Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2015 | 7 | 23-44

Article title

Z dziejów parafii unickiej pw. Protekcji Najświętszej Maryi Panny w Podhorcach w powiecie tomaszowskim w świetle XVIII-wiecznych wizytacji kościelnych

Selected contents from this journal

Title variants

EN
The history of the Uniate Parish of the Protection of the Most Holy Virgin Mary in Podhorce in Tomaszów Lubelski County in the light of 18th century church visitations

Languages of publication

PL

Abstracts

EN
Podhorce is a country village dating back to at least 15th century. The first written record comes from 1409 when Mikołaj from Podhorzec was one of the benefactors of church furnishings in the nearby church in Grodek. Originally the village was located in the Duchy of Belz and in 1462 the Duchy with all the villages got incorporated into the Crown of the Kingdom of Poland. After the first partition of Poland, Podhorce was annexed by the Habsburg empire, then it became part of the Duchy of Poland and following the joint resolutuions of the Congress of Vienna it was given to Russian Empire. At present, Podhorce belongs to Jarczów gmina (commune) in the poviat of Tomaszów in Lubelskie province. Due to the fact that at the time of the present research Podhorce was mostly inhabited by Russian people, there was an Orthodox parish, which became a Greek Catholic parish after the Union of Brest. The first written record about the Orthodox church comes from 1533, whereas the functioning of the Uniate parish is confirmed at the beginning of 17th century. Throughout its existence, the parish belonged the Deanery of Tyszowce and Tomaszów. Having analyzed post-visitation protocols, it might be deduced that it was a wooden church poorly equipped with ecclesiastical utensils. There was also a bell tower and a cemetery by the church. It has been determined a paroch (parish priest) had some arable land as well as grassland at his disposal to support himself, furthermore, he collected various ecclesiastical fees from his parishioners. For the period of time this research is focused on, personal information of 4 parochs as well as the approximate number of parishioners that varied between 25 and 100 has been established. The Uniate parish in this village functioned until the end of 18th century when it was relegated to a branch church and incorporated into the parish in Typin.

Year

Issue

7

Pages

23-44

Physical description

Contributors

  • Zespół Szkół nr 1 im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim

References

  • Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie: Archiwum Skarbu Koronnego sygn. 34, 36, 51
  • Archiwum Państwowe w Lublinie: Chełmski Konsystorz Greckokatolicki sygn. 107, 110, 122, 146, 147, 148, 149, 150, 151, 154, 228, 604, 636.
  • Kriegsarchiv, Wien: rps. B. IX a, k. 390.
  • Zbiór dokumentów małopolskich, cz. 5: Dokumenty z lat 1401-1440, wyd. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, Wrocław–Warszawa–Kraków 1970, nr 1223, 1361.
  • Źródła dziejowe, t. 18, cz. 1: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. 7, cz. 1: Ziemie Ruskie. Ruś Czerwona, oprac. A. Jabłonowski, Warszawa 1902.
  • Źródła dziejowe, t. 18, cz. 2: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. 7, cz. 2: Ziemie Ruskie. Ruś Czerwona, oprac. A. Jabłonowski, Warszawa 1903.
  • Bieńkowski L., Diecezja prawosławna, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 3, red. R. Łukaszyński, L. Bieńkowski, F. Gryglewicz, Lublin 1988, kol. 132.
  • Bieńkowski L., Organizacja Kościoła Wschodniego w Polsce, [w:] Kościół w Polsce, red. J. Kłoczowski, t. 2, Kraków 1970.
  • Bobryk W., Duchowieństwo unickiej diecezji chełmskiej w XVIII wieku, Lublin 2005.
  • Czterechsetlecie zawarcia Unii Brzeskiej 1596-1996. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej w Toruniu w dniach 28-29 listopada 1996 r., red. S. Alexandrowicz, T. Kempa, Toruń 1998.
  • Dydycz A. P., Opisanie odnalezienia relikwii św. Jozafata Kuncewicza na tle jego życia oraz dziejów doczesnych szczątków, „Rocznik Bialskopodlaski” 2004, t. 12, s. 159-176.
  • Dylągowa H., Dzieje unii brzeskiej (1596-1918), Warszawa 1996.
  • Dziedzictwo Unii Brzeskiej, red. R. Dobrowolski, M. Zemło, Lublin–Supraśl 2012, Acta Collegii Suprasliensis, t. 14.
  • Gil A., Chełmska diecezja unicka 1596-1810. Dzieje i organizacja, Lublin 2005, Studia i Materiały do Dziejów Chrześcijaństwa Wschodniego w Rzeczypospolitej, t. 1.
  • Gil A., Chełmska diecezja unicka w okresie rządów biskupa Jakuba Suszy (1649-1687), [w:] Sztuka sakralna i duchowość pogranicza polsko-ukraińskiego na Lubelszczyźnie. Materiały z Międzynarodowej Konferencji „Sztuka Sakralna Pogranicza”, Lublin 13-15.10.2005 r., red. S. Batruch, R. Zilionko, Lublin 2005, s. 61-66.
  • Gil A., Chełmskie diecezje obrządku wschodniego. Zagadnienia organizacji terytorialnej w XVII i XVIII wieku, [w:] Polska–Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, t. 5, red. S. Stępień, Przemyśl 2000, s. 29-61.
  • Gil A., Prawosławna eparchia chełmska do 1596 r., Lublin–Chełm 1999.
  • Gil A., Skoczylas I., Kościoły wschodnie w państwie polsko-litewskim w procesie przemian i adaptacji: metropolia kijowska w latach 1458-1795, Lublin–Lwów 2014.
  • Gloger Z., Geografia historyczna ziem dawnej Polski, Kraków 1903.
  • Górak J., Kościoły drewniane Zamojszczyzny, Zamość 1986.
  • Górak J., Dawne cerkwie drewniane w dawnym województwie zamojskim, Zamość 1984.
  • Jougan A., Słownik kościelny łacińsko-polski, Poznań–Warszawa–Lublin 1958.
  • Karbownik M., Ofiary iura stolae na ziemiach polskich w latach 1285-1918, Lublin 1995.
  • Karbownik M., Opodatkowanie duchowieństwa i dóbr kościelnych na ziemiach polskich w okresie zaborów 1772-1918, Lublin 1998.
  • Kołbuk W., Duchowieństwo unickie w Królestwie Polskim 1835-1875, Lublin 1992.
  • Kołbuk W., Kościoły wschodnie na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej 1772-1914, Lublin 1992.
  • Kołbuk W., Kościoły wschodnie w Rzeczypospolitej około 1772 roku, Lublin 1998.
  • Kość J., Słownictwo regionalne w XVII-XVIII-wiecznych księgach miejskich wschodniej Lubelszczyzny, [w:] Studia językoznawcze. Streszczenia prac doktorskich, red. W. Boryś, t. 13, Wrocław 1988, s. 57-102.
  • Kuklo C., Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej, Warszawa 2009.
  • Kumor B., Geneza i zawarcie unii brzeskiej, [w:] Unia brzeska, geneza, dzieje i konsekwencje w kulturze narodów słowiańskich. Praca zbiorowa, red. R. Łużny, F. Ziejka, A. Kępiński, Kraków 1994, s. 26-44.
  • Lewandowski J., Greckokatolicka diecezja chełmska w realiach polityczno-ustrojowych Księstwa Warszawskiego, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Historia” 2007, vol. 62, s. 77-84.
  • Librowski S., Wizytacje diecezji włocławskiej, cz. 1: Wizytacje diecezji kujawsko-pomorskiej, t. 1: Opracowanie archiwalno-źródłoznawcze, z. 1: Wstęp ogólny, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” 1964, t. 8, s. 5-186.
  • Likowski E., Dzieje Kościoła unickiego na Litwie i Rusi w XVIII i XIX wieku uważane głównie ze względu na przyczyny jego upadku, t. 1, Warszawa 1906.
  • Likowski E., Unia brzeska, Warszawa 1907.
  • Linde S. B., Słownik języka polskiego, t. 6, Lwów 1860.
  • Litak S., Akta wizytacyjne parafii z XVI-XVIII wieku jako źródło historyczne, „Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” 1962, t. 5, nr 3, s. 41-58.
  • Markunas A., Uczitiel T., Popularny słownik sakaralizmów polskich i ukraińskich, Poznań 2001.
  • Mironowicz A., Struktura organizacyjna Kościoła prawosławnego w Polsce w X-XVIII wieku, [w:] Kościół prawosławny w Polsce dawniej i dziś, red. L. Adamczuk, A. Mironowicz, Warszawa 1993, s. 48-58.
  • Nabywaniec S., Unicka archidiecezja kijowska w okresie rządów arcybiskupa metropolity Felicjana Filipa Wołodkowicza 1762-1778, Rzeszów 1998.
  • Narbutt O., Historia i typologia ksiąg liturgicznych bizantyńsko-słowiańskich. Zagadnienie identyfikacji według kryterium treściowego, Warszawa 1979.
  • Niedźwiedź J., Leksykon historyczny miejscowości dawnego województwa zamojskiego, Zamość 2004, s. 384-385.
  • Pańczuk B., Księgi Liturgiczne, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. 10, red. A. Szostek, E. Ziemann, R. Sawa, K. Góźdź, J. Herbut, S. Olczak, R. Popowski, Lublin 2004, kol. 110.
  • Półćwiartek J., Z badań nad rolą gospodarczo-społeczną plebanii na wsi pańszczyźnianej ziemi przemyskiej i sanockiej w XVI-XIX wieku, Rzeszów 1974.
  • Seniuk B. M., Osiemnastowieczna terminologia z zakresu architektury i sztuki cerkiewnej oraz organizacji Kościoła wschodniego. Materiały do słownika na podstawie protokołów wizytacyjnych Eparchii Włodzimierskiej, [w:] Polska–Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, t. 5, red. S. Stępień, Przemyśl 2000, s. 309-346.
  • Słownik polsko-cerkiewnosłowiańsko-ukraiński Teodora Witwickiego z połowy XIX wieku, oprac. J. Dzendzeliwski, Warszawa 1997.
  • Soczyński K., 400-lecie unii brzeskiej, Warszawa 1996.
  • Sondel J., Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków 1997.
  • Sygowski P., Wizytacja cerkwi unickiej diecezji chełmskiej przeprowadzonej w latach 1720- 1725 przez biskupa chełmskiego i bełskiego Józefa Lewickiego, „Studia Archiwalne” (Lublin), nr 2, s. 199-232.
  • Sygowski P., Unicka diecezja chełmska w protokołach wizytacyjnych biskupa Maksymiliana Ryłły z lat 1759-1762, [w:] Polska-Ukraina. 1000 lat sąsiedztwa, red. S. Stepień, t. 5, Przemyśl 2000, s. 233-285.
  • Turnau I., Słownik ubiorów. Tkaniny, wyroby pozatkackie, skóry, broń i klejnoty oraz barwy znane w Polsce od średniowiecza do początku XIX w., Warszawa 1999.
  • Unia brzeska 1596 r. Geneza i skutki. Katalog wystawy, Toruń, 28 XI 1996 – 5 I 1997 r., red. M. Woźniak, Toruń 1997.
  • Unia brzeska, geneza, dzieje i konsekwencje w kulturze narodów słowiańskich. Praca zbiorowa, red. R. Łużny, F. Ziejka, A. Kępiński, Kraków 1994.
  • Unia brzeska. Materiały z radomskiego sympozjum odbytego w Wyższym Seminarium Duchownym w Radomiu 19 IV 1997 r., red. A. Hejda, Radom 1998.
  • Vodnik F., Słownik polsko-słoweński, Ljubljana 1977.
  • Wielka encyklopedia Polski, t. 3, red. M. Karolczuk-Kędzierska, Kraków 2004.
  • Wiśniowski E., Rozwój organizacji parafialnej w Polsce do czasów reformacji, [w:] Kościół w Polsce, red. J. Kłoczowski, t. 1, Kraków 1966, s. 237-238.
  • Wójcik W., Fundacja, [w:] Encyklopedia katolicka, t. 5, red. L. Bieńkowski, Lublin 1989, kol. 760-761.
  • Wyczawski H. E., Wprowadzenie do studiów w archiwach kościelnych, Warszawa 1956.
  • Zajda A., Nazwy staropolskich powinności feudalnych, danin i opłat (do 1600 roku), Warszawa– Kraków 1979.
  • Ϲлободян B., Церкви Холмскоі епархії, Львів 2005.
  • Хрусцевич Г., История Замойского собора (1720 года), Вильна 1880.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-034e567e-cfda-4ddd-9e0f-b09ce7ed3c52
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.