Prawo do sądu w sprawach karnych w Konstytucji RP

• Authors: Czerniak Dominika

Title variants

EN

The right to a fair trial in criminal cases in the Constitution of the Republic of Poland

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Rzeczywisty kształt konstytucyjnie zagwarantowanego prawa do sądu zależy od specyfiki spraw będących przedmiotem danego postępowania. W niniejszym artykule uwzględniając orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego w pierwszej kolejności wskazano, w jaki sposób definiuje się pojęcie „sprawy karnej”. Na tej podstawie ustalono zakres przedmiotowy i podmiotowy prawa do sądu w sprawach karnych, a następnie dokonano analizy jego szczegółowych elementów: prawa dostępu do sądu, prawa do sprawiedliwie ukształtowanej procedury oraz prawa do uzyskania rozstrzygnięcia w rozsądnym terminie. Podkreślono, że w różnym zakresie ono przysługuje pokrzywdzonemu i oskarżonemu w zależności od trybu ścigania przestępstw. Szczególną uwagę poświęcono problematyce prawa do sprawiedliwie ukształtowanej procedury i konieczności zrównoważenia uprawnień uczestników postępowania oraz interesów wymiaru sprawiedliwości. We wnioskach wskazano, że stanowisko Trybunału Konstytucyjnego nie w pełni uwzględnia zmiany zachodzące w prawie karnym, co może prowadzić do faktycznego ograniczenia gwarancji procesowych jednostki wynikających z art. 45 ust. 1 Konstytucji.

EN

The Constitutionally guaranteed “right to a fair trial” depends on the specific nature of a case which is taken before a court. The paper analyses the real scope of this one of the fundamental human rights in criminal cases. In the first part of the article the concept of “criminal case” is defined on the basis of jurisprudence of the Constitutional Tribunal. Then the objective and subjective scope of the above mentioned right in criminal cases is laid down and analysed its detailed elements: access to court, the right to a fair proceedings and the right to be heard within a reasonable time. The article also points out that the scope of “the right to a fair trial” is different for the victim and the accused according to the model of prosecution procedure. The specific emphasis is placed on to the right to a fair proceedings and the need to balance procedural rights of the parties and the interests of justice. In conclusion it is emphasised that the Constitutional Tribunal does not fully take into account the changes in the criminal law, which could lead to an actual limitation of the entity’s procedural guarantees under an Article 45 paragraph 1 of the Constitution of the Republic of Poland.

Keywords

PL

postępowanie karne; sprawa karna; prawo do rzetelnego procesu kar-nego; prawo pokrzywdzonego do sądu prawo dostępu do sądu

EN

criminal proceedings; criminal case; right to a fair trial in criminal cases; victim’s right to a fair trial; right of access to court

• Publisher: Wydawnictwo Adam Marszałek
• Journal: Przegląd Prawa Konstytucyjnego
• Year: 2016
• Issue: 3 (31)
• Pages: 129-162

Dates

published

2016-06-30

Contributors

author

Czerniak Dominika

• Uniwersytet Wrocławski

References

• Banaszak B., Prawo konstytucyjne, Warszawa 2008.
• Czeszejko-Sochacki Z., Prawo do sądu w świetle konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (ogólna charakterystyka), „Państwo i Prawo” 1997, z. 11–12.
• Czeszejko-Sochacki Z., Problematyka prawnokarna w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, [w:] Rozważania o prawie karnym: księga pamiątkowa z okazji siedemdziesięciolecia urodzin profesora Aleksandra Ratajczaka, red. A.J. Szwarc, Warszawa 1999.
• Daniluk P., Glosa do wyroku z 17.07.2013 r., SK 9/10, „Państwo i Prawo” 2015, z. 3.
• Daszkiewicz W., Konstytucyjne prawo do sądu a nowy Kodeks postępowania karnego, [w:] Nowy Kodeks postępowania karnego. Zagadnienia węzłowe, red. E. Skrętowicz, Kraków 1998.
• Grzegorczyk T., Ku usprawnieniu postępowania apelacyjnego i szerszemu reformatoryjnemu orzekaniu przez sąd odwoławczy, [w:] Fiat iustitia pereat mundus. Księga jubileuszowa poświęcona sędziemu Sądu Najwyższego Stanisławowi Zabłockiemu z okazji 40-lecia pracy zawodowej, red. P. Hofmański, Warszawa 2014.
• Hofmański P., Prawo do sądu w sprawach karnych jako gwarancja ochrony praw człowieka, [w:] Podstawowe prawa jednostki i ich sądowa ochrona, red. L. Wiśniewski, Warszawa 1997.
• Jasiński W., Glosa do postanowienia SA z dnia 28 stycznia 2009 r., II AKz 181/08, LEX/el. 2010.
• Jasiński W., Jawność wewnętrzna postępowania sądowego, [w:] Jawność procesu karnego, red. J. Skorupka, Warszawa 2011.
• Jasiński W., Zaskarżalność rozstrzygnięć w przedmiocie skargi na przewlekłość postępowania karnego, „Państwo i Prawo” 2010, z. 6.
• Jaworska M., Prawo do sądu, [w:] Realizacja i ochrona konstytucyjnych wolności i praw jednostki w polskim porządku prawnym, red. M. Jabłoński, Wrocław 2014.
• Kardas P., Zbieg przepisów ustawy w prawie karnym. Analiza teoretyczna, Warszawa 2011.
• Kłak C.P., Rozpatrzenie sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki i skarga na przewlekłość postępowania zagadnienia wybrane, „Ius Novum” 2011, nr 2.
• Kłopocka M., Prawo do sądu w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Prawo”, t. LXXVI, Wrocław 2007.
• Kłopocka M., Skarga na przewlekłość w postępowaniu sądowym (ze szczególnym uwzględnieniem przepisów postępowania karnego), „Nowa Kodyfikacja Prawa Karnego” 2006, t. XIX.
• Kodeks postępowania karnego. Komentarz do art. 425–673, t. II, red. L.K. Paprzycki,
• J. Grajewski, S. Steinborn, Warszawa 2013.
• Kombe J.F., Positive obligations under the European Convention on Human Rights, Human rights handbooks, Council of Europe 2007, no. 7.
• Koper R., Istota i charakter prawny instytucji z art. 59a k.k., „Przegląd Sądowy” 2015, nr 1.
• Kubiak A., Konstytucyjna zasada prawa do sądu w orzecznictwie Konstytucyjnego, Łódź 2006.
• Nowicki K., Jawność zewnętrzna postępowania sądowego, [w:] Jawność procesu karnego, red. J. Skorupka, Warszawa 2011.
• Oniszczuk J., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego na początku XXI w., Kraków 2004.
• Paluszkiewicz H., Pierwszoinstancyjne wyrokowanie merytoryczne poza rozprawą w polskim procesie karnym, Warszawa 2008.
• Przybysz P., Prawo do sądu w sprawach dyscyplinarnych, „Państwo i Prawo” 1998, z. 8.
• Radecki W., Dezintegracja polskiego prawa penalnego, „Prokuratura i Prawo” 2014, nr 9.
• Skorupka J., O sprawiedliwości procesu karnego, Warszawa 2013.
• Steinborn S., Ekspertyza prawna projektu ustawy o zmianie ustawy–Kodeks postępowania karnego, ustawy – Kodeks karny i niektórych innych ustaw, orka.sejm.gov.pl; (8.12.2015).
• Steinborn S., Ograniczenia zaskarżalności wyroku wydanego w I instancji jako środek uproszenia procesu karnego w świetle prawa do dwuinstancyjnego postępowania, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2005, t. XV.
• System prawa karnego. Zagadnienia ogólne, t. I, red. A. Marek, Warszawa 2010.
• Szumiło-Kulczycka D., Prawo administracyjno-karne, Kraków 2004.
• Świecki D., Reformatoryjne orzekanie w świetle nowelizacji Kodeksu postępowania karnego z 2013 roku, „Przegląd Sądowy” 2014, nr 10.
• Waltoś S., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2009.
• Wiliński P., Proces karny w świetle konstytucji, Warszawa 2010.
• Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2008.
• Woźniewski K., Referendarz sądowy w postępowaniu karnym (uwagi na tle projektu zmian w kodeksie postępowania karnego), „Gdańskie Studia Prawnicze” 2014, t. XXXI.
• Zagrodnik J., Glosa do wyroku TK z dnia 25 września 2012 r. (sygn. akt SK 28/10), „Przegląd Sejmowy” 2013, nr 6.
• Zieliński A., Prawo do sądu a struktura sądownictwa, „Państwo i Prawo” 2003, z. 4.
• Żurawik A., Zaskarżalność orzeczeń w postępowaniu karnym. Aspekt konstytucyjny, „Kwartalnik Prawa Publicznego” 2012, nr 1.

Identifiers

DOI

DOI 10.15804/ppk.2016.03.06