Ortograficzny „prymitywista”: Mańifest w sprawie ortografji fonetycznej Jasieńskiego w perspektywie antropologiczno-historycznej

• Authors: Rakoczy Marta

Title variants

EN

Ortographic „Primitivist”. Bruno Jasieński’s Manifest of Phonetic Ortography in Anthropological and Historical Perspective

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The article concerns the futuristic design of phonetic spelling by Bruno Jasieński, examined in the perspective of the anthropology of writing and cultural history. It is an attempt to answer the following questions: (1) why in the first half of the twentieth century an attack on the very visuality of letters — unveiling its non-transparency — begins to be perceived by both futurists and researchers on them as a revolt which achieves certain extreme; (2) what are the cultural origins of the belief that formal experiments on literary language are less bold and more keeping with tradition than experiments in character-shaping and spelling, and what cultural circumstances must exist so that a spelling experiment could become a tool for avant-garde attitudes which use it to constitute and emphasize their own radicalism. In order to answer this, I try to see the spelling in a historical and cultural perspective, understand it as a set of standards responsible, on one hand, for visual standardization of writing and written language, on the other hand — for social and cultural distinction based on the reference to the specific, historically variable and socially located literary competence. I also try to associate spelling with other extra-linguistic and extra-literary socio-political-cultural institutions: especially with education and a modern state as an „imagined community”.

Keywords

EN

phonetic ortography; anthropology of writing; typographic practice; politic of writing; distinction

• Publisher: Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Stowarzyszenie
• Journal: Zagadnienia Rodzajów Literackich
• Year: 2016
• Volume: 59/120 z. 4
• Pages: 109-124

Dates

published

2016

Contributors

author

Rakoczy Marta

• Instytut Kultury Polskiej Zakładu Antropologii Słowa Uniwersytetu Warszawskiego

References

• Bacon Francis (1955), Novum Organum, tłum. J. Wikarjak, PWN, Warszawa.
• Balzer Oswald (1910), Jeszcze o punktach spornych pisowni polskiej, nakładem Autora, z drukarni Wł. Łozińskiego, Lwów.
• Bourdieu Pierre (2006), Dystynkcja: społeczna krytyka władzy sądzenia, przeł. P. Biłos, Wydawnictwo Scholar, Warszawa.
• Burke Peter (2009), Języki i społeczności w Europie wczesnonowożytnej, tłum. A. Szurek, WUJ, Kraków.
• Certeau Michel de (2008), Wynaleźć codzienność. Sztuki działania, tłum. K. Thiel-Jańczuk, WUJ, Kraków.
• Clark Romy, Ivanič Roz (1997), Issues of Corectness and Standardization [w:] The Politics of Writing, Routledge, New York, London.
• Courtenay Baudouin de, Bruckner Aleksander, Kalina Antoni, Karłowicz Jan, Kryński Adam Antoni (1895), Sprawa przyjęcia jednolitej pisowni przez akademję umiejętności w Krakowie, Druk Józefa Jeżyńskiego, Warszawa.
• Gazda Grzegorz (1974), Futuryzm w Polsce, Zakład im. Ossolińskich, Wrocław.
• Gellner Ernest (1991), Narody i nacjonalizm, tłum. T. Hołówka, PIW, Warszawa.
• Godlewski Grzegorz (2008), Słowo, pismo, sztuka słowa. Perspektywy antropologiczne, WUW, Warszawa.
• Graff Harvey (1979), Literacy Myth: Literacy and Social Structure in Nineteenth Century City, Academic Press, New York.
• Harris Roy (2014), Racjonalność a umysł piśmienny, tłum. M. Rakoczy, WUW, Warszawa.
• Jasieński Bruno (1969), Futuryzm polski (bilans) [w:] Lam Andrzej, Polska awangarda poetycka. Programy lat 1917−1923, t. 2, Manifesty i protesty. Antologia, Wydawnictwo Literackie, Kraków.
• Karpowicz Agnieszka (2014a), Manifest [w:] Od aforyzmu do zinu. Gatunki twórczości słownej, red. G. Godlewski, A. Karpowicz, M. Rakoczy, P. Rodak, WUW, Warszawa.
• Karpowicz Agnieszka (2014b), Poławianie gatunków [w:] Od aforyzmu do zinu. Gatunki twórczości słownej, red. G. Godlewski, A. Karpowicz, M. Rakoczy, P. Rodak, WUW, Warszawa.
• Karpowicz Agnieszka (2011), Gatunki logowizualne: od krytyki języka do krytyki społecznej, „Zagadnienia Rodzajów Literackich”, z. 2.
• Karpowicz Agnieszka (2002), Proza życia: mowa, pismo, literatura, WUW, Warszawa.
• Klemensiewicz Zenon (2002), Historia języka polskiego, PWN, Warszawa.
• Lam Andrzej (1969), Polska awangarda poetycka. Programy lat 1917−1923, t. 1. Instynkt i ład, Kraków.
• Literacy and Social Development in the West: A Reader (1981), ed. H. Graff, Cambridge UP, London–New York.
• Manifesty programowe futurystów polskich (1984), wybór A. Zawada, W. Florian, wyd. II, Uniwersytet Wrocławski, Instytut Filologii Polskiej, Wrocław.
• Mickiewicz Janina (1995), Jedynka z ortografii?: rozpoznawanie dysleksji w starszym wieku szkolnym, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa „Dom organizatora”, Toruń.
• Ong Walter J. (2011), Oralność i piśmienność. Słowo poddane technologii, tłum. J. Japola, WUW, Warszawa.
• Passendorfer Artur (1917), W sprawie nowych zasad pisowni polskiej, Gubinowicz i syn, Lwów.
• Polański Edward (1995), Dydaktyka ortografii i interpunkcji, WSiP, Warszawa.
• Polański Edward (2004), Reformy ortografii polskiej — wczoraj, dziś, jutro, „Bulletin de la Société Polonaise de Linguistique”, fasc. LX.
• Sawa Barbara (1994), Jeżeli dziecko źle czyta i pisze, WSiP, Warszawa.
• Szober Stanisław (1911), Pisownia [w:] Encyklopedya wychowawcza, t. 8, red. J. T. Lubomirskiego, Gebethner i Wolf, Lwów−Warszawa.
• Śniecikowska Beata (2008), Nuż w uhu? Koncepcje dźwięku w poezji polskiego futuryzmu, Monografie FNP, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław.
• Wat Aleksander, Mój wiek. Pamiętnik mówiony (1990), t. 1−2, Czytelnik, Warszawa.
• Zaworska Hanna (1963), O nową sztukę. Polskie programy artystyczne lat 1917−1922, Warszawa.

Identifiers

ISSN

0084-4446