Akademickie Tredje Uppgift a oświata dorosłych w Szwecji

• Authors: Maliszewski Tomasz

Title variants

EN

Academic tredje uppgift and adult education in Sweden

• Languages of publication: PL

Abstracts

PL

W połowie lat 90. XX wieku szwedzki parlament Riksdag przeprowadził nowelizację tamtejszej „Ustawy o szkolnictwie wyższym” nakazując podmiotom szkolnictwa wyższego współpracę z otoczeniem społecznym. Zadanie to zostało określone jako trzecia powinność, obok prowadzenia badań naukowych i kształcenia studentów, a jego realizacja stała się jednym z kryteriów oceny i finansowania poszczególnych środowisk naukowych. Uczelnie mogą wywiązywać się z nałożonego obowiązku w różnorodny sposób – także poprzez podjęcie formalnej współpracy z różnorodnymi podmiotami kulturalno- -edukacyjnymi, co zaowocowało w ostatniej dekadzie znaczącym wzrostem inicjatyw podejmowanych wspólnie przez tamtejsze placówki szkolnictwa wyższego i instytucje oświaty dorosłych. Uniwersytety i inne szkoły wyższe dostrzegły bowiem, że w ten sposób mogą sprostać wymogom tredje uppgift. Autor w swoim artykule podejmuje próbę ukazania, że współpraca taka ma jednak w Królestwie Szwecji dużo dłuższe niż 10 lat tradycje, a dla ilustracji tej tezy przywołuje szereg przykładów związków uczelni wyższych z podmiotami kultury i edukacji dorosłych w szwedzkiej przestrzeni społecznej, zarówno z XIX, jak i XX stulecia. Na tym tle historycznym ukazane zostały współczesne, często bardzo ciekawe i unikalne w świecie próby łączenia folkbildning (non-formal adult education) i edukacji akademickiej, zwłaszcza ze środowiska szwedzkich uniwersytetów ludowych. Całość rozważań kończy konkluzja, że coraz wyraźniej obserwujemy na terenie Szwecji stopniowe rozmywanie się do niedawna czytelnej linii rozgraniczenia pomiędzy kształceniem akademickim a oświatą dorosłych.

EN

In the mid 1990s the Swedish parliament, Riksdag, amended the “Higher Education Act”, ordering higher education institutions to cooperate with their social environment, and specifying it as a third obligation, after scientific research and teaching students. And performing that duty became one of the criteria of assessment and financing institutions of higher education. Universities can carry out their responsibilities in various ways – also by taking up formal cooperation with institutions of culture and education, which in the last decade contributed to a significant increase of initiatives taken up jointly by Swedish universities and adult education organizations, as universities and other schools noticed that in that way they could meet the requirements of tredje uppgift. In his article, the author makes an attempt at showing that the tradition of such cooperation in the Kingdom of Sweden is much longer than just 10 years, and illustrates his thesis by recalling a number of examples of relationships between universities and institutions of culture and education in 19th and 20th centuries. The contemporary, often very interesting and unique attempts of combining folkbildning (non-formal adult education) and academic education, in the environment of Swedish folk high schools in particular, are presented on that historical background. The author concludes that the not so long ago clear demarcation line between academic and adult education gradually becomes finer and finer in Sweden.

Keywords

PL

oświata dorosłych; Szwecja; współpraca; otoczenie społeczne

EN

adult education; Sweden; collaboration; social environment

• Publisher: Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
• Journal: Rocznik Andragogiczny
• Year: 2007
• Volume: R. 2007
• Pages: 97-111

Contributors

author

Maliszewski Tomasz

References

• Axelsson N., Tydén T. (1998), Högskolorna och det omgivande samhället – den “tredje uppgiften” i högskolornas årsredovisningar, Landstingsförbundet, Stockholm.
• Carlsen A. (2001), Folkbildningssamarbete mellan Sverige, Balticum och Polen 1990–2000. Folkbildningsrådet, Stockholm.
• Dahlgren H. (1993a), Rapport över kurs för medborgare från Ryssland. Genomförd vid Ädelfors folkhögskola 1992. Institutionen för pedagogik, Göteborgs universitet, Göteborg.
• Dahlgren H. (1993b), Rapport över utbildningsprogram i Estland 1992, Institutionen för pedagogik, Göteborgs universitet, Göteborg 1993.
• Degerman A. (1968), Folkhögskolans idéhistoria, [w:] Svensk folkögskola 100 år, t. 2. Bokförlaget Liber, Uddevalla.
• FIN (b.d.w.), Fritidsledarutbildning. Fritidsledarskolorna folkhögskolor i samverkan, Mixi Print AB, Olofström [1995].
• FIN (2004), Folkhögskolor 2004/2005, Folkhögskolornas informationstjänst, Stockholm.
• FIN (2006), Folkhögskolor 2006/2007, Folkhögskolornas informationstjänst, Stockholm.
• Frick M., Seeger B. (1999), Röster om samverkan – ett aktörsperspektiv på högskolans tredje uppgift, „Högskoleverkets arbetsrapporter” 1999:7AR, Högskoleverket, Stockholm.
• Husén T. (1995), Hur forskaren kom till folkbildningen, [w:] Göthberg B. i in. (red.), Årsbok om folkbildning. Forskning och Utveckling 1995, Föreningen för folkbildningsforskning, Stockholm.
• Husén T. i in. (red.) (1958), Vuxna lär. Förutsättningar och metoder i vuxenutbildningen, Ehlins, Stockholm
• Ingers E. (1950), Die schwedische Volkshochschule (1868–1900), [w:] Hedlund K. (red.), Enwicklung und Wesen der schwedischen Volkshochschule, Georg Westermann Verlag. Braunschweig-Hamburg.
• Internet 1, Högskolelag (1992:1434) – Fakta & Historik, http://www.notisum.se/rnp/sls/fakta/a9921434.htm (otwarty 19 sierpnia 2007).
• Internet 2, http://www.hsv.se/reports/2004/5.539a949110f3d5914 ec800070926.html, (otwarty 18 grudnia 2007).
• Internet 3, http://www.hsv.se/reports/2005/5.539a949110f3d591 4ec800068291.html, (otwarty 21 grudnia 2007).
• Ismailov E., Maliszewski T. (2003), Szwedzkie szkolnictwo średnie dla dorosłych u progu XXI wieku. Wybrane problemy. „Rocznik Andragogiczny”, s. 99–112.
• Karlsson L. (1981), Folkhögskolans egna kvotgrupp. „Folkhögskolan”, nr 1, s. 4–5.
• Kowalewska Z. (1903) Uniwersytet Chłopski w Szwecji. „Bibljoteka Spółczesna”, Druk K. Kowalewskiego, Warszawa.
• NAHE (2003), The Changing Face of Higher Education in Sweden, Information Office of the National Agency for Higher Education, Stocholm- Kalmar.
• NAHE (2004), Cooperation with the surrounding community in higher education, „Högskoleverkets Rapportserie” 2004:38R, National Agency for Higher Education Stockholm.
• NAHE (2005), Cooperation with the surrounding community – examples of good practice, „Högskoleverkets Rapportserie” 2005:9R, National Agency for Higher Education, Stocholm.
• NAHE (2006), Swedish Universities & University Collegrs. Short version of annual report 2006. Report 2006:38 R, Swedish National Agency for Higher Education, Stockholm.
• Norbeck J., Skördeman L. (2007), Å adra sidan. Om folkbildaren Hans Hovenberg, Linköpings universitet – Stockholms Arbetareinstitutsförening, Linköping.
• Nytell U., Barrdal M., Berg G. (1988), Skall lanstinget vara huvudman för folkhögskolan?, Uppsala universitet, Upssala.
• Pachociński R. (2004), Zmiany w polityce oświatowej wobec szkolnictwa wyższego – kraje skandynawskie, [w:] idem, Kierunki reform szkolnictwa wyższego na świecie, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa, s. 84–85.
• Rovio-Johansson A., Tingbjörn G. (2001), Pedagogisk skicklighet och pedagogiska meriter – historik och praktik. „Högskoleverkets Rapportserie” 2001:18R, Högskoleverket, Stockholm.
• SFS (1992/1996), 1992 års högskolelag, Svensk Författningssamling 1992:1434 (z późn. zm.- SFS 1996:1392), Stockholm.
• Sundgren G. (1983), Fria folhögskolestudier och centrala prov. „Kritisk utbildningstidskrift”, nr 1–2, s. 64–69.
• Sörensen A. (1942), Det Svenska folkundervisnings- väsendet 1860– –1900, [w:] Svenska folkskolans historia, t. 3. Albert Bonniers Förlag, Stockholm.
• Talerud B. (2001), Högskolans arbete med sin samverkansuppgift, „Högskoleverkets arbetsrapporter” 2000:2AR, Högskoleverket, Stockholm.
• Tengberg E. (1968), Folkhögskolans uppkomst, [w:] Svensk folkhögskola 100 år, del 1. Bokförlaget Liber, Uddevalla, s. 11–123.
• Vestlund G. (1996), Folkuppfostran, folkupplysning, folkbildning. Den svenska folkets bildningshistoria – en översikt. Utbildningsförlaget Brevskolan. Stockholm 1996.
• Wywiad 1, z Hansem Hovenbergem – współtwórcą Folkhögskolan vid Universitet i Lund, Ransäter, 5 września 2004 roku (dokumentacja w posiadaniu
• autora).
• Wywiad 2, z Håkanem Jonassonem – rektorem Geijerskolan, Ransäter, 6 czerwca 2005 roku (dokumentacja w posiadaniu autora).
• Żerko J. (2005), On the co-operation between University of Gdańsk and University in Linköping (1984–2004), [w:] Maliszewski T., Wojtowicz W.J., Żerko J. (red.), Anthology of Social and Behavioural Sciences, Linköpings universitet, Linköping, s. 28–38.