Metody finansowania koniunktury gospodarczej w Niemczech. Polityka pieniężno-walutowa Banku Rzeszy w latach 1929–1939 (część I)

• Authors: Klimiuk Zbigniew

Title variants

EN

Methods of Financing the Real Economy in Germany. Reichsbank’s Monetary and foreign Exchange Policy in the Period 1929–1939

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Artykuł zawiera analizę polityki pieniężno-walutowej Banku Rzeszy w latach 1929–39 ze zwróceniem szczególnej uwagi na jego podwójną rolę w tym okresie: było to źródło pieniądza, z którego finansowano potrzeby Skarbu Państwa oraz najskuteczniejszy czynnik oddziaływania na rynek pieniężny i skarbowy. Głównym zadaniem polityki pieniężnej i walutowej Banku Rzeszy było przywrócenie zaufania do marki niemieckiej i utrzymanie jej kursu na poziomie parytetu. Chodziło przede wszystkim o zaufanie zagranicznych sfer finansowych, bowiem krajowe nie odgrywały żadnej roli na skutek dewastacji kapitalizacyjnej dokonanej przez hiperinflację. Plan Dewesa stworzył możliwości napływu zagranicznych kapitałów, które dostarczały dewiz będących prawnym zabezpieczeniem emisji not Banku Rzeszy. 15 czerwca 1939 r. kanclerz Rzeszy podpisał nową ustawę o „niemieckim Banku Rzeszy”. Ustawa ta była wyrazem zmian, jakie nastąpiły w ostatnich latach w Niemczech w poglądach na rolę banku centralnego.

EN

The article analyzes the monetary and foreign exchange policy of the Reichsbank in the period 1929–1939 with particular attention given to the bank’s dual role in this period: as a source of money used to finance the state treasury’s needs and as the most effective actor affecting the money market and treasuries’ market. The main task of the Reichsbank’s monetary and exchange rate policy was to restore confidence in the German currency (the Reichsmark) to maintain its exchange rate at the level of parity. The main objective of such a policy was to gain and maintain the trust of foreign financial circles, since domestic ones did not play any role because of the devastation of capital caused by hyperinflation. Dewes’ plan created the possibility of an inflow of foreign capital, which provided foreign exchange serving as legal collateral for the issuance of the Reichsbank’s notes. On June 15, 1939, the Reich’s Chancellor signed a new act on the Germany’s Reichsbank. This act was an expression of changes that have taken place in the previous years in Germany concerning the views on the central bank’s role.

Keywords

PL

Niemcy; Bank Rzeszy; polityka pieniężna; wierzyciele zagraniczni; koniunktura gospodarcza

EN

Germany; Reichsbank; monetary policy; foreign creditors; economic condition

• Publisher: Akademia Finansów i Biznesu Vistula w Warszawie
• Journal: Społeczeństwo i Polityka
• Year: 2020
• Issue: 1(62)
• Pages: 23-40

Contributors

author

Klimiuk Zbigniew

• Instytut Pracy i Spraw Socjalnych – Warszawa

References

• Adalet M. (2003), Fundamentals, Capital Flows and Capital Flight: The German Banking Crisis of 1931, University of California, Berkeley.
• Albert U. (1956), Die deutsche Wiederaufrüstung der Dreißiger Jahre als Teil der staatlichen Arbeitsbeschaffung und ihre Finanzierung durch das System der Mefowechsel, Dissertation an der Hochschule für Wirtschafts- und Sozialwissenschaften, Nürnberg.
• Aschoff F. (Eds.) (1983), Deutsche Bankendeschichte, Band 3, Fritz Knapp, Frankfurt.
• Barkai A. (1988), Das Wirtschaftssystem des Nationalsozialismus. Ideologie, Theorie, Politik. 1933–1945, Fischer, Frankfurt.
• Bernstein E.M. (1944), A Practical International Monetary Policy, “The American Economic Review”, t. 34, nr 4.
• Bloomfield A.I. (1959), Monetary Policy under the International Gold Standard 1880–1914, FRB of New York, New York.
• Burkheiser K. (1938), Grenzen des Staatskredits, Bank Verlag, Berlin.
• Child F.C. (1955), German Exchange Control 1931–1938, “The Journal of Finance”, t. 10, nr 1.
• Dalberg R. (1924), Die neue deutsche Währung nach dem Dawes-Plan, Carl Heymanns Verlag, Berlin.
• Dalberg R. (1926), Deutsche Geld- und Kreditpolitik 1923–1925, Carl Heymanns Verlag, Berlin.
• Deist W. (1989), M. Messerschmidt & H.E. Volkmann, Ursachen und Voraussetzungen des Zweiten Weltkrieges, Fisher Taschenbuch Vlg, Frankfurt.
• Deutsche Geld- und Bankwesen in Zahlen 1876–1975 (1976), Deutsche Bundesbank, Frankfurt/Main.
• Die Reichsbank (1929), Berlin.
• Die Reichsbank 1901–1925 (1925), Verlag f. bargeldlosen Zahlungsverkehr, Berlin.
• Eichengreen B. (1992), Golden Fetters: The Gold Standard and The Great Depression, 1919–39, Oxford University Press, New York, Oxford.
• Grosser H. (1941), Die Beziehungen zwischen Reichsbank und Staat in Laufe der Geschichte, Thomas & Hubert, Weida.
• Haller H. (1976), Die Rolle der Staatsfinanzen hur den Inflationsprozesse, (w:) Wahrung und Wirtschaft in Deutschland 1876–1975, Fritz Knapp, Frankfurt/Main.
• Hawtrey R. (1938), The Century of a Bank Rate, Longmans, Green & Co., London.
• Kahn D. (2006), Die Steuerung der Wirtschaft durch Recht im nationalsozialistischen Deutschland. Das Beispiel der Reichsgruppe Industrie, Klostermann, Frankfurt.
• Kindleberger Ch.P. (1973), The World in Depression 1929–1939, University of California Press, Berkeley.
• Młynarski F. (1929), Reforma waluty dewizowo-złotej (Gold Exchange-Standard), Biblioteka Ekonomiczna Tygodnika „Przemysł i Handel”, t. 39, Warszawa.
• Młynarski F. (1931), The functioning of the Gold Standard: memorandum submitted to the Gold Delegation of the Financial Committee, League of Nations, Geneva.
• Młynarski F. (1932), Funkcjonowanie złotej waluty. Memoriał złożony delegacji złota przy Komitecie Finansowym Ligi Narodów, Fundusz Naukowego Zrzeszenia Pracowników Banku Polskiego, Warszawa.
• Neufeld A. (1928), Die Reichsbank nach den neuen Plan, Carl Heymanns Verlag, Berlin.
• Overy R. (1995), War and Economy in the Third Reich, Clarendon Press Oxford, Oxford.
• Petzina D. (1968), Autarkiepolitik im Dritten Reich. Der nationalsozialistische Vierjahresplan (Schriftenreihe der Vierteljahrshefte für Zeitgeschichte, No. 16), Deutsche Verlags-Anstalt, Stuttgart.
• Petzina D. (1980), Die deutsche Wirtschaft in der Zwischenkriegszeit, Franz Steiner Verlag, Wiesbaden (Steiner).
• Reuter F. (1937), Schacht, Deutsche Verlags-Anstalt, Stuttgart–Berlin.
• Ritschl A., Sarferaz S. (2006), Currency vs. Banking in the German Debt Crisis of 1931, Humboldt University, “Mimeograph”, August.
• Schacht H. (1928), Die Stabilisierung der Mark, George Allen & Unwin, Berlin.
• Schacht H. (1931), Das Ende der Reparationen, Gerhard Stalling, Oldenburg.
• Schiemann J. (1980), Die deutsche Währung in der Weltwirtschaftskrise 1929–1933 Währungspolitik und Abwertungskontroverse unter den Bedingungen der Reparationen, Haupt Verlag, Bern.
• Schule K. (1931), Die Kreditrestriktion als Mitel der Notenbankpolitik unter besonderer Berucksichtigung der Kreditrestriktion der Reichsbank im Fruhjahr 1929, George Allen & Unwin, Berlin.
• Smith J.G. (1935), Economic Nationalism and International Trade, “The Economic Journal”, t. 45, nr 180.
• Steimann G. (1979), Inflationstheorie, CTB Schöningh, Paderborn, München.
• Stein K. (1928), Niemiecki eksperyment walutowy, (w:) Oberlender L., Stein K., Ritterman S., Friedriger B., Zauberman A., Lange O., Przewroty walutowe i gospodarcze po wielkiej wojnie, Polska Akademia Umiejętności, Kraków.
• Stucken R. (1957), Deutsche Geld und Kreditpolitik, JCB Mohr (Paul Siebeck), Hamburg.
• Tessmer E. (1928), Reichsbank und Reparationsproblem. Seminararbeit im Winter-Semester 1927/28 bei Herrn Dr. Boese. Eingereicht von Stadtinspektor Erich Tessmer, Neukölln, Berlin.
• Thomas G. (1966), Geschichte der deutschen Wehr- und Rüstungswirtschaft (1918–1943/45), Boppard am Rhein, Boldt. Verwaltungsbericht der Reichsbank 1931 (1931), Berlin.
• Vogelfanger J., Blei I. (1937), Reglamentacja dewizowa i towarowa. Komentarz, Księgarnia Lwowska, Lwów.
• Voth J.J. (2000), Inflation, Political Instability and Stock Market Volatility in Interwar Germany, (w:) Towards a Global System? European Banks within the Evolving Economy, The Annual Conference of the European Association for Banking History, e. V., t. 2, Warsaw.
• Wagenführ R. (1954), Die deutsche Industrie im Kriege 1939–1945, Duncker & Humblot, Berlin.
• Whittlesey Ch.R. (1932), Exchange Control, “The American Economic Review”, t. 22, nr 4.
• Zdziechowski J. (1937), Mit złotej waluty, Biblioteka Polska, Warszawa.