Akcja dekrucyfikacyjna w 1958 roku na terenie powiatu sandomierskiego

• Authors: Tylec Piotr

Title variants

EN

Removal of the Crucifixes in 1958 in the Sandomierz poviat

• Languages of publication: PL

Abstracts

EN

The paper presents the course of decrucification action in Sandomierz County located in former Kielce voivodeship. The action was planned by communist authorities and legally based on the Circular no. 26 of the Ministry of Education dated 4 August 1958. In order to present the course of the action, the author needed a query of source materials: KP PZPR and Department of Education of PPRN in Sandomierz, security force act and local Bishop Curia. The author shows all stages of decrucification action carried out on a country level. The first one were preparations, consisting of meeting KP PZR executive, trainings for school directors and state institutions. Another stage was to remove crosses from common schools and state institutions, which did not take place without argument. At the end of the decrucification action, summaries and evaluation concluded that removal of crosses had gone without major problems. In order to present a full picture of the described action, the author presented an outline of the introduction process of Circular 26 by Ministry of Education on 4 August 1958 and discussed the school network of Sandomierz County. The paper is another attempt to show the ways communist authorities fought the Catholic church after the II World War.

Keywords

PL

Sandomierz; powiat sandomierski; oświata; szkolnictwo; krzyż; krucyfiks; laicyzacja; usuwanie krzyży

EN

Sandomierz; Sandomierz County; education; cross; crucifix; secularization; removing crosses

• Publisher: Instytut Pamięci Narodowej, Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
• Journal: Pamięć i Sprawiedliwość
• Year: 2017
• Issue: 29
• Pages: 334-351
• Physical description: oryginalny artykuł naukowy

Contributors

author

Tylec Piotr

• Wyższe Seminarium Duchowne w Sandomierzu

References

• Adamiak R., Palka M., Represje wobec katechizacji w diecezji katowickiej w latach 1945-1989, Katowice 2012.
• Dominiczak H., Organy bezpieczeństwa PRL w walce z Kościołem katolickim 1944-1990. W świetle dokumentów MSW, Warszawa 2000.
• Dudek A., Gryz R., Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków 2006.
• Dudek A., Państwo i Kościół w Polsce 1945-1970, Kraków 1995
• Dziurok A., Główne kierunki działań aparatu bezpieczeństwa wobec Kościoła katolickiego w latach 1956-1966, w: Kościół i Prymas Stefan Wyszyński 1956-1966, red. A. Dziurok, W. Wysocki, Katowice-Kraków 2008, s. 63-76.
• Dziurok A., Kruchtoizacja. Polityka władz partyjno-państwowych wobec Kościoła katolickiego w latach 1945-1956 w województwie śląskim/katowickim, Katowice 2012.
• Eisler J., Polska Rzeczpospolita Ludowa – Szkic do rozważań o laicyzacji państwa, „Kwartalnik Historyczny” 122 (2015), z. 4, s. 701-729.
• Jarocki R., Czterdzieści pięć lat w opozycji, Kraków 1990.
• Jaroszewicz T., O program laicyzacji życia społecznego, „Nowe Drogi” 12 (1958), nr 6.
• Jasiak D., Akcja dekrucyfikacyjna w 1958 r. w północno-wschodnich powiatach województwa krakowskiego w świetle dokumentów, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego”, Prace Historyczne 141 (2014), z. 1, s. 147-163
• Konopka H., Działania represyjne władz oświatowych w Polsce wobec katechetów w okresie stalinizmu, w: Represje wobec duchowieństwa Kościołów chrześcijańskich w okresie stalinowskim w krajach byłego bloku wschodniego, red. J. Myszor, A. Dziurok, Katowice 2004, s. 167-181.
• Konopka H., Religia w szkołach Polski Ludowej. Sprawa nauczania religii w polityce państwa (1944-1961), Białystok 1997.
• Król J., Ateizacja szkół średnich ogólnokształcących w latach 1945-1961 na przykładzie województwa szczecińskiego, w: Oblicze ideologiczne szkoły polskiej, red. E. Walewander, Lublin 2002, s. 105-126.
• Lasota M., Czasy PRL-u i odzyskana wolność 1945-1992, w: Dzieje Kościoła w Polsce, Bielsko-Biała 2008, s. 420-469.
• Miernik G., „My” i „Oni”. Społeczeństwo Kielecczyzny i stalinowski system władzy, Kielce 2007
• Noszczak B., Przygotowania do Millenium Chrztu Polski i Tysiąclecia Państwa Polskiego (1965-1965), w: Millenium czy Tysiąclecie, red. B. Noszczak, [Warszawa 2005], s. 10-38.
• Rocznik Diecezji Sandomierskiej 1958 r., Sandomierz 1958.
• B. Stanaszek, Diecezja sandomierska w powojennej rzeczywistości politycznej w latach 1945-1967, t. 2, Duszpasterstwo i laicyzacja życia społecznego, Sandomierz 2006.
• Stanaszek B., Księża diecezji sandomierskiej więzieni przez władze komunistyczne po II wojnie światowej, Rzeszów 2008.
• Szczepaniak J., Akcja dekrucyfikacyjna (wrzesień 1958 r.) w świetle meldunków krakowskiej służby bezpieczeństwa, w: Nie ma wolności bez pamięci. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Ryszardowi Terleckiemu, red. W. Bernacki, Z. Nawrocki, W. Pasierbka, Z. K. Wójcik, Kraków 2009, s. 773-807.
• Talarek K., Duchowieństwo i świeccy diecezji tarnowskiej wobec okólnika Ministerstwa Oświaty w sprawie przestrzegania świeckości szkoły (nr 26 z 4 sierpnia 1958 roku) w świetle doniesień Służby Bezpieczeństwa, w: Dzieje Diecezji Tarnowskiej, t. 2, Instytucje i wydarzenia, red. A. Gąsior, J. Królikowski, Tarnów 2012, s. 627-652
• Ważniewski W., Państwo laickie. Polityka ograniczania bazy materialnej Kościoła katolickiego w Polsce przez władze komunistyczne w latach 1945-1970, Warszawa 2015.
• Wysocki W., Reakcje władz na milenijną nowennę i peregrynację, „Studia Prymasowskiego UKSW” 2 (2008), s. 21-43.
• Wysocki W., Wpływ przemian Października 1956 na politykę władz państwowych wobec Kościoła w latach 1956-1966, w: Kościół i Prymas Stefan Wyszyński 1956-1966, red. A. Dziurok, W. Wysocki, Katowice-Kraków 2008, s. 15-22.
• Wytyczne Departamenty III MSW w sprawie zwalczania „wrogiej działalności kleru i aktywu katolickiego”, Warszawa, 17 VII 1958, oprac. K. Tryksza, A. Dziurok, w: Metody pracy operacyjnej aparatu bezpieczeństwa wobec Kościołów i związków wyznaniowych 1945-1989, red. A. Dziurok, Warszawa 2004, s. 211-217.
• Zając W., Usuwanie krzyży ze szkół w województwie rzeszowskim w 1958 r., „Studia Sandomierskie” 21 (2014), s. 21-125.
• Zieliński Z., Duszpasterski aspekt obchodów Tysiąclecia Chrztu Polski, w: Kościół i Prymas Stefan Wyszyński 1956-1966, red. A. Dziurok, W. Wysocki, Katowice-Kraków 2008, s. 77-85.
• Zieliński Z., Kościół w Polsce 1944-2002, Radom 2003.
• Żaryn J., Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa 2003