Z DALEKA PRZYCHODZĄ DUCHY, CZYLI PROBLEM Z CZŁOWIECZEŃSTWEM

• Authors: KRYSIŃSKA-KAŁUŻNA Magdalena

Title variants

EN

From Afar Come the Ghosts or a Problem with Humanity

• Languages of publication: PL EN

Abstracts

PL

Odmienność oznacza odmienność od wspólnoty, do której przynależę i która wyznacza idealne wzorce bycia i życia. Czasem odmienność oznacza też wykluczenie z kategorii bytów uznawanych za ludzkie lub „najbardziej ludzkie”. Sytuacje takie zdarzają się w kulturach Indian z obszaru Amazonii, przy czym kategoria człowieczeństwa bywa tam płynna. Człowiek może stawać się zwierzęciem, a zwierzę – człowiekiem. Artykuł zarysowuje na wybranych przykładach pochodzących z Amazonii wymiary odmienności przypisywane innemu i wynikające z tego społeczne konsekwencje. Wskazuje również na przyczynek białych agresorów

EN

Being different means being different from the community to which I belong and that sets the perfect patterns of being and living. Sometimes it also means exclusion from the category of beings regarded as human or “the most human”. While such situations occur in cultures of indigenous peoples from the Amazon, the category of humanity happens to be fluid there. A human being can become an animal, and vice versa. Using selected examples from the Amazon the article outlines dimensions attributed to the other and social consequences that may result from them. It also points to the contribution of white aggressor sin shaping indigenous relationship towards the other.

Keywords

PL

inność; człowieczeństwo; cielesność w Amazonii; Huaorani; Suruahã

EN

otherness; Amazonian corporalities; humanity; Huaorani

• Publisher: Uniwersytet Warszawski
• Journal: Ameryka Łacińska. Kwartalnik analityczno-informacyjny
• Year: 2016
• Volume: 24
• Issue: 3(93)
• Pages: 50-64

Dates

published

2016

Contributors

author

KRYSIŃSKA-KAŁUŻNA Magdalena

• Centrum Studiów Latynoamerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego

References

• Aparicio, M. (2011), „Contrastes entre semejantes y extra nos Jadawa versus Waduna: cosmovisión suruaha de nuestro desorden”, w: G. Mendes dos Santos (ed.), Álbum Purus, Manaus: EDUA, ss. 296-332.
• Beriain, D. (2014), „Yasuni, genocidio en la selva”, 7 y Acción, 93 Metros i La Chaqueta (produkcja),film dokumentalny.
• Cabodevilla, M.Á. (1999), Los Huaorani en la historia de los pueblos del Oriente, Quito: CICAME.Cabodevilla, M.Á. (2007), El exterminio de los pueblos ocultos, Quito: CICAME.
• Dal Poz, J. (2005), Zuruahã. Enciclopédia dos Povos Indígenas no Brasil, Instituto Socioambiental,http://pib.socioambiental.org/en/povo/zuruaha/print (dostęp: 31.12. 2015).
• Dal Poz, J. (2000), „Crônica de uma morte anunciada: do suicídio entre os Sorowaha”, Revista deAntropología, vol. 43, no. 1, São Paulo, http://www.scielo.br/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0034-77012000000100004 (dostęp: 31.12.2015).
• Descola, Ph. (2006), „Powinowactwo z wyboru”, w: T. Buliński, M. Kairski (oprac.), Sny, trofea,geny i zmarli, Poznań: Wydawnictwo Naukowe, ss. 273-302.
• Harris, M. (2006), „Yanomamö i przyczyny wojen i przyczyny wojen w społeczeństwach kopieniaczychoraz zbieracko-lowieckich”, w: T. Buliński, M. Kairski (wyb. i oprac.), Sny,trofea, geny i zmarli. „Wojna” w społecznościach przedpaństwowych na przykładzieAmazonii, Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM, ss. 87-107.
• Infanticide among Brazil’s Indigenous Communities (2008), http://www.hakani.org/en/infanticide_among.asp (dostęp: 31.12.2015).
• Jacorzynski, W. (2015), La idea de la perspectiva en filosofía, antropología y literatura, Mexico:Centro de Investigaciones y Estudios Superiores en Antropología Social.
• Kairski, M. (2011), „O tubylczej ekonomii politycznej. Przypadek Indian E’ñepa z Amazonii wenezuelskiej”,w: W. Dohnal, A. Posern-Zieliński (red.), Antropologia i polityka. Szkicez badań nad kulturowymi wymiarami władzy, Warszawa: KNE PAN, ss. 203-222.
• Kopkowski, M. (2007a), „Indiański yin-yang. Jon Christopher Crocker i Bororo”, Tawacin, no. 3,ss. 40-46.
• Kopkowski, M. (2007b), „Natura, społeczeństwo i transformacje. Anthony Seeger i IndianieSuyá”, Tawacin, nr 4, ss. 41-46.
• Kopkowski, M. (2008), „Bogowie, myśliwi i powinowaci, Eduardo Viveiros de Castro”,Tawacin, no. 1, ss. 38-44.
• Krysińska-Kałużna, M. (2009), „Quién y cuándo puede matar a los indígenas en la Amazonía. Elcaso de los Huaorani”, Estudios Latinoamericanos, t. 29, ss. 119-129.
• Krysińska-Kałużna, M. (2012), Yamashta czyli Ten Który Prawie Umarł. Proces kontaktua przetrwanie kultur indiańskich w Amazonii, Warszawa: Oficyna Naukowa.
• Landolt, G. (2005), El ojo que cuenta, Lima: IKAM Asociación Editorial.
• Lizot, J. (1977), „Population, Resources and Warfare Among the Yanomami”, Man, vol. 12,no. 3/4, ss. 497-517.
• Nery, M.A. (2012), Hakani, o Sorriso que evoluiu a Humanidade, http://www.ilhacap.com.br/edicao_janeiro12/Capa-Hakani-jan11.html (dostęp: 31.12.2015).
• Overing, J. (1989), “Styles of Manhood: An Amazonian Contrast in Tranquility and Violence”,w: S. Howell, R. Willis (ed.), Societies at Peace, London: Tavistock Publications,ss. 79-99.