Manifest PKWN i osiągnięcia Polski Ludowej

• Authors: Karbowska Monika

Title variants

EN

Manifesto of the Polish National Liberation Committee and the achievements of People's Poland

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Manifest PKWN oraz jego realizacja przez powstającą PRL stanowi wprowadzenie w życie programu o jaki polska lewica walczyła od wielu dziesięcioleci: reforma rolna poprzez parcelację majątków ziemskich i likwidację feudalnej struktury społecznej, masowy dostęp do edukacji, ubezpieczenia społeczne, budowa mieszkań dla ludu, budowa Polski ze stabilnymi granicami i dobrymi stosunkami z sąsiednimi państwami. PKWN zapoczątkował także politykę emancypacji kobiet oraz dzieci i końca rodziny patriarchalnej. O ile bezsprzecznie skazą PKWN był fakt, że został ustanowiony przez władze ZSRR w momencie wkroczenia Armii Radzieckiej na tereny Polski, jego powstanie było zgodne z postanowieniami zachodnich aliantów. Właśnie kompromis ZSRR z zachodnimi mocarstwami przyniósł Polsce jej obecne, „idealne” dla interesu państwa granice, granice których dzisiejsza prawica wcale nie kwestionuje. Dla Polaków 1989 roku, także dla opozycji solidarnościowej, program PKWN był ważnym etapem modernizacji Polski. Celem było dopełnienie tej modernizacji poprzez demokratyzację państwa. Ustanowienie w 1945 roku Tymczasowego Rządu RP i wprowadzenie w życie programu PKWN powoduje szybkie zmiany w społeczeństwie polskim: reforma rolna likwiduje polityczną zależność chłopów od obszarników, setki tysięcy ludzi ze wsi korzysta z ogromnej mobilności i awansu społecznego w budowie nowego państwa – odbudowie z ruin, zagospodarowaniu ziem poniemieckich, dostępu do edukacji i pracy w nowo tworzonym przemyśle. Powstaje nowoczesna Polska taka jaką znamy. Równocześnie aparat przymusu PRL represjonuje opozycję, a politycy PZPR popełniają szereg strategicznych błędów, które w późniejszym czasie odbiorą władzy jej społeczną legitymizację. PZPR pozostaje u władzy przez cztery dziesięciolecia, gdyż jest to zgodne z interesami Zachodu, zgodne z kompromisem jakie mocarstwa Zachodu zawarły z ZSRR w latach 1943-46. Gdy w 1989 roku Zachód wycofuje się z kompromisu, a ZSRR wycofuje się z dominacji nad Europą Wschodnią, Polska popada w zależność wobec Zachodu, w której znajdujemy się do dzisiaj. Polakom nie udało się zdobyć na wizje niezależności i zamieniają jedno lenno na drugie. W bilansie PRL jako osiągnięcia należy zapisać powszechną oświatę i dostęp do kultury, rozdział Kościoła i Państwa, a w latach sześćdziesiątych rozwinięcie aktywnej i oryginalnej polityki zagranicznej (współpracy kulturowej, naukowej i technicznej z Francją, wsparcia pokojowej polityki ONZ, polityki kooperacji z krajami Afryki i krajami Arabskimi). Za błędy PRL należy uznać spłacanie przedwojennego długu II RP i ponowne zadłużenie prowadzące do kryzysu długu 1980 roku. Także niewykorzenienie antysemityzmu, nacjonalizmu oraz rasizmu należy uznać za ciemną stronę PRL. Wraz z brakiem legitymizacji demokratycznej oraz zadłużeniem wobec Zachodu upadek systemu był przesądzony w momencie wycofania się jego wschodniego protektora.

Keywords

PL

Polska społeczna,; reforma rolna,; Zachodnie mocarstwa,; alianci,; modernizacja,; dyplomacja; PRL,; przemysł,; szkolnictwo,; dostęp do kultury,; odbudowa

• Publisher: Uniwersytet Opolski
• Journal: Studia Krytyczne/ Critical Studies
• Year: 2019
• Issue: 7
• Pages: 45-71

Contributors

author

Karbowska Monika

References

• Bratkowski S. (1996). Październik 1956; Pierwszy wyłom w systemie. Warszawa:Prόszyński i S-ka.
• Czubiński A. (1992). Dzieje najnowsze Polski 1944-1989. Poznań: Wielkopolska AgencjaWydawnicza.
• De Gaulle Ch. (2010). Lettres , notes et carnets juin 1958 à novembre 1970. Paris: RobertLaffont.
• Daix P. (1995). Braudel. Paris: Flammarion.
• Drweski B. (2014). O jaką Polske walczymy? Analiza programu BiP AK z 1944 r. [w:] Polska– Europa Środkowa – Europa Zjednoczona. A. Kozera, W. Prazuch, P. Szyja (red), Krakόw: Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, 95-106.
• Drweski B. (2017). La Pologne de Gomulka et ses tentatives de convergences avec Pékin et Paris. La France et la République populaire de Chine – Contextes et répercussions de la normalisation diplomatique (1949-1972). Françoise Kreissler, Sébastien Colin (red), Paris, L’Harmattan, 201-230.
• Eisler J. (1991). Marzec 1968. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
• Friszke A. (1994). Opozycja polityczna w PRL 1945-1980. Londyn: Aneks.
• Gomułka W. (1994). Pamiętniki. t.1, t. 2 Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza BGW.
• Karbowska M. (1995). La détente en Europe, Les relations entre la France et la Pologne de 1956 à 1963. Diplôme d’Etudes Approfondies sous la direction de Robert Frank, Paris: Université de Paris 1 Panthéon Sorbonne (nie publikowane).
• Kozłowski P. (red.) (2011). Dwudziestolecie polskich przemian. Konserwatywna modernizacja. Warszawa: Instytut Nauk Ekonomicznych PAN.
• Kukułka J. (1994). Historia wspόłczesna stosunków międzynarodowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
• Levisse-Touzé C. (2010). Jacques Chaban Delmas- Il vécu l’armistice comme la fin du monde. l’Humanité. 10 sierpnia 2010, http://www.humanite.fr/jacques-chaban-delmas-il-vecut-larmistice-comme-la-fin-du-monde
• Lesiakowski K. (1998). Mieczysław Moczar Mietek. Biografia polityczna. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm.
• Lityńki A. (2004). Historia prawa Polski Ludowej. Warszawa: Wydawnictwo Prawnicze Lexis Nexis.
• Manifest PKWN, https://pl.wikisource.org/wiki/Manifest_i_pierwsze_dekrety_Polskiego_Komitetu_Wyzwolenia_Narodowego [20.09.2018],
• Schaff A. (1993). Pora na spowiedź. Warszawa: Polska Oficyna Wydawnicza BGW.
• Siemaszko W. i E. (2008). Ludobόjstwo dokonane przez nacjonalistόw ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945. Tom 1 i 2. Warszawa: Wydawnictwo Borowiecki.
• Vaïsse M. (red) (1990). Documents Diplomatiques Français depuis 1954. Vol. 10 -34. Paris: Editions des Archives Diplomatiques.
• Archiwum francuskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Seria Europa, pod seria Polska, sygn. N° 215 do 251.
• Archiwum Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Seria Stosunki Kulturalne, Oświata 1948-1959, pod seria Polska, N°142-147.
• Archiwum Ministerstwa Gospordarki i finansόw, Direction du Trésor, Relations Bilatérales, B 556 –B 563.
• Direction du Trésor, Relations Internationales – Europe de l’Est : B.44.071 – B. 44.075 i B 624, B 625, B. 628, B.629. B.630. B.632
• Direction du Trésor, Relations bilatérales: Pologne. B. 556 do 568
• Archiwum Praktycznej Szkoły Wyższych Studiόw (Ecole Pratiques des Hautes Etudes), Wspόłpraca z Polską, sygn : N°36-36, archiwum Fernanda Braudela i archiwum Clemensa Hellera.
• Archiwum Ministerstwa Przemysłu – Ministère de l’Industrie.
• Direction de la Sidérurgie, F 12/11021
• Direction de l’Energie et des Matières Premières, Sous direction des Hydrocarbures : N°900317 art 14, N°890566, art. 35-35, art. 77, N°860177 art.11
• Services des Matières Premières et du Sous-sol, N°810370 art.16-22
• Direction de l’Industrie Mécaniques et Electrique, N°771530 art.169, N°771528 art.90, N°771526 art.20, N°771524 art.186, N°771522 art.53, N°771520 art.191
• Direction des Transports : N°771523 art. 68, art.405
• Services des Relations Internationales : N°771385 art.36, N°800116 art.25-42
• Direction Générales des Textiles et des Cuirs : F12/10379, F12/10380
• Archiwum Ministerstwo Transportu – Ministère de l’Equipement et des Transports :
• Cabinet d’Albin Chalendon N°770813 art.10
• Ancien Ministère de la Marine Machande (byłe Ministerstwo Marynarki Handlowej) : N°78413 art.300-304
• Archiwum Głόwnej Dyrekcji Badań Naukowych i Technicznych – Direction Générale de la Recherche Scientifique et Technique: N°770606 art.33, N°820254 art.83, art.111- 112, N°810244 art.179, 186 i 188.
• Archiwum KC PZPR, sekcja zagraniczna 1956-1970, dokumenty Podstawowej Organizacji Partyjnej we Francji : 237/XX II/662-665 ; 237/XX II/675-676 ; 337/XX II/682 ; 237/ XX II/702-706 ; 237/XX II/790-791 ; 237/XX II/862.

Identifiers

ISSN

2450-9078