Full-text resources of CEJSH and other databases are now available in the new Library of Science.
Visit https://bibliotekanauki.pl

PL EN


2015 | 1(8) | 99-138

Article title

Losy polskiego dziedzictwa kultury na radzieckiej Ukrainie (1922–1991)

Content

Title variants

Languages of publication

PL

Abstracts

EN
The article deals with the fate of Polish cultural heritages in Eastern Borderlands from the establishment of Ukrainian Soviet Socialist Republic in December 1922, to its collapse in December 1991. The first part of the article ends at 1945 (end ofSecond World War). Under international law in relation to Soviet Russia and Ukraine the issues of repatriation and revindication – after the war in 1920 – was normalized by 11 Article of the Treaty of Riga (18 March 1921) with executive instructions. Lithuanian Metrica, however, did not return to Warsaw, but remained in Moscow, while the Polish side received a summary of the Metrics Lithuania (made in the years 1747–1750 in the royal Office) held by the former Chief of Staff Library in Leningrad. On September 17, 1939 Soviet invasion completely surprised Polish authorities, evacuation plans did not provide for such an eventuality. Ukrainian SSR authorities took control not only of museums, archives and libraries in the areas occupied by the Red Army, but also have taken over the Polish heritage evacuated to the area before and during the war with the Third Reich. Quite often Polonica were destroyed or put to scrap paper. The German occupation in the Eastern Borderlands of the Second Republic lasted from 22 June 1941 until the summer of 1944. At that time – in fear of the approaching Red Army – the German occupation authorities started the evacuation of Polish cultural goods to Krakow and Silesia. Along with the Red Army returned the Soviet authorities. In Lvov organizational state of archives, libraries and museums of 1941 was restored. Many Poles were released from positions in these institutions, and the newly appointed directors were reluctant to refer to anything associated with Poland. In the years 1944–1945 all cultural goods in areas beyond the Bug River – after numerous robberies carried out by the Red Army – went to the central or regional USSR archives or museums. Polish preparations for the restitution of cultural property continued throughout the war. Office of Cultural Losses Revindication was formed in the Ministry of Congress Works of Polish government in exile. It was directed by Charles Estreicher Jr. (1906–1984), who managed to get to France and, at the beginning of 1940, formed the nucleus of the Office of Cultural Losses Revindication under the Ministry of Information and Documentation. It gathered information from archivists, museum curators and librarians from the occupied country and transferred them to the Central Institute of Art and Design at the National Gallery in London – formed by Polish initiative in 1941. In the spring of 1944 Poland was the only country that had prepared the materials and developed methods in the field of revindication. In 1945 in Warsaw Office of War Revindication and Compensation was established in the Ministries of Education and of Culture and the Arts, with Karol Estreicher Jr. as their expert.
RU
С включением Украины в 1569 в Корону Королевства Польского, можно го ворить о общим наследии поляков и украинцев в Восточных кресах Польши. Межэтнические отношения формировались по-разному: с братства в Хотинской битве (1621), по братоубийственные борьбы и анти-польские восстания (1592–1648). Общее наследие было захвачено или уничтожено. Молчание источников не позволяют их широко представить. Описываемые периоды включают события польских культурных наследи от создания в декабре 1922 года Украинской Советской Социалистической Республики, и к ее падения в декабре 1991 года, при чем первая часть заканчивается на 1945 (конец Второй мировой войны 8 мая). Согласно международному праву по отношению к Советской России и Украине вопросы репатриации и ревиндикации – после победы в войне в 1920 г. – нормализовала ст. XI Рижского договора от 18 марта 1921 года вме- сте с исполнительной инструкцией. Украинская сторона решительно отказалась в праве обладания Польшей Литовской метрикой (хранится в Архиве Министерства юстиции в Москве), а также так называемой Волынской метрикой и городскими книгами, касающимися польской Волыни (хранится в Архиве иностранных дел в Москве), официально заявив, что содержание относится к областям, которые после Рижского договор, не были включены в состав Польского государства. Литовская метрика в итоге не вернула ни в Варшаву, ни в Вильнюс, но остался в Москве. Польская сторона получила резюме Литовкой метрики (сделанные в годы 1747 по 1750 в кабинете короля) храненные бывший библиотекаршей Генхтаба в Ленинграде Следующий польско-украинский спор появился в 1937–1938 годы, когда польские власти начали уничтожать православные церкви на польско-украинской этнической границе. Согласно данным Воеводского учреждения в Люблине, в то время были разрушены 127 храма, в том числе 91 православных церквей, 10 часовен и 26 молитвенных домов, а одна из церквей осталась в руинах; четыре церкви и четыре часовни были переданы Католической Церкви. 17 сентября 1939 года СССР воткнул Польше нож в спину, когда польская армия героически сражалась с немецким нашествием. Вторжение в СССР полностью удивило польские власти, планы которой не предусматривали такой возможности. Власти Украинской ССР взяли под свой кон- троль не только музея, архива и библиотеки в районах, занятых Красной Армией, но и заняли Польское культурное наследие эвакуированное перед и во время войны с Третьим Рейхом. Тем не менее, довольно часто случилось разрушение полоников или передача их на макулатуру. С 22 июня 1941 года Восточные кресы Второй польской республики были в течение трех лет оккупированных немцами, которые создали архив в Каменец-Подольском, во главе с доктором Генрихом Герингом. В 1944 году в страхе перед приближающимся Красной Армией из Восточной Германии власть начали эвакуацию польских культурных ценностей в Краков и Силезию. Наряду с Красной Армией Львов был включен в Украинскую ССР. Восстановлена была организация государственных архивов, библиотек и музеев из 1941. Многие поляки были удалены из роботы, а вновь назначенные директора неохотно относились к всему связанному с Польшей. Усиливалась деполонизация бывших Юго-Восточных кресов Второй польской республики. В годы 1944–1945 все культурные ценности в районах за пределами реки Буг отправился в центральные или региональные архивов или музеев СССР. Польские подготовки к реституции культурных ценностей продолжалась в течение войны. Польское правительство в изгнании создало Бюро ревиндикации культурных ущербов, которым управлял Карол Эстрайхер, мл. Он собрал информацию от архивистов, кураторов и библиотекарей из оккупированной страны, и перенесли их в Центральный институт искусства и дизайна в Национальной галерее в Лондоне. В 1945 году было создано в Варшаве Бюро военных реституции и компенсации в Министерстве образования, а также в Министерстве культуры и искусства, экспертом которого стал прибывший из Лондона Кароль Эстрейхер, мл.

Year

Volume

Pages

99-138

Physical description

Contributors

  • Instytut Badań Dokumentacji i Poszukiwań Dzieł Sztuki im. Karola Estreichera jr. w Krakowie

References

  • Archiwalia polskiej proweniencji terytorialnej przechowywane w Państwowym Archiwum Federacji Rosyjskiej i Rosyjskim Państwowym Archiwum Wojskowym (Archiwalia władz rosyjskich 1813–1918, archiwalia niemieckie z ziem zachodnich i północnych Polski do 1945, archiwalia Senatu WM Gdańska 1920–1939). (2000). Warszawa: Wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
  • Bańkowski, P., Ptaszycki, S. (1930). Powrót do kraju po stu latach. Rewindykacja z b. Biblioteki Sztabu Głównego. Archeion, 8, 13–14.
  • Białkowski, L. (1927). Co powinniśmy rewindykować z Kijowa? Archeion, 1, 61–65.
  • Bielińska, M. (1988). Feliks Hubert Pohorecki (1890–1945). W: M. Bielińska, I. Janosz--Biskupowa (red.), Słownik biograficzny archiwistów polskich (t. 1), 1918–1984. Warszawa–Łodź: Wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
  • Bielińska, M., Janosz-Biskupowa, I. (red.). (1988). Słownik biograficzny archiwistów polskich (t. 1), 1918–1984. Warszawa–Łodź: Wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
  • Bonusiak, W. (1999). Polska podczas II wojny światowej. Rzeszów: Wyd. Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
  • Bonusiak, W. (2006). Polityka ludnościowa i ekonomiczna ZSRR na okupowanych ziemiach polskich w latach 1939–1941. Rzeszów: Wyd. Uniwersytetu Rzeszowskiego.
  • Borecki, P. (2005, 11 września). Łuna nad cerkwiami. Wiosną i latem 1938 r. władze II Rzeczypospolitej przeprowadziły planową akcję burzenia prawosławnych świątyń, Przegląd, 298(36), 47–49.
  • Bulkiewicz, S. (1988). Rudolf Mękicki (1887–1942), Łódź: Wyd. Sztuka Polska.
  • Bystrzycki, P. (1990). Wiatr Kuszmurunu. Opowieść autobiograficzna. Warszawa: Wyd. Książka i Wiedza.
  • Cenne – Bezcenne – Utracone. (1997, August). 4.
  • Cenne – Bezcenne – Utracone. (1998, April). 8(2).
  • Cenne – Bezcenne – Utracone. (2001, August). 28(4).
  • Cenne – Bezcenne – Utracone. (2002a, April). 32(2).
  • Cenne – Bezcenne – Utracone. (2002b, October). 35(5).
  • Ciesielska, K., (1988). Wojciech Hejnosz (1895–1976). W: M. Bielińska, I. Janosz-Biskupowa (red.), Słownik biograficzny archiwistów polskich (t. 1), 1918–1984. Warszawa– Łodź: Wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
  • Ciesielski, J. (1999). Dzieje Archiwum Wojskowego 1919–1939. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”.
  • Daniłowicz, I., Oboleński, M. (1843). Kniga posolskaja metriki welikogo kniażestwa litowskogo. Moskwa.
  • Drozd, J. (2002). Marian Haisig (1908–1996). W: B. Woszczyński (red.), Słownik biograficzny archiwistów polskich (t. 2), 1906–2001. Warszawa.
  • Dzieje archiwistyki polskiej. Wybór źródeł. (1988) t. 1. Wstępem poprzedzili: S. Sierpowski i D. Matelski; zebrał i opracował D. Matelski, t. 1. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
  • Eggen, J. B. (1946). La Commission américaine pour la Protection et le Sauvetage des Monuments d’Art et d’Histoire dans les Zones de Guerre, Mouseion, 55–56(1–2).
  • Estreicher, K. jr. (2001). Dziennik wypadków (t. 1), 1939–1945. Z. K. Witek, A. M. Joniak (red.). Kraków: Wyd. Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych.
  • Estreicher, K. jr. (2002). Dziennik wypadków (t. 2), 1946–1960. Z. K. Witek, A. M. Joniak (red.). Kraków: Wyd. Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych.
  • Estreicher, K. jr. (2013). Dziennik wypadków (t. 6), 1978–1980. Z. K. Witek, A. M. Joniak (red.). konsultacja historyczna D. Matelski. Kraków: Wyd. Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych.
  • Fijałkowska, B. (1995). Borejsza i Różański. Przyczynek do dziejów stalinizmu w Polsce. Olsztyn.
  • Gąsiorowski, A. (1994). Feliks Pohorecki (1890–1945). W: M. Prosińska-Jackl (red.), Słownik historyków polskich, Warszawa.
  • Grimsted, P. K. (red.). (2002). РУСЬКА (ВОЛИНСЬКА) МЕТРИКА. Регести документів Коронної канцелярії для українських земель (Волинське, Київське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569–1673 [Rus’ka (volins’ka) metrika: regesti dokument`iv Koronnoï kancelâr`iï dlâ ukraïns’kih zemel’ (Volins’ke, Kiïvs’ke, Braclavs’ke, Čern`ig`ivs’ke voevodstva) 1569–1673 = Metryka Ruska (Wołyńska). Regesty dokumentów kancelarii koronnej dla ziem ukraińskich (województwwołyńskiego, bracławskiego, kijowskiego i czernichowskiego) 1569–1673 = Руська (Волинська) метрика. Регести документів Коронної канцелярії для українських земель (Волинське, Брацлавське, Чернігівське воєводства) 1569–1673]. Kijów: Wyd. Deržavnij komìtet arhìvìv Ukraïni.
  • Heck, R. (1988). Karol Maleczyński (1897–1968). W: M. Bielińska, I. Janosz-Biskupowa (red.), Słownik biograficzny archiwistów polskich (t. 1), 1918–1984. Warszawa–Łódź: Wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
  • Horban, I. (2010). Życie muzealne we Lwowie – rok 1939. W: Walczak W., Łopatecki K. (red.), Stan badań nad wielokulturowym dziedzictwem dawnej Rzeczypospolitej (t. 2, s. 19–29). Białystok: Wyd. Instytut Badań nad Dziedzictwem Kulturowym Europy.
  • Jakubowski, J. (1933). Wiadomości o świeżo odzyskanym z Rosji sumariuszu Metryki Litewskiej z lat 1747–1751. Ateneum Wileńskie, 8(1931–1932), s. 215–221.
  • Kalbarczyk, S. (1991). Kazimierz Bartel pod okupacją sowiecką we Lwowie. Przegląd Historyczny, 82(2).
  • Kalbarczyk, S. (2001), Polscy pracownicy nauki – ofiary zbrodni sowieckich w latach II wojny światowej (zamordowani – więzieni – deportowani), Warszawa: Wyd. „Neriton”.
  • Kamiński, A. (1988). Karol Józef Badecki (1886–1953). W: M. Bielińska, I. Janosz-Biskupowa (red.), Słownik biograficzny archiwistów polskich (t. 1), 1918–1984. Warszawa-Łodź: Wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
  • Kania, W. (1945). (opublikował pod pseud. Zdzisław Stahl), Bolszewizm i religia, Rzym: Wyd. Polski Katolicki Fundusz Prasowy.
  • Kaput, W., (1988). Helena Maria Franciszka Polaczkówna (1881–1942). W: M. Bielińska, I. Janosz-Biskupowa (red.), Słownik biograficzny archiwistów polskich (t. 1), 1918–1984. Warszawa–Łodź: Wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
  • Kłodziński, A. (1923). Archiwum Skarbca Koronnego na Zamku Krakowskim, Archiwum Komisji Historycznej (seria 2, t. 2, s. 124–577). Kraków: Wyd. Polskiej Akademii Umiejętności.
  • Komorowski, B. (2006). Traktat Pokoju między Polską a Rosją i Ukrainą. Ryga 18 marca 1921 – 85 lat później, Warszawa.
  • Kowalski, W. (1990). Likwidacja skutków wojny w dziedzinie kultury. Warszawa: Wyd. Instytut Kultury.
  • Krasucki, E. (2009). Międzynarodowy komunista. Jerzy Borejsza – biografia polityczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  • Kresy Południowo-Wschodnie Drugiej Rzeczypospolitej we wrześniu 1939 r. w świetle wspomnień Karola Estreichera jr. (1906–1984). (2013). Opracował, wstępem i przypisami opatrzył, mapy wykreślił oraz ilustracje dobrał: D. Matelski. W: Estreicher K. jr. (2013). Dziennik wypadków (t. 6), 1978–1980. Z. K. Witek, A. M. Joniak (red.). konsultacja historyczna D. Matelski. Kraków: Wyd. Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych.
  • Кулаковський П. (2002). Канцелярія Руської (Волинської) метрики 1569–1673 рр. Студія з історії українського регіоналізму в Речі Посполитій. – Острог–Львів, [Kułakowskij P., Kancelarja Ruskoj (Wołyńskoj) Metriki 1569–1673. Ostróg–Lviv: Wyd. Deržavnij komìtet arhìvìv Ukraïni]. Wyd. Deržavnij komitet arhìvìv Ukraïni.
  • Kumaniecki, J. (1985). Pokój polsko-radziecki 1921. Geneza – rokowania – traktat – komisje mieszane, Warszawa: Wyd. Instytut Krajów Socjalistycznych PAN.
  • Kumaniecki, J. (1991). Tajny raport Wojkowa, czyli radziecka taktyka zwrotu mienia gospodarczego i kulturalnego po pokoju ryskim. Warszawa: Wyd. „Gryf”.
  • Kumaniecki, J. K. (1992). Studia z Dziejów Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej, 27, 5–6.
  • Lanckorońska, K. (2002). Wspomnienia wojenne. Kraków: wyd. Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”.
  • Maciuk, O. (1998). Informacja o zasobie Archiwum Historycznego we Lwowie. Archeion, 99, s. 186–189.
  • Madajczyk, Cz., Torzecki, R. (1989). Świat kultury i nauki Lwowa (1936–1941). W: Z. Albert (red.), Kaźń profesorów lwowskich. Lipiec 1941. Wrocław: Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego.
  • Majewski, J. (1969). Feliks Pohorecki (1890–1945). W: S. Nawrocki (red.), Życiorysy polskich archiwistów poznańskich i skład osobowy [Archiwum Miasta Poznania i Województwa Poznańskiego] z dnia 8 marca 1969 r. Poznań: Wyd. Archiwum Państwowego w Poznaniu.
  • Mańkowski, T. (1992). Ossolineum pod rządami sowieckimi, Czasopismo ZNiO, 1.
  • Matelski, D. (2002). Rewindykacja polskich dóbr kultury z Rosji Radzieckiej i ZSRR (1921–1939). Przegląd Wschodni, 9(30), 391–409.
  • Matelski, D. (2003a). Ewakuacja i straty dóbr kultury zachodniej i centralnej Polski w 1939 r. Zapiski Historyczne, 68(1), s. 59–79.
  • Matelski, D. (2003b). Losy polskich dóbr kultury w Rosji i ZSRR. Próby restytucji: archiwa – księgozbiory – dzieła sztuki – pomniki. Poznań: Wyd. Inter-Arpress.
  • Matelski, D. (2003c). Polskie dobra kultury pod okupacją niemiecką (1939–1945). Studia nad Faszyzmem i Zbrodniami Hitlerowskimi, 24, 285–332.
  • Matelski, D. (2003d). Problemy restytucji polskich dóbr kultury od czasów nowożytnych do współczesnych. Archiwa – księgozbiory – dzieła sztuki – pomniki. Poznań: Dom Wydawniczy Harasimowicz.
  • Matelski, D. (2004). Przygotowania rządu RP na uchodźstwie do restytucji dóbr kultury polskiej zagrabionych przez okupantów w latach 1939–1945. W: J. Faryś,
  • A. Rymar, M. Szczerbiński (red.), Historia i archiwistyka. Studia z dziejów Polski, Polonii i archiwistyki (s. 279–304). Gorzów Wielkopolski: Zamiejscowy Wydział Poznańskiej AWF w Gorzowie Wielkopolskim.
  • Matelski, D. (2004–2005). Polityka okupantów wobec polskich dóbr kultury na kresach wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej w latach II wojny światowej. Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, 82, 143–176.
  • Matelski, D. (2005a). Polityka Niemiec wobec polskich dóbr kultury w XX wieku. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
  • Matelski, D. (2005b, 18 kwietnia). Karol Estreicher (1906–1984). Wspomnienie. Gazeta Wyborcza Poznań, 4804(89), s. 9.
  • Matelski, D. (2006a). Grabież i restytucja polskich dóbr kultury od czasów nowożytnych do współczesnych, t. 1–2. Kraków: Wyd. Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych.
  • Matelski, D. (2006b). Negocjacje restytucyjne Drugiej Rzeczypospolitej z państwami ościennymi w sprawie dóbr kultury. W: A. Koseski, A. Stawarz (red.), Polska dyplomacja kulturalna po roku 1918. Osiągnięcia – potrzeby – perspektywy (s. 19–65). Warszawa–Pułtusk: Wyd. Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora w Pułtusku.
  • Matelski, D. (2009a). Polonica na Ukrainie (1648–1918) – tragiczne losy i próby restytucji.
  • W: M. Białokur, A. Szczepaniak (red.). Primum vivere deinde philosophari. O ludziach czynu w dziejach Europy Środkowej i Wschodniej. Księga jubileuszowa dedykowana prof. Janowi Rzońcy z okazji siedemdziesiątych urodzin (s. 531–554). Opole–Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
  • Matelski, D. (2009b). Profesor Jan Piotr Maria Pruszyński (1941–2008) – badacz dziedzictwa kultury Polski. Muzealnictwo, 49, 400–413.
  • Matelski, D. (2010). Losy polskiego dziedzictwa kultury w przededniu wojny i we wrześniu 1939 roku. W: L. Nowak, M. Szczerbiński, G. Wieczorek (red.), Problemy historii wojskowości w kraju i na obczyźnie po wrześniu 1939 roku. Studia historyczne i politologiczne. Tom dedykowany pamięci nestora historyków polskich profesora
  • Józefa Jasnowskiego (1906–2009) (s. 397–421). Gorzów Wielkopolski: Wyd. Zamiejscowy Wydział Kultury Fizycznej Poznańskiej AWF w Gorzowie Wielkopolskim.
  • Matelski, D. (2011a). Lata szkolne i działalność naukowa w okresie Drugiej Rzeczypospolitej Karola Estreichera jr. (1906–1984). W: M. Szczerbiński, K. Wasilewski
  • (red.), Polski misjonarz na ziemi argentyńskiej. Studia historyczne i politologiczne. Tom dedykowany ojcu doktorowi Antoniemu Herkulanowi Wróblowi OFM (s. 111–127). Gorzów Wielkopolski: Wyd. Zamiejscowy Wydział Kultury Fizycznej Poznańskiej AWF w Gorzowie Wielkopolskim.
  • Matelski, D. (2011b). Spór Polaków i Ukraińców o dziedzictwo kultury na Kresach Wschodnich Rzeczypospolitej. W: A. Kijas (red.). Ukraińcy – historia i kultura (s. 108–145). Szreniawa: Wyd. Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno- -Spożywczego w Szreniawie.
  • Matelski, D. (2012a). Losy prawosławnego dziedzictwa kultury w Polsce w latach 1918–2010, W: Dudra S. (red.), Łemkowie, Bojkowie, Rusini – historia, spółcze sność, kultura materialna i duchowa (t. 4, cz. 1, s. 205–221). Słupsk–Zielona Góra: Wyd. „Druk-Ar”.
  • Matelski, D. (2012b). Rola muzeów polskich w restytucji utraconego dziedzictwa kultury w XX–XXI wieku (część I: do 1945 roku). Rocznik Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu, 2, 65–106. Materski, W. (1994). Tarcza Europy. Stosunki polsko-sowieckie 1918–1939. Warszawa: Wyd. Książka i Wiedza.
  • Materski, W. (2002). Pobocza dyplomacji. Wymiana więźniów politycznych między II Rzecząpospolitą a Sowietami w okresie międzywojennym. Warszawa: Wyd. Instytut Studiów Politycznych PAN.
  • Materski, W. (2005). Na widecie. II Rzeczypospolita wobec Sowietów 1918–1943. Warszawa: Wyd. Instytut Studiów Politycznych PAN.
  • Matusak, P. (1978). Walka polskiego ruchu oporu w obronie dóbr kultury narodowej 1939–1945. Wojskowy Przegląd Historyczny, 3, s. 280–290.
  • Matwijów, M. (1996). Walka o lwowskie dobra kultury w latach 1945–1948. Wrocław: Ossolineum.
  • Matwijów, M. (1997). Muzea lwowskie w latach 1939–1945 i sprawa ich rewindykacji przez Polskę po II wojnie światowej. Muzealnictwo, 39, 18–30.
  • Matwijów, M. (1999). Status Zakładu Narodowego im. Ossolińskich w latach 1939–1946. W: J. Degler (red.), Idea Europy i Polski w XIX wieku. Księga ofiarowana dr Adolfowi Juzwence (s. 173–182). Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum.
  • Matwijów, M. (2003). Zakład Narodowy imienia Ossolińskich w latach 1939–1946. Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Ossolineum.
  • Miler, J. (1998, grudzień). Rewindykacje dóbr kultury z ZSRR po II wojnie światowej (cz. I), Cenne – Bezcenne – Utracone, 12(6), 12–13.
  • Miler, J. (1999, czerwiec). Zbiory lwowskie (cz. 1): Zbiory Bolesława Orzechowicza. Cenne – Bezcenne – Utracone, 15(3), 12–13.
  • Miler, J. (2000a, kwiecień). Zbiory lwowskie (cz. 5): Zakład Narodowy im. Ossolińskich, cz. II. Cenne – Bezcenne – Utracone, 20(2), s. 20–22.
  • Miler, J. (2000b, czerwiec). Zbiory lwowskie (cz. 6): Muzeum Historyczne miasta Lwowa. Cenne – Bezcenne – Utracone, 21(3), 10–11.
  • Miler, J. (2000c, sierpień). Zbiory lwowskie (cz. 7): Muzeum Przemysłu Artystycznego i Galeria Narodowa Miasta Lwowa. Cenne – Bezcenne – Utracone, 22(4), s. 12– 13.
  • Miliszkiewicz, J. (1998, grudzień). Koniec wieku, koniec wielkiego kolekcjonerstwa. Cenne – Bezcenne – Utracone, 12(6).
  • Mołdawa, T. (1979). Naczelne władze państwowe Polski Ludowej (1944–1979). Warszawa: Wyd. Uniwersytetu Warszawskiego.
  • Nawrocki, S. (red.). (1969). Życiorysy polskich archiwistów poznańskich i skład osobowy [Archiwum Miasta Poznania i Województwa Poznańskiego] z dnia 8 marca 1969 r. Poznań: Wyd. Archiwum Państwowego w Poznaniu.
  • Nicieja, S. S. (1986). W czterdziestolecie pracy naukowej profesora Maurycego Horna, Biuletyn Żydowskiego Instytutu Historycznego, 137–138(1–2), 211–214.
  • Pasternak, J. (1944). Starij Galič – archeologìčno-ìstoričnì doslìdi u 1850–1943 rr. Krakìv–L’vìv.
  • Pazyra, S. (1967). Nieznana karta z dziejów Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.
  • W: Olszewicz B. (red.), Ossolineum. Księga pamiątkowa w 150-lecie Zakładu Narodowego imienia Ossolińskich (s. 247–274). Wrocław: Wyd. Zakładu Narodowego im. Ossolińskich.
  • Pichoja, R. G. (2011). Historia władzy w Związku Radzieckim 1945–1991. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  • Pietkiewicz, K., (1997). Nowa edycja Metryki Litewskiej. Lituano-Slavica Posnaniensia, 7, 133–153.
  • Płocha, J. (1988). Michał Wąsowicz (1905–1983). W: M. Bielińska, I. Janosz-Biskupowa (red.), Słownik biograficzny archiwistów polskich (t. 1), 1918–1984. Warszawa–Łódź: Wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
  • Pobóg-Malinowski, W. (1990), Najnowsza historia polityczna Polski. Okres 1939–1945 (t. 1). Bydgoszcz: Oficyna Wydawnicza GRAF.
  • Prochaska, A. (1888). Archiwum Królestwa w Moskwie. Ateneum, 13(3).
  • Prochaska, A. (1890). Materiały archiwalne wyjęte głownie z Metryki Litewskiej od 1348 do 1607 roku. Lwów: Wyd. Drukarnia Związkowa.
  • Prosińska-Jackl, M. (red.). (1994). Słownik historyków polskich. Warszawa: Wyd. Wiedza Powszechna.
  • Pruszyński, J. (2001). Dziedzictwo kultury Polski. Jego straty i ochrona prawna (t. 1–2). Kraków: Wydawnictwo Zakamycze.
  • Pruszyński, J. (2002). Dziedzictwo kultury. Teorie. Dylematy restytucji. Przegląd Wschodni, 30(8), 369–90.
  • Ptaszycki, S. (1887). Opisanie knig i aktow litowskoj metryki. Petersburg: Wyd. Tip. Pravitel’stvuâŝago Senata.
  • Pytlarczyk, K. (1968). Hitlerowcy o kulturze na Zachodniej Ukrainie i Zachodniej Białorusi w pierwszych latach II wojny światowej. Studia z Dziejów Stosunków Polsko-Radzieckich, 5, 201–216.
  • Riabinin, J. S. (właśc. Eugeniusz Barroux). (1914). Archiw carstwa polskogo (t. 1). Moskwa. Robakowski, K., Żukowski M. (1982). Materiały źródłowe do historii Polski Ludowej (cz. I), 1944–1949. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
  • Rottermund, A. (1991). Stanisław Lorentz as an Authority on Polish Art of the Enlightenment.
  • Bulletin du Musée National de Varsovie, 1, 5–20.
  • Różański, H. (1987). Śladem wspomnień i dokumentów (1943–1948). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  • Rule, J. C. (1967). Vaucher Paul – historien français (1887–1966). French Historical
  • Studies, 5(1), 98–105. Pobrane z http://www.iro.umontreal.ca/~vaucher/Genealogy/Documents/VaucherPaul.html
  • Rutkowski, T. P. (1994). Odszkodowania wojenne od Niemiec. Prace rządu RP na
  • emigracji i podziemia w kraju (1939–1945). Przegląd Zachodni, 270(1), 57–76.
  • Rygiel, S. (1924). Sprawa zwrotu mienia kulturalnego Wileńszczyzny z Rosji. Ateneum Wileńskie, 2, 159–183.
  • Siemieński, J. (1927). Rewindykacja archiwów koronnych. Przygotowania naukowe i wyniki. Archeion, 1, 33–60.
  • Skrzypek, A. (1985). Kronika koegzystencji. Zarys stosunków polsko-radzieckich w latach 1921–1939. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  • Skuza, C. (1992). Odzyskanie mienia polskiego po II wojnie światowej. Piła: Wyd. Centrum Szkolenia Służby Czołgowo-Samochodowej.
  • Skuza, C. (1994). Wojenne i powojenne losy polskich skarbów narodowych. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Rakietowych i Artylerii.
  • Sosnkowski, K. (1989). Cieniom września. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej.
  • Sprawozdanie „ARCHIWA, BIBLIOTEKI, I MUZEA LWOWSKIE” z 1940 r. (b.r.). Dodruku przygotował Maciej Matwijów. Pobrane z http://www.lwow.home.pl/rocznik/archiwa.html
  • Stażewski, M. (1984). Poszukiwania ewakuowanych akt polskich, prowadzone przez niemieckie władze okupacyjne w czasie II wojny światowej, Archeion, 78, 209–229.
  • Stażewski, M. (1991). Niemiecka polityka archiwalna na ziemiach polskich włączonych do Rzeszy (1939–1945). Warszawa–Łódź: Wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
  • Suchodolski, W. (1927). Wykonanie art. XI Traktatu Ryskiego w zakresie archiwów państwowych, Archeion, 1, 66–78.
  • Sudoł, A. (1997). Początki sowietyzacji Kresów Wschodnich Drugiej Rzeczypospolitej (jesień 1939). Wybrane problemy polityczne i organizacyjne. Bydgoszcz–Toruń: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy.
  • Sułkowska-Kuraś, I., Woźniakowa, M. (1958). Metryka Koronna. W: Archiwum Główne Akt Dawnych w Warszawie. Przewodnik po zespołach (t. 1), J. Karwasińska (red.) Archiwa dawne Rzeczypospolitej. Warszawa: Wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
  • Sułkowska-Kuraś, I., Woźniakowa, M. (1975). Inwentarz Metryki Koronnej. Księgi wpisów i dekretów polskiej kancelarii królewskiej z lat 1447–1795. Warszawa: Wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
  • Szczerbiński, H. (1983). Restytucja mienia polskiego z zachodnich stref okupacyjnych Niemiec. Warszawa: Wyd. Książka i Wiedza.
  • Tazbir, J. (2001, czerwca). Pamięć w kawałkach. Polska skopiuje to co jej zabrano. Polityka, 2301(23), s. 76–79.
  • Tomczak, A. (1989). Zarys dziejów archiwów polskich i ich współczesna organizacja. W: A. Tomczak (red.). Archiwistyka (s. 169–527). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  • Torzecki, R. (1993). Polacy i Ukraińcy. Sprawa ukraińska w czasie II wojny światowej na terenie II Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  • Treichel, I. (red.). (1972). Słownik pracowników książki polskiej. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
  • Turlejska, M. (1968). Prawdy i fikcje. Wrzesień 1939 – grudzień 1941. Warszawa: Wyd. Wiedza Powszechna.
  • Turoń, B. (1969). Profesor Karol Maleczyński jako archiwista. Archeion, 51, 139–142. Wąsowicz, M. (1985) Ze wspomnień archiwisty (1929–1953). Miscellanea Historico-Archivistica, 1, 87–104.
  • Węgierski, J. (1991). Lwów pod okupacją sowiecką 1939–1941. Warszawa: Editions Spotkania.
  • Wikipedia. (n.d.). Pobrane z http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/82/Podhorce_zamek_Orda.jpg
  • Wilczewski, W. (1995). Losy archiwów kościelnych z terenu dawnej parafii suchowolskiej. Białostocczyzna, 37(1), 65–69.
  • Włodarkiewicz, W. (2003). Lwów 1939. Warszawa: Wyd. Bellona.
  • Włodarska, T., Spyra, B., (1962). Historia Archiwum Książąt Pszczyńskich. Archeion, 37, 191–206.
  • Woolley, L. (1947). A record of the work done by the military authorities for the protection of the treasures of art and history in war areas. London: HMSO.
  • Woszczyński, B. (1997). Losy archiwaliów polskich na byłych ziemiach wschodnich RP. W: D. [Lipińska-]Nałęcz (red.), Archiwa polskie wobec wyzwań XXI wieku. Pamiętnik III Powszechnego Zjazdu Archiwistów Polskich. Toruń 2–4 wrzesień 1997 (t. 1, s. 61–76). Radom: Wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
  • Woszczyński, B. (red.). (2002). Słownik biograficzny archiwistów polskich (t. 2), 1906–2001. Warszawa: Wyd. Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych.
  • Wspomnienia Wandy Wasilewskiej (1939–1944). (1982). Archiwum ruchu robotniczego, 7.
  • Zieliński, Z. (red.). (1992). Życie religijne w Polsce pod okupacją (1939–1945). Metropolie wileńska i lwowska. Katowice: Wyd. „UNIA”.
  • Zyśko, W. (1975). Niemiecki Urząd Archiwalny w Lublinie w latach 1939–1944 i jego nadzór nad działalnością Archiwum Państwowego, Archeion, 63, 19–44.

Document Type

Publication order reference

Identifiers

YADDA identifier

bwmeta1.element.desklight-065b2b6f-b124-4b44-8a3c-c391f60c6af4
JavaScript is turned off in your web browser. Turn it on to take full advantage of this site, then refresh the page.