliothek des Wiener Zentrums der Polnischen Akademie der Wissenschaften 1). Wien, s. 56-67.
• Wolff L., 1994, Inventing Eastern Europe: The Map of Civilization on the Mind of the Enlightenment. Stanford (CA).
• Zimmermann T., 2007, Rede ohne Rhetorik – Male ohne Maler. Adam Mickiewicz’ Offen-
• barung. W: Religion und Rhetorik, red. H. Meyer, D. Uffelmann (=Religionswissenschaft heute 4). Stuttgart, s. 306-322.
• Żółkiewski S., 1952, Spór o Mickiewicza (=Studia Historycznoliterackie 16). Wrocław.