Konfrontacja polskości i rosyjskości w powieści Wiaczesława Rybakowa Grawilot „Cesarzewicz”

• Authors: Radosz Joanna

Title variants

EN

The Confrontation of Polishness and Russianness in the Novel Graviplane “Cesarevich” by Vyacheslav Rybakov

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

Celem niniejszego artykułu jest analiza realizacji konceptów rosyjskości i polskości oraz ich konfrontacji w opublikowanej w 1993 roku powieści Wiaczesława Rybakowa Grawilot „Cesarzewicz”. Należący do nurtu historii alternatywnej utwór uka-zuje imperialistyczną wizję Rosji pozostającej przez cały XX wiek monarchią i światową potęgą. Polska wpisuje się w strukturę tekstu nie tylko jako lenne terytorium imperium, lecz także poprzez personalną więź głównego bohatera – gorliwego patrioty – z polską poetką. Przy pomocy metodologii oferowanej przez etnopsychologię oraz komunikację międzykulturową, przede wszystkim komparatystykę osobowości modalnych obu wzmian-kowanych kultur, zostaną zrekonstruowane zawarte w utworze portret typowego Polaka oraz typowego Rosjanina oraz ich wzajemne relacje. To pozwoli na porównanie obrazu tekstowego z rzeczywistością pozatekstową i zinterpretowanie go w kontekście zarówno postrzegania relacji polsko-rosyjskich w pierwszej postsowieckiej dekadzie, jak i dystrybucji władzy w relacjach między bohaterami. Tym samym losy polskiej bohaterki, Stanisławy, można odczytywać jako paralelne wobec projektowanych losów Polski w imperialnym dyskursie: od miłości względem Rosji, poprzez bunt i próby uzyskania niezależności, aż po ostateczną uległości i oddanie.

EN

The aim of this paper is to analyze the concept of Polishness and Russianess in the novel Graviplane “Cesarevich” by Vyacheslav Rybakov. In the story structure Poland plays the role of the empire’s vassal and is shown through the prism of the personal relationship between the protagonist and a Polish poetess. With the help of methods offered by ethnopsychology and intercultural communication. It will be possible to reconstruct the portrait of a typical Polish compared to a typical Russian. Such an approach enables referring to the extratextual world and interpreting the novel within the context of both Polish-Russian relations after the collapse of the USSR and the distribution of power. Thus, the fate of the Polish character can be perceived as a parallel to the projected fate of Poland within the imperial discourse: from love to Russia, through an attempt to regain sovereignty, to the eventual submission.

Keywords

PL

Polska; charakter narodowy; stosunki polsko-rosyjskie; rosyjska fantastyka; Wiaczesław Rybakow

EN

Poland; national character; Polish-Russian relations; Russian speculative fiction; Vyacheslav Rybakov

• Publisher: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
• Journal: Acta Polono-Ruthenica
• Year: 2021
• Volume: Tom 1 Nr XXVI
• Pages: 129-140

Dates

published

2021-03-31

Contributors

author

Radosz Joanna

• Adam Mickiewicz University, Poznań, Poland

References

• Boski Paweł. 2010. Kulturowe ramy zachowań społecznych. Warszawa: PWN.
• Dusza polska i rosyjska. Od Adama Mickiewicza i Aleksandra Puszkina do Czesława Miłosza i Aleksandra Sołżenicyna. 2004. Red. Lazari A. de. Warszawa: Polski Instytut Spraw Między-narodowych.
• Forster Edmund M. 2002. Aspects of the Novel. New York: Rosetta Books.
• Hofstede Geert, Hofstede Gert Jan, Minkov Michael. 2010. Cultures and Organizations. The Software of the Mind. New York: McGraw Hill.
• Lazari Andrzej de. 2009a. Musi to na Rusi... W: Lazari A. de. Polskie i rosyjskie problemy z rosyjskością. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego: 175–182.
• Lazari Andrzej de. 2009b. Antyrosyjska obsesja. W: Lazari A. de. Polskie i rosyjskie problemy z rosyjskością. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego: 183–187.
• Lewandowski Edmund. 2011. Charakter narodowy Polaków i innych. Warszawa: MUZA.
• Łebkowska Anna. 2012. Somatopoetyka. W: Kulturowa teoria literatury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje. Red. Walas T., Nycz R. Kraków: Universitas: 101–135.
• Magdziak-Miszewska Agnieszka. 2002. Wstęp. W: Polacy i Rosjanie. 100 kluczowych pojęć. Red. Magdziak-Miszewska A., Zuchniak M., Kowal P. Warszawa: Więzi: 5–11.
• Markiewicz Henryk. 1981. Postać literacka i jej badanie. „Pamiętnik Literacki” nr 2: 147–162.
• Mentalność rosyjska: słownik. 1995. Red. Lazari A. de, Broda M. Katowice: Śląsk
• Nycz Ryszard. 2012. Od teorii nowoczesnej do poetyki doświadczenia. W: Kulturowa teoria litera-tury 2. Poetyki, problematyki, interpretacje. Red. Walas T., Nycz R. Kraków: Universitas: 31–61.
• Pawelec Marek. 2005. Bajka o dobrych komunistach i wielkiej Rosji carów. „Esensja”. (online) https://esensja.pl/ksiazka/recenzje/tekst.html?id=1983 (dostęp 10.06.2020).
• Polak Andrzej. 2015. Grając przeszłością i przyszłością. Rosyjska fantastyka alternatywna i socjologiczna. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
• Sinelnikov Andrei. 2000. Masculinity à la russe: Gender Issues in the Russian Federation Today. In: Male roles, masculinities and violence. A culture of peace perspective. Eds Breines I., Connell R., Eide I. Paris: UNESCO: 201–209.
• Sucharski Tadeusz. 2006. „Rosja wchodzi w polskie wiersze” – obraz Rosjanina w literaturze polskiej. W: Katalog wzajemnych uprzedzeń Polaków i Rosjan. Red. Lazari A. de. Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych: 73–158.
• Бреева Татьяна. 2010. «Викторианская Россия» в структуре национального мифа (на мате-риале русского историософского романа конца ХХ века). «Филология и культура» No 1: 1–9.
• Вержбицкий Анджей. 2014. Католицизм и польское нациестроителство. «Вопросы наци-онализма» No 1: 69–80.
• Липатов Александр. 2015. Польша в русском восприятии. «Вестник Европы». (online) http://www.vestnik-evropy.ru/issues/poland-in-the-russian-perception.html (доступ 01.06.2020).Рыбаков Вячеслав. 2018. Гравилет «Цесаревич». Москва: Э.
• Сетько Ольга Александровна. 2015. «Польский текс» в русской литературе первой половины XX века: мифопоэтические аспекты. «Уральский филологический вестник. Серия: Драфт: молодая наука» No 5: 221–230.